STRUBBELINGEN IN
ANDES-REPUBLIEK
^OUtie berekend op rellen en oproer
LOST AF
IN
DE
PARADEPAS
DE
WACHT
c
l»Cd6n-
^oitjesjagers
rond Pizarro
lr> glazen kist
Gouden visjes
in Peruviaanse
deviezenpot
STADSBEELD BEDREIGD
ZATERDAG 11 FEBRUARI 1967
Cre
,"u
kS dnïaT
V
De aflossing van de wacht voor het paleis in Lima geschiedt in een onberispelijke paradepas, die bepaald Duits aandoet.
Van de Plaza de San Martin in het hart van Lima is bij oproer en demonstraties steevast
tw °0r de politie en het leger. Hier heeft het kader een goed uitzicht op de ongeregeldheden. Hier
lndt zich ook de speciale telefoon waarmee men indien nodig om versterkingen kan vrager».
HAYE THOMAS
a?'-**;
f*
De blauwdrukken voor de Frans-Amerikaanse wolkenkrabber Maine-Montparnasse vlakbij het hart van
Parijs zijn gereed. Heemschutters zijn tevergeefs ten strijde getrokken. Het nieuwe, de geest van onze
J J a tijd, zal zegepralen.
PARIJS, februari.
ER BESTAAT WEINIG kans,
dat de ontworpen Frans-Ameri
kaanse wolkenkrabber van 185
meter hoogte zo al niet mid
den in het hart van Parijs dan
toch in de onmiddellijke nabij
heid toch niet gebouwd wordt.
De „commission des sites" heeft
met elf tegen hegen stemmen
haar afkeuring over het project
uitgesproken. Deze Franse pen
dant van onze vaderlandse heem
schut geeft echter alleen maar
raad. De regering kan naar be
lieven de adviezen aanvaarden of
niet.
De kathedraal van Notre Dame
beheerst nog op vele plaatsen het
stadsbeeld in het centrur.. van de
Franse hoofdstad. De bouw van
wolkenkrabbers zou ook dit ge
zicht vanaf de Seine kunnen be
derven.
(Van onze speciale verslaggever)
ieracj .v februari Een geweldige bruine, mod-
'Vi( eei het zachte groen van de Pacific.
b(xn strak en gespannen als een uitgerold tapijt.
$ec,ee'' °peens in heftige beroering, meegolvend
y;er(] J?xn9e oecaandeiningzoals die hier bepaald
to!ierf°>' ti'age elkaar moeizaam volgende water-
Ko.ty,. Roven de vlek hingen de vogels van de
ÜHftjl' gillende meeuwen en andere rovers met
fio vep^^lag, <iïe om beurten in de vlek doken.
ee>[ p, e vlek cirkelde ook een vogel van de mens:
(Iels r;'n eenmotorig vliegtuigje, dat met de vleu-
c/leew te wenken naar drie buikige vissers
bootjes die haastig naderbij voeren, de vlek als het
ware insloten en direct begonnen met grote zak-
vormige netten rond te varen. De meeuwen krijs-
ten, de vissers schreeuwden en het vliegtuigje
ronkte. In heel dit spektakel weer een formidabele
vangst aan „anchovetas", de kleine spieringachtige
visjes, die hier in soms kilometerslange scholen
voorkomen. Als het ware voor het opscheppen zoals
ooit in het oude Bijbelverhaal. Steeds groter wor
den de vangsten, steeds groter wordt ook de hierop
afgestemde vismeelindustrie, nu al voor meer dan
dertig procent bepalend voor de inhoud van de
Peruviaanse deviezenpot.
N?ew 'angs de Pacifickust gold
ahg als het voornaamste land
S ^'Amerika. Zowel in de „gou-
Nietl8en" Van het oude inca-rijk als
g®durende de Spaanse periode.
Ne v "'er dat Francisco Pizarro de
N w®chaving „slachtte", de stich-
van steden, paleizen en een
Wilrijk,
"*ihqq -•'vtxjijxv, dat op zijn bourt
I ineenstortte toen maar-
t)e ''Genlanden bij Ayacucho on-
J. isVnet üepen.
SSl*ePiiK gewoon een van de An-
®fotef ''eken, ongeveer dertig maal
'""Ho Nederland en met een be-
%ïaft fond de tien miljoen. Net
;ast 0 rs in Zuid .Amerika zit men er
en zijn opstandelingen
troepen in 1824 in de Peru-
"«Sfo.
J^ai^nken aan de voor ons oude
eVenspatronenwaarvan men
n "to* vensI
los werkt in de weten-
'Npï, Peru weer heel groot kan
,feru is zonder twijfel een rijk
Nk vooral aan mineralen,
l'i go ;jaarden die zich hier rijkelijk
fc' Vn'd en zilver voorzagen, thans is
«Nt, t5a* koper dat hier gedolven
land is te verdelen in drie
Vnhet„CU,.. -
V 8 kv» zeer primitieve, in afzonde-
Zotieg Het kustgebied, defAndes
azonegebied, het laatste ver-
dunst bevolkt door in hoofd-
le zeer primitieve, in afzonde-
etlde Indianenstammen. De le-
J^stg ®r van het land loopt door het
r*i 6n led waar de grote steden lig-
°envTaar zich ook de uitgestrekte
p.., e a rijstakkers en velden,
Nj
trQn men suikerriet en an-
^sche gewassen kweekt.
DE SPAANSE TIJD heeft Peru
aai(t0mrnelige Ontwikkeling doorge-
,.1 getekend door politieke onrust
Rechten met de buurlanden Bo
ni^ alt-11'1' en 00k Ecuador, die lang
v-<« j,t id even gunstig verliepen. De
IjN\veiesident volgde de ander snel op,
vNd steeds gebonden aan of in moei-
i aar; atl rnet de machtige rijke stand,
As ü,.slechts enkele families de la-
N deelden en voortdurend de weg
Nte ®ciale verbeteringen voor het
Al on l'diaanse volksdeel afsneden.
N e6t1 dag van vandaag handhaaft
lh Nd Zekere onrust in dit reusachti-
a do ^aarvan de miljoenenstad Li-
Nior SW1 is.
jNt j,p*egeert ook de huidige presi-
to Po 6 erl OOK ae nuiuigc f»'-
3 atch3nando Belaunde Terry, in fei-
OOgj. ec* van beroep. Hij is de gro-
jV ^an de „alianza" tussen de
V^tian °Pular" en de „Democratos
(m? h6t°?"' de twee leidende Parti)en
to on d' Zii staan bloot aan een
Nj vP£)°sitie van de socialistische
la -n? de feUe grijze politicus Haya
wiens grote droom het
nog altijd is de Indiaanse bevolking
van alle Latijnse staten in èén mach
tige partij te verenigen. En ook aan
die van de ex-dictator generaal Odria
met zijn „Union Nacional" voorstan
der van absolute macht. Belaunde
heeft een uitgebreid programma o.a.
gebaseerd op het openleggen van het
land door de aanleg van vele goede
wegen en op het stimuleren van de in
dustrie, vooral met buitenlands kapi
taal. Dwars door alle opposities heen
drijft hij zijn plannen door.
En eigenlijk heeft hij ook nog altijd
rekening te houden met de talrijke
uiterst linkse volgelingen van Hugo
Blanco, de Castro-achtige figuur van
Peru, die nu in de staatsgevangenis
van Arequipa wacht op zijn terecht
stelling. Of die er zal komen? Velen
betwijfelen het. Want een dode Hugo
Blanco is op slag een martelaar en
held van het volk, een „dode" bron
van voortdurende onrust. Het grote
wilde avontuur van Hugo Blanco be
gon zo'n vijf jaar geleden in de stijl
van felle ophitsende toespraken. Blan
co kleedde zich precies a la Castro, in
battledress dus en met de vechtbaret
op. Alleen de baard liet hij achterwe
ge, maar zijn duizenden volgelingen
wensten ook dit detail aan hun uiter
lijk toe te voegen.
Hugo Blanco, de grote opruier, de
meesterlijke causeur werd opgepakt.
Maar hij slaagde erin te ontsnappen
en had toen in een oogwenk, naar men
aanneemt met de steun van speciaal
hiervoor getrainde Cubanen, een com
pleet guerrillaleger op de been. Dit le
ger nestelde zich op vier centrale pun
ten in de ontoegankelijke bergen van
Peru. Aanvankelijk heeft men Blanco
en de zijnen schromelijk onderschat.
De politietroepen die men op hen af
zond, werden meedogenloos in de pan
gehakt. Er was er niet een die dit
bloedbad overleefde.
Eerst toen kende men de ernst van
de situatie. Er ontstond nu een speci
ale afdeling in het leger, genaamd „de
Rangers". Men zou van speciaal ge
trainde paratroopers kunnen spreken,
die het karwei in recordtijd klaarden.
Men neemt aan dat achter deze op-
ruimactie speciale Amerikaanse in
structeurs stonden. Instructeurs van
wie men in ieder geval weet dat deze
het Rangerscorps van het Peruviaanse
leger hebben opgeleid. Eerst werden
de stellingen van Blanco meedogen
loos gebombardeerd. Daarna werden
zij stormenderhand genomen. Opnieuw
een afschuwelijk bloedbad, waarin men
op een enkele uitzondering na geen re
bel spaarde. Tot die uitzonderingen be
hoorde Hugo Blanco fn wiens dood
men nog altijd grote gevaren ziet.
Belaunde wordt daar op geregelde
tijden aan herinnerd door grote demon
straties, zoals wij het die avond zagen
op de Plaza San Martin in het hart van
Lima. Een reusachtige menigte was er
op de been, gillend en schreeuwend
om de vrijheid van hun grote leider.
Jeugdige aanhangers droegen spandoe
ken en duwden je als het ware met je
neus op dikke stapels communistische
lectuur, die in tientallen stalletjes wa
ren verzameld. Hoog op een met vlag
gen en portretten versierd podium
voerden verschillende sprekers, onder
wie de vrouw van Hugo Blancohet
woord. Hun toon loog er niet om. De
spanning onder de menigte groeide
In de zaken rondom het plein had men
de stalen luiken laten zakken. In de
zijstraten stonden tientallen politieman
nen te wachten. Vier hoge officieren
met een telefoon in de hand hielden
een scherp toezicht op de menigte. Op
het minste of geringste teken van op
roer, zouden zij direct versterkingen
laten aanrukken. Ondertussen keken
zij onbewogen en ook wel ongeïnteres
seerd toe. Ze waren zelfs bereid even
met een vrolijke glimlach voor onze fo
tograaf te poseren. Het ging hier im
mers om een normale routinezaak. Het
grote waterkanon in een van de zij
straten gereed gehouden stond er toch
ook maar onder het motto van. je
kunt nooit weten!
HET IS DIE NACHT niet op een rel
uitgelopen in Lima. De normale afkoe
ling, waar je als buitenstaander al lang
niet meer in geloofde, kwam snel en
onverwacht. De gemoederen bedaar
den en men ging weer heen, voorna
melijk naar de grauwe sloppen en ste
gen rondom het centrum en in de bui
tenwijken van de stad, waar vele pau
pers nog in grotten wonen, als een
soort Tellembewoners. Die grot is dan
nog het prille, trieste begin van een
betere behuizing, waarvoor men ijve
rig spaart en het gehele gezin de mid
delen aandraagt. Het begint met
het optrekken van een muur. Dan vol
gen de andere. Vervolgens maakt men
binnen enkele afscheidingen en ten
slotte, als het allerlaatste, volgt dan
het dak, want regenen doet het hier
maar hoogst zelden. De bouwwerkjes
zijn wankel en provisorisch en storten
vaak al bij de minste, geringste aard-
trilling in.
Aardtrillingen heeft men vaak in Pe
ru. Aardbevingen zijn er trouwens ook
geen zeldzaamheid. Bij onze aankomst
in Peru had men er net een achter de
rug. Vooral Callao, de haven van Li
ma was er door getroffen. Het resul
taat was een geweldige chaos van puin
hopen, vooral in de arme buurten en
bij de huizen die niet, zoals dat hier
dan heet, aardbevingsvrij zijn. Ook zo'n
aardbeving is hier een zaak van routi
ne geworden. Het begint met het slin
geren van bomen en lantaarnpalen. De
ruiten in de huizen gaan door de tril
lingen angstaanjagend „huilen". Ver
volgens splijten de muren en scheuren
de straten open.
De heer W. Beuk, als agent van de
KNSM in Lima werkzaam, vertelde
ons: „Je eerste reactie is natuurlijk
toch van dit is het einde. Ik voor mij
ben dan geen „zittenblijver". Ik kruip..
instinctief naar de beste plekken. Dat
zijn de deurpost of het trapportaal. De
laatste aardbeving duurde nog geen
anderhalve minuut. Maar het leek wel
een uur. Direct er na volgt eerst een
stilte. Dan rent iedereen de straat op,
men gaat op de vlucht. Men bestormt
de taxi's en klimt in andere auto's, of
de bestuurder daar van gediend is of
niet. Men rijdt als dwazen op elkaar
in. De chaos is dan volkomen. Maar
de eerste avond al beginnen de oprui
mingswerkzaamheden. En als het dag
wordt is de meeste rommel opgeruimd.
Dat is een psychologisch trekje van
de overheid. Men wil direct zoveel mo
gelijk sporen uitwissen. Dat bevordert
de rust. Dat is ook de les die men uit
dergelijke toestanden heeft getrokken.
Opvallend vond ik ook, dat nog geen
tien seconden na de laatste schok radio
Victoria, een van de vijftig commer
ciële radiostations die men hier heeft,
al weer in de lucht was met de opmer
king: „Wij van radio Victoria zijn allen
in goede welstand. Dames en heren,
drink toch vooral Inca-Cola, zacht en
toch heerlijk verfrissend."
Parijse heemschutters
tevergeefs in geweer
SS»? 'v v:' ft "-Jv
W ieue griJze Püilt^ua u/uuiu.. nrnpide Opvallend vond ik ook, dat nog ge
rr6, wiens grote droom het spanning onder de menigte groeiae
DE HEER BEUK maakt deel uit
van een groep Nederlanders, die zeker
niet de kleinste is van de sterke bui
tenlandse kolonie in Peru. Er valt hier
goed zaken te doen. Met name in de
groeiende vismeelindustrie, waarop
vooral de Japanners zich hebben ge
worpen. „Vismeel is het nieuwe goud
van Peru," zei ons de 37-jarige Gosse-
ün De Vries, ex-KLM-steward, en nu
een vermogend man, eigenaar van
twee luxe villa's met zwemboot in de
neperdure buitenwijken van Lima.
Ook hij moet het hebben van de
hausse in „anchovetas" langs de kust,
de visjes die in de koude Humboldt-
stroom naar de oppervlakte komen en
daar een zeer gemakkelijke prooi vor
men voor de reusachtige vissersvloot
(3000 schepen) van Peru. Immers deze
polaire stroom is rijk aan plankton,
het voedsel voor deze vis. De visjes
komen in grote scholen, opgejaagd
door de tonijnen, die ook al een belang
rijk deel van de visvangst bepalen.
Gosselin de Vries vertelde ons dat
de vismeelindustrie zich snel ontwik
kelt. De regering heeft speciale maat
regelen genomen die het de buiten
landse investeerder mogelijk maken,
tien jaar lang belastingvrij te draaien,
machines, netten enz. importvrij aan
te voeren: men moet zich houden aan
een maximale vangst per seizoen en
aan de visloze tijd tijdens het kuitschie-
ten. Maar dat staat een grote winst
toch niet in de weg, vooral als men be
denkt, dat de „anchoveteras", de speci-
ale vissersboten van Peru gemakkelijk
zo'n honderd ton ineens in de netten
kunnen hebben. Vliegtuigjes die de zee
af speuren, brengen hen naar de juiste
plekken. Het is als het ware een voort
durende pendel tussen de zee en de
vismeelfabrieken, waar de boten aan
leggen langs grote elevatoren die de
vis via een onderwatertunnel in de fa
briek zuigen. Over banden rolt de vis
van de kookplaten naar de pers waar
de olie, het vochtige bestanddeel, er uit
wordt gedrukt. Het vaste bestanddeel
gaat via de drogerij naar de molens,
waar het gemalen wordt tot het in
meel naar buiten komt. Vismeel wordt
vooral verwerkt in mengvoeder voor
varkens en kippen, maar, zoals Gosse
lin de Vries ons uitlegde, „de tijd is
niet meer veraf dat we er ook kunst
vlees van gaan maken. In Amerika
heeft men op dit punt al verregaande
proeven achter de rug. Nu zijn het
vooral Japanse ondernemers die hier
in actie zijn. Maar ik ben van mening
dat er hier ook voor Nederlanders,
vissers zowel als ondernemers goede
mogelijkheden liggen. Nederland is
trouwens met Amerika, West-Duits-
land en Japan de grote afnemer van
dit Peruviaanse goud."
EEN JONGE, opkomende industrie,
uit niets opgebouwd zoals eigenlijk
ook de hele stad Lima uit niets werd
gesticht door de ex-varkensslager Pi
zarro. De stad groeit in een formida
bel tempo, en verwacht tegen het jaar
tweeduizend ruim tien miljoen inwo
ners. Uitgroeiend rondom het oude
hart met de smalle typisch Spaanse-
straten en de witte paleizen met de
hoge houten veranda's, de erkers vol
sierlijk snijwerk. Een Spaans cordon
rondom de witte kathedraal, waarin,
naar men met stelligheid beweert
Francisco-de-vermetele in een glazen
kist ligt. Achter een groot hek heb
ben we in deze kerk inderdaad de gla
zen kist aangetroffen, stonden wij oog in
oog met het hard bruine geraamte dat
van Francisco Pizarro zou zijn. Een
verzameling knekels, hoe oneerbiedig
dat ook mag klinken, gelijkend op zoet
hout, waar slimme fooitjesjagers de
nieuwsgierigen met een devotelijke
buiging afleveren. Met in hun peinzen
de oogopslag nog altijd iets van: „De
een z'n dood is de ander z'n brood."
-i.
(Van onze correspondent)
De regering zal het plan, dat met
grote meerderheid de goedkeuring van
de Parijse gemeenteraad kreeg, wel
goedkeuren. Het is reeds zo ver fi
nancieel voorbereid, dat annulering on
mogelijk lijkt. Het Parijse gemeente
raadslid, de heemschutter Frédéric Du-
pont, ziet de uitspraak van de com
missie als een „baroud d'honneur een
laatste gevecht omwille van de eer,
in de hartstochtelijke strijd tussen an
tiek en modern, tussen behoudenden
en vooruitstrevend en die jarenlang het
ontstaan van het project heeft bege
leid. Straks komt ook de definitieve
beslissing aan de orde over het terrein
in het hart van de city, waar de
Parijse centrale markthallen eind 1968
het veld ruimen.
De wolkenkrabber zal vermoedelijk
eind 1970 voltooid zijn, dank zij de Ame
rikaanse know-how in de hoogbouw.
In de stedebouwkundige rubrieken
heet de wolkenkrabber officieel „tour
Maine-Montparnasse", de Maine-Mont-
parnasse-toren. Hij moet verrijzen op
de oude plaats van het bijzonder lelijke
station van Montparnasse, dat in het
voorjaar gesloopt zal zijn. De „toren"
is het grootste sluitstuk van een nieuw
stedebouwkundig geheel ter vervanging
van een rommelige en smerige wijk.
Er staat reeds een nieuw station en
het Immense hoofdkwartier van Air
France. Hoogbouw allemaal, met res
pectabele breedten en lengten, groots
van proporties en met een spel van
vlakken en volumes, van horizontale,
vertikale en diagonale lijnen, die het
geometrisch geoefend oog behagen
Moet de wolkenkrabber per se 185
meter hoog zijn? De „commission des
sites" is al tevreden met 135 meter.
Een wolkenkrabber van die hoogte zal
klassieke Parijse perspectieven, zoals
vanaf het Champs-de-Mars, vanaf de
Concorde, vanaf de Invalides, of de
Séine-kaden, niet verstoren. 185 meter
is voor de esthetiek vernietigend.
Bij polemiek rond de wolkenkrab
ber zeggen de modernisten: „Parijs
moet leven met zijn eeuw, de twintig
ste: beter nog, het moet de eenen
twintigste aankondigen." De „ouder-
wetsen": „Dat het Panthéon, de Are
de Triomphe, en de torens van de
Notre-Dame overheerst zullen gaan
worden door een toren van het geld
en van de zaken is onverteerbaar.
135 meter of 50 meter hoger is vooral
een kwestie van rentabiliteit, meer dan
van architectentrots.
Gemeenteraad en regering willen de
exploitatie van het plan in handen leg
gen van een Frans-Amerikaanse firma,
de „Société de la Tour Maine-Mont
parnasse". Het kapitaal zal voor
procent geleverd worden door de Ame
rikaanse makelaars Collins Tuttle. 51
procent vertegenwoordigt de deelname
van Franse belanghebbenden. De uit
voeringskosten zijn begroot op 100 mil
joen dollar, 500 miljoen Franse francs,
dank zij de Frans-Amerikaanse „so
ciété" geheel buiten bezwaar van Frans
overheidsgeld.
Wat er allemaal in de wolkenkrab
ber zal komen? Een hotel van 250 ka
mers, meerdere restaurants en cafeta
ria's, ettelijke banken, 80.000 vierkan
te meter vloer voor magazijnen en win
kelbedrijven, een medisch centrum,
wandelgalerijen en patio's, een kunst
ijsbaan en een zwembad, bioscoop- en
schouwburgzalen, tentoonstellingszalen
en op het dak een vliegveld voor heli
kopters. De „tour Maine-Montparnas
se", 's werelds grootste handels- en
zakencentrum, biedt ook overvloedig
plaats voor kuituur, kunst en vermaakj
op zakelijke basis.
