DE MAASBODE
DECONFESSIONALISERING ZET DOOR
D 66 met zeven man in Tweede Kamer
Vrijmoedig commentaar
eraad over de formatie
'andaag
ÖE TIJD
Stemmen en percentages
Verdeling
der zetels
Afvloeiing van personeel
Philips loopt na juni af
!°tterdam
)r nieuws uit en over
D^lbD
o
D^tjD
D^tJD
&ON VQ.
DONDERDAG 16 FEBRUARI 1967
ENICE RECEN
122e JAARGANG No. 39555
(Van onze parlementaire redacteur)
Haag/AMSTERDAM, 16 febr. Alle prognoses ten
"its] Nederland gisteren gezorgd voor een verkiezings-
Ve] ("e de politici in de komende dagen en weken nog
nodige hoofdbrekens zal kosten. Uit de eerste com-
vanuit de politieke partijen komt vooral het beeld
V
°°tf] V°reri' ^at niemand in deze uitslagen een duidelijke ver-
Heli»g of goedkeuring ziet van het beleid van het kabinet-Cals,
van het kabinet-Zijlstra, noch van het regeringsbeleid.
w'nst van twee zetels voor de anti-revolutionairen wordt
Uitgelegd als waardering voor de premier persoonlijk.
er ziet men in het verkie-
ht)eeld van gisteren een uiting
iitieu nbevredigdheid met het po-
vo0r stelsel. In negatieve zin
de stemmen op de Boe-
vo0r in meer positieve zin
t(itj,.VVat betreft de spectaculaire
Van Democraten '66 met
v2 ftels.
Werdam en omgeving
v^de pagina's 5a en 5b
18 pagina's
DE MAASBODE
Mr.
DIRECTIE:
Mf. A. M. van der Kallen
HOOFDREDACTIE:
J. M. Lücker
drs,
A. J. Cuppen
n,8tl
Qi
/°REN: Rotterdam, Schiedam-
'est 111. Tel, redactie en admi-
iS l-n-
CEMENT: per week f 1,
IgoJtteand f4,40 (van 1 februari
(van a0. per kwartaal ƒ13,
eve,..1 aPril 1967 af), exclusief
Ue'e incassokosten.
Aövtc, incaa
DeERTENTIES:
Zijlstra of Schmelzer
Teleurstelling geteniperd
Als een triomfator wordt mr. H. van Mierlo, de lijstaanvoerder van D '66, bejubeld door zijn aanhang
acKvocaatbowls
PARTIJEN
1966
1963
1967
K.V.P.
(46*)
50
42
P.v.d.A-
(36)
43
37
V.V.D.
(15)
16
17
A.R.P.
(13)
13
15
C.H.U.
(15)
13
12
C.P.N.
4)
4
5
P.S.P.
7)
4
4
S.G.P.
3)
3
3
VOOGD
0
B.P.
(10)
3
7
G.P.V.
D
1
1
L.V.P.
NOODRAAD
LANDSBEL.
N.W.P.
GERMEAUX
P.v.h.R.
RODERMOND
C.D.U.
D '66
7
ALARM
C.N.V.
P.v.O.
PARTIJEN
Kamer 1967
Staten 1966
Kamer 1963
Stemmen
perc.
Stemmen
perc.
Stemmen
perc.
K.V.P.
1.823.807
26.51
2.034.721
30.14
1.995.352
31.88
P.v.d.A.
1.619.694
23.55
1.580.971
23.42
1.753.084
28.01
V.V.D.
738.672
10.74
676.092
10.02
643.839
10.28
A.R.P.*)
681.064
9.90
558.477
8.27
545.836
8.72
C.H.U.*)
560.364
8.15
629.806
9.33
536.801
8.57
C.P.N.
248.008
3.61
183.571
2.72
173.325
2.76
P.S.P.
197.051
2.86
336.510
4.99
189.373
3.02
S.G.P.
138.114
2.01
140.148
2.08
143.818
2.29
VOOGD
4.945
0.07
B.P.
327.816
4.77
454.072
6.73
133.231
2.12
G.P.V.
59.297
0.86
52.049
0.77
46.324
0.74
Ov. lijsten
479.707
6.97
104.273
1.53
97.538
1.61
Totaal
6.878.539
100
6.750.690
100.-
6.258.521
100.-
150 150 150
DE TIJD
Veel bewolking met plaatselijk eni
ge regen. Matige, langs de Wadden-
kust krachtige tot harde wind tus
sen zuidoost en zuid. Maximumtem
peraturen van 5 graden in het
noorden tot 8 graden in het zuiden.
ZON op: 7.53 onder: 17.56
MAAN op: 10.30 onder: 1.50
K.V.P. en P.v.d.A. KOMEN OP
NA-OORLOGS DIEPTEPUNT
d» eJWee grootste partijen ver-
K Y-P. meer stemmen dan
de pagina 5, 6, 7, 8, 9, en 10
C/j n wi3 nieuws van de ver-
nêen, foto's van de gekoze-
Wervlews met de lijsttrek-
5» enz.
hpL r'e nacht van 4 op 5 mei 1966
i}ge en zich merkwaardige tonelen
PeeId in de kluizen van het
Qe^efdamse bankierskantoor
t>ir Teixeira de Mattos. Drie man
kier°neel, die op last van de ban-
Bejj'. drs- J. F., in het grootste
ttorntr'Ii een aantal effecten uit de
namen om ze anderdaags
Op de Kas-Associatie te brengen.
7>r0 e eerste dag van het straf-
*h a stegen drs. F. kwamen deze
*ie /"tere feiten ter sprake. Men
v. Pa9ina 3.
en
8ev,
I7v?tie: 14 2011; redactie na
J0 Uur; 14 21 14, Postbus 723.
84.
v. De Tijd, Amsterdam:
toP^p'NG: afdeling lezersservice
4Bq 30 uur. tel. 010-14 2810.
35 TlJD/DE maasbode
Ög TUq' P6r mi"imeter"009te'
95 cint~
?5
cent
gehele oplage
per milllmeterhoogte;
voor familieberichten.
°ntracttarieven op aanvraag.
velen hadden verwacht. De decon
fessionalisering werkte door en be
zorgde de K.V.P. een verlies van 8
zetels ten opzichte van de Kamer
verkiezingen in 1963: van 50 naar
42. Vergelijken met de verkiezingen
van de Provinciale Staten in 1966
was het verlies minder groot, maar
toch belangrijk. De K.V.P. zou vorig
jaar, omgerekend, 46 zetels in de
Tweede Kamer hebben gekregen.
De uitslagen in het zuiden, waar
een verhoudingsgewijs groot aantal
jonge kiezers voor het eerst naar
de stembus ging en waar D'66 op
merkelijke resultaten behaalde, lij
ken erop te wijzen dat vooral bij
de jeugd de katholieke partij minder
heeft aangesproken.
Toch bleef de KVP de grootste par
tij. t)e PvdA zag haar oppositie van
de laatste tijd niet beloond met stem
menwinst. De socialisten maakten
slechts één zetel goed van het ver
lies van zeven zetels in 1966: Kamer
verkiezingen 1963 43 zetels, Statenver
kiezingen (omgerekend) 36 zetels, gis
teren 37 zetels. De CHU verloor één
zetel en komt op 12; de VVD won
er één bij en steeg daarmee tot 17.
De extreem-linkse groeperingen ble
ken niet sterk genoeg om PvdA en PSP
aan winst te helpen. Wel won de CPN
een zetel. De communisten werden bo-
•vendien weer de op een na sterkste
partij in de hoofdstad. De Noodraad en
de Christen-Democratische Unie kwa
men enkele honderden stemmen tekort
voor een zetel in Tweede Kamer.
De moeilijkheden voor de komende
kabinetsformatie zullen niet gering
zijn, dacht men vannacht in politieke
kringen. Toch werd algemeen gezegd,
dat in deze tijd van onzekere economi
sche ontwikkelingen het landsbelang
vraagt om snelle vorming van een
stabiele regering.
Vandaag zijn de fracties in Den Haag
bijeengekomen voor intern beraad over
de beleidslijn, die men in de forma
tiebesprekingen zal volgen. De neer
slag van dit beraad zal verwerkt wor
den in de adviezen van de fractievoor
zitters aan de koningin. Volgens de ge
bruikelijke procedure zullen eerst de
vice-voorzitter van de Raad van State
en de voorzitters van de Tweede en
Eerste Kamer door de koningin wor
den ontvangen. Daarna volgen, in
volgorde van grootte van hun fractie,
de fractievoorzitters,
In Den Haag werden gisteren twee
namen genoemd voor een eerste for
matieopdracht: prof. dr. J. Zijlstra en
drs. W. K. N. Schmelzer. Prof. Zijl
stra werd vooral genoemd, omdat hij
als premier en financieel-econo-
mische autoriteit, direct in staat is de
kern van het noodzakelijke economi
sche beleid voor de naaste toekomst
te formuleren. Tegen zijn benoeming
zou echter spreken, dat hij gisteravond
enige malen heeft verklaard beslist
niet" te willen terugkomen. Drs.
Schmelzer zou in aanmerking komen
voor een formatieopdracht, omdat zijn
fractie duidelijk de grootste is ge
bleven en omdat de KVP als centrum
partij zowel naar PvdA- als naar VVD-
zijde de bereidheid tot samenwerking
in een regering kan peilen.
Bij de KVP werd gisteravond de te
leurstelling over het verlies getemperd
door de wetenschap dat toch nog ruim
26 procent van de kiezers zijn ver
trouwen aan deze partij is blijven ge
ven. Partijvoorzitter mr. P. J. M. Aal-
berse wees in zijn eerste commentaar
op de vele ontwikkelingen en gebeur
tenissen van de laatste tijd in het
katholieke kamp. Hij noemde het „voor
ons een heel goede ontwikkeling, dat
met al deze achtergronden toch zoveel
kiezers de KVP, zoals zij nu is, ken
nelijk blijven steunen". Drs. W. K. N.
Schmelzer ziet in de uitslag „geen be
leidsveroordeling'8«ien de resul
taten van vooral de PvdA en de VVD.
Wel betreurt hij het, dat de KVP bij
de jongeren kennelijk toch niet vol
doende is aangeslagen.
Volgens de heer P. J. J. Mertens,
voorzitter van het NKV, „moest mijn
uitspraak na de kabinetscrisis reper
cussies hebben". Hij zei ook, dat „de
confessionalisering er wel in zit, maar
voor onze werknemers niet het belang
rijkste motief is geweest". De heer
F. v.d. Gun, tweede voorzitter van de
KVP en secretaris van het NKV, had
„niet de indruk, dat de katholieke
werknemers, die ontevreden waren met
de KVP, de PvdA als alternatief heb
ben gezien".
(Vervolg op pagina 9)
ADVERTENTIE
LVP
11.343
0.16
Noodraad
45.412
0.66
Landsb.
17.676
0.66
NWP
1.699
0.02
Germeaux
1.245
0.02
1.141
0.02
P v h R
1.064
0.02
Rodermond
913
0.01
CDU
45.250
0.66
17.321
0.26
D'66
307.119
4.46
Alarm
3.617
0.05
CNV
1.069
0.02
1.824
0.13
P v O
43.360
0.63
Nadat de grote politieke partijen
elkaar tot vervelens toe onduidelijk
heid verweten hebben beeft de kie
zer Kun iets duidelijk gemaakt: er
is een crisis in bet heersende partij
stelsel en daar wordt geen genoegen
meer mee genomen. KVP en PvdA.
de twee honden die het felst om het
been gevochten hebben, zien de
Boerenpartij en D 66 met de buit
weglopen. Er dreigt een vergruizing
van deze vergrijzende partijen: na
de uitspraak van de kiezers zijn zij
meer eikaars lotgenoten dan eikaars
rivalen geworden. Hoe komt dat?
Door de nacht van Schmelzer? Nee.
Althans niet door de economische
en budgettaire twistpunten, die daar
aan de orde waren. Als dat zo was
zouden niet de heide rivalen, maar
slechts één van hen een verlies ge
boekt hebben. Nederland ziet de
nacht van Schmelzer niet als een
smadelijk verraad van de socialis
tische regeringspartner. Vooral na
het optreden van het kabinet-Zijlstra
heeft men de harde economische en
sociale feiten van een stokkende wel
vaartsgroei aanvaard als de beves
tiging van redeneringen, die men
destijds tot zijn grote ergernis niet
begrepen heeft. Dat is uiteindelijk
ten nadele van de PvdA uitgepakt
Maar op zichzelf genomen levert dit
geen afdoende verklaring op. Er is
meer aan de hand.
Het grote verlies van de KVP
moet zonder twijfel worden verklaart
uit een verlangen naar deconfessio
nalisering. De grotere openheid in
katholieke kring heeft zich ook in de
politiek geopenbaard. Het ligt voor
de hand, dat de jongere katholieke
kiezers dit verschijnsel verhevigt
hebben. (Jit de cijfers blijkt ook.
dat de afbrokkeling van de KVP
het sterkst was in de gebieden waar
het katholieke klimaat overheerst.
Ook dat is niet verwonderlijk. Waar
katholieken een minderheid vormen
spreken de verworvenheden uit het
verleden sterker aan dan in ge
bieden waar men „onder ons is.
Moet de KVP spijt hebben van dit
verlies? De afbrokkeling is natuur
lijk te groot om haar niet te betreu
ren. Maar de positieve kant van de
zaak is. dat de KVP of hoe de
partij in de toekomst ook zal gaan
heten enige ballast van zich af
schudt. Als programpartij, als partij,
die zich enigermate verlost weet van
de kwade naam, dat zij alleen door
sleurstemmers gesteund wordt, is zij
tussen de andere partijen een vol
waardiger concurrent geworden. Het
zal dan ook goed zijn. dat zij nu de
plannen tot interne vernieuwing niet
als een vaandel voor zich uitdraagt,
maar dat zij ook werkelijk ernst
maakt met de verwezenlijking van
die plannen.
mandsland waar het parlement het
contact met het volk hopeloos ver
loren heeft.
D '66 tenslotte. Een grandioos
succes, dat een felicitatie waard is.
Het succes zal niet op de laatste
plaats te danken zijn aan de maag
delijke staat waarin deze partij de
politieke arena betreedt. Politieke
joyriding hebben wij deze partij van
af haar opkomst verweten omdat
zij zoveel ideeën van andere par
tijen, zoveel onuitgewerkte en onbe
proefde gedachten uit de studeer
kamer in haar programma heeft
gedaan. Zij zal nu zichzell moeten
waarmaken. In de strijd, die links
en rechts om haar gunst zullen
voeren zal zij reeds spoedig ervaren,
dat politiek in de praktijk iets
anders is dan het opstellen van
fraai verzorgde pamfletten en bro
chures. Te klein om haar ideeën
door te voeren, te groot om combi
naties met andere groepen te weer
staan, wordt de voornaamste opgave
voor D '66 haar eigen gezicht te be
waren. Wij wensen haar succes toe.
verwacht
onder
„«-ffpMitino «au de uitslagen van deze partijen met 1966 en 1963 dient
er rekening méde te worden lehouden dat deze partijen In 1966 in de provincie Noord-
Brabant en Limburg gecombineerde üisten he^eVrrie?to?\s' u^de^sfagen va™?963
zijn in 1966 onder „Overige lijstenopgenomen. De verdeling is uit de uitslagen
ongeveer als volgt te herleiden: ARP 0.35%, CHU 0.36/0.
Zetelverdeling in 1966, zoals deze geweest
zou zijn, wanneer de voor de verkiezing van
de Provinciale Staten uitgebrachte stemmen
zouden zijn uitgebracht voor de verkiezing
van de Tweede Kamer.
(Van onze verslaggever)
EINDHOVEN, 16 febr. Het ziet
er naar uit dat bij Philips in Ne
derland, na het eerste halfjaar van
1967, vrijwel geen personeel meer
zal behoeven ai' te vloeien. Dit heeft
Philipspresident ir. F. J. Philips gis
teren in een bijeenkomst van het
Centraal Contact Ondernemingsraden
van Philips meegedeeld. Zoals be
kend streeft Philips ernaar de totale
personeelsbezetting in de loop van
het eerste halfjaar '67 te vermin
deren met 2500 personen.
Drs. J G. Bavinck, directeur van so
ciale zaken bij Philips, voegde hieraan
toe, dat, terwijl nu nog op beperkte
schaal 't middel van ontslag moet wor
den gehanteerd, mag worden verwacht,
dat na het eerste halfjaar 1967 verdere
aanpassing van de personeelsbezetting
voor de handarbeiders zou kunnen
plaatsvinden door het niet geheel aan
vullen van het personeelsverloop. Dit
geldt in het algemeen ook voor de be-
ambtensector maar waarschijnlijk niet
in alle bedrijfsonderdelen.
Ir. Philips merkte op dat het in de
huidige omstandigheden meermalen zal
voorkomen dat de oplossing voor be
staande moeilijkheden in bedrijfsonder
delen zal kunnen worden gevonden door
'n aantal personeelsleden over te plaat
sen naar andere bedrijfsonderdelen die
'n groter werkpakket hebben. „Wij zul
len in Nederland hieraan wat meer moe
ten leren wennen", zo zei hij. „Wanneer
personeelsleden eerder bereid zijn werk
te accepteren in andere plaatsen waar
bedrijven van onze onderneming geves
tigd zijn, dan wordt het voor de leiding
gemakkelijker een oplossing te vinden
voor zich voordoende moeilijkheden".
Het niet volledig aanvullen van het
verloop is steeds het belangrijkste mid
del om een aanpassing van de perso
neelsbezetting te bereiken. Omdat de
ze mogelijkheden zeer aanzienlijk zijn
kan ook het geven van ontslag zeer
beperkt blijven.
Daarnaast wordt door 2900 man korter
gewerkt om de voorraden te vermin
deren.
(Vervolg op financiële pagina)
De PvdA heeft een geringer ver
lies geboekt dan de KVP. Toch
staat zij er slechter voor. Het ziet
er naar uit. dat de ruk naar links,
die zij onder aandrang van dogma
tisch en ongenuanceerd denkende
jongeren gemaakt heeft haar duur
te staan komt. Wellicht heeft het
een aantal vroegere PSP-stemmers
opgeleverd, maar het heeft tevens
een groot aantal meer vrijzinnig
denkenden naar de frisse, nog on
betreden weiden van D 66 doen
overlopen. De Nederlander is in de
grond van zijn hart tegen de bele
rende en betuttelende methoden van
de socialistische partijen. Hij weet,
dat wij te klein zijn voor de uit
dagende spandoeken der demon
stranten. Hit beseft, dat wij de olie
bronnen beter kunnen laten vloeien
dan dat we ze dichtstoppen met
dikke dogma's. De geforceerde ruk
naar links bevalt hem niet. Het uit
blijven van sympathie met de PvdA
en het door niemand verwachte ver
lies van de PSP bewijzen het.
Wat bevalt de Nederlander dan
wel? De winst van de Boerenpartij
wijst in de richting van een ver
nieling zonder uitzicht. Het is be
schamend. dat zelfs de kwalijke
avonturen met de heer Adams en de
onverkwikkelijke ruzies binnen deze
partij de groei van de kiezersgunst
niet hebben kunnen stuiten. Maar
het feit ligt er en de grote partijen
doen er goed aan te bedenken, dat
deze zege van het onbenul slechts
bevochten kon worden in het ni«-
Hoe nu? vraagt men dan na zulk
een uitslag. Volgens mevrouw Van
Someren wordt het de moeilijkste
kabinetsformatie van deze eeuw.
Het is niet uitgesloten. Een herstel
van de combinatie KVP-ARP-
PvdA mag nauwelijks
worden. De socialisten zijn
invloed van veeleisende jongeren
van „10 over rood naar links ge
zwenkt. Nu er voor de KVP weinig
aanleiding is om als nog steeds
grootste partij concessies aan de
PvdA te doen zou het meedoen aan
de regering voor de PvdA beteke
nen, dat zij enorm veel eisen moet
inslikken. Zij kan zich dat niet ver
oorloven omdat het door haar linker
vleugel beschouwd zou worden als
verraad van het onzuiverste water.
De PvdA heeft de gok verloren en
zij zal dus een beurt moeten over
slaan. Alleen de oppositie kan haar
nog sieren. Wat dan? Een samen
werking van de drie confessionele
partijen zit er niet in omdat zij sa
men niet over een meerderheid
beschikken. Samenwerking tussen
PvdA en WD in welke vorm dan
ook is in de verkiezingsstrijd geof
ferd op het altaar van de duidelijk
heid. Resteert de mogelijkheid
van een kabinet met de VVD en
de drie confessionele partijen. De
formule Marijnen. Voorwaarde voor
een dergelijke samenwerking lijkt te
zijn, dat men onder sterke leiding
met een vliegende start zou moeten
beginnen. Die mogelijkheid is er
wel. Maar dan moet de heer Zijlstra
minister-president worden. Wij zou
den dat zeer verwelkomen. Het zou
ook billijk zijn. want van de confes
sionele partijen heeft alleen de ARP
een vrij aanzienlijke winst geboekt.
Het leveren van een minister-presi
dent zou haar dus niet misstaan.
Er lopen geruchten, dat de heer
Zijlstra zich ondanks herhaalde
weigeringen toch zou willen laten
vermurwen.
Maar
duikt onmiddellijk een
gevaar op. Het kabinet-Marijnen
kwam aan zijn einde door de om-
roepkwestie. Die moeilijkheid is op
dit ogenblik nog steeds niet gere
geld, want de Eerste Kamer moet
de zaak nog goedkeuren. Zou de
PvdA het in strijd achten met haar
positie als loyale oppositiepartij om
in de Eerste Kamer het wetsontwerp
af te wijzen? De kans op een ver
traging van het wetsontwerp bestaat
zeker, want de PvdA heeft steeds
gezegd, dat zij de behandeling wel
wat te geforceerd vond. Stel, dat
zij dat punt nu volop uitspeelt. De
VVD zou dan opnieuw voor het
struikelblok staan, want zij kan deze
wet na haar tegenstand in de Twee
de Kamer niet meer aanvaarden.
Men moet afwachten hoe de socia
listen dit spel spelen. De kans op
moeilijkheden en dus op de meest
ingewikkelde kabinetsformatie van
de eeuw achten wij zeker niet uit
gesloten.