DE MAASBODE
PvdA stelt partnerkeuze voorop
JAMIN
Teleurstelling uit zich in incident
Pernis raffinaderij
grootste ter wereld
Vriendschappelijk
PR. ZIJLSTRA WELLICHT INFORMATEUR IFRACTIES BERADEN ZICH!
indaag
„VELE PERSONEN ZWAAR BENADEELD'
SHELL BREIDT UIT
D
JARIGE PRINSES
ELISABETH BAS
34 ets.
neem er de tijd voor
Onderzoek naar
wensen kiezers
Belastingen
brengen minder
op dan begroot
Otterdam
eu
Jsrder
&E maasbode
Voor nieuws uit en over
Rotterdam en omgevinq
zie de pagina's 5a en 5b
AfON V&Q-
VRIJDAG 17 FEBRUARI 1967
BEWOLKT
!lllt»ii
IVliihilhl1
122e JAARGANG No. 39556
Haag, 17 febr. De
Aï> ^hristeiijke partijen, KVP,
CHU, hopen gezamenlijk
Ree] t flieuw te vormen kabinet
Ve^]6, nemen. Dit bleek uit de
VooJuingen van de drie fractie-
'ters na afloop van het be-
eige' de fracties ieder in
V0] kring hebben gehouden,
het nPs mr- Biesheuvel (AR) ligt
kVp in de bedoeling met de
der)ir,en de CHU tevoren in on-
lijk beraad tot een gezamen-
.°niwerp-regeringsprogram
te komen, dat zou kunnen
lw r? als basis van een gesprek
*NdA en VVD. PvdA en WD
van
duur wel heerlijk
paginas
V
hebben gisteren opnieuw laten
weten, dat zij geen mogelijkheid
zien om gezamenlijk in het kabi
net zitting te nemen.
M DIRECTIE:
r' A. M. van der Kallen
HOOFDREDACTIE:
E M. Lücker
drs. A. J. Cuppen
Twenties.
STAD ROTTERDAM
ANIUO T720
alle verzekeringen
Vanavond 5 min. voor 7, ned. I
De fracties beraden zich over liet nieuwe kabinetdat zo snel moge
lijk stevig op zijn poten moet staan. De heren De Jong, Schmelzer
en Luns (boven) overleggen wat de gekortwiekte KVP aan de con
structie van het kabinet kan doen. De AR-voormannen, nog bh) om
hun stembussucces, doen hetzelfde. Onder confereren de heren
Diepenhorst, Biesheuvel en R. Zijlstra, naamgenoot van Jelle.
AMSTERDAM, 17 febr. De
officier van justitie, mr. H. E.
van Renesse, heeft vanmorgen
tegen tie Teixeira-bankier drs. J.
M. F. een gevangenisstraf geëist
van twee en een half jaar, met
aftrek van de ongeveer acht
maanden die drs. F. al in voor
arrest heeft doorgebracht.
Handigheden
IN NIJMEGEN
Een nieuwe opname van prinses
Christina, die morgen twintig
jaar wordt.
DE TIJD
Veranderlijke bewolking met plaat
selijk een bui. Matige tot zwakke
wind uit zuidelijke richtingen. Wei
nig verandering in temperatuur.
ZON op: 07.51
MAAN op: 10.54
onder: 17.58
onder: 03.06
ADVERTENTIE
Christelijke coalitie
basis van kabinet
°ttze parlementaire redacteur)
ADVERTENTIE
Vgg, A'oerse Koekoek meent dat
1 Van „zijn" ontevredenen zich
1 u tot D '66 hebben gewend en
ehi zo van zijn vijftien verwach
te zetels hebben afgehouden. Mr.
A. F. M. O. van Mierlo heeft
vGri ander idee over de kwaliteit
zijn sympathisanten. Hij dankt
'Jn zeven zetels aan bewuste kie-
iers. ISCHA had een gesprek met
ein. Zie pagina 3.
e°ekenweek zonder gala, maar mét
Silm, en nog wel een over boe-
ken
i.l. „451 graden Fahrenheit'
erov ^ranG°is Truffaut u kunt
Ver lezen op pagina 5.
is Nederlandse schaatstop (dames)
Itl SkSteren uit Davos teruggekeerd.
<lt hoog gelegen Davos legden
hjijNederlandse dames de laatste
'et
bio
aan de voorbereidingen voor
Pioe t0ern°oi om het wereldkam-
eie^Pt'ap hardrijden dat dit week-
0n2 e ln Deventer wordt verreden,
sp G verslaggever Koos de Boer
Maat in Hoog Holten, verblijf-
ïnet Svoor 's-werelds schaatselite,
kais n'et geringe favoriete Stien
ev- Pagina 7.
Pe tijd
De voorzitters van de vijf grote frac
ties zijn vandaag bij de koningin ge
weest voor het gebruikelijke advies
over de aanwijzing van een formateur
of informateur en de vorming van een
nieuw kabinet. Daarbij zal, naar wordt
aangenomen, enige malen de naam
van de demissionaire minister-presi
dent, dr. J. Zijlstra, genoemd zijn. Dit
kan worden afgeleid uit de omstandig
heid dat tenminste de fracties van de
KVP, de AR en de VVD van mening
zijn dat uit de verkiezingsuitslag een
zekere voorkeur blijkt voor voortzetting
van het beleid van het kabinet, waar
aan dr. Zijlstra zijn naam heeft ver
bonden.
De CHU stelde zich wat neutraler
op De herkozen fractievoorzitter van
de CHU, mr. Beernink, gaf toe dat de
winst van de AR moet worden ver
klaard uit het ,,Jelle-effect", maar had
daarbij vooral het oog op de persoon
lijke populariteit van dr. Zijlstra. De
heer Beernink ziet in de verkiezingsuit
slag geen duidelijke vingerwijzing naar
voortzetting van het beleid van het ka
binet-Zijlstra.
De gedachten van de Partij van de
Arbeid schijnen te gaan in de richting
van de fractievoorzitter van de AR,
mr. Biesheuvel. Gisteravond nog werd
verwacht, dat drs. Den Uyl en de
socialistische voorzitter van de
Eerste Kamer, dr. ir. J. P. Mazure
de koningin drs. Schmelzer zouden aan
bevelen. De PvdA wenst, dat meteen
en
Rotterdam, Schiedam-
0j„.est 111. Tel. redactie en admi-
17,otle: 142011; redactie na
Qlr u Uur; 14 21 14. Postbus 723.
Sjg^n.v. De Tijd, Amsterdam:
BE20
tot
aBqm
afdeling lezersservice
■30 uur, tel. 0 10-14 28 10.
Per NT: per week 1
19R7rnaand ƒ4,40 (van 1 februari
(van ab. per kwartaal ƒ13,
even, april 1967 af). exclusief
Arv, Ue'e incassokosten.
35 Tijd/DE MAASBODE
Dg Y,ent per millimeterhoogte;
85 gehele oplage
?5 n' per mlllimeterhoogte;
D 'ent voor familieberichten.
racttarieven op aanvraag.
een formateur wordt benoemd en niet
eerst wordt gewerkt met een infor
mateur.
De PvdA liet gisteren na haar frac
tie-beraad weten, dat de formateur
eerst een keuze zou moeten doen over
de mogelijke regeringspartner, alvorens
over een regeringsprogram te spreken.
Ook hierin kan een aanwijzing worden
gezien, dat de socialisten de heer
Schmelzer, als voorzitter van de groot
ste fractie in het centrum, met een eer
ste formatie-opdracht belast willen
zien.
Waarbij, gezien de socialistische eis
van een partnerkeuze vooraf, het
woord „belast" een wat onheilspellen
de klank heeft.
Een beslissing van de koningin kan
niet voor het weekeinde worden ver
wacht omdat de voorzitters van de klei
nere fracties pas morgen worden ont
vangen. Aan het bezoek van de voor
zitters van de vijf grote fracties gingen
eerst bezoeken vooraf van de vice-pre
sident van de Raad van State, dr. Beel,
en de voorzitters van Tweede en Eer
ste Kamer, mr. Van Thiel en dr. Ma-
zure.
Als inderdaad dr. Zijlstra zal wor
den aangezocht, dan zal hij waarschijn
lijk geen formatie- maar een informa
tie-opdracht krijgen, gezien zijn her
haalde verklaring dat hij niet van plan
is terug te keren. De demissionaire
minister-president heeft bovendien eni
ge tijd geleden toegezegd dat hij zou
proberen voor de formatie een over
zicht op te stellen van de gehele finan-
cieel-economische situatie van dit mo
ment.
(Vervolg op pag. 4)
Eis
van
2%
jaar tegen
Teixeira-bankier F.
(Van onze verslaggever)
ROTTERDAM, 17 febr. De Ko
ninklijke Shell Groep zal een vijfde
aardolie-distillatie-eenheid in Pernis
bouwen, waardoor de capaciteit van
de raffinaderij bij Rotterdam van 18
miljoen ton olie tot 25 miljoen ton
olie zal worden opgevoerd. De uit»
breiding, die binnen twee jaar ge
reed moet zijn en een investering
van 120 miljoen vergt, zal van de
Shell raffinaderij Pernis de grootste
ter wereld maken. De grootste van
vandaag is de Esso raffinaderij op
Aruba met een jaarproduktie van
24 miljoen ton per jaar.
De bouw van de nieuwe eenheid is
duidelijk een antwoord van de Shell
op de beslissing van de regering Rot
terdam bereikbaar te maken vooi tan
kers van 225.000 ton. Het was in Rot
terdam al enige tijd bekend, dat de
Shell overwoog de capaciteit van de
raffinaderij op te voeren, omdat de
vraag naar aardolieprodukten steds
groter wordt. De Shell overwoog de
capaciteit van de raffinaderij op te
voeren, omdat de vraag naar aardolie
produkten steeds groter wordt De
Shell heeft echter geen beslissing dur
ven nemen voordat zij er zeker van
was, dat zij in geweldige hoeveelheden
tegelijk de olie zou kunnen aanvoeren.
Dat de Shell een week na de principe
goedkeuring voor de vaargeul voor su
pertankers besluit tot de bouw van in
feite een vijfde raffinaderij binnen
haar complex op Pernis, wijst er op,
dat ir. F. Posthuma, havendirecteur
van Rotterdam, gelijk gehad heeft
toen hij zei, dat het er om gaat de gro
te oliemaatschappijen snel duidelijk te
maken, welke nieuwe mogelijkheden
Rotterdam te bieden heeft.
Een tweede argument voor de Shell
om in Rotterdam uit te breiden
is de opkomst van de „kleine" raffi
naderijen in Rotterdam en Amster
dam. Shell wil duidelijk in de poort
van Europa haar leidende positie be
houden. Een d,erde reden moet nog
gezocht worden in het feit, dat de
Shell er weinig voor voelt geheel nieu
we raffinaderijen in het binnenland
te bouwen, niet alleen met het oog op
de dure aanvoerkosten, maar vooral
ook de afvoerkosten van de produkten
(Van onze speciale verslaggever)
De officier stelde vast dat drs.
F. zelfs op dit moment nog niet is
overtuigd van zijn falen. Door zijn
optreden heeft de bankier vele per
sonen zwaar benadeeld en de goede
naam van de Nederlandse bankwe
reld als geheel in de ogen van het
publiek en bij de buitenlandse ban
ken omlaag gehaald.
De officier zei zich bewust te zijn
van het feit dat drs. F. het na het
uitzitten van zijn straf niet gemak
kelijk zal hebben. Zijn aureool en
zijn hoge maatschappelijke positie
is hij kwijtgeraakt. „Wie hoog staat,
valt diep", aldus de officier. Deze
omstandigheden wilde hij eéhter niet
laten opwegen tegen het grote ver
driet en soms de uianhoop van vele
tientallen en tientallen gedupeerde
cliënten. Vandaar, zo zei hij, dat ik
een ernstige straf wil eisen.
De eis, die mr. Van Renesse zelf
nogal zwaar achtte, werd niet met
algemene instemming begroet. In krin
gen van gedupeerden viel duidelijk
teleurstelling te beluisteren. Deze te
leurstelling zorgde ook voor een in
cident, dat slechts korte tijd de on
geëmotioneerde en rimpelloze gang
van het proces vermocht te onder
breken.
Een vrouw van middelbare leeftijd
verhief zich tijdens het pleidooi van
mr. L. P. var. den Blink, uit haar
bank op de publieke tribune en riep
kalm, maar duidelijk verstaanbaar:
Diefstal!" Nog voordat zij hierop
een krachtig uitgesproken „Klasse-
justitie" had laten volgen, gelastte
de rechtbankpresident, mr. J. A. Bletz,
haar verwijdering uit de zaal. „Dat
kan me niets schelen. Diefstal. Klas-
sejus-titie," riep de vrouw nog terwijl
zij door een functionaris van de recht
bank werd weggevoerd. In de deur
opening zag zij nog kans de verdach
te het woord „smeerlap toe te voe
gen De vrouw behoort tot degenen
die 'door de debacle Teixeira ernstig
werden benadeeld.
Het strafproces tegen drs. F. is van
daag voor de Amsterdamse rechtbank
zijn tweede en laatste dag ingegaan.
Woensdag zijn de getuigen gehoord,
die de tenlaste gelegde gevallen van
vlasheid in geschrifte, oplichting en
verduistering moesten toelichten.
„Steeds weer blijkt in deze zaak
dat het bankiershuis Teixeira de Mat-
tos een eenmansbedrijf was, dat door
F. autoritair werd geleid en waar zijn
wil wet was,".zo begon de officier zijn
requisitoir. Het standpunt dat de ver
dachte ook nu nog tegenover de ma
nipulaties bij Teixeira inneemt,
noemde mr. Van Renesse „verwon
derlijk, verbazingwekkend en beangsti
gend".
Nadat F. als enig beherend vennoot
tot de bankfirma was toegetreden, is
de morele sfeer bij Teixeira verslech
terd. Al in 1961 ontstond het gebruik
dat effecten zwaarder werden herbe-
leend dan voor de bedragen die Teixei
ra er als krediet op had verstrekt. La
ter voor het eerst in 1964 werden
ook stukken bij de Kas-Associatie be
leend, waarop cliënten geen gelden had
den opgenomen. Het ging toen nog om
courante stukken, bij de belening was
ervan men toch nog de totale krediet
verstrekking op effecten in het oog
hield. „Het mag niet, maar het kan
geen kwaad zolang we er goed voor
zijn", zo luidde de leus in drs. F's
bank. Van de obligaties bleef men
vooralsnog af hier waren immers
via de nummer-administratie de eige
naren alle van bekend. In de sfeer
van ernstig normverlies, die onder lei
ding van F. bij Teixeira was ontstaan,
het contact met de ethiek en de
moraliteit van het bankwezen in ons
land was allang zoek leidde het
kwaad tot steeds erger. En zo kon de
droevige vertoning worden opgevoerd
in de nacht van de vierde mei 1966,
toen twee protesterende ondergeschik
ten op last van F. de kluizen afstroop
ten, ook naar obligaties die geheel on
bezwaard waren. De officier, die alle
ten laste gelegde feiten bewezen acht
te, stelde vast dat F. duidelijk het oog
merk heeft gehad om zich en zijn bank
te verrijken, en dat doordoor cliënten
zijn of hadden kunnen worden bena
deeld.
De officier zei dat hij zich in zijn
aanklacht een aantal beperkingen
heeft opgelegd. Toch kon hij het niet
laten nog een aantal niet ten laste
gelegde administratieve handighe
den" in zijn requisitoir te vermelden.
Bijvoorbeeld de kredieten ter waarde
van f 2,9 miljoen, die naar Teixeira's
dochteronderneming Dunlop en Co.
werden doorgeschoven en die zo bui
ten de controle van de Néderlandsche
Bank bleven.
Bij een juiste invulling van de
maandstaten die bij de Nederlandsche
Bank moesten worden ingeleverd, zou
Teixeira eind 1965 ruim 4 miljoen gul
den, eind maart 1966 bijna 6 miljoen
gulden en eind april ruim 7 miljoen
gulden bij de centrale Bank hebben
moeten deponeren als renteloos straf-
deposito, wegens het overschrijden van
de maximaal toelaatbare kredietver
strekking. De liquiditeit liet dit echter
niet toe, vandaar de vervalste maand
staten. Twee gevallen van onjuist in
gevulde maandstaten zijn zoals bekend
ten laste gelegd. Ook op de zeer
slechte liquiditeit wierpen de maand
staten een geflatteerd licht: volgens
(Vervolg op pagina 4)
NIJMEGEN, 17 febr. Volgens een
steekproef zou ongeveer de helft van
de ondervraagde personen (49,1 pro
cent) het niet eens zijn met het feit,
dat het kabinet-Cals naar huis werd
gezonden. Van de ondervraagden staat
bijna de helft (42 procent) een nieuwe
regeringscombinatie voor van KVP en
PVDA. Iets meer dan de helft van de
ondervraagde liberale kiezers (53,6
procent) heeft voorkeur voor een rege
ring van K.V.P. en V.V.D.
Onder de ARP- en CHU-kiezers is er
grote hang naar een grote christen
democratische unie, een voorkeur die
bij de KVP-kiezers in Nijmegen aan
merkelijk geringer is.
Deze gegevens zijn ontleend aan het
rapport „In het spoor van de kiezer",
waarin gegevens en conclusies zijn op
genomen uit een bliksemonderzoek
naar het stemgedrag in Nijmegen bij
de verkiezingen voor de Tweede Kamer.
Dit onderzoek werd verricht door het
.Instituut voor toegepaste sociologie"
met medewerking van het sociologisch
instituut van de katholieke universiteit
te Nijmegen. Aan de steekproef hebben
zevenhonderdtwee personen aange
nomen. Het rapport zal worden aange
boden aan de fractieleiders van de po-
litieke groeperingen, die in de Kamer
I zijn vertegenwoordigd.
ADVERTENTIE
Sinds langen tijd is er over geklaagd dat de afge
vaardigden te Washington zich gedurende de zittingen
van het Kongres soms erg te buiten gingen aan
sterken drank. Tengevolge daarvan is verboden dat
in het lokaal, waar de vertegenwoordiging zitting
houdt, nog langer zoodanige drank getapt zal worden.
Het is daardoor echter niet gelukt het misbruik af te
schaffen, dewijl sommige leden met een brandewijn-
flesch de zitting komen bijwonen; zij reiken hem el
kander zeer vriendschappelijk toe om er beurtelings
een slok uit te nemen.
Aldus DE TIJD van honderd jaar geleden.
Niet graag zouden wij onze geachte afgevaardigden willen
adviseren, het voorbeeld van hun vroegere Amerikaanse col
lega's na te volgen. Maar als onze geachte afgevaardigden de
scherpe kanten van allerlei destructieve uitlatingen-van-vóór-
de-verkiezingen op vriendschappelijke wijze met elkaar zouden
willen bespreken om zo tot een constructief overleg te komen,
dan gunnen wij onze geachte afgevaardigden daarbij van harte
een kostelijk gevuld glas.
Over ..gunnen" gesproken: zeg eens GUN U DE TIJD tegen
een van uw kennissen. Volgt die uw raad op, dan kunt u onder
staande bon invullpn en verdient u een fraai, kleurig
PLAKBOEK DE TIJD
Ik geef als nieuwe abonnee DE TIJD op:
NAAM:
ADRES:
WOOONPLAATS:
Het abonnementsgeld 13,- per kwartaal) wordt betaald
door bovengenoemde ondergetekende.
Het plakboek gelieve u te zenden aan:
NAAM:
ADRES:
WOOONPLAATS:
Handtekening
Deze bon als brief verzenden aan:
DE TIJD - Postbus 348 - Amsterdam
die niet direct in eigen gebied afge
zet kunnen worden.
Uit het directe antwoord op de aan
leg van de vaargeul voor tankers maS
echter niet worden geconcludeerd, dat
de Shell van enthousiasme overloopt.
De Shell meent namelijk, dat de geul
toch wel zo laat is gekomen, dat zij
zich in de jaren 1968 en 1969 offers
moet getroosten om op Rotterdam met
tankers van 200.000 ton te varen.
Doordat de geul toch niet tijdig gereed
komt als de Rotterdammers en de
oliemaatschappijen graag gezien heb
ben zal met de mammoettankers tot
en met 1969 niet geheel kunnen afla
den. Dit betkent verliezen van miljoe
nen guldens.
Hoewel de Shell in een communi
qué spreekt van een distallatie-een-
heid kan eigenlijk gesproken worden
van een volledige raffinaderij. De een
heid wordt namelijk niet aangesloten
in de keten van de vier, die er al staan,
maar gezet in het park van opslag
tanks. Dit heeft de Shell gedaan om
te voorkomen, dat een concentratie
ontstaat van rookgassen op een al te
klein gebied. De eenheid krijgt °°k een
eigen, honderd meter hoge schoor
steen en loost dus geen gassen via de
200 meter hoge pijp van het oude raf-
finaderij gedeelte. Ook zal gestookt
worden met laag zwavel brandstof om
vorming van zwaveldioxyde tegen te
gaan. Tenslotte wordt dan van een
luchtkoelinstallatie gebruik gemaakt
om ook waterverontreiniging tegen te
gaan.
De 120 miljoen gulden, die de Shell
in de nieuwe raffinaderij zal investe
ren, worden niet alleen opgeslokt door
de installaties zelf. Er zullen namelijk
ook nieuwe opslagtanks gebouwd moe
ten worden in Europoort om de aan
voer van de olie, die nu nog groter
zal moeten worden, op te vangen,
voorts een tweede pijpleiding om de
olie naar de nieuwe raffinaderij te
voeren en tenslotte tanks in Pernis
om de afgewerkte produkten op te
In dit verband is door een Shell
woordvoerder een opmerkelijke uit
spraak gedaan. „De olie mag dan mis
schien niet zoveel opleveren, bouw
en onderhoud van de installaties zijn
voor de Nederlandse industrie van het
grootste belang. Zo is vorig jaar voor
180 miljoen gulden aan materiaal be
steld, waarvan 80 procent bij Neder
landse bedrijven. De bouw van de
nieuwe raffinaderij zal eveneens een
grotendeels Nederlandse affaire wor
den.
Trouwens, de uitbreiding van de raf
finaderij is nog maar een begin, want
het vervolg zal zeker moeten zijn, dat
de chemische fabrieken van Shell
worden uitgebreid om de voor de ben
zine fabricage afgewerkte aardolie
verder te verwerken. In Pernis ziet
men dan ook nu meer mogelijkheden
dan ooit om de tankschepen, die nu
aardolie aanvoeren en veelal leeg weer
terug gaan te gaan afladen met in
Rotterdam gemaakte halfprodukten.
(Van onze verslaggever)
DEN HAAG, 17 febr. Het Rijk
heeft verleden jaar voor een bedrag
van ruim 17,5 miljard gulden aan be
lastingen ontvangen tegen ruim 15,5
miljard in 1965. De ontvangsten wa
ren niettemin een half miljard lager
dan in de jongste Miljoenennota was
beraamd. Het meest vielen de ont
vangsten van de loonbelasting tegen,
die ƒ107 miljoen of 2,8 procent min
der waren dan was begroot.
(Zie voorts financiële pagina)