^et Vaticaan
en Polen
DOOR dr. k. j. hahn
BEZOEK AAN EEN LAND IN OORLOG (III)
Leven van alledag gaat normaal door
SANATOGEN
rota
Conferentie van de Pooise Pax-groep
Schoot China
VS-jagers
neer
«v
Italianen vangen
laatste woorden
van Komarov op
„Adenauerdamm
LUSTELOOS?
NIET-POLITIEKE MEMOIRES
ZOEKEN NAAR EIGEN PLAATS IN COMMUNISTISCH LAND
Amerikaanse Senaat
tegen kernwapens
in de ruimte
Fabriek in Bilbao
stort in: zes doden
WOENSDAG 26 APRIL 1967
V
Stalen helmen
1
„U LEIDT MIJ VERKEERD'
in
Heeft uw kind
geen zin meer
om te spelen?
Is het een
trage eter
geworden?
Geef dan Sanatogenl
Dat helpt hem er weer overheen,
lichamelijk en geestelijk.
Sterkt lichaamskracht en zenuwen
In 1951i, toen Vietnam door de deelnemers aan de conferentie van Genève in tweeën werd gedeeld,
trokken vele katholieke Noordvietnamezen naar het zuiden. Vóór hun vertrek boden zij hun bezit
tingen te koop aan op pleintjes en straathoeken in Hanoi.
BECHIR BEN YAHMED I
80.000 woorden
Prof. dr. A. F. Manning is hoog
leraar aan de Katholieke Uni
versiteit te Nijmegen met de
leeropdracht: wereldgeschie
denis van de twintigste eeuw.
SVETLANA STALIN A
...memoires...
ROME, april
^G aRTIKEL OVER DE H.HED-
In de Osservatore Romano heeft
°0rslag gegeven bij het besluit
*>jn es'dent Ochab van Polen tijdens
Se pVerblijf in Rome geen bezoek aan
aus te brengen. In de omgeving
vari e President werd er geen geheim
gernaakt, dat het twee dagen voor
lijn aankomst gepubliceerde, uit Ber-
se afkomstige artikel de rechtstreek-
tierj^ afleiding vormde voor het op
til lre ne8eren van de Paus.
Hgp et artikel wordt de Duitse hei-
Vfi die zo 'ang onder de Polen
h^t pgewerkt, de „Missionaris van
het ^errr>aanse Oosten" genoemd en
''■-du, was geïllustreerd met een
V,1 a gSbeeld uit de Elisabethskerk
hie ?e voorheen Duitse stad Wroclaw,
'n de Osservatore met de oude
ï'otp >>Breslau" werd aangeduid. De
hl] namen dit zeer hoog op waar-
Sn atuurlijk niet mag worden verge-
X'e in de kringen van de ortho-
'X Comniunisten van Warschau al
Vrfl naar een voorwendsel gezocht
^ah°m een eventueel bezoek van
aan de Paus te verhinderen.
V fn men zicb afvrasen waarom
se klad dit voorwendsel
?chabVWee dagen voor de komst van
'■ilt i neeft geleverd. Er zijn natuur-
tsrj r'nSen in Rome, zoals ook el-
'e de politieke klimaatsveran-
Van koude oorlog naar een
ivuuuc uviiug naai ecu
e coëxistentie, niet goed kunnen
8 gen
de
en die erin geïnteresseerd
vf'Pan Pogingen van de Paus in de
°°lsenen betrekkingen tussen de
v l e£ering en het Poolse episco-
at ®rbetering te brengen, tenmin-
X]„ remmen.
a Soa dit is nu voor bet eerst ge~
t ebe t zowel de intregralisten aan
«U aan nt als de orthodoxe stalinis-
Ntl de Pools-communistische kant
JXfd 'g tevreden kunnen zijn. Het
Nt an de communistische staat
^.grootste en sterkste katholieke
i??ft g achter het ijzeren gordijn,
JXcht n bezoek aan de Paus ge-
rt 1 en811 de sPanning tussen bisschop-
ren. reSering in Polen zal voort-
Ners'ts be8rijpelijk, dat mgr. Casaroli,
i kei-ifafasecretaris voor buitengewo-
t'st Vael«ke aangelegenheden, die zo-
etV,g zijn derde reis uit Polen is
'dkki rd, dit incident als een „on-
gê gebeurtenis" beschouwt.
CASAROLI had het pad ge-
'et*n.v°°r een regeling van twee con-
Peh dat tussen de Poolse bisschop
zede ?e regering in Warschau en ten
Z Xi-1 conflict tussen het Vaticaan
cschau. Zoals bekend was het
v.^oppe^lict tussen de Poolse bis-
t een n en de regering op de basis
lj.( Jarenlange spanning ontstaan,
I, eH t' rd'naal Wyszynski verleden jaar
0ïW stemminB krees naar Rome te
W om de opening van de 1000-jaar-
bij 'hg van de versterking van Polen
wonen. Het conflict tussen het
b^'caan en Warschau trad naar
Vet6ri toen Polen de Paus had laten
dat een bezoek van de Paus aan
ht^tochowa ter ere van de Zwarte
l«nrr°nna, het hoogtepunt van de rflil-
fiip '^ha-feestelijkheden, „niet oppor-
ope geacht werd. De Paus had dit
Vrt /ik betreurd maar hij wilde zich
1J niet neerleggen, en zijn pogin-
""kéve' 6en ontsPanning te komen, niet
^d^lijks een jaar later stuurde hij
"J mgr. Casaroli rechtstreeks
Hict Warschau om te pogen beide con-
JXtZ °P te lossen. In het Vaticaan
hïen zeer goed dat kardinaal
^hs] soms een te scherpe toon
X en daardoor de kansen voor
X]6rbetering van de situatie van de
-n, 'eke kerk niet altijd uitgebuit wor-
BEZOEK VAN OCHAB aan het
'V}j{p?an bad zo'n verbetering onge
il d moeten bewerkstelligen, om-
Jiflj darmee een anti-kerkelijke poli-
VdVan de regering onlogisch zou
Vp eh- Maar er komt nog meer bij
Casaroli had ook tot taak na te
'ge°f er een °PlossinS voor het ne-
jki^j Probleem van de kerkelijke ad-
V rati® in de vroegere Duitse ge-
koj.^b te vinden zou zijn. Tot nu toe
zij volgens traditionele Vati-
V^i
®n een definitief vredesverdrag
"t, tot de Duitse kerkelijke orga-
8 gerekend. Er werden pogingen
gesteld deze gebieden nu
reeks onder pauselijke admini-
^iirii? te plaatsen. Hiervoor zou na-
•t jjk de toestemming van de Duit-
X verkelijke autoriteiten, indirect
."h ,jan de Duitse bondsregering en
e Poolse bisschoppen nodig ge-
Xti zïjnHet is niet moeilijk na te
°ezeer een dergelijke stap in de
Xgj8 van een definitieve oplossing
k Ilnend had kunnen werken.
kW rnoest verhinderd worden:
dergelijke vreedzame regeling
Xh h de orthodoxe communisten,
Xtiee ^es,tduitse vluchtelingenorga-
k'trtj en nationalisten geïnteres-
-t v n Poolse radio heeft daarom
V6' ar?'e kracht geprotesteerd, toen
]jXcu el in de Osservatore Romano
t/'Ser, e®n- De Westduitse vluchte-
j!' v0q uurden verleden week meteen
ii^s> nrzitter van hun organisatie,
X Q aar bet pauselijk staatssecreta-
i te waarscbuwen.
lX ge!Jr\ dus weer even ver als een
LX ti en: geen nieuws in de re-
'ss,en het vaticaan en de Pool-
VÏ6ger-n be^ Vaticaan en de Pool-
cjp11?' geen nieuws in de relaties
X^opn Poolse regering en de Poolse
Q,,./'""geen nieuws over de vroe-
Xet is uitse gebieden.
blijij e^bter meer dan onwaar-
°Pge'vda' de P°U3 zün pogingen
iijq cont^b. Mgr. Cassaroli's eer-
zullen na verloop van
Politiek, die steeds in dergelijke
Noord-Vietnam produceert
terwijl de bommen vallen
ADVERTENTIE
■acten
er
^htabdi Worden opgenomen en de
Xp P naa6n in alle betrokken landen
VSse te u Wegen zoeken om uit de
'O kan c °men- Het communisme in
\i- t stp i4 zich niet veroorloven het
Sif-'cistpe wordende Poolse ka-
N)6 'b K.yoort<furend tegen het ré-
Xan bl fharnas te jagen. En het
l» Xeer v J!*1 erop bedacht geen kans
'en p 'beid voor de kerk verloren
gaan.
ZESENTWINTIG MAANDEN
lang hebben Amerikaanse vlieg
tuigen verscheidene malen per
dag hun bommenlading op Noord-
Vietnam gegooid, behalve dan op
dagen, waarop de weersomstan
digheden het vliegen onmogelijk
maakten. Het gewicht aan bom
men, waarmee Noord-Vietnam is
bestookt, is al veel groter dan de
bommenlast, die in de tweede
wereldoorlog Duitsland buiten ge
vecht stelde.
De vliegtuigen, die thans in ge
bruik zijn, vliegen veel sneller en
zijn moderner. Of ze opstijgen van
uit Zuid-Vietnam, vanaf de vlieg
kampschepen van de Zevende Vloot
of vanaf bases in Thailand, hun ope
raties boven Noord-Vietnam duren
dikwijls nog geen uur. En omdat er
bijna geen Noordvietnamese jagers
in de lucht zijn om de Amerikaanse
bommenwerpers te achtervolgen,
hebben die een onbeperkte macht in
de lucht.
Ik verwachtte dan ook in Noord-
Vietnam een geruïneerd land aan te
treffen, waar de verbindingen het
belangrijkste doelwit van de bombarde
menten ernstig zouden zijn ver
stoord en waaraan de industrie ,en de
landbouw ernstige schade zouden zijn
berokkend. Ik verwachtte niet dat de
fabrieken, scholen en winkels in vol
bedrijf zouden zijn. Maar dat was wel
degelijk het geval.
Bijna alles werkt normaal in Viet
nam. Men kan het land in vier dagen
van het noorden naar het zuiden door
kruisen zonder al te grote risico's te
lopen. Men passeert bijna volledig ver
woeste dorpen en bruggen, die ver
scheidene malen zijn vernietigd en
weer zijn hersteld. Maar overal, tot
aan de zeventiende breedtegraad toe,
gaat het leven gewoon verder. De
mensen werken op de rijstvelden, in
de winkels, op de werkplaatsen en in
de fabrieken. De scholen liggen ver
spreid over gehuchten en dorpen, maar
meer dan drie miljoen schoolkinderen
en studenten volgen meer of minder
normaal de lessen. Men heeft vele
stations opgeruimd, maar de treinen
en bussen rijden nog normaal. Overal
worden verse voorraden aangevoerd.
IN DE TWEEDE HELFT van maart
bezocht ik twee provincies, die zwaar
waren gebombardeerd. Ik ging eerst
naar Nam Ha, dat ongeveer honderd
kilometer ten zuiden van Hanoi ligt
en, Inclusief de hoofdstad Nam Dinh.
ongeveer 1,7 miljoen inwoners telt.
Om er te komen moet men route no.
1 volgen, die naar de 17e breedtegraad
loopt. Mijn tweede bezoek was aan
de provincie Hai Duong ten noordoos
ten van Hanoi, aan de weg die de
hoofdstad verbindt met Haiphong, het
maritieme hart van Vietnam. In deze
tweede provincie wonen een miljoen
mensen.
In beide gevallen maakte ik de reis
overdag en per auto. Een paar voor-
kof' \s A-Al
z o h x
v> -N
TURIJN, 26 april (RTR) Twee
Italiaanse radio-amateurs beweren in
hun privé volgstation voor ruimtevaart
bij Turijn fragmenten van de laatste
woordenwisseling tussen de verongeluk
te kosmonaut Vladimir Komarov en
zijn volgstation te hebben opgevangen.
Volgens de luisteraars, de gebroe
ders Judica-Cordiglia, zou Komarov
geprotesteerd hebben tegen de voorge
schreven manoeuvres voor terugkeer
naar de aarde. Uit de zwaar gestoorde
en daardoor onvolledige conversatie
konden de Italianen de volgende woor
den weergeven: ,,U leidt mij verkeerd,
u leidt mij verkeerd ...stop ...begrijpt
u het niet? ...correct herinnert u
zich niet ...versnellen
Volgens onbevestigde berichten zou
Komarov kort na zijn lancering aan de
aarde hebben meegedeeld dat het ruim
teschip Soyoez in moeilijkheden ver
keerde. Volgens plan zou een tweede
ruimteschip, onder bevel van veteraan
kosmonaut, Valeri Bykovsky, en met
meer kosmonauten aan boord reeds
gereed hebben gestaan om te worden
gelanceerd, met als opdracht een ren
dezvous met de Soyoez-1 tot stand te
brengen. Komarov liet echter weten
dat dit niet mogelijk was. Volgens de
Russische pers zou Komarov zichzelf
met zijn schietstoel hebben kunnen red
den maar verkoos hij in het schip te
blijven er] te pogen het alsnog te red-
Inmiddels hebben zeker honderdui
zend Moskovieten een bezoek gebracht
aan de ere-hal in het Kremlin, waar
de as van Komarov stond opgesteld.
Premier Kosygin was een van de eer
sten dife de hal betrad. Hij sprak zacht
met Komarovs vrouw, Valentina, en
zijn vader, Michail. Mevrouw Komarov
snikte zachtjes met haar gezicht ver
borgen in een witte zakdoek. Grimmig
kijkende kameraden van Komarov hiel
den de dodenwacht, terwijl de onaf
zienbare rij van bezoekers langzaam
voorbijschuifelde. Sommige bezoekers
konden hun tranen niet bedwingen.
WEST-BERLIJN, 26 april (Reuter)
De Kaiserdamm in West-Berlijn zal
herdoopt worden in Adenauerdamrh,
maar de bewoners van de laan zijn het
hier volstrekt niet mee eens. Zij zijn
sinds 't bekend worden van deze naams
verandering met een petitie rondge
gaan en hebben daarop de namen van
elfhonderd van de dertienhonderd aan
de Kaiserdamm wonende gezinnen ver
zameld. Ondanks de protesten zal de
naamsverandering doorgang vinden,
zo heeft het bestuur van de stadswijk
Charlottenburg meegedeeld.
Svetlana zoekt
rustige plaats
zorgsmaatregelen waren noodzakelijk.
Wij reisden alleen maar in de vroege
ochtend of in de late middag; de auto
was gecamoufleerd en onze gids nam
een eerste hulp-trommeltje en een aan
tal stalen helm,en mee\ De chauffeur
vertelde me, dat hij de reis in twee
jaar tijd al meer dan tweehonderd keer
had gemaakt. Hij was boven de zestig,
had in de oorlog van 1946-1954 tegen
de Fransen gevochten en was kortge
leden gedemobiliseerd. Toen hij achter
het stuur ging zitten, draaide hij zich
om naar de tolk, de gids en mij. Wij
zaten alle drie achter in de auto, een
Russische Wolga. „Van nu af aan",
zei hij, ,,heb ik de leiding. Als wij
in moeilijkheden komen, moet u mijn
instructies opvolgen"
Bij het vertrek uit Hanoi komt men
in de uitgestrekte vlakte van de be
kende delta van de Rode Rivier. Iede
re vierkante meter is er bebouwd en
alles is er groen met uitzondering van
de rode daken van de huisjes. De weg
ligt ongeveer drieëneenhalve meter bo
ven de rijstvelden. Wij reden op on
geveer dezelfde hoogte als de daken
van de huisjes. Er zijn veel bomen,
waarvan een groot aantal nog zeer
jong is. Op bevel van president Ho
Tsji Minh worden er ieder jaar in
Vietnam miljoenen bij geplant. Buffels
en varkens ploeterden vreedzaam rond
in de modder onder aan de dijken.
Mannen en vrouwen waren op de rijst
velden aan het werk. Over alles hing
een sfeer van kalmte en vrede.
SPOEDIG ECHTER bereikten wij
een politiepost. De wagen stopte en
we lieten onze passen zien. Niet ver
van ons vandaan stonden onder de
bomen enkele gecamoufleerde vracht
wagens geparkeerd. De voertuigen wa
ren bestemd voor het vervoer van de
luchtdoelraketten, die beneden in de
rijstvelden werden geïnstalleerd. Ik
keek in die richting en kon een aantal
geweerlopen zien, die vanaf de top
van een heuveltje naar buiten staken.
De chauffeur had ontdekt waar ik
naar keek: „Het zijn 57-ers", vertelde
hij. „Ze worden bestuurd door de ra
darinrichting, die u rechts kunt. zien".
Wij zetten onze reis voort. Het land
schap bleef hetzelfde, maar wij dach
ten nu allemaal aan de oorlog. De
wolken hingen laag en dreigend in de
lucht en er viel een fijne regen, die
alleen maar de ruiten van onze auto
bevochtigde.
Slecht weer is gunstig voor u, om
dat het de bombardementen tegen
houdt, is het niet?"
,,Dat is waar, maar de rijst heeft
nu juist zon nodig. Dat is heel be
langrijk. Wij geven ondanks alles de
voorkeur aan de zon".
..Zelfs als die bommenwerpers aan
trekt?"
,,Je raakt er aan gewend. En de
regering heeft de order uitgevaardigd:
Produceer terwijl de bommen neerko
men."
Die zin werd nog eens in Hai Du
ong herhaald: Produceer en vecht;
vecht en produceer. De statistieken
worden nauwgezet bijgehouden in
schoolschriften: in de provincie Nam
Ha zijn er ongeveer zevenhonderd
luchtaanvallen per jaar. In januari
van dit jaar alleen al 153. Het dorp
Phoe Ly, dat met de grond gelijk
was gemaakt toen ik het zag, is 88
maal gebombardeerd en met meer dan
140 ton bommen bestookt. Toch wer
den er maar 25 mensen gedood en 29
gewond. In deze provincie zijn 51 vij
andige toestellen neergehaald.
In Hai Duong zijn slechts 24 vlieg
tuigen neergeschoten, maar die pro
vincie is niet zo heftig gebombar
deerd. Niettemin heeft men daar ze
venhonderd individuele schuilkelders
gebouwd en twintig kilometer loopgra
ven.
Toen ik in Nam Dinh was, kwam
er tussen acht uur 's morgens en half
zes 's avonds achtmaal luchtalarm. Een
van die alarmsignalen kwam, toen
wij in het centrum van de stad wa
ren. ,,U hebt geluk", zei mijn gids.
„U klaagt er altijd over, dat u de
bomaanvallen alleen maar van een af
stand ziet. Nu zit u er midden in"
(Van een correspondent)
NEW YORK, 26 april. De speur
tocht naar de bijzonderheden over de
inhoud van de memoires, die Stalins
dochter Svetlana gaat schrijven, is
al in volle gang. Het weekblad
„Newsweek" weet te melden, dat zij
een stormachtig gezinsleven zal be
schrijven, het gevoel niet tot het ge
zin te behoren en de paranoïde reactie
van haar vader op de zelfmoord van
haar moeder.
Volgens „Newsweek" hoorde Svet
lana pas negen jaar na dit trieste
feit, toen zij zestien jaar was, dat
de dood van haar moeder aan zelfmoord
te wijten was. Het was voor haar een
schokkende onthulling. Stalin meende
dat het een onderdeel was van een
complot dat tegen hem was gesmeed.
Het blad citeert George Kennan, de
voormalige ambassadeur van de Ver
enigde Staten in Moskou, die het Rus
sische manuscript heeft gelezen. Hij
meent dat het in het algemeen geen
politieke strekking heeft.
In „Newsiveek wordt gesproken
over ,,de verwarring, die zich van
Svetlana had meester gemaakt, het
tragische gevoel er niet bij te horen,
dat niet alleen haar beheerste, maar
ook haar beide broers: Jakob, die in
de Tweede Wereldoorlog als krijgsge
vangene van de Nazi's is omgekomen,
en Wassili, een alcoholist, die op mys
terieuze wijze stierf, mogelijk door
zelfmoord"
Nu het nieuws, dat zij zich op Long
Island heeft teruggetrokken, algemeen
bekend is geworden, kijken Svetlana
en haar adviseurs uit naar een plek,
waar zij in afzondering kan werken,
mogelijk in de staat Nieuw Enge
land. Daar zouden zij en haar ver
taalster rustig aan het boek kunnen
werken. In de omgeving van het bui
tenhuis van de vader van de ver-
taaister in Locust Valley, waarheen
Svetlana vrijdag vertrok, bevinden zich
tientallen verslaggevers en vele nieuws
gierige toeristen.
80.000 woorden.
Het manuscript, dat in oktober door
Harper en Row wordt gepubliceerd, is
80.000 woorden lang. Evan Thomas, de
belangrijkste redacteur van Harper and
Row, denkt niet dat het veel redac
tionele werkzaamheden zal vergen. De
„New York Times" en „Life" zullen
ongeveer 30.000 woorden publiceren.
Volgens „Newsweek" moet Kennan
gezegd hebben, dat men niet erg ge
negen is op alle openlijke verzoeken
tot publikatie in te gaan, omdat de
Russen in de tussentijd zouden kun
nen proberen publicatie tegen te gaan
door bedreiging met of uitvoering van
represaillemaatregelen tegen de kin
deren van Svetlana, Joseph en Jeka-
ONLANG? ORGANISEERDE de
Pax-groep in Warschau, een organi
satie van Poolse katholieken die ver
gaan in hun samenwerking met de
socialistische staat, een conferentie
naar aanleiding van het 20-jarig be
staan van hun dagblad „Slowo Pows-
zechne". De Pax-organisatie omvat
een aantal katholieke intellectuelen,
die met een achterban van ongeveer
honderdduizend sympathisanten het
recht opeisen onafhankelijk van de
kerkelijke hiërarchie hun maatschap
pelijk en politiek standpunt in te
nemen. Dat is dan positief te staan
tegenover de hervormingen, die de
communisten na de oorlog hebben
doorgevoerd. Hervormingen in so
ciaal-economisch opzicht, want het
atheïsme en principieel materialis
me wijzen zij af. Pax wil de commu
nistische machthebbers tot de erken
ning brengen, dat de katholieke Kerk
niet per se met tegenstanders van
sociale hervorming gelijkgesteld moet
worden. Ze voelt het als een vader
landse opdracht aan een modus Vi
vendi voor de Poolse katholieken in
de naoorlogse situatie krachtig mee
te werken.
Behalve uit haar uitgeverij trekt
Pax haar inkomsten uit de industrie-
en handelscentrale Veritas, die reli
gieuze en kunstvoorwerpen, verbruiks-
goederen en zelfs cosmetica produ
ceert. De uitgeverij gaf tot nu toe
1100 titels uit met een totaaloplage
van 12 miljoen exemplaren. Daaronder
zijn katholieke romans, werken op het
gebied van theologie, wijsbegeerte en
geschiedenis en een vijftal tijdschrif
ten.
Kardinaal Wyszynski, een verbeten
tegenstander van Pax, weigert al ja
ren een imprimatur aan een Pax-uit-
gave te verlenen. En aangezien in Po
len elke priester dat nodig heeft voor
een theologisch werk, evenals trou
wens voor elke vertaling van een bui
tenlands werk, voelt Pax dat als een
ernstige discriminatie en als een rem
op haar activiteiten. Overigens lijdt de
financiële positie van het concern daar
niet onder.
In Polen en daarbuiten hebben de
officiële kerkelijke instanties en een
aanzienlijk deel van de katholieke pers
Pax afgeschilderd als een communis
tische mantelorganisatie. Voor een
deel is dat hetze, maar anderzijds zijn
vooral de merkwaardige levensloop en
de onopgehelderde contacten van de
onbestreden leider Boris Piasecki daar)
de oorzaak van.
Piasecki is een man van hoge intel
lectuele ontwikkeling, een romanticus
en patriot en tegelijk geraffineerd po
liticus met niet geringe ambities. Met
de tegenwoordige president van Polen
is hij al jarenlang bevriend, wat ook
weer niet wegneemt, dat de commu
nistische partij hem en zijn Pax-groep
telkens geprikkeld vraagt, wat ze nu
eigenlijk willen zijn. katholieke tacti
ci met volop reserves tegenover de
nieuwe staat en erop uit de katholie
ken achter zich te krijgen of loyale
bondgenoten, nauwelijks van rasechte
communisten te onderscheiden?
SOMS LIJKT het er in de ogen van
de ongeruste machthebbers immers
op, alsof onder hun ogen een nieuwe
katholieke Internationale vorm krijgt.
Want sinds enige jaren komen groe
pen Oostduitse, Hongaarse en Tsjechi
sche katholieken, die met Pax veel ge
meen hebben, regelmatig samen met
zogenaamde links-katholieken uit
Frankrijk, Engeland, Italië, België en
West-Duitsland. Bijzonder openhartige
en vaak controversiële discussies leve
ren die samenkomsten op; het is mis
schien een primitieve dialoog of beter
een wederzijdse informatie van katho
lieken, die zich interesseren voor de
praktische moeilijkheden in de verhou
ding tussen katholieken en marxisten.
Vertegenwoordigers van de Praagse
Vredesconferentie zijn daarbij, volge
lingen van Plojhar, leden van de Oost
duitse CDU, vertegenwoordigers van
de Frères du Monde, La Lettre en
Jeune Republique, uit Duitsland van
de Werkhefte en het Rothenfelser
Werkblatt en uit Italië van Testimo-
nianze. De veelbesproken groep van de
„Berliner Konferenz katholischer Chris
ten aus europaischen Staaten" lijkt het
dichtst bij de Pax-groep te staan.
De thematiek die in Warschau aan
de orde werd gesteld, was evenwel
veel breder dan die van de Berliner
Konferenz, die tot nog toe over ont
wapening, vredesvraagstukken, de ver
houding van de twee Duitse staten en
de Europese veiligheid moeizaam con
fereerde. Zonder ordinaire propaganda
en met heel wat minder eenzijdigheid
dan tot voor kort het geval was, spra
ken de deelnemers aan de Poolse con
ferentie elkaar. Onder hen waren een
aantal politici en geleerden, maar de
overhand hadden de publicisten en
journalisten. Uit Engeland was opval
lende belangstelling ditmaal: een lid
van het Lagerhuis, journalisten van de
Catholic Herald, The Month, The Ta
blet en The Observer. De kopstukken
van de Berliner Tagung zochten ken
nelijk toenadering tot mensen als
Christopher Hollis en Eugene Crab-
tree van The Tablet en anderen, maar
slaagden daarin niet. Men kreeg de
indruk, dat dat niet uitsluitend aan de
taalbarrière te wijten was.
De hoofdredacteur van .Slowo Pows-
zechne", Witold Jankowski, hield op
de eerste dag een inleiding. Hij be
toogde daarin onder meer, dat de ka
tholieken met alle kracht de evolutie
binnen het marxisme moeten bevorde
ren. Hij vond dat het marxisme van
zijn materialisme bevrijd kon worden
en op meer algemeen menselijke
grondslag geplaatst. Andere Polen en
vooral Piasecki zelf vielen hem in de
discussie bij en wezen op de verschil
lende ontwikkelingen, die in het he
dendaagse marxisme te bespeuren wa
ren. Piasecki verbond daaraan de
vraag naar de verhouding van die
pluriformiteit tot de objectieve waar
heid.
DE TWEEDE DAG leidde onderge
tekende de discussie in. Hij sprak over
de betrekkingen tussen de Kerk en de
katholieke pers in het recente verle
den. Als conditio sine qua non wees
hij op de onafhankelijkheid van de
journalist tegenover hiërarchie en po
litieke partij. Een historicus van de
universiteit van Lublin haakte daarbij
aan door erop te wijzen, dat sinds de
achttiende eeuw geen dynamiek in het
Poolse katholicisme aanwezig was en
dat men in zijn land veel ten veel en
te lang op directieven van de bis
schoppen wachtte: de Polen moesten
de situatie in West-Europa ten voor
beeld nemen. Anderzijds merkte Peter
O'Donovan van The Observer op, dat
iedere spreker uitging van de typi
sche situatie in zijn eigen land. Hij
voelde niet veel voor vergelijken en
ten voorbeeld stellen en achtte het
postulaat van een katholieke pers
maar zeer betrekkelijk.
De Oostduitsers keerden zich tegen
beide inleiders. De hoofdredacteur van
Neue Zeit, het dagblad van de CDU
in de DDR verzette zich tegen onder
getekende, die de eis van onafhanke
lijkheid van een krant tegenover een
politieke partij had geëist. En even fel
keerde hij zich tegen de Polen, die
welbewust hun gedachten formuleer
den over een neutrale socialistische
staat.
Dat was eigenlijk het interessantste
geluid, dat in Warschau te beluisteren
viel: de staat dient inzake wereldbe
schouwing neutraal te zijn. De Polen
redeneerden als volgt: er zijn commu
nisten met een atheïstisch-marxistische
wereldbeschouwing en er zijn katho
lieken. De communisten moeten de
katholieken als volwaardige staats
burgers beschouwen, wanneer de laat-
sten zich positief tegenover de staat
en de doorgevoerde hervormingen in
sociaal-economisch opzicht opstellen.
In het zogenaamde Nationale Front
werken alle progressieve groeperingen
tezamen. De staat moet uitdrukking
geven aan het Nationale Front en bo
ven de wereldbeschouwing van marx
isten en katholieken staan, dus neu
traal zijn. Zo'n staat achtten de Polen
in niet al te verre toekomst bereik
baar.
De Oostduitsers wisten dat hun land
nog niet rijp was voor deze denkbeel
den en ook de Polen gaven tijdens in
formele gesprekken toe. dat de prak
tijk van alledag voorlopig nog moei
lijk was. Het denkbeeld van een neu
trale socialistische staat, neutraal in
zake wereldbeschouwing, was overi
gens pikant genoeg besproken om met
nieuwsgierigheid uit te kijken naar de
ontwikkeling van de contacten tussen
de katholieken in de middeneuropese
landen. Die ontwikkeling zal er niet
eenvoudiger op worden.
A. F. MANNING
terina, resp. 21 en 15 jaar, die nog
in Moskou wonen. Hij verklaarde ook
niets te weten van westerse advoca
ten of contracten.
Kennan behoort tot de staf van het
Instituut voor Gevorderde Studies in
Princeton. Hij heeft Edward Green-
baum, die een vertrouwensman van
het instituut is, als advocaat van Svet
lana aangewezen. Greenbaum heeft
Harper and Row als uitgevers aan
gewezen.
TOKIO, 26 april (Reuter,UPI)
Volgens radio-Peking zqn maandag
twee Amerikaanse straaljagers boven
Chinees grondgebied neergeschoten.
Volgens de berichten zouden de toestel
len van het type F4b geweest zijn.
Een eskader van de Chinese lucht
macht zou de Amerikaanse jagers heb
ben vernietigd.
De Chinese radio zei dat de Ameri
kaanse toestellen het luchtruim van
Kwamgsi waren binnengevlogen voor
„militaire provocaties". Verdere bij
zonderheden werden niet gegeven. In
Washington zei een woordvoerder, dat
het ministerie van Defensie de zaak
onderzoekt. Volgens Amerikaanse
woordvoerder in Saigon waren er maan
dag geen Amerikaanse toestellen in de
buurt van de Chinese grens in actie.
Naar pas thans bekend is gemaakt
heeft de Britse minister van buiten
landse zaken, Brown, op 20 april zijn
Russische collega, Andrei Gromyko,
verzocht na te gaan of het mogelijk
is de Geneefse conferentie over Laos,
in 1962 gehouden, weer bijeen te roe
pen om de huidige toestand in dit
land nader onder het oog te zien en
voorstellen te doen die zouden moeten
leiden tot een strikte naleving van de
akkoorden van 1962.
Het antwoord van Gromyko is nog
steeds niet binnen. De Britse minister
en zijn Russische collega zijn beiden
voorzitter van de conferentie van 1962,
waarop men overeenkwam Laos tot
een neutraal land te maken en hierin
geen verandering te brengen.
WASHINGTON, 26 april (Reuter)
De Amerikaanse senaat heeft met 88
tegen 0 stemmen het verdrag voor een
verbod op het opslaan van kernwapens
in de ruimte goedgekeurd. Het verdrag
zal van kracht worden als ook de Sow-
jet-Unie, Engeland en twee andere
landen het geratificeerd hebben.
In het verdrag dat in de Verenigde
Naties is ontstaan, wordt het brengen
van atoomwapens in de ruimte bene
vens hun installatie op de maan of an
dere planeten verboden en worden de
regels vastgelegd voor vreedzame sa
menwerking in de ruimte tussen alle
landen.
Waarnemers menen dat het veron
gelukken van de Russische kosmonaut
Vladimir Komarov, dat ook in de Ver*
enigde Staten veel medegevoel heeft
opgewekt, grote invloed heeft gehad op
de unanieme aanvaarding van het ver
drag. Tevoren hadden enige senatoren
verkondigd dat de opsporing van kern
wapens in de ruimte wel eens onmoge
lijk zou kunnen zijn, en weinig ver
trouwen te hebben in een Russische
toezegging zonder meer.
BILBAO, 26 april (Reuter) In de
Spaanse stad Bilbao is een fabrieks
gebouw van vier verdiepingen inge
stort, waarbij zeker zes mensen de
dood hebben gevonden. Er zijn twaalf
lichtgewonden onder de brokstukken
vandaan gehaald. Nog een aantal men
sen moet onder het puin bedolven lig
gen. Het gebouw behoorde tot de Wes-
tinghouse Frimotorfabriek, die deels
Amerikaans eigendom Is.
