Gun U
Vandaag
- - -
Wiesenthal opent
zijn archieven
WÊBÊÊÊëËÊË.
122e JAARGANG No. 39575
ZATERDAG 11 MAART 1967
„moordenaars onder
DNS" is een soort tussentijds ver-
slaS van de man die vier jaar
•Concentratiekampen overleefde,
&cs een wrak uit de oorlog kwam
en nu zijn leven vult met het op
sporen van gevluchte nazi-mis-
dadigers. Het is een aangrijpend
relaas geworden, diep-menselijk
^n toch nuchter weergegeven
dankzij de journalistieke hulp van
de Amerikaan Joseph Wechsberg.
muziek
krysztof penderecki,
Rauwelijks gekend in Neder
land, is de auteur van de
eerste „hit" onder de avant-
Sardistisehe muziek: „Aan de
slachtoffers van Hiroshima".
Ten van zijn laatste werken
ls de Lucas-passie.
T:ïïT.:"
i m
hmmitmim.s
-"n -X
wmmmm
I
.JÉÊÊSStÊtBBÊksi
L. HIESELAAR.
Uit naam van de
Nora Eldoc uit Israël stierf vijftien jaar nadat zij de hel van het
concentratiekamp Auschwitz had overleefd in de verlaten woeste
nij van het Andes-gebergte dicht bij de grens van Chili. Haar
verbrijzelde lichaam werd gevonden in een gletsjerspleet en de
P aatselijke politie kwam na een routine-onderzoek tot de con
clusie dat Nora Eldoc (48) tijdens het bergbeklimmen was ver
ongelukt. Dood door ongeval.
Ir. Simon Wiesenthal, (58), particulier nazi-jager in Wenen, be
schikt over voldoende aanwijzingen om aan de conclusie van de
Zuid-Amerikaanse, politie ernstig te twijfelen.
Noral Eldoc was in Auschwitz gesteriliseerd door kamparts Josef
Mengele, nog altijd voortvluchtig. Haar kampnummer zat in 1960
loen zij haar moeder in Zuid-Amerika ging bezoeken nog altijd op
laar onderarm getatoeëerd. Nora's moeder woonde in Bariloche,
een prachtig gelegen oord in het merengebied van de Andes en
na de oorlog een berucht toevluchtsoord voor gevluchte nazi-
misdadigers. In Bariloche kwam Nora Eldoc'vijftien jaar na de
oorlog weer oog in oog te staan met de man die haar had ge
steriliseerd: Josef Mengele, rijk en met zijn zwarte haar nog altijd
niet de arische figuur, die hij zo graag had willen zijn.
In de dancing van een vooraanstaand hotel in Bariloche stonden
kamparts en slachtoffer plotseling tegenover elkaar. Nora Eldoc
herkende de man. Dat Josef Mengele de vrouw herkende, is niet
waarschijnlijk, maar hij zag wel haar getatoeëerde kampnummer.
Een paar seconden keken zij elkaar zwijgend aan. Toen draaide
Nora Eldoc zich om en verliet de zaal. Een paar dagen later keerde
zij niet terug uit de bergen.
Het verhaal Nora Eldoc beslaat maar twee alinea's in het pas
uitgekomen boek van Wiesenthal „Moordenaars onder ons", dat
de schrijver vorige week zelf in Amsterdam ten doop hield.
NOG ALTIJD MOORDENAARS ONDER ONS
Als Wiesenthal spreekt, wordt hij
®Poedig emotioneel, begint met zijn ar
en in de lucht te slaan en laat zijn
tgen vuur schieten. Dat emotionele
reft men niet aan in het levensverhaal
ae nazi-jager. Dat hoeft ook niet,
ant de feiten spreken voor zich en
°eien uitermate.
Honderden en nog eens honderden
zo de mond van de man, die
nder twijfel het meeste weet over
„p^°j'oze oorlogsmisdadigers, over de
«eneime nazi-organisatie .Odessa"
over - -
neo-nazistische tendenzen. Een
man die Eichmann's ontvoerders aan
ac*res Welp, die meerdere malen
•chts. een paar uur te laat kwam om
e 'mann °f Mengele te arresteren, die
Sta ueek geleden het succes van
,jjj ng ,s arrestatie boekte en die met
Van £ezochten opstaat en
«Jreita man ook die voortdurend be
soms o °rdt door gewezen nazi's, die
men, zu doktersadvies rust moet ne-
maa'r die ^erk moet laten schieten.
^an laten w&rk niet in de steek
stordam 6n V0ri8e week nog in Am-
de afci .,ver^'aarde: ,,Dit boek is niet
door" UUlng Van mijn werk, ik ga
Simon Wiesenthal zoekt naar Bor-
1 ann, Mengele en Muller, de drie
bootste nazi-misdadigers die nog op
Vrije voeten zijn, Simon Wiesenthal
*°ekt ook naar ,,Tom Mix", een van
de wreedste bewakers uit het concen-
*ratiekamp Lvov, die de Joden naar de
bekende Amerikaanse cowboyfiguur de
bijnaam Tom Mix hadden gegeven, om
dat het zijn geliefkoosde tijdverdrijf
was te paard door het kamp te jagen
en in het wilde weg op de gevangenen
te schieten.
Wiesenthal heeft al veel successen ge
boekt. Hij spoorde Eichmann op, de
man die zes miljoen Joden naar de gas
kamers stuurde, Rajakowitsch, Eich
mann's rechterhand in Nederland,
Fischböck, onder Seyss-Inquart minis
ter van financiën in bezet Nederland,
Harster, pas gevonnist in München.
Maar ook Karl Silberbauer, de Ween-
se politie-inspecteur, die de familie
Frank arresteerde en' daarbij het dag
boek over het hoofd zag. Het pro-
cês-Harster heeft ons geleerd, dat Anne
Frank met de laatste trein uit Wester-
bork vertrok en in het kamp Bergen-
Belsen om het leven kwam.
„Ik doe mijn werk niet uit wraakge
voelens", schrijft Wiesenthal in zijn
boek, „kort na de oorlog misschien nog
wel. Ik had mijn hele familie verloren,
mijn moeder was voor mijn ogen weg
gesleept. Later ben ik dat wraakgevoel
kwijtgeraakt. Een juiste straf voor de
gepleegde misdaden was niet uitvoer
baar. Wat had het voor zin een nazi, die
duizenden mensen had vermoord, een
paar jaar gevangenisstraf te geven. Ik
ben mijn werk gaan zien als een sym
bolisch gedenkteken voor de doden,
'n Waarschuwing ook voor de toekomst".
Hoe men over Wiesenthal mag den
ken, het geval Karl Silberbauer bewijst
in ieder geval het laatste. Silberbauer
was in feite niet zo belangrijk, hij had
de familie Frank gearresteerd, inclu
sief het wereldberoemd geworden meis
je. Maar zij waren niets meer dan de
tienduizenden andere Joden die in Am
sterdam waren opgepakt. Silberbauer
moest echter gepakt worden om ge
vaarlijke stromingen die onder de Oos
tenrijkse middelbare schooljeugd be
gonnen te heersen, de kop in te druk
ken.
In oktober 1958 werd een toneelvoor
stelling van Anne Frank's dagboek in
het Landestheater te Linz (Oostenrijk)
onderbroken door antisemistische de-
PICASSO: Duizenden hebben hem in zijn leven
boek gezet als de grote vernieler van de beste
tradities in de Franse en Europese schilderkunst,
hebben hem de intelligente maar duivelse charlatan
Benoemd. Maar nu is het dringen in het Stedelijk
DE DUIZEND GULDEN, hoofdprijs van de Kerst-
Pbjsvraag „Zing mee" gaat naar Arnhem. Het aantal
deelnemers aan deze „helse toer de sjant" was
9root, de kwaliteit van de eigen composities minder.
Aldus de jury.
IN HET NIEUWE PARLEMENT mist men mr. Karei
van Rijckevorsel. Zijn gezondheid dwong hem te be
danken. Voor velen is Van Rijckevorsel een soort
■■levend geweten", schrijft Henk Suèr, „dank zij zijn
beginselvaste onafhankelijkheid".
LITERATUUR
KENNIS van Achterbergs
taalwereld maakt de gedich
ten pas toegankelijk. En die
kennis is alleen door gron
dige analyses, waarbij het
dus niet alleen om de inter
pretatie gaat, te verkrijgen".
Aldus Kees Fens. Dit soort
POLITIEK 7
SPANJE BREEKT DOOR
Raar een nieuw bestaan. De
aa,tste resten van de burger-
oorlog worden, opgeruimd,
"nlangs werd de strafbaar
heid van de politieke keuze
'Kiens de burgeroorlog defi-
'ef opgeheven.
Commentaar bij de Franse A
erkiezingen: de nederlaag
an het Democratisch Cen-
d» i? 'n c'e ecrste ronde van
Franse verkiezingen.
OPINIE
DE NEIGING tot pelgrime
ren is een oer-kenmerk van de
mens als religieus wezen. Maar
ook de pelgrimage dreigt het
slachtoffer te worden van
de ontmythologisering. Toon
Rammelt schrijft: „Als men de
mythe wil verwerpen van Mi
rakelen, waarvan men de
historiciteit mag betwijfelen,
kan er nog altijd een Stille
Omgang overblijven, die voert
naar een Eucharistie die geen
mythe is."
monstraties. „Verraders, -bedriegers,
stroopsmeerdèrs", werd er geroepen.
Het spel stokte, de lichten gingen aan
Jongelui in de leeftijd van 15 tot IV
jaar gooiden pamfletten in de zaal
waarop stond: „Dit toneelstuk is een
en al bedrog, Anne Frank heeft nooit
bestaan. De Joden hebben het verhaal
alleen verzonnen om meer schadever
goeding te krijgen. Het is een verval
sing". De politie schreef de namen van
de betogers op en gaf die door aan de
schoolhoofden. Niemand kreeg straf.
Wiesenthal, die uitgerekend in Linz
vele jaren zijn speurwerk heeft verricht
vanuit zijn documentatiebureau op twee
huizen afstand van het huis waar Eich
mann opgroeide, dook met een paar
vrienden in deze zaak en kwam tot de
verrassende conclusie dat het meren
deel der scholieren niet in het dagboek
van Anne Frank geloofde. Niet alleen
hun ouders, maar ook de leraren op de
scholen hadden hen dat voorgehouden.
Een lezing in de streek over het neo-
nazisme was door jeugdige vragenstel
lers onderbroken met de opmerking dat
de gaskamers van Mauthausen alleen
gediend hadden voor het desinfecteren
van kledingstukken. De gruwelijke fo
to's van de lijken waren „knap nage
maakt". Een onderzoek wees verder
uit, dat veel vaders van deze opgroei
ende jongelui daadwerkelijk aan de na
zi-beweging hadden deel genomen. Zij
hielden ervan hun zoons verhalen te
vertellen over de glorie en de glans
van het verleden.
Wiesenthal kwam met een paar gym
nasiasten in gesprek. Alleen als hij in
staat zou zijn de man op te sporen
die Anne Frank had gearresteerd en
die dat openlijk zou toegeven, wilden
zij hem wel geloven. Wiesenthal ging
aan het werk.
Gesprekken met het rijksbureau voor
oorlogsdocumentatie in Amsterdam,
met de naar Amerika geëmigreerde
Paul Kraler, die de Franks indertijd
een schuilplaats had bezorgd en na hun
arrestatie nog voor hen had gepleit, le
verden de naam Silvernagl op. Het
moest Silberbauer zijn. Na een eindelo
ze speurtocht kwam Wiesenthal ook
hierachter; Silberbauer was inspecteur
bij de Weense politie. Hij werd voor
korte tijd geschorst, niet vervolgd en
werkt nu weer.
Het geval Linz vormt geen uitzonde
ring voor het liefelijke vakantieland
Oostenrijk. Steeds weer opnieuw stuit
men in het boek van Wiesenthal op
feiten, waaruit blijkt dat de verder
felijke nazigeest over het algemeen
wel in Duitsland, maar juist in Oosten
rijk nog niet helemaal gedoofd is.
Men wordt er zelf bijna moedeloos
van, wanneer men leest hoeveel moeite
Wiesenthal op het ministerie van justi
tie in Wenen en bij de openbare aan
klagers van Oostenrijk heeft moeten
doen om een uitleveringsbevel los te
krijgen voor de in Milaan alweer tot
multimiljonair opgeklommen zaken
man Erich Rajakowitsch, medeverant
woordelijk voor de moord op tiendui
zenden Nederlandse Joden.
Ten einde raad schakelde Wiesenthal
toen maar weer eens de grote pers
in Italië in. Dezelfde dag nog was Ra
jakowitsch voorpaginanieuws voor de
meeste grote dagbladen. Het nieuws
ijlde door Europa, Rajakowitsch' naam
ging over de radiozenders en de man
was een dag later verdwenen.
Met zijn rode Fiat 2000 en een inder
haast opgenomen aanzienlijke som
gelds uitgeweken naar Zwitserland.
Verder kwam hij niet. Hij zat in
Ir. Simon Wiesenthal (58), van professie architect, maar na het over
leven van vier jaar concentratiekampen particulier nazi-jager. Hij
spoorde er honderden op. Over de meest geruchtmakende zaken heeft
hij nu zijn archieven geopend.
Karl Silberbauer, de man die het
gezin Frank arresteerde en het
dagboek van Anne daarbij over
het hoofd zag. Wiesenthal spoor
de hem op in Wenen om tegen
over de middelbare school-jeugd
van de Oostenrijkse plaats Linz te
bewijzen dat Anne Frank werkelijk
bestaan had en geen „knap ver
zinsel van de Joden" was. Er is
hier sprake van hetzelfde Linz
waar Hitier werd geboren.
een kooi gevanger:. Drie buurlanden:
Frankrijk, Duitsland en Italië weiger
den hem binnen te laten, het vierde
land Oostenrijk had na de persberich
te eindelijk om zijn uitlevering ver
zocht.
De zaak Rajakowitsch was sensatie
van de eerste orde. Er werden zelfs
weddenschappen afgesloten of hij erin
zou slagen naar Zuid-Amerika uit te
wijken. Kennelijk kon zelfs de gehei
me nazi-organisatie Odessa in dit sta
dium niets meer uitrichten, want za
kenman Rajakowitsch kondigde aan
naar Wenen te zullen komen. Een dich
te drom verslaggevers, radio- en tele
visiereporters wachtte hem op het klei
ne vliegveld bij Wenen op. Het toestel
landde, Rajakowitsch zat er niet in.
Ontsnapt tijdens een tussenlanding in
München. Hij was nog altijd vrij man.
Een uur later was de politiecommissa
ris van München aan de lijn in het
kantoor van Wiesenthal.
„Waar kan Raja uithangen, de minis
ter van binnenlandse zaken is woedend,
als wij hem niet grijpen, grijpt de pers
ons".
„Bewaak alle grenzen maar goed",
antwoordde Wiesenthal een beetje ge-
ergerd. ,,En nu ik u toch aan de lijn
heb, op het ministerie van financiën bij
u zit een man die Harster heet en ver
antwoordelijk is voor de dood van hon
derdduizend Nederlandse Joden. Op
het ogenblik is hij Oberregierungsrat.
Ik vrees dat dat jullie minister nog
woedender zal maken".
Wiesenthal gaf de zaak Harster ook
aan de Duitse kranten. De Oberregie
rungsrat werd van zijn functie onthe
ven.
Rajakowitsch meldde zich korte tijd
later toch in Wenen op advies van zijn
Oostenrijkse verdediger. Op 23 april
1963, ruim twee weken na de pers
campagne in Italië werd Rajakowitsch
officieel gearresteerd. Tijdens zijn
rechtszaak in Wenen nam hij een bij
zonder arrogante houding aan, weiger
de soms vragen te beantwoorden en
werd na het „schuldig" van de jury
tot 2Vi jaar gevangenisstraf veroor
deeld. Sommigen feliciteerden hem in
de rechtszaal. Rajakowitsch werd in
oktober 1965, in alle stilte vrijgelaten.
Hij woont nu in Oostenrijk.
Een ernstiger schandaal vormde in
Oostenrijk de berechting van ex-nazi
Franz Murer. Boer Murer was na de
oorlog als de verloren zoon in zijn dorp
Gaishorn teruggekeerd. Hij bezat er
een grote boerderij en werd door de
meeste dorpelingen op handen gedra
gen. Door zuiver toeval kwam Wiesen
thal achter zijn verblijfplaats. Een
paar Joden, die in een nabijgelegen
vluchtelingenkamp (Admont) wachtten
op illegale emigratie naar Palestina
hadden in de buurt aan kippen probe
ren te komen voor het grote Joodse
feest „Jom Kippoer" (grote verzoen
dag).
Een boeT had hen gewaarschuwd
maar niet naar de grote boerderij te
gaan, want daar woonde iemand, die
niet van Joden hield. De mannen, nog
maar juist bekomen van vijf jaar ach
tervolging waarschuwden Wiesenthal
dat Eichmann daar best eens kon wo
nen op wie de grote jacht toen juist
begonnen was (eind 1947).
Wiesenthal ging op speurtocht en
kwam in het dorpje Gaishorn al spoedig
te weten dat niet Eichmann maar Franz
Murer er woonde. De naam Murer
kwam voor in zijn documentatie. Mu
rer werd wel de „slachter van Vilna''
genoemd, een uitgesproken sadist, die
hoofdzakelijk verantwoordelijk was
voor de uitroeiing van de Joden in Vil
na, het Jeruzalem van Littouwen. Ge
tuigen hadden verklaard dat Murer in
Vilna beslag had gelegd op een Ka
tholiek klooster en een modelboerderij
van nonnen. De nonnen en monniken
werden geliquideerd. Hij had in Vilna
huizen laten opblazen waarin nog men
sen zaten. Hij had eens bij e ui
gang van het getto een jongen van 17
jaar op de grond gegooid en met zijn
revolver neergeschoten, omdat hij naar
een groepje Joden was overgelopen,
waar zijn vader bijstond. Materiaal ge
noeg.
Murer werd op het nippertje door
Britse soldaten, die toen nog in Oosten
rijk waren, gevangen genomen (zijn
koffers stonden al bij de deur) en later
aan Rusland uitgeleverd omdat hij zijn
misdaden in Littouwen had begaan.
Rusland veroordeelde de man tot 25
jaar dwangarbeid.
Toen Wiesenthal in 1960 nog eens het
dossier Murer doprnam in verband met
de arrestatie van Eichmann en in een
telefoontje naar Gaishorn nog een paar
ontbrekende gegevens vroeg, kreeg hij
tot zijn grote verrassing te horen, dat
Murer alweer vier jaar op zijn boerderij
woonde.
In 1956 was hij teruggekeerd, een
jaar na het Oostenrijks-Russische ver
drag. Bij dat verdrag was bepaald, dat
alle in Rusland veroordeelde nazi-mis
dadigers naar Oostenrijk zouden terug
keren en nog eens door de Oostenrijk
se justitie zouden worden berecht.
Franz Murer was daar ook bij geweest,
maar nooit meer berecht ondanks het
feit dat hij pas 7 van de 25 jaar dwang
arbeid had uitgezeten. Wiesenthal
kwam erachter dat maar drie van de
200 door Rusland uitgeleverde nazi-mis
dadigers voor een Oostenrijkse rechter
waren gebracht.
Toen hij daarover opbelde naar het
ministerie van justitie kreeg hij een 'n
beetje geprikkelde ambtenaar aan de
telefoon, die zei: „Mijnheer Murer
heeft in Rusland zeven jaar gezeten.
De straffen zijn drie keer zo zwaar,
dus heeft hij eigenlijk al 21 jaar geze
ten. Dacht u dat wij hem hier voor
die vier jaar nog eens apart lieten
berechten?"
Wiesenthal rustte niet voor hij nieu
we getuigenverklaringen tegen de ge
wezen SS-er had gevonden en Murer
kwam met tegenzin van de Oostenrijkse
justitie opnieuw voor. In de rechtszaal
dezelfde arrogante houding als Raja
kowitsch, zijn zoons maakten de getui
gen belachelijk. Er ging hoongelach op
als een getuige zich vergiste. De Oos
tenrijkse juryleden keken met veTho-
len sympathie naar de beklaagde, die
in Oostenrijk alweer een gezien lid van
de Katholieke Volkspartij was, tot voor
zitter gekozen was van het gewestelijk
Landbouwbureau en alweer onderschei
dingen aan boeren had uitgereikt in
aanwezigheid van een minister.
Franz Murer werd door de jury vrij
gesproken. Vier uu? had zij nodig om
tot dit oordeel te komen. Het publiek
in de rechtszaal juichte en applaudis
seerde. Murer kreeg van allerlei men
sen bloemen aangeboden. In Graz waar
het proces werd gehouden, stapte een
Amerikaanse diplomaat die een gast
vrouw bloemen wilde sturen, in drie
zaken tevergeefs naar binnen. Alle
bloemen waren naar de rechtbank.
Wiesenthal kreeg in 1960 geen bloe
men, toen in Buenos Aires een zekere
Ricardo Klement werd ontvoerd, de al
vijftien jaar gezochte massa-moorde
naar Eichmann. Alleen een kort geluks
telegram uit Israël, nadat premier Ben
Goerion het nieuws aan de volksverte
genwoordiging had meegedeeld.
Men kan de ontvoering van Eich
mann het levenswerk van Wiesenthal
noemen. Jaren en nog eens jaren
heeft hij constant achter deze man
aangejaagd en niet zelden kwam hij
maar een paar uur, soms zelfs een
paar minuten te laat. Wiesenthal heeft
voortdurend geweten waar Eichmann
uithing. Als hij zijn grote slag wilde
slaan was de vogel meestal net gevlo
gen.
Het meest frappante feit uit die
speurtocht van een Jood naar zijn op
perste moordenaar is misschien wel
een gebeurtenis in het lieflijke Oos
tenrijkse (alweer Oostenrijk) dorpje
Altaussee.
Altaussee en omgeving vormden kort
na de oorlog een waar toevluchtsoord
voor gevluchte nazi's. Er werden er
diversen gepakt. In de buurt van
Altaussee viste men ook kisten met
valse Britse ponden uit de meren op,
groef men kisten met goud uit de bo
dem en vonden de Amerikanen in ver
laten zoutmijnen vor anderhalf miljard
dollar aan geroofde kunstwerken. Bij
na hadden de Duitsers die kunstschatten
nog opgeblazen voor de komst van de
Amerikanen. De Oostenrijkse onder-
Wijlen Adolf Eichmann, verant
woordelijk voor de uitroeiing van
6 miljoen Joden in de vernieti
gingskampen van Hitiers Derde
Rijk. Eichmann werd uit Buenos
Aires ontvoerd. Wiesenthal heeft
voortdurend geweten waar hij
uithing. In 1950, tien jaar voordat
Eichmann werd gepakt, ontsnap
te hij in zijn vroegere woonplaats
Altaussee (Oostenrijk) op het
nippertje aan arrestatie.
grondse kwam er echter achter en de
monteerde op tijd de bommen.
In dit Altaussee woonde ook de vrouw
van Eichmann, Vera Liebl, met haar
drie zoontjes in een aardig huisje aan
de rand van het dorp. Wiesenthal wist
dat Eichmann met haar in contact
stond en dat hij haar zelfs een paar
keer korte bezoekjes had gebracht.
Eind december 1949 kreeg Wiesenthal
van -de politie in Altaussee de tip dat
Eichmann Oudejaarsavond vermoede
lijk bij zijn vrouw zou doorbrengen.
Hij hield zich schuil, dacht men, in een
paar verlaten boerderijen niet ver van
zijn huis, waar hij geholpen werd door
een geheime Oostenrijkse ex-nazi-be-
weging.
Wiesenthal vloog als het ware naar
Altaussee. De oorlog was nog maar
vijf jaar afgelopen.
Hij had in die tijd ongevraagde hulp
van een jonge Israëliër die een studie
reis door Europa maakte. Hij was ge
boeid door het werk van Wiesènthal
en vroeg of hij mee mocht naar Alt
aussee. Wiesenthal stemde toe. Het
werd zijn noodlot. Hoewel Wiesenthal
de jongeman op zijn hart drukte op
zijn hotelkamer te blijven en niet het
Josef Mengele, kamparts van
Auschwitz, nog altijd voortvluchtig
Direct verantwoordelijk voor
60.000 doden. Berucht om zijn
medische experimenten op Joden.
Wiesenthal beweert dat hij als
een soort gevangene in de rim
boe van Paraguay verblijft, met
medeweten van de Paraguayaan-
se president.
dorp In te gaan, trof hij hem op Oude
jaarsavond in een bar druk pratend
over Israël, de Joden en alles wat
daarmee samenhangt.
Het net had zich toen al bijna om
Eichmann gesloten. Om negen uur
's avonds had een politieman het huis
van Eichmann gebeld en Eichmann s
vrouw Vera aan de telefoon gekregen
die na een poosje zei: „Ben jij het, zul
je vanavond heus komen?" De recher
cheur had de hoorn weer opgehangen
zonder iets te antwoorden. Eichmann
zou komen. Omstreeks half twaalf na
derden uit de buurt waar Eichmann
zich vermoedelijk ophield, twee mannen
over de besneeuwde weg. Doodrustig
wandelden zij naar Altaussee, waar ge
joel uit de café's klonk en het „Fas-
hung" zijn hoogtepunt bereikte. Toen
zij de achter bomen e rotsblokken
wachtende Wiesenthal en politieman
nen tot 150 meter genaderd waren,
kwam plotseling iemand het tweetal
achteroprennen. Vanuit de verta
schreeuwde hij al. De mannen hielden
stil. Er werd even gejaagd gepraat en
plotseling begonnen de drie mannen
terug te rennen. Eichmann was. ge
waarschuwd. Door wie zal wel altijd
een raadsel blijven. Achteraf bleek dat
in ieder geval half Altaussee van het
verblijf van de jonge en zo enthousiast
pratende Israëliër op de hoogte was
geweest. Die verjaardag (hij werd op
Oudejaarsdag geboren) voelde Wiesen
thal zich heel beroerd. Eichmann ver
dween dezelfde nacht nog spoorloos. Het
zou nog tien jaar duren voor hij gepakt
kon worden.
En Mengele? Kamparte Mengele, de
man die zo met mensenlevens experi
menteerde dat er nog altijd invaliden
en krankzinnige patiënten van hem
rondlopen? Mengele leeft en Mengele
woont, daar is Wiesenthal zeker van,
in Paraguay, niet ver van de grens
met Brazilië. Hij heeft Nora Eldoc in
Bariloche ontmoet. Of hij haar in een
ravijn heeft laten gooien zal niemand
kunnen bewijzen. Hij is in vrijwel heel
Zuid-Amerika gesignaleerd en hij woont
volgens Wiesenthal op speciale last van
president Stroessner in een streng be
waakte militaire zone van Paraguay,
waar niemand binnen mag. Als een ge
vangene in een klein wit huis, ge
bouwd op een plek in de rimboe die
door Duitse emigranten is opengehakt.
Er wordt voortdurend gepatrouilleerd
door militairen en politie, die opdracht
hebben alle auto's op de twee toegangs
wegen aan te houden en indringers zo
nodig neer te schieten. Mocht er toch
iemand doorkomen dan beschikt Men
gele altijd nog over een persoonlijke
lijfwacht van vier mannen, uiteeruct
met walkie-talkie's-.
Op Mengele's hoofd staat een losprijs
van 60.000 Mark, uitgeloofd door de
Duitse justitie, 40.000 Mark minder dan
op het hoofd van Bormann staat.
