K westie-Cyprus onverwacht
in de Veiligheidsraad
Regering in Nicosia meldde
Nadering van T urks smaldeel
Dr. VanRoijen
naar Londen
1
H
Innsbruck bijna klaar om ons
koninklijk paar te ontvangen
Hotel Tyrol heeft zeer
strenge bepalingen voor
hun veiligheid gesteld
KAPITEIN LAKONIA
„Waren er maar
eerder schepen
langszij gekomen
Wij zongen in redding-
want we wisten
niet dat om ons heen
hoot.
mensen stierven...
Grote omzet in
soevenirs van
KENNEDY
Afgezant van
Athenagoras
ten Vaticane
MINISTER SANDYS OP VERKENNING
Wilde raad KLM-
commissarissen al
eerder aftreden?
^.S. protesteren
tegen vernieling
egatie in Sofia
1
$2"
^fdnekkise mist
PASSAGIERS VAN RAMPSCHIP
N
1
Vraag van Kamerlid
^TERDAC
28 DECEMBER 1963
14 pagina's
55ste JAARGANG No. 15634
1
-
^"eidsraad
Nhe
Gezicht op Innsbruck.
Nu
Sr Lant'se
N -de
(V
N 28 Aec- In een groot deel
P'g e'gië werd het gistermiddag zon-
rf6n„ia.ar ^e mist in ons land is vrp
JHkkig en was ook vanmorgen op
Schuin tegenover het hoofd
station van Innsbruck, waar
stampende locomotieven
stoom afblazen tegen de ijle vries
lucht, ligt het nog nieuwe hotel
„Tyrol". Een typisch modern
Oostenrijks hotel met een monu
mentale ingang dat plaats biedt
aan tweehonderd gasten. Hotel
„Tyrol" is nog gesloten en de
enigen die er vertoeven zijn
schoonmaakster, elektriciëns en
verwarmingsdeskundigen. Er
wordt hard gewerkt en zelfs des
nachts kan men er nog licht zien
branden. Want het hotel moet
klaar zijn om eind januari zijn
hoge gasten te kunnen ontvangen:
de Nederlandse koninklijke fami
lie.
Gewoon toerist
Few Ranolds, leraar in Kent en
zijn veertienjarig neefje Richard
Burker behoren tot de geredden
van de Lakonia.
MADRID, 28 dec. (UPI)
„Als er op tijd drie of vier andere
schepen.langszij waren zouden sr
meer mensen gered kunnen zijn.
Oh, ik geloof dat ik daar iets
miszegd heb. Ik had u toch J
verteld dat ik niets wilde zeggen r>
Kapitein Mathcos Zarbis, de ge
zagvoerder van het Griekse ramp
schip „Lakonia", verborg het
hoofd in de handen toen hij op het
vliegveld van Madrid de wach
tende verslaggevers ontmoet had.
CASABLANCA, 28 dec. In
de duisternis van de avond arri
veerde de Montcalm Aan boord
267 overlevenden van de Lakonia.
Tussen de boomstammen op het
bovendek, vijftien lijken. Een
naargeestige stoet verliet het
schip; enkelen half gekleed, an
deren in jutezakken gehuld, som
migen in pijama, maar allen tril
lend van kou en emotie. Twee uur
van gespannen wachten op een
brandend schip, nog eens drie uur
vechtend tegen de bittere kou van
het water en de dreigende ver
slapping en eindelijk de redding.
Few Ranolds, 61 jaar, leraar in
Kent en zijn 14-jarig neefje Ri
chard Burker behoorden tot de
overlevenden en zij deden ons in
Casablanca het relaas van hel
dendom, van lafheid en vooral
van de panische angst van de
officieren van de Lakonia
Nederlander
Kapitein Matteos Zarbis van de
„Lakonia" ging verongelijkt op
een bank zitten op het vliegveld
van Madrid toen journalisten hem
z.i. onmogelijke vragen stelden.
HET NIEUWE DAGBLAD
yT 7~ Knrienaerstraat 1 telefoon 135270, postbus 723, giro 590948; Gouda: Lange Tiendeweg 23, telef. 3600, giro 590947;
<Veor 'ÏÏHSJFSSEZ "22Z?*m£*S£k 3ÏÏSLU- OM»* HB. tïïftxm 2539; Dor^echt: I«. W. *o «W«. Abonnement**» f 9.25 per kwartaal. i3M per maand en <0.73 per wee,.
-ggg—gg-^g=
^'Ew YORK, 28 dec.
anmorgen vroeg Is de Vei-
•ben
(AFP, Rtr.,
in spoedzitting bijecngeko-
h. om te spreken over een telefo-
rksi
mededeling uit Nicosia, dat een
,1 -»e oorlogsvloot zou opstomen naar
V» ,'Va*Bren van Cyprus en dat een in-
'e op hel eiland aanstaande was. De
^''vaardigden van Cyprus en Turkije,
Rossides i Adnan Kural, wer-
Hitgenodigd hun standpunt te ko-
t|).Hiteenzetten zonder recht van stem-
"8. Kural protesteerde tegen de Cy
prische mededeling en verklaarde ca
tegorisch. dat er geen Turkse oorlogs
schepen onderweg waren naar Cyprus.
Even later zei Rossides bericht te heb
ben ontvangen, dat het smaldeel zijn
koers had gewijzigd.
Het is voor het eerst sinds de Hon
gaarse en Suez-crisis in 1916. dat de
Veiligheidsraad op zo korte termijn is
bijeengekomen. Het daartoe strekkende
verzoek van Cyprus kwam voor de
V.N.-afgevaardigden als een verrassing,
omdat men meende, dat de toestand
op Cyprus na de op Eerste Kerstdag
in Nicosia gesloten wapenstilstand rus
tiger was geworden. Volgens sommige
berichten hebben de botsingen tussen
de Grieken en de Turken op het eiland
aan 300 mensen het leven gekost.
Het Turkse smaldeel, waarvan In de
Cyprische klacht sprake was, bestond
uit vijf onderzeeboten, vier jagers en
drie troepenschepen. Als voorzitter van
de Veiligheidsraad trad op Francis
Plimpton. Amerika is deze maand met
het voorzitterschap belast, maar de per
manente afgevaardigde van dat land,
Adlai Stevenson, is met vakantie.
Behalve in New York heeft de toe
stand op Cyprus ook elders geleid tot
spoedberaad. De Britse minister voor
Gemenebestzaken. Duncan Sandys, is
na kortstondig overleg met premier
Home naar Cyprus vertrokken om de
toestand ter plaatse in ogenschouw te
'Ti'" Nicosia heeft president Makarios
met de Griekse leden van zijn kabinet
tot vroeg in de morgen vergaderd, in
aanwezigheid van de Britse vice-hoge
commissaris Denis Cleary en de Ame
rikaanse ambassadeur Fraser Wilkins.
In Athene zijn onder voorzitterschap
van vice-premier Venizelos vannacht de
stafchefs van de drie onderdelen van
de Griekse strijdkrachten bijeengeko-
mOverigens viel het de leden van de
Veiligheidsraad blijkbaar moeilijk ten
aanzien van de binnengekomen berich
ten een gedragslijn te bepalen, want
om even over zevenen vanmorgen gin
gen zij zonder conclusie uiteen.
Engeland ls thans bezig zijn basis
op Cyprus te versterken met troepen
uit zijn strategische reserve. De eerste
versterkingen rijn al op Cyprus aan
gekomen. Nieuwe groepen zijn onder
weg.
(AFP) De Turkse premier,
Inönü, heeft een beroep op de Turkse
bevolkingsgroep op Cyprus, gedaan
iedere daad die de veiligheid in ge
vaar kan brengen te vermijden. De
Turkse minister van verdediging ont
kende berichten, als zou de Turkse
vloot Cvprus blokkeren en verklaar
de dat de vloot de territoriale wate
ren niet had verlaten. Gedurende 24
uur zal de Turkse radio geen muziek
uitzenden als teken van rouw om de
leden van de Turkse gemeenschap
op Cyprus die om het leven kwamen.
WASHINGTON, 28 dec. (UPI)
Van betrouwbare zijde alhier Ig ver
nomen dat het gerucht dat de Neder
landse ambassadeur in de Verenigde
Strten, dr. J. H. van Roijen binnen
kort naar een andere standplaats zal
vertrekken, juist is.
Men meent te weten dat zijn opvol
ger reeds is gekozen voor Washing
ton, doch dat het nog wel enkele
maanden zal duren voor het vertrek
van dr. Van Roijen een feit wordt.
Londen zou de volgende standplaats
van dr. Van Roijen zijn.
DEN HAAG. 27 -1Het Tweede-
Kamerlid ir. S. A. Posthumus (P.v.d.A.)
heeft de minister van Verkeer en Water
staat vragen gesteld over de K.L.M.
„Kan de minister meedelen of de in
druk, dat de commissarissen van de
K.L.M. reeds op een vroeger tijdstip de
minister hebben aangeboden collectief
de zetels ter beschikking te stellen, juist
is? Heeft de minister dit initiatief afge
wezen en, Integendeel, aangedrongen op
het in functie blijven van de leden?"
Vérvolgens heeft hij gevraagd „of het
ook juist is, dat in de afgelopen tijd
elke belangrijke beslissing van de raad
van commissarissen is besproken met de
betrokken ministers en slechts met hun
instemming genomen, zodat er met be
trekking tot de gang van zaken in de
K.L.M. een volstrekt gemeenschappelijke
verantwoordelijkheid van de beide be
trokken ministers en de raad van com
missarissen aanwezig is geweest?"
„Waarom", zo vraagt ir. Posthumus
tenslotte, „zijn de in deze vragen ge
noemde feiten, mits zij juist zijn, niet
of onvoldoende naar voren gebracht
tijdens de publieke behandeling van de
begroting van Verkeer en Waterstaat in
de Tweede Kamer".
b^SHlNGTON, 28 dec. (Reuter)
ltf. ^Hierikaanse regering heelt een
Ir».'' protest ingediend bij de Bul
autoriteiten naar aanleiding van
°gingen die vrijdag voor de
ianse legatie in Sofia zijn ge-
Zij eist schadevergoeding
aangerichte vernielingen. Vr\j-
.Vr ,.a"e ruiten van de eerste drie
1?»,.' 'BP'ngen van het gebouw zijn in-
Aan de demonstratie, die ge-
t Werd in verband met het pro-
in Sotia tegen een Bulgaarse
'"Haat ,|ie beschuldigd wordt van
■(|li ,a8e voor de VS, namén enkele
O mensen deel. Ook enkele
s van Amerikaanse diplomaten
ste" het ontgelden.
Amerikaanse waarnemend zaak-
,n"J Richard Johnson, die het
v niwiöiu dVJinovui, «-..y
^Ueni °P Bulgaarse ministerie van
VJP n
in.
zaken indiende, kreeg
verzekering, dat het gebouw
6 Amerikaanse legatie voor ver-
vernieling behoed zal worden.
II|..I.I.IIIII||||I|||||||I||||I..IIIIII..IIII.'.IUI.II.UII>....
I}-, onze weerkundige medewerker)
cl bin 5 en was 00K vanmorgen uf
Sav^ste plaatsen nog aanwezig. Vry-
s 1N d werd in Leeuwarden nog een
AN Vors* gemeten, maar vanmorgen
,i gr»Jnelde het kwik weer tussen 2 en
boven nul. Een sterk hoge-
Jf met het centrum bij Oosten-
een rustig en overwegend
Weekeinde brengen. De tempera-
r?' overdag iets hoger worden en
"inen enkele verspreide opklarin-
°orkomen.
<on.
<on.
Zondag
8.48—16.35 maan:
15.49—07.29
Maandag
8.4816.36 maan: 16.4508.44
Daarom lopen er tussen de in over
all gestoken werklieden ook enkele iet
wat somber uitziende heren. Het zijn
leden van de veiligheidspolitie die in
opdracht van de Oostenrijkse regering
zich helemaal vertrouwd maken met
de indeling van het hotel. Niet dat
men verwacht dat in dit vreedzame
en vriendelijke Tyrol er ook maar één
zal zijn die een lid van onze konink
lijke familie naar het leven staat,
maar men wenst geen enkel risico te
nemen na de laffe aanslag op presi
dent Kennedy. Men vat in Innsbruck
de veiligheidsvoorschriften dan ook
zeer ernstig op. Maar men verliest
evenmin uit het oog, dat het juist onze
koningin is die graag zo gewoon mo
gelijk van haar vakantie wil genieten.
Daarover weet de 58-jarige hoteldi
recteur Erwin Goudwinsky, met wie wij
in Innsbruck over de komst van zijn to-
ge gasten spraken, mee te praten. De
heer Goudwinsky kent onze koninklij
ke familie heel goed. Hij was jaren
lang directeur van het hotel Zurser
Hof, waar de koninklijke familie dik
wijls logeerde wanneer zij in Sankt
Anton een wintersportvakantie door
bracht. Maar zijn eerste kennismaking
met prins Bernhard dateert al van
1937, toén hij nog receptionist was in
hotel l'Europe in Salzburg en toen hij
plotseling een sportieve jonge man
voor zich zag staan die naar een ka
mer vroeg. Later hoorde hij dat het
prins Bernhard was geweest, die zich
als graaf in het hotel had laten In
schrijven.
Oostenrijk is blij met het regelma
tige bezoek van onze koninklijke fami
lie. De heer Goudwinsky vertelde, dat
Oostenrijk koningin Juliana de titel
„first ski-lady" heeft gegeven en hij
raakt niet uitgepraat over de vaardig
heid van onze koningin in de sklsport.
Hij kan het trouwens weten, want be
halve hoteldirecteur is de heer Goud
winsky ook nog een van regeringswe
ge gebrevetteerde skileraar.
Hij is evenals vele Oostenrijkers on
der de indruk van de eenvoud van on
ze koningin. Ze is kinderlijk blij, zo
vertelde hij ons, als men niet ontdekt
dat zij koningin van Nederland is en
als men haar bejegent als een gewoon
toerist. Zij laat zich ook niet voor
staan op haar hoge positie en voegt
zich in de wintersportcentra normaal
bij de rij wachtenden voor de skilif
ten. Toen een ijverig bedrijfsleider van
een skisportcentrum haar eens wilde
laten voorgaan in de lift naar boven,
protesteerde de koningin en ging zelfs
nog verder achter in de rij staan.
Vroeger kwam koningin Juliana va
ker in Innsbruck wanneer zij met haar
moeder in hotel Iglerhof in Igls lo
geerde, een twaalf kilometer van de
Tiroolse hoofdstad vandaan. Koningin
Wilhelmina schilderde daar veel, maar
van wintersport kwam weinig. Drie
jaar achter elkaar was er niet genoeg
sneeuw om te skiën en na de oorlog
ging men naar Sankt Anton en Lech.
Maar in Innsbruck heeft men nu
weer goede hoop dat de koninklijke
familie vaker hier zal zijn, sinds men
nu in de onmiddellijke omgeving over
een nieuw wintersportcentrum be
schikt. De Axamer Lizum met zijn
Hoadgipfel op 2340 meter is een won
derschoon oord, waaraan de Oosten
rijkse regering miljoenen ten koste
heeft gelegd om hier de Olympische
winterspelen te kunnen houden.
Men bouwde er in zes maanden een
hotel van vier miljoen gulden, dat de
zer dagen officieel werd geopend, even
als een kapel die nog iets hoger staat
en die bij de inwijding het „Rasthaus
der Seelen" genoemd werd. In het
nieuwe hotel zal de Sjah van Perzië
zijn intrek nemen. Het zijn maar klei
ne kamers die men er heeft, maar,
zo vertelde ons de directeur Ing. Krau-
se, dat komt de sfeer ten goede. Onze
koninklijke familie en de Sjah zullen
elkaar daarboven op de Hoadgipfel
ontmoeten bij de_ skiwedstrijden voor
dames en heren tijdens de Olympische
spelen.
„Ik heb veel verschrikkelijke dingen
gezien en ik ben tot het uiterste ge
schokt", zei Zarbis. „Iedereen heeft
zich uitstekend gedragen en er is geen
paniek aan boord geweest", voegde hü
eraan toe. De beschuldiging dat leden
van zijn bemanning dronken waren ge
weest toen zij de passagiers moesten
helpen het brandende sehip te verla
ten, sprak hij nogmaals met grote
nadruk tegen. „Heel veel mensen zijn
gered. Zij waren gelukkig en hebben
mij bedankt", zei Zarbis, die van de
Canarische Eilanden, waar de Charles-
ville hem aan land had gezet, Ha Ma;
drid onderweg naar Athene was. Hij
had, zei hij, met 200 andere opvarenden
op het achterdek van het brandende
schip gestaan toen de meeste reddings
boten al te water lagen. „Ik ben de
laatste geweest die het schip heeft
verlaten. Ik ben in een reddingsboot
geklommen die uit een vliegtuig ge-
iiiiitiiiiiiitiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiniiiiiimiiiiiiiiii
(Van een speciale verslaggever)
NEW YORK, 28 dec. De dood
van president Kennedy heeft nog een
vrij triest gevolg gekregen, nu han
dige zakenlieden een actie op touw
hebben gezet om Kennedy-soeveniers
aan do man te brengen. Deze her
inneringen aan de grote Amerikaan
se leider hebben de vorm van por
seleinen figuurtjes die nauwelijks op
de president lijken, goedkope platen,
verguld op snee, drinkglazen met
zijn portret en andere prullen. Er
is zelfs een porseleinen pop van
Kennedy in zijn geliefde schommel
stoel Sommige toonbanken liggen
vol met dit soort soevenirs. Lang
niet iedereen heeft er evenveel waar
dering voor. „De zakenmensen kon
den weer niet wachten", is een veel
gehoorde opmerking.
Kranten adverteren met herinne
ringslijs ten met daarin de kranten
berichten over de moord op de pre
sident. Ook bronzen borstbeelden,
„bijna levensgroot", worden te koop
aangeboden. Intussen worden de
grammofoonplaten met toespraken
van Kennedy bij honderdduizenden
verkocht. Men schat het totaal aan
tal afgezette exemplaren op onge
veer vier miljoen, met welk cijfer
de verkoop van de tophits wordt ge
ëvenaard. Uitgevers houden nek-aan-
nek races om boeken, die de laat
ste levensdagen van president Ken
nedy, aan de man te brengen.
gooid was. Ik ben alleen geweest tot
het moment waarop de CharlesvUle
me aan boord nam."
Zarbis, die zei terug naar zee te
willen, veronderstelde dat zowel in
Londen als Athene een officieel on
derzoek zou worden ingesteld naar
de nog altijd raadselachtige ramp
met zijn schip, de vroegere Johan
van Oldenbarnevelt. De kapitein gaf
geen nadere verklaring voor zijn op
merking dat de andere schepen, in
dien z(j dichter bij de Lakonia ge
komen waren, nog meer mensen had
den kunnen redden. Men herinnerde
hem eraan, dat er een bericht was
geweest over een voorraad stookolie
in het fel brandende schip: vrees
voor de explosie had de andere
schepen op een afstand gehouden.
Zarbis ging er niet verder op in.
Ook zei hij geen vragen te kunnen
beantwoorden over de veiligheids
maatregelen aan boord, of ovef ver
anderingen die daarin waren aange
bracht na de aankoop en verbouwing
van het schip.
Verscheidene overlevenden van de
Lakonia die gisteravond per vliegtuig
uit Madrid in Manchester aankwamen
spraken tegen, dat er paniek onder de
bemanning had geheerst toen de brand
was uitgebroken. Een van de stewards,
Andrew Vasiliades, zei tot verslag
gevers: „Wij Grieken spreken altijd
luid tegen elkaar, en misschien heeft
dat de gedachten aan paniek in de
hand gewerkt". Volgens hem is men
bij het strijken van sommige redding
boten verkeerd te werk gegaan, omdat
de bemanningsleden die daarmee be
last waren ook bezig moesten zijn met
het bestrijden van de brand. Wat de
beschuldigingen inzake plundering be
treft zei hij: „Dat is belachelijk. De
meeste bemanningsleden verlieten het
schip met enkel een zwembroekje
aan.' Het schip was nog maar kort
geleden in dok geweest voor reparatie.
Een plezierreisje, zo ook was de nood
lottige reis begonnen voor de leraar en
zijn neefje. Leraar Ranolds wandelde
naar de eetzalen toen het alarm kwam.
De overige passagiers waren in de dans
zaal, in de bioscoop of lagen reeds in
bed. Eenieder werd verzocht zich mid
scheeps op te stellen. En daar werden
de reddingsvesten verstrekt Meer dan
een uur lang keken de passagiers naar
de rookslierten en luisterden naar het
knagende vuur. Niemand kon zich in
denken, dat er sprake was van een
komende ramp. Het leek nog een on
schuldig spel, een proefalarm wellicht.
Na een uur kwam een officier met de
geruststellende mededeling, dat het
vuur was bedwongen. Ais om zijn woor-
dén te logenstraffen brak op dat mo
ment de hel los. Een verstikkende rook,
helse vlammen, angstkreten, schreeu
wende vrouwen, gillende kinderen. Een
bejaarde man sprong de vlammen tege
moet om zijn vrouw te halen. Men zag
hem niet terug. En Few Ranolds hoorde
het duidelijk: drie explosies! Eenieder
snelde naar de reddingsboten. Sommige
sloegen te pletter tegen het schip, an
dere kapseisden, mensen sprongen gil
lend in het water of renden de vlammen
tegemoet. „De officieren waren in pa
niek", vertelde Richard Burker en hij
herhaalde met trillende Stem: „in pa
niek". De 61-jarige ieraar sprong van
de Lakonia in het water en kwam te
recht temidden van als dieren gillende
mensen, met brandwonden overladen
slachtoffers, temidden van stervenden,
vooral van bejaarden, die snel de strijd
opgaven. Few Ranolds hoorde de red
dingsboten na twee uur en hij werd
aan boord gehesen, tegelijk met vijftien
lijken: veertien mannen en één vrouw.
Met van emotie overslaande stem
verhaalde de jonge Richard, dat som
migen hadden gezien, dat de kapitein
dronken was. En de leraar: „De
slachtoffers en de lijken werden uit
het water door de redders opgepikt
als door vissers, die een net gebrui
ken". Alles was Ranolds kwijt, zelfs
zijn gebit, dat uit zijn trillende mond
in het water gleed. „Sommigen van
ons zwommen zonder kleren in het
water.
Richard werd uit de bioscoopzaal
door de rook verdreven. Hij sprong in
de reddingsboot waarin hij zijn groot
moeder zag zitten. Eenmaal in het water
begon hij met de anderen als een gek
te roeien. Weg van de kolkende vlam
menzee, in een overbelaste reddings
boot, waarin een purser stond, zwaaiend
op zijn benen, zwijgend. „We wisten
niet, dat er drenkelingen in zee lagen.
We roeiden van hen weg.en we be
gonnen te zingen, want we beseften
niet, dat rondom ons mensen stier
ven
Beiden werden gered, ook hun groot
moeder. Gehuld nu in dekens werden
zij ondergebracht in hotel El Mansour.
De volgende morgen verlieten zij Casa
blanca per vliegtuig, want ook zij wens
ten niet nog eens de zee der verschrik
king te bevaren. Wij hoorden nog over
de scheepsradio van Casablanca, dat de
sleepboten Herkules en Poolzee zullen
pogen het karkas naar Gibraltar of
Lissabon te slepen. Zo mogelijk zelfs
naar Nederland, naar Amsterdam, om
dat men daar eens de Lakonia als Johan
van Oldenbarnevelt bouwde. In hotel El
Mansour spraken wij met leraar Ranolds
en scholier Burker, onder een kerst
boom.....
De 32-jarige Pieter 3. van Kalshoven
uit Nieuwkoop bij Gouda, die aia elek
tricien op het schip werkte de enige
Nederlandse opvarende behoorde
tot degenen die gisteravond in Man
chester aankwamen. Hij zei: „De eer
ste twee schepen die op de plaats van
de ramp arriveerden bleven twaalf uur
lang alleen maar in de buurt liggen,
zonder iets te doen. Zij zetten geen
boten uit, hoewel steeds vliegtuigen
overvlogen die meldden dat er nog
mensen aan boord waren. Wij waren
nog met 34 man op de Lakonia. We
werden gered door het derde schip dat
ter plaatse arriveerde, de Charles-
vilie, en wij hebben ons leven aan dat
schip te danken."
ROME, 28 dec. (Rtr) In Rome
is gisteren een afgezant aangekomen
van de oecumenisch Patriarch Athena
goras I van Constantinopel voor be
sprekingen met de Pans en diens me
dewerkers over de mogelijkheid van
een ontmoeting tussen de Paus en de
patriarch in het Heilige Land. De af
gezant van de oecumenisch patriarch
is de metropoliet Athenagoras van Thi-
attron. t
