Gun U
Russische torpedoboten
Vandaag
Éfc I
mÊÊ
Na Mao's dood
4iAar EVENMIN als men voor de
s; 'ger jaren kon voorzien dat de split
te? tussen Rusland en China de hui-
Vy afmetingen zou bereiken, kunnen
StraVnU voorzien wat er bijvoorbeeld
of Hp na Mao's dood zal gebeuren en
hari c°mmunistische landen hun rijen
Zulle-, le* weer hechter dan voorheen
Kernwapens
Amerikaans aandeel
fplil
Russiche torpedoboten in de
DE OPBOUW' van een goed verdedigingsapparaat, een
PPa''aat, dat zelfs voor een land als Nederland, alleen maar
Vergelijken is met een industrieel concern van internatio-
af'netingen als Philips of Unilever, zijn vele jaren nodig
5 u'e moeten nachten met de aanvang van een dergelijke
P^ouiv totdat de situatie erom vraagt zijn wij al te laat.
°- Moeilijker ivordt het als we moeten nachten totdat zelfs
6 Meest doorgewinterde optimist erkent dat de internationale
situatie om de ophouiv van verdediging vraagt.
6 z°uden ons net zo min kunnen veroorloven de sterkte
V'!n het defensie-apparaat rechtstreeks aan de internationale
HtU(ltM-van.de-dag te koppelen als we de sterkte van het po
litieapparaat aan de iederedagse criminaliteit mogen koppelen.
Nadat we een aantal jaren diep onder de indruk waren en
zeer beangstigd door de ruwe manier, waarop de Russen en
later de Chinese communisten in de jaren na 1945 *ich ten
koste van de vrijheid en onafhankelijkheid van hele volkeren
en naties een vooraanstaande plaats in de wereld hadden
veroverd, beginnen ive nu nadat dat proces een mede door
onze defensie-inspanning mogelijk gemaakt krachtig halt
is toegeroepen, langzamerhand te vergeten op welke grove ma
nier Rusland en China hun huidige plaats hebben ingenomen
en beginnen ive te hopen, dat Rusland althans zich als
heer zal gedragen.
122e JAARGANG No. 39557
ZATERDAG 18 FEBRUARI 1967
Een met raketten bewapende Russische torpedojager van het type
het archief van de Westduitse marine. Het wordt het meest moderne
marine" genoemd.
Kynda". De foto is afkomstig uit
oppervlakte schip van de „rode
Als er vrij grote aantallen zee
strijdkrachten nodig zijn, waarom
moeten wij dan mee doen. Kun
nen de Amerikanen het niet af?
Een deel van de Nederlandse marinevloot in kiellinie.
Pagina 2
Pagina 3
Pagina 4
Pagina 5
Pagina 7
Schijnheilig een deel van de al
dus bespaarde gelden aan de ont
wikkelingshulp toespelend (in
plaats van deze hulp uit het vlees
van onze welvaart te halen zou
den wij dan nationaal financieel
profiteren van onze geografische
ligging en van onze natuurlijke
lotsverbondenheid met de andere
Westeuropese landen. Iets min-
derwaardigers kan ik mij niet
voorstellen.
J. J. P. DE BOER
''ViMiiiullUHWMu,1
de koninklijke marine
DE TIJD
nrar, welke zekerheid hebben we dat
"XidJ^'ng van Rusland inderdaad ver
tap a is? Of hebben we dat als resul
ts -ari ons eindeloos filosoferen over
van lelijkheden en onmogelijkheden
biaareen nieuwe wereldoorlog alleen
Au *e'f aangepraat?
cUlat len van altijd uiterst riskante spe-
het j!es °P 't veranderde karakter van
Of v. üssische of Chinese imperialisme
lutje^11 de communistische wereldrevo-
kea 2iin er een paar concrete oorza-
*oa ^vsaraan een veranderde houding
^wnnen worden toegeschreven:
eetlsgezindheid en vastberadenheid
Var[) 'hee het westen sinds 1948-1949 alle
COrrimunistische agressie tege-
W' is getreden, Berlijn, Korea, Ma-
j 9' Vietnam, Cuba en Congo;
»tf> °nenigheid tussen de twee groot-
hjj^ommunistische staten, een onenig-
a d'e meer nog dan op ideologische
"^verschillen, berust op econo-
oUöche belangenconflicten en op zeer
6 historische tegenstellingen.
Ter sluiten.
gen in8jhkend lijken alle ontwikkelin-
koorpij situatie zo logisch en onont-
,v s S
.V -
wwjMl
0rhba sltuatie zo ïogiacn
geten Har te zijn geweest, dat wij ver-
Zien h .at wii vele indertijd nooit voor-
8tanri ehben. Noch de Hongaarse op-
*ich noch de Cuba-crisis kondigden
iang van te voren aan.
g van te voren aan.
j <lpt is dus uiterest gevaarlijk bij
e beoordeling van de internationale
v°htieke situatie teveel af te gaan op
at wij denken, dat de verschillende
delers zullen gaan doen.
boeten wij dan zonder rekening te
>den met hun bedoelingen alleen
j^aar naar datgene waartoe de spelers
staat zijn, kijken. Tot in 't ongerijm-
doorgevoerd zouden we dan ook
een aanval door de Amerikanen
f^ten rekenen.
®t is duidelijk, dat we een goede
middenweg moeten bewandelen door
bij de beoordeling van de bedoelingen
van onze eventuele tegenstanders dui
delijk voor ogen te houden waartoe zij
in staat zijn, de veerkracht waarover
zij beschikken in het besef dat „capa
bilities take years to build, intentions
can change overnight' In het Neder
lands vertaald: „Bekwaamheden ver
gen jaren van opbouw, bedoelingen
kunnen in een nacht gewijzigd worden.
HETZELFDE ARGUMENT waarom
we de duidelijk vijandige intenties van
b.v. Rood China tamelijk rustig naast
ons neer leggen (misschien wel te rus
tig), namelijk het ontbreken van het
vermogen ons aan te vallen, zou
voor ons aanleiding moeten zijn te
genover Rusland, dat dit vermogen in
ruime mate bezit, de nodige voorzichtig-
heid te betrachten en onszelf niet te
gauw in slaap te laten sussen door het
feit, dat de beer thans spinnende gelui
den maakt.
Waartoe zijn de Russen militair in
staat? De hoeveelheid nucleaire wa
pens, waarover Rusland kan beschik
ken is voldoende groot om Rusland
een sobrt nucleair evenwicht met de
Verenigde Staten te garanderen. De
sterkte van de landstrijdkrachten waar
over Rusland en zijn satellieten kun
nen beschikken is welbekend en de di
visies staan elkaar aan de andere
zijde van het ijzeren gordijn zo te ver
dringen dat de vraag gewettigd is of
de wetvan de „diminishing returns"
daar niet van toepassing is.
Dat er ondanks de veel kleinere ge
talsterkte van de Westeuropese land
strijdkrachten toch sprake blijft van een
soort evenwicht, is verder zeker ook
te danken aan de dreigende aanwezig
heid aan beide zijden van taktische
kernwapens, die trapsgewijs krachtiger
zijn.
Ten onrechte hebben wij in t westen
over het algemeen nog altijd de nei
ging het Russische maritieme ver
mogen te verwaarlozen. Op de Sovjet-
vloot is de uitdrukking „de zwijgende
dienst" terecht van toepassing.
Niet begeleid door fanfares en ron
kende toespraken van sovjetleiders
hebben de Russen sinds 1945 hun mari
tieme invloedssfeer stilaan uitgebreid
tot hij nu over de gehele wereld merk
baar is. Het zijn niet zozeer de kale
aantallen schepen, vliegtuigen en onder
zeeboten, hoe groot ook, die verontrus
tend zijn als wel de vanzelfsprekend
heid, waarmee deze zich in grote aan
tallen over de wereldzeeën verspreiden.
Alle belangrijke NAVO oorlogshavens
en oefengebieden worden voortdurend
bewaakt door Russische oorlogssche
pen, elke NAVO vlootoefening wordt
op de voet gevolgd.
De Oostzee is bijna een sovjet-bin
nenzee, maar vrijwel dagelijks passe-
.ren Russische oorlogsschepen de Sont
op weg van en naar de Noordzee of
de Oostelijke Atlantische Oceaan. Vroe
ger was er een Britse Middellandse Zee
vloot, tegenwoordig zijn er een Ame
rikaanse en een Russische Middelland
se Zeevloot.
Ondanks het feit, dat de Verenigde
Staten in tegenstelling tot Europa vrij
wel niet van overzeese verbindingen
afhankelijk zijn, schijnen de Amerika
nen de potentiële gevaren van deze
Russische maritieme expansie beter te
beseffen dan de meeste Europeanen, die
aan de opvatting, dat enigerlei vorm
van Russische agressie door de Ameri
kanen met de grote klap" zal worden
beantwoord, de zekerheid menen te
ontlenen dat er niets kan gebeuren.
Dwaze gedachte'
Het is bijna schokkend te zien,
met hoeveel gemak wij Europeanen de
Amerikanen met hun nucleaire ban
bliksems zouden willen laten zwaaien,-
alsof ieder die met een dergelijke vorm
van oorlog begon, niet eerst heel diep
zou moeten nadenken over de terugslag
die dit op zijn eigen land zou hebben en
er pas mee zou beginnen als alle ande
re mogelijkheden uitgeput waren.
In zijn ontwikkeling als maritieme
grootmacht is Rusland hard op we£
naar een maritieme machtspositie,
sterk genoeg om Europa's Atlanti
sche levensaders met conventionele wa
pens af te knijpen.
Het beschikt over een steeds toene
mend aantal duik! oten met raketten,
die als onderdeel van zijn eigen
strategische afschrikking de Ameri
kanen er van moeten weerhouden te
gemakkelijk naar hun atoomwapens te
grijpen.
Deze toenemende Russische mari
tieme macht, bijvoorbeeld in moderne
geleide projectieleenheden, vliegtuigen,
kruisers en jagers ën amfibische strijd
krachten, onderstreept de kwetsbare
positie van de NAVO-flanken, wier
bescherming door de atoomparaplu
eveneens problematisch is.
Het is voor de geloofwaardigheid van
de gehele afschrikking een dwingende
eis, dat deze niet voor elk wissewasje
in het geding moet worden gebracht.
Conventionele zeestrijdkrachten moe
ten in voldoende aantallen aanwezig
zijn om aanvallen op onze verbindings
lijnen of op de NAVO-flanken het
hoofd te kunnen bieden ofwel te be
antwoorden.
De geloofwaardigheid van de af
schrikking vraagt ook maatregelen
voor de beheersing van de situatie na
dat over en weer harde klappen zijn
uitgedeeld. Voor de zeestrijdkrachten
betekent dit, dat zij de levensaders
naar West-Europa zolang moeten kun
nen openhouden en van hun kant zo
lang aanvallen op West-Europa het
hoofd moeten kunnen bieden, totdat de
tegen de vijand genomen krachtige
maatregelen effect beginnen te hebben.
DE AMERIKANEN nemen we
reldwijd gezien reeds het grootste
gedeelte van de maritieme taken, zo
goed als van die van de land- en lucht
strijdkrachten, voor hun rekening. De
gehele Stille Oceaan, het grootste ge
deelte van de Indische Oceaan en de
Middellandse Zee, de zuidelijke helft
en he. westelijke gedeelte van de noor
delijke helft van de Atlantische Oceaan.
Zij verschaffen de meeste Polaris-on-
derzeeboten. De Atlantische slagvloot
is de maritieme flankdekking van de
Noorse verdedigingspositie.
Voor de WESTEUROPESE LANDEN
blijft de bewaking over van de zeer
intensief bevaren Westeuropese rand-
zeeën en het oostelijk gedeelte van de
Noord-Atlantische Oceaan.
NOORWEGEN, dat 30 procent van
zijn defensie-begroting voor zijn mari
ne besteedt, moet alle zeilen bijzetten
om zijn eigen lange kustlijn met ijs
vrije havens en fjorden niet meer dan
te bewaken. Voor de verdediging is de
ruggesteun van de Atlantische slagvloot
onontbeerlijk.
DENEMARKEN en W.-DU1TSLAND
bewaken met hun schepen de Oostzee-
uitgangen en de noordflank van het
Westeuropese landfront.
FRANKRIJK, dat zijn aandacht over
de Middellandse Zee en de Atlantische
Oceaan verdeelt, doet alles tegenwoor
dig op eigen houtje.
Op GROOT-BRITTANN Ië en Neder
land komt de taak te rusten de
levenslijnen naar de Noordwesteurope-
se havens (waaronder Eurohaven, Eu
ropa's en 's werelds grootste havencom
plex) open te houden en aanvallen
vanuit zee op ons continent onderno
men, te voorkomen.
NEDERLAND is overeenkomstig zijn
algemene maritieme interessen (grootte
en aantal koopvaardijvloot, grootte vis
sersvloot en capaciteit havens, import,
export, transito, aantal zeevarenden,
lengte kustlijn, afmeting continentaal
plat, stand van maritieme technologie,
veelzijdigheid maritieme activiteiten
dragen daartoe bij) goed voor een 20
tot 30 procent van de -totale sterkte.
Men hoort wel eens het verwijt, dat
wij wel een grote maritieme inspan
ning opbrengen, die echter onszelf niet
ten goede komt.
De verantwoording voor de maritie
me en de land- en luchtverdediging
van ons nationale gebied en voor
de verbindingslijnen, die nationaal voor
ons van belang zijn, is mede door Ne
derland in handen gelegd van een door
Nederland aanvaarde NAVO Comman
dostructuur, waarvan Nederlandse of
ficieren deel uitmaken.
Het zijn deze commandanten, die met
de strijdkrachten van hun land een met
alle vitale belangen rekening houden
de, zo efficiënt mogelijke, verdediging
moeten opbouwen. Concentratie van in
spanning en soepelheid van optreden
zijn de sleutelwoorden.
Als de maritieme belangen van het
Westeuropese geheel (dus ook die van
Nederland) het meest in de toegangen
tot het Engelse kanaal worden be
dreigd, zullen daar onze meeste sche
pen en vliegtuigen te vinden zijn. Zou
de bedreiging zich concentreren in de.
Noordzee, dan zou de verdediging van
de weeromstuit niet uitsluitend 'n zaak
zijn van Nederlandse schepen en vlieg
tuigen maar ook van anderen.
HET KAN NIET vaak genoeg wor
den gezegd: of het vlak bij onze kust
is of wat verderaf, als onze zeever
bindingen bedreigd worden, moeten we
ze kunnen beschermen en openhou
den. West-Europa, maar in het bij
zonder Nederland, kan zonder zeever
bindingen niet op het land en in de
lucht vechten en zelfs niet leven.
Verreweg de meeste grondstoffen die
wij verwerken tot goederen voor eigen
gebruik, maar vaker nog voor uitvoer,
worden van overzee per schip aange
voerd. Wij voeren olie, ertsen, veevoer,
granen, kunstmest, hout en plantaar
dige vetten in, om onze hoogwaardige
landbouw-, tuinbouw-, veeteelt- en indu-
strie-produkten weer te kunnen uitvoe
ren en zelfs middels de bewerking,
dienstverlening en het optreden als tus
senhandelaar de kost te verdienen. De
hoeveelheden materiaal daarvoor nodig,
zijn gigantisch. Het in voorraad heb
ben van grote reservevoorraden is eco
nomisch onmogelijk. Luchttransport
van dergelijke hoeveelheden, indien fy
siek mogelijk hetgeen niet zo is
zou honderden of duizenden malen
duurder zijn.
Een waarschuwing: in dit betoog heb
ik geprobeerd op grond van de dreiging
de noodzaak van een toereikende ma
ritieme inspanning logisch te beredene
ren. Het is een van de grote misvat
tingen van deze tijd, dat het verschijn
sel oorlog en de daarmee samenhan
gende dreiging per se logisch moeten
zijn.
De Grieken kenden Pallas Athene als
de godin van de redelijke, de slimme
oorlog, de oorlog met overleg, de oor
log van Vor Clausewitz, dat is voort
zetting van de politiek met andere mid
delen, maar ze kenden ook Mars, de
God van de blinde verwoesting, de
nietsontziende.
In de loop der eeuwen wijzigde de be
oordeling van het verschijnsel oorlog
van godsoordeel of godsgericht tot
noodlot, werd de krijg afwisselend ge
zien als heilige plicht en geliefkoosd
tijdverdrijf voor mannen, zagen mannen
als Hegel en Marx de oorlog als histo
rische dialektiek, voor andere sociaal
bewogenen was het slechts een kapita
listische samenzwering.
Wereldoorlog I behoorde, voordat zij
uitbrak, volgens velen tot de onmo
gelijkheden. Ook daarna dacht men dat
een tweede dergelijke oorlog niet meer
kon voorkomen. De enige oorlog, die
velen na wereldoorlog II nog voor mo
gelijk hielden was Armageddon, wat
er in Korea en Vietnam gebeurde was
eigenlijk al uit ons boekje geschrapt.
Het is na alles wat er gebeurd is.
misschien een beetje teleurstellend
Sylvia Plath schreef „met de dood
in het hart". Toen zij in 1963 op
31-jarige leeftijd overleed liet zij
niet meer dan één roman, twee ver
zenbundels en een aantal nog niet
verzamelde gedichten, verhalen en
artikelen na. Zij staat in Engeland
en Amerika hoog aangeschreven.
„De dood heeft Sylvia Plath haar
leven lang geobsedeerd; psychisch
is zij er aan ten gronde gegaan,
maar het heeft haar tot de dichte
res gemaakt die zij is", schrijft W.
BRONZWAER.
Onze toneelrecensent ANDRé
RUTTEN schrijft over het „schrij
ven over toneel", dat Jeanne Schaik-
Willing sinds vijftig jaar bezig
houdt, Zij begon er mee toen ze 22
jaar was, in de Mosgroene van P.
L. Wiessing en doet het nu al weer
sinds jaren in De Groene. Haar ac
tiviteiten van de laatste tien jaar
zijn onlangs gebundeld.
William Klein schilder, foto
graaf, filmer, Amerikaan expo
seert in 't Stedelijk Museum in Am
sterdam foto's. Wij publiceren een
selectie hieruit, met begeleidende
tekst van FRANS DUISTER.
ISCHA sprak Paul Kijzer, die na
Anatevka opnieuw een Amerikaan
se musical naar Nederland haalt:
De Man van La Mancha. ,,'t Zijn
geen leuke verhaaltjes... 't Is niet
toevallig dat ik ze uitkies, t. is niet
toevallig dat het publiek er naai
komt kijken".
PROF. DR. IR. Ph. F. A. TEL-
LEGEN: „Wat is verkondiging van
vrede zonder conrete pogingen om
vrede te verspreiden Wat is het
gelovig beraad over een eucharis
tisch maal zonder een echte bijdra
ge tot opheffing van honger in de
wereld." Prof.Tellegen schrijft in
de rubriek „Kerk in beweging" over
de „Kerk in beraad met het oog op
de wereld".
De Indiaanse mijnwerkers van Bo
livia vormen een tragisch volk. Hun
arbeid zwaar, primitief, langdu
rig sloopt de meesten van hen
voor hun veertigste jaar. HAYE
THOMAS zag hun „reusachtige si
nistere kerkhoven, de graven in de
vorm van grillige huisjes uit leem
en steen opgebouwd als een soort
„Madurodam-van-de dood."
Spanje bouwt een uiterst moder
ne vakantiestad aan de zonnekust,
ideaal voor „het tweede huis in de
zon". Het wordt volgens de beschei
den, maar schatrijke aannemer Jo
sé Banus met een origineel symbool
„de parel onder de toeristische ne
derzettingen aan de Costa del Sol".
VICTOR HAFKAMP schrijft erover.
In de rubriek „Toerentaal": de
Toon (Hermans) van Toen (negen
jaar geleden), Wannes van de Vel
de, de Vlaamse schilder-straat-zan
ger en de nieuwe Rolling Stones.
te beseffen dat Mars noch Pallas Athe
ne nu werkelijk dood en begraven zijn,
en dat we door moeten gaan ons
op alle eventualiteiten te prepareren.
Het handhaven van onze, op het be
houd van de vrede gerichte zeer ge
matigde nationale defensie-inspanning
(binnen de NAVO komen wij met onze
financiële inspanningen ergens op de
achtste of negende plaats, terwijl niet
gebonden landen als Zweden en Zwit
serland een groter deel van hun natio
nale inkomen aan defensie besteden
dan wij) is de prijs, die wij daarvoor
moeten betalen. Dit „klaar zijn" kan
echter tegen een heel wat kleinere
prijs, dan die welke wij betalen zou
den krijgen, als het wederom mis zou
gaan.
Het besmettelijk karakter van het
ziekteverschijnsel oorlog kennende, moe
ten wij het behoud van de vrede in onze
contreien niet alleen zien als een be
langrijke bijdragende factor in de door
ons, samen met de meeste andere men
sen, nagestreefde vrede in de gehele
wereld.
Wij moeten blijven streven naar een
gecontroleerde wederzijdse verminde
ring van de bewapening in de hoop dat
zó spoedig de dag mag aanbreken,
dat alle landen dezelfde bereidheid, om
zich bij de oplossing van hun geschillen
door de uitspraken van bovennationale
lichamen te laten leiden, zullen gaan
opbrengen, die Nederland in de prak
tijk heeft getoond. Het streven op
te houden eigen rechter te spelen zou
zeker niet bevorderd worden, als de
NAVO-landen in de ontwapening eenzij
dig zouden voorgaan. Juist voor die lan
den, waarmee wij politieke meningsge
schillen hebben zou het aantrekkelijker
worden hun eigen gang te blijven gaan
en 'de conferentietafel te mijden.
Nationale eenzijdige ontwapening en
uittreding uit de NAVO door Neder
land zoals door sommigen thans wordt
nagestreefd, zou zelfs huichelachtig zijn
omdat wij maar al te goed weten dat
wij ons een dergelijke stap alleen
maar zouden kunnen veroorloven omdat
de door ons uittreden meer politiek
dan militair verzwakte NAVO nog
steeds een verdedigingsmuur zou vor
men tussen ons en de rest van de we
reld.
Luitenant ter zee le klasse
Beste Nederlandse bijdrage marinevloot in kielun!E
VOOR DE WERELDVREDE
