Opbouw van
Indonesië
„POORT NAAR HET OOSTEN" AAN GOLF VAN AKABA EXPLOSIEF MIDDEN-OOSTEN
Van vitaal belang voor olie-aanvoer
fé»-
MHjMMI
Kiesinger partij - voorzi tter
Duitse christen-democraten
TIJDPERK ADENAUER AFGESLOTEN
ITALIAANS BLAD HOUDT VOL:
Mr. Luns verwacht
zeer felle reactie
van Washington
DE TIJD
WOENSDAG 24 ME11967
C. H. SCHAAP
t>E
S PtaktS v°Iledie - -»
tS'
C'* *ich sfc Daarna keerde In-
leiri meer van de demo
In len van de opstand
Israëlische fregatten liggen te wachten in de haven van Eilat om onmiddellijk op te kunnen treden
indien dit noodzakelijk mocht zijn.
EILAT (Israël, 24 mei.
WAT ER VERDER in het Mid
den-Oosten gaat gebeuren hangt
voornamelijk af van de vraag of
Egypte de Israëlische scheepvaart
door de Golf van Akaba en de
Straat van Tiran belemmeringen
in de weg zal leggen. In het uiter
ste noorden van de Goif van Aka
ba ligt de Israëlische havenplaats
Eilat, die snel groeit en voor de
economie van Israël van vitaal
belang is. Eilat, in het zuiden van
de Negev-woestijn, die door de
Israëliërs met veel vakmanschap
wordt bevloeid, is Israëls „poort
naar het oosten". De regering in
Tel Aviv zal er zeker geen ge
noegen mee nemen als Nasser die
poort afsluit. Gisteren maakte
Nasser bekend, dat hij dat inder
daad van plan is. Houdt hij zich
aan zijn woord, dan lijkt een ge
wapend conflict onvermijdelijk.
Bij aanval op Israël
Gevaarlijk
Tel Aviv
Jerusalem
5>
/ISRAEL
Negev', -1^^ F)A NIE
Alexandria
Suez-
kanaal
E G\Y PTE
CairoV Suez
EilatVJ m i
Si nat feAkaba
Golf
"v
van
Akaba
SAOEDI-
ARABIË
Straat van
Tiran
Sharme!
T ~Sheikh~~
PRESIDENT SEGNI
Staatsgreep in 1964?
Pacciardi
Kroonprinsen
Vaagheden
Niets
nieuws
tj-—,
!*0nomie van de Indonesische
d6neraal Soeh »de eerste zorg van
Br leidinS Van h°' d'e °P 20 lebruari
i>i.e?dent Rn»,,Staaï overnam van
Jng het herstoirn°' Daaraan vooraf
r, 3ar daaraa u van de democratie,
J'" doen in hij al heel wat kun-
d« 1411 ziin voorgaande periode
°°t was Tj ook reeds zeer
'e is in herstel van de econo-
"idat J zekere
at daarhn Zln veeI moeilijker,
g die epn laren van verwaarlo-
v,Snd hebv,c,en0rme financiële achter-
v,t>r.den 0pn n, veroorzaakt, moeten
«aS's vooi- ra''seerd alvorens een
rt °rdBti. a vert,etering bereikt kan
fle k. "laar in civ
e rrf 'n e"c geval 's Soeharto
t aanden verlost geweest
rijekarno fan^ei"king van president
dehjk vn J heeft dan ook reeds
Vee) rUitgane hereikt.
va 'aatst
de
AOr
Ni
zijn gebleven.
t'Qg altijd m°estanden
Ussen ,je ||s er Seen enkel evenwicht
a de salan °S van levensonderhoud
aandSaj Issen' Van wat officieel een
."hhtenaa» ls 's- han ook een hoee
tenaar Kan oolc een hoge
h«' Zodat u"-831" °en paar dagen le-
k 2°eken gedwongen wordt tot
j,1]Verdien«t Va,n neveninkomsten. Die
.^eedg e kan hij vinden in een
i, a"erlei 66n derde baan, maar ook
n- eetl kwV°,Tmen van corruptie. Het
arrnaip 5. dat zichzelf uitroeit
Jl'et Ver de welvaart toeneemt. En
°desië "ai,611 mag worden, dat niet In-
'che en al!een, maar tal van Aziati.
kampeansamerikaanse landen er-
aan de macht is, is
el .ot.., ln Indonesië echter reeds
«tuk
doorq„ aa,ngenamer geworden voor
lee-bur™
te
v 'dürliiif mIddelen (voor alles rijst
Uee klaar tmaar 00k olie om de riist
..hoken6 maken en petroleum om
T'lêen <Lenz4 zijn gemakkelijker te
h. Ook redelijker in prijs gewor-
i de rriarvt6r meer goedkope textiel
Hij* 'heer t E? °ver de geheIe linie
ali lanePr op voor Prijzen die
hR. k°oeRtoZ° hoog zMn. dat alleen de
d ïaW kn n en meesi corrupten ze
v! de rf.,"ne,n' Begrijpelijk is dan ook
'heugj 'ddelde Indonesiër zi
^Barig ,°ont over de zichtbare
6tlI"Vaarrr voor hem het level
lg begint te maken.
ger. De meest elemen-
Indonesiër zich zo
voor-
Offiou'R,IJHEID
So6erkte bestaat er nog steeds een
van meningsuiting
in ere hersteld (in
da(BetsöreC8nsuur' worden buitenland-
ti .Zo te 'n beslag genomen als
tp6s'^t nopPas komt en moet een Indo
op'' en Lr1.wat °P zijn woorden let-
Pil
Uchting°k da' heeft reeds heel wat
v!>gent veroorzaakt,
'igel
De politieke
Sen
ate Van vorige bewind zijn
voorheen verboden boeken
•k <=n k olci vein ue ueinuuiatie
n^0Oit besluiten.
dg" Üorer za* een democratie kun-
rt. econo a.n zonder een redelijk gezon-
lo^ht ,jj '®- Vandaar dan ook de aan-
is "esie e. thans eindelijk in
Hl 6r' en Be basis van herstel
triaatr6gel er zijn ook reeds bepaalde
k'h om etn op ioogere termijn geno-
0,hen. gezondere verhoudingen
t Va" bprirriet name door de terugga-
'sj^etribl rbVen als Unilever, Procter
"ft
nog Goodyear en Bata. Maar er
'ahg6 yee^ te doen. Een planning
HliiZ°eken y,rm'in is noodzakelijk: het
V D,n aart°a van prof. dr. Soe-
ï'8ch K„ J,adikoesoemo is een his-
„ïn ina^iuit.
i situatf S'a hebben we de merkwaar
^at het herstel van de eco-
W en H 11CL lierött!1 Vfcl11 u
lieden v 6 democratie de taak is ge-
lOj8 tot (,n 'let 'eSer, dit in tegenstel-
het ',Verse andere landen waar
>r
c, de ,j eger vaak een bedreiging
kiO^-amin Crriocratie vormt, en veron-
t,. hen g van Ho Dnnnnm i r» in rlut
ua Van de economie in dat
b^rbj'k levgj Vanzalfsprekend is. Na-
ha
■e,. 'Bn D efhet ook in Indonesië pro-
deei juist het leger de taak
S el is
hisigeh te tgevaÜen de normale verhou-
va "tisct, Kerstel'en. Maar wel is dat
boiu.®°eka,- epaald, omdat in de tijd
stg 6he r, n°'S aHeenheerschappij de
'ijh t°ondarti''en zich niet lager in
dictatu6n weerstand te bieden aan
ht, F' maar het leger wel.
LEgpr
Ben. o K moet nu onder leiding
W ho0j°eharto, die tot fungerend
ho. st®ilen ^erd gekozen, orde op za-
»*a UIUC up 4.CL-
d 'n k Van militairen zijn be-
a mb°,^e c'viele functies, als mi-
het
-n ue va®Sadeur, gouverneur, enz.
kUtïts'echtsec!oei'ng dat die benoemin-
®htkj5ak we Zullen gelden tot burgers
'ddei^ eer kunnen ftvprnpmpn Maar
de.bed,
te^ddels kunnen overnemen. Maar
ket zWare aet leger in Indonesië een
kag.C'0'£ biet *aak toebedeeld, waarbij
Bet .pr°hlemen in eigen kring
*airP eh tn'u banden hebben van de
V ;c,d'ctatu yiet vervallen tot mili-
d h 0olj hr is een moeilijke opga-
°0r m,iuet' bestrijden van corrup-
's e 6tl hebnairen die oolc hun Pro_
hel11 hele ,en °m rond te komen
<«t i 'e taak.
jhitfb eennhS'Sche bewind heeft nu be-
kHt füaar^0ep doen op dr. Soe-
®tr,y zijn ?e het bewijst hoe vast
Nt ltfo js Schoenen staat, want dr.
,®h fie,„en amstreden figuur. Maar
1. ïïla- öUUp
®hen ,r waarvan heel wat men-
itilü,18 de i-fT hij de enige is die in
"har/5 te hPv "esische economie we-
te ,,Üstellen
vlntijk
t v
^Uhtien ^,ren' Een figuur die men
en het land tot wel-
aB tl Nede,., rgehJken met prof. Zijl-
eb. bezwa and' al die dan ook vrij
°itijJ^aar -a, e.n d'e Qan Soemitro kle-
ïtwf' CSn?r°fcet 'S Soemitro als eco"
iiyherP°emiTrP 1 even gezaghebbend,
l Vr bt st een econoom die in
^tis h de n0 deerde en promoveerde,
Jt, j 6 Parti, steeds verboden socia-
uMen 'b ket Van wijlen Soetan Sjah-
.hgen htinistej. Verleden verscheidene
h Zijn 8eWeest 'n Indonesische rege-
l^hciK^brestati pVallend waren voor-
ta>"ahs in de tS als minister van fi-
iu.^he 'b de egering-Boerhanoeddin
d|tlten die ten ,Jareb 1955-1956, een re-
de^*bd yap de k ^wam door het mis-
ChnesiK Geni 'n8en met Ne-
te ^hbi6t>de ferhitro werd een van
hit hb van Senstelling tot ande-
hftar z'ch no -t mislukte rebellie,
het buit"4 0Ver' maar week
President Nasser bedreigt
Israels havenstad Eilat
•- W.S
t-.-r-
(Van een correspondent)
De Egyptenaren kunnen de scheep
vaart door de Straat van Tiran ver
hinderen door passerende schepen on
der vuur te nemen vanuit de militaire
post Sharm el Sheikh. Het zou dan
voor Israëlische schepen, en andere
schepen die van en naar Eilat varen,
onmogelijk worden de Rode Zee te be
reiken of te verlaten, met alle gevol
gen van dien. Vrijwel alle olie, die Is
raël nodig heeft, komt via Eilat het
land binnen.
Het bestaan van de havenstad Eilat
is op zich al een bewijs van het door
zettingsvermogen en de werkdrift, die
de inwoners van Israël kenmerken.
Toen het Israëlische leger in 1956 een
einde maakte aan de Egyptische over
heersing van de Golf van Akaba be
stond Eilat nauwelijks. Thans is het
een belangrijke havenstad, vanwaar
WASHINGTON, 24 mei (AFP) Ik
ben er thans zeker van, dat een aan
val tegen Israël door een zeer felle
reactie van Washington gevolgd zou
worden", heeft minister Luns gezegd.
Hij heeft gesprekken gehad met pre
sident Johnson en Dean Rusk, de Ame
rikaanse minister van buitenlandse za
ken. Minister Luns meent, dat een
blokkade van de golf van Akaba als
een aanval zou kunnen worden be
schouwd. De minister gaf geen enkele
aanwijzing over wat hij wist van de
plannen van de Amerikaanse regering.
Luns vindt, dat secretaris-generaal
Oe Thant een zeer haastige stap heeft
gedaan door de VN-troepen in Pales
tina terug te trekken.
DEN HAAG De Eerste Kamer is
ernstig verontrust over de ontwikke
ling van de verhouding tussen Israël
en Egypte. Dit bleek tijdens het alge
mene politieke debat. Minister-presi
dent De Jong deelde mee, dat de am
bassadeurs van beide landen gisteren
op het departement van buitenlandse
zaken zijn ontboden. Er werd onder
andere op Egypte een beroep gedaan
de vrije scheepvaart in de Rode Zee
(naar de Israëlische haven Eliat) te
waarborgen.
De drie Joodse kerkgemeenschappen
doen in een telegram een beroep op
de Nederlandse regering het hare btj
te dragen voor de handhaving van vre
de en veiligheid in het midden-oosten.
De Nederlandse Zionistenbond dringt
er bij de regering op aan al het mo
gelijke te doen om Israël voor agres
sie van de zijde der Arabische sta
ten te vrijwaren.
de aangevoerde olie via een lange pijp
leiding wordt getransporteerd naar de
raffinaderijen in Haifa. Op deze ma
nier kunnen de Israëliërs het Suez-
kanaal, dat onder Egyptische controle
staat, links laten liggen.
De pijpleiding heeft een capaciteit
van 4.500.000 ton olie per jaar, terwijl
Israël nog geen drie miljoen ton per
jaar nodig heeft. Ongeveer honderd
kilometer ten zuiden van Eilat moeten
de tankers, die op weg zijn naar Is
raël, op enkele honderden meters af
stand een Egyptische militaire post
passeren.
De golven in de Straat van Tiran
kunnen zeer verraderlijk zijn. De nau
we zeeëngte is bovendien omgeven
door gevaarlijke koraalriffen. Dit
geeft de kapiteins weinig mogelijk
heden tot manoeuvreren en dwingt hen
binnen het bereik van de Egyptische
wapens te komen.
IN TOTAAL varen ongeveer twaalf
schepen op en neer naar Eilat. De
meeste daarvan zijn charterschepen,
die de vlaggen van verschillende lan
den voeren, zoals Nederland, Grieken
land, Zweden, Denemarken en Libe
ria.
Israël is ter hoogte van Eilat zeer
smal: niet breder dan tien of elf kilo
meter. Aan de overzijde van de baai,
eveneens aan de Golf van Akaba, ligt
de Jordaanse havenstad Akaba. Tot
nu toe zijn in dit zuidelijke deel van
de Sinaï-woestijn geen Egyptische le
gereenheden gesignaleerd, maar dat
kan natuurlijk nog komen. Van de
Jordaniërs heeft Israël hier niet veel
te vrezen. Akaba is Jordanië's enige
uitweg naar de zee en een Israëlische
tegenaanval tegen deze stad zou voor
Jordanië fataal zijn.
Afgezien van de olie komt in Eilat
slechts vijf procent van de Israëlische
handel binnen, hetgeen een tonnage
van ongeveer 200.000 betekent. Het
percentage groeit echter. De Israëli
ërs zijn van plan een spoorweg naar
Eilat aan te leggen, maar zij zullen
dat pas doen als daar jaarlijks een
miljoen ton aan handelswaar binnen
komt. Om het eerder te doen loont
de moeite niet, zeggen zij.
Eilat wordt Israëls „poort naar het
oosten" genoemd, omdat alle handel
met Oost-Afrika, het Verre Oosten,
Australië en Nieuw-Zeeland via die
haven loopt. Dat zijn allemaal mark
ten die zich snel uitbreiden: vandaar
dat Eilat steeds belangrijker wordt.
WAT PRESIDENT NASSER van
plan is te doen is nog niet duidelijk.
Ook al laat hij de Israëlische scheep
vaart voorlopig ongemoeid, dan nóg
ontstaat voor Israël een gevaarlijke si
tuatie, omdat wordt aangenomen dat
Egypte bij Sharm el Sheikh de mili
taire installaties, die in 1956 door Is
raël werden verwoest, opnieuw zal op
bouwen. Zolang de Sinaï-wuestijn werd
bezet door het leger van de Verenigde
Naties was dat onmogelijk.
De tijd werkt thans niet in het voor
deel van Israël. Het land heeft, als
reactie op de Arabische dreiging, een
groot aantal reservisten onder de wa
penen moeten roepen, hetgeen een
ernstige aderlating betekent voor de
economie, die de laatste tijd toch al
te lijden had van een ernstige repres
sie.
De Arabische landen kunnen het
zich zonder enige twijfel veroorloven
hun legers gedurende lange tijd te pos
teren aan de grenzen met Israël. Zij
beschikken over veel meer mensen en
kunnen een of ander militair avontuur
b 37.3/1)
TURKIJE
CYFRUSrV1 SYRIË]
LIBANON/. ,n u
ISRAEL/-'- K
UJ
EGYPTE
SAOtDI
ARABIF
SOEDAN
uitstekend gebruiken om de heersende
binnenlandse onrust te bestrijden. Dat
geldt met name voor Syrië.
Voor Israël, met zijn veel gevoeli
ger economie, is het heel wat moei
lijker gedurende lange tijd een groot
leger op de been te houden. Het ge
vaar bestaat dan ook, dat de Israëli
ërs hun geduld verliezen en dat de
regering, door druk van binnenuit,
wordt gedwongen zélf tot actie over
te gaan.
Het afsnijden van de scheepvaart
naar Eilat zal door de regering van
Israël worden opgevat als een daad
van oorlog. Als bovendien in de na
bije toekomst de door de Syrische re
gering gesteunde guerilla-aanvallen
op Israëlisch gebied worden hervat
dat gebeurde in het verleden altijd
vanaf Syrisch grondgebied springt
de vonk definitief in het kruitvat. Pre
mier Levi Esjkol van Israël heeft
reeds herhaaldelijk gezegd, dat Israël
wel moét optreden tegen deze sabo
teurs en de mensen, die hen steunen.
Indien Israël inderdaad optreedt,
door tegenmaatregelen tegen Sy
rië, zal Syrië de hulp van Egypte in
roepen. Als Nasser dan zijn prestige
niet wil verliezen, zit er voor hem
niets anders op dan iets tegen Israël
te ondernemen.
Waarnemers geloven niet dat
Nasser het zou wagen Israël recht
streeks binnen te vallen, maar hij zou
ongetwijfeld Israëlische schepen onder
vuur laten nemen of kleine aanvallen
ondernemen over de grens van de
Gaza-strip. Dat zou leiden tot een har
de tegenaanval van Israël op Egyp
tisch grondgebied en aangezien zich
thans in de Sinaï-woestijn een grote
Egyptische legermacht bevindt, zou
een complete oorlog in het Midden-
Oosten dan een feit zijn.
Het Israëlische leger zal in de Si-
naï-woestijn ongetwijfeld de Egyptena
ren opnieuw een stevig pak slaag ge
ven. Toch is de gehele situatie voor
Israël niet prettig. In 1956 werd de
Egyptische luchtmacht door Britse
bommenwerpers uitgeschakeld, maar
ditmaal hoeft Israël niet op steun van
derden te rekenen. Nasser zou uiter
aard niet toestaan dat zijn leger op
nieuw wordt vernederd zonder dat
zijn luchtmacht in actie komt. De Is
raëlische luchtmacht is heel goed,
maar zou de dichtbevolkte streken
van het land, waar miljoenen men
sen wonen, toch niet effectief tegen
Egyptische bombardementen kunnen
verdedigen.
Nasser en zijn Arabische bondgeno
ten spelen een zeer gevaarlijk spel,
maar Israël heeft niet ólle troeven in
handen.
(Van onze speciale verslaggever)
BONN, 24 mei Het buitengewone
congres van de Westduitse christen
democraten (CDU) heeft in Bruns-
wijk bondskanselier Kiesinger tot
partij-voorzitter gekozen als opvol
ger van prof. Ludwig Erhard, die tot
ere-voorzitter werd benoemd. Tot
secretaris-generaal koos men de mi
nister voor gezinszaken, Bruno Heck.
Kiesinger wist 423 van de 449 uitge-
President Segni wilde
in 1964 staatsgreep
(Van onze correspondent)
ROME, 24 mei Het Italiaanse
weekblad „Espresso", dat onlangs een
nationale rel uitlokte door te bewe
ren, dat in juli 1964 de toenmalige
commandant van de carabinieri, ge
neraal De Lorenzo, in opdracht van
president Segni een militaire staats
greep moest voorbereiden, gaat met
zijn onthullingen door. Het blad be
weert dat het alles kan bewijzen en
dat het bereid is dit ook te doen, ten
overstaan van alle competente instan
ties, dit dat willen. Thans brengt
„Espresso" geciteerde uitspraken van
linkse Kamerleden, een oud-staats
secretaris van marine en anderen,
die zeggen dat de beschuldigingen
van „Espresso" juist zijn.
Daarmede zal het schandaal over
deze kwestie zonder twijfel verder uit
groeien. Temeer omdat de naam van
de hoofdpersoon, generaal De Lorenzo,
nauw verbonden is met een ander
schandaal, dat van de militaire ge
heime dienst SIFAR, op het ogenblik
in de Kamer in behandeling. Zoals be
kend heeft de Lorenzo tussen 1958 en
1962 als hoofd van de geheime dienst
van het leger tienduizenden dossiers
men spreekt van 160.000 van presi
dent Gronchi, van leidende politici als
Saragat, van kamerleden, filmsterren,
kardinalen, enzovoorts aangelegd, daar
mee overschreed hij zijn compenten-
tie verre.
Het weekblad „Espresso" beweert,
dat De Lorenzo in juli 1964 tijdens
een vrij lange regeringscrisis in op
dracht van president Segni alle voor
bereidingen had getroffen voor een mi
litaire staatsgreep. Op grond van het
plan „ES." zouden het parlement
en de zetels van de politieke partijen
worden bezet. In geval van noodzaak
zouden ook de politieke leiders worden
gearresteerd. Er zou voorts een nood-
regering worden ingesteld.
Deze beweringen lokten onmiddelijk
de diepe verontwaardiging van presi
dent Saragat en de regenng-Moro uit,
omdat de toenmalige president Seg
ni tot nu toe bekend stond als een
integere figuur van nationaal en in
ternationaal prestige. Saragat en Moro
stuurden telegrammen aan Segni, waar
in zij hem van hun diepe teleurstel-
ling en hun grote hoogachting verze
kerden. De regering zelf en de leiders
van de Democrazia Cristlana Segni
is christendemocraat ontkenden her
haaldelijk de beweringen van „Espres
so".
Het blad bood verleden week aan al
le bewijzen over te leggen. Deze week
publiceerde het, zoals gezegd, nieuwe
verklaringen van senator Anderlini en
oud-staatssecretaris Schiano, waarin de
onthullingen worden bevestigd. De Lo
renzo moest zwaarbewapende carabi
nieri naar Rome halen voor een para
de, maar ze langer in de stad laten
dan nodig was. Hij beriep zich op uit
drukkelijke instructies van president
Segni. Er werd een aantal geheime
vergaderingen gehouden, waarop alle
maatregelen voor de putsch nauwkeu
rig werden vastgelegd. Ook werden
lijsten van de te arresteren personen
opgesteld.
De regering en de leiders van de
regeringspartijen ontkennen dit alles
of achten het minstens schromelijk
overdreven. Er staan ons echter nog
meer verrassingen te wachten.
Hoewel het uitgesloten lijkt dat pre
sident Segni, een overtuigd democraat
en een integer politicus, ooit een direc
te of indirecte poging tot een onwette
lijke maatregel zou hebben onderno
men, valt het op dat de officiële orga
nen van twee regeringspartijen, het
socialistische blad „Avanti" en de
„Voce Repubblicana" nadrukkelijk be
vestigen, dat in de zomer van 1964 in
derdaad het gevaar van een manoeu
vre van rechtse zijde bestond.
Ook werd een artikel van Nenni uit
die dagen geciteerd, waarin deze
schrijft over een „Gaullistische oplos
sing van de crisis"; die sommigen
voorstaan, en van bestaande „autori
taire tendenzen",
Het i« geen wonder dat hier de
naam van Randolfo Pacciardi opduikt.
Deze tragische figuur, een socialis
tische anti-fascist van naam, die in
Spanje een hoge officier van de re
publiek was, bouwde na 1945 als eer
ste minister van defensie het nieuwe
democratische leger van Italië op.
Daarna speelde hij een belangrijke rol
ln de Europese beweging in Europa,
waarna hij op onbegrijpelijke wijze te
recht kwam in de Gaullistische ge-
dachtenwereld. Samen met malconten
ten en ex- of neo-fascisten bouwde hij
een volstrekte imitatie van de Gaullis
tische beweging op, diezo, goed als
geen succes had. In 1964 kon men nog
vermoeden, dat hij misschien wat aan
hangers zou vinden. En Pacciardi,
eerlijk als hij is, heeft thans verklaard
dat de gedachte van een noodregering
van hem afkomstig was maar hij
dacht aan een noodregering, die de
president overeenkomstig de grondwet
kan vormen als de situatie van het
land dat vereist. Misschien zijn het
dergelijke speculaties, die toen de ron
de deden en thans, in het licht van de
gebeurtenissen in Griekenland, worden
gedramatiseerd.
brachte stemmen op zich te verenigen.
Het driedaags congres heeft aange
toond, dat de bondskanselier een vaste
greep op de partij heeft gekregen. Dit
is niet zo verwonderlijk wanneer men
de jongste opinie-peilingen in aanmer
king neemt volgens welke hij de steun
van 65 procent van de Westduitse be
volking geniet, een cijfer, dat zelfs niet
door wijlen kanselier Adenauer werd
bereikt. Het is de bedoeling van Kie
singer, dat de CDU een nieuw en
scherper, suggestiever en aantrekkelij
ker profiel krijgt.
Dit zijn ingrijpende wijzigingen en
ambitieuze perspectieven. Ei zitten in
deze nieuwe aanloop van de CDU be
hoorlijke kansen voor de toekomst, zo
als de jongste verkiezingen in Rijn
land-Palts en Sleeswijk-Holstein reeds
hebben laten zien. Er zitten ook enke
le facetten in dit beeld, die tot naden
ken stemmen. Dat Kiesinger als par
tijvoorzitter Adenauer opvolgt in
deze functie was Erhard geen voor
ganger was tot op de laatste dagen
onderwerp van interne en publieke dis
cussie, in brede kringen van de CDU
en in geheel Duitsland: moet het hoofd
van de regering tegelijk ook leider
van de grootste regeringspartij zijn
zoals in Oostenrijk, in Engeland en de
facto ook in Frankrijk? Is een schei
ding van deze in hun natuur zeer ver
schillende functies niet veel juister en
voor een democratie gezonder?
Op zichzelf genomen zouden we deze
vragen bevestigend willen beantwoor
den, maar het hangt helemaal van de
democratie af. De laatste jaren heb
ben bewezen dat na het aftreden van
Adenauer aan de top van de CDU een
dermate onprettige, ongedisciplineerde
discussie onder kroonprinsen en would
be-kroonprinsen ontstond, dat het meer
dan begrijpelijk, is dat Kiesinger zijn
positie als kanselier niet in gevaar
wil brengen door naast zich een ambi
tieuze partijleider te hebben, die hem
misschien uit het ambt wil verdringen.
Ook is Kiesinger als verzoenende fi
guur met een brede visie en een bre
de rug wel de man, die zonder al te
veel polemiek de zeer verschillende
geesten en temperamenten bij elkaar
kan houden. Voorts heeft Kiesinger
zich een gunstig „image" opgebouwd
als gedistingeerde burgervader, die de
dingen ernstig maar niet al te tragisch
ziet, zodat het moeilijk wordt met hem
te concurreren.
Er blijven echter heel wat politieke
puzzels over. De CDU zit met de
SPD voor het eerst in een coalitie
die wonderbaarlijk goed loopt tot nu
toe. Zij vreest nu dat het bij de komen
de verkiezingen niet erg duidelijk is
aan welke partij nu eigenlijk de ver
diensten vaii een goed beleid moeten
worden toegeschreven. Zij wil zich
daarom een onvervalst scherp en dat
wil zeggen nieuw politiek profiel aan
meten. Hiervoor heeft de partij echter
niet alleen een representatief hoofd in
de kanselier, maar ook een effectieve
politieke leider in de figuur van een
politieke secretaris-generaal nodig. Het
oude bestuur had daarom het voor
stel uitgewerkt, dat bondsminister dr.
Bruno Heck deze nieuwe functie van
secretaris-generaal met grote politieke
volmachten zou gaan vervullen, maar
tegelijkertijd toch lid van de regering
zou blijven. Heek moet de politieke spil
van de CDU worden wat hij in d»
laatste maanden feitelijk al was, al*-
gedelegeerd lid van het partij-presi
dium.
De omtrekken van het profiel won
den hiermee al iets duidelijker. Heek
is een taaie Würtemberger van het
conservatief-katholieke soort, dat in
deze streken thuis is. Een man, di»
van een duidelijke taal en een strakke
lijn houdt. Hij zal het katholieke ele
ment in de CDU-leiding aanzienlijk ver
sterken: Bondspresident, bondskanse
lier, partijvoorzitter, fractievoorzitter
en nu ook de politieke secretaris-gene
raal van de CDU allemaal katho
lieken. De protestanten houden al al
leen in de persoon van Gerstenmaier
de post van president van de bonds
dag over. Aangezien verleden jaar
echter katholieke kringen voor het
eerst meer dan vroeger naar de SPD
afzwaaiden en een duidelijke verster
king van dé protestantse zijde kwam.
willen de protestanten in de CDU-lel-
ding nu ook een sterker aandeel in d»
leiding hebben.
Bondsminister Von Hassel stelde zich
dan ook anderhalve maand geleden
kandidaat voor de post, die nu Heek
heeft gekregen. Hij had geen succes.
Daarom zullen vermoedelijk twee van
de vier nieuwe vice-presidenten pro
testant zijn: Schroder en Von Hassel.
Het evenwicht tussen katholieken en
protestanten zal daarmede enigszins
zijn hersteld. De verdeling van de po
litieke krachten wordt iets moeilijker.
Heck was de man die het volledig
vertrouwen van Adenauer had. Hij was
en is een overtuigd aanhanger van da-
Frans-Duitse samenwerking in het ka
der van het bestaande akkoord. De
ideeën van De Gaulle spreken hem
sterk aan. Zijn sympathieën voor
Spanje zijn bekend. Hij is zeker de
man, die de CDU een profiel kan ge
ven waardoor zij zich sterker van de
SPD zal onderscheiden. Het wordt een
tikkeltje conservatiever dit profiel.
Dit is niets nieuws. Het is de beves
tiging van een ontwikkeling die al lan
ger duurt. Ze werd al kenbaar bij de
regeringsformatie: Strauss. Von Has
sel, Schroder, Heck, de nieuwe staats
secretaris Von und Zu Guttenberg, zij
behoren allen tot deze groep. Van de
oude christelijk sociale ideeën getuigen
alleen nog maar de bondsministera
Lücke en Katzer.
Dit is bij een economisch en sociaal
zo sterk ontwikkeld land als West-
Duitsland begrijpelijk. Het twee-partij
ensysteem leidt hier, zoals in Oosten
rijk, feitelijk tot een meer progressieve
en een meer behoudende conservatieve
groepering. De vraag is alleen met
welke andere politieke oriënteringen
deze koers zich verbindt. Zullen de
nationale motieven sterker gaan spe
len, zoals soms in de redevoeringen
van Strauss te beluisteren viel? Zal de
sympathie voor De Gaulle sterker
worden? Zal dit alles ook de Atlanti
sche samenwerking, de discussie over
de toetreding van Engeland, de Oost-
Europa politiek beïnvloeden? Hier zijn
er nog geen exacte antwoorden moge
lijk, omdat nu eenmaal ook tussen
Strauss en Schroder, tussen Heek en
Schroder niet geringe nuanceverschil
len bestaan.
