GEEN STEUN VOOR DE BREDE BASIS
1
Vooruitzicht voor kabinetsformatie:
WD derde partij na KVP en PvdA
ROTTERDAM
In lijn der verwachting:
een KVP-formateur
UITSLAG TWEEDE KAMERVERKIEZING 12 MAART 1959
15
Klem verlies voor AK en i-HlJZetelverdeling 1
Vergelijkende percentages
Vrijdag 13 maart 1959
81ste Jaargang no. 24365
PvdA na
in herstel
vorig
jaar
Verkiezingsstagnatie
door kievitsei
WEERBERICHT
Staten-Generaal
worden, geopend
op 20 maart
Kamer zit langer
dan vier jaar
-
Dichterlijk duel I
PARTIJEN
1 Partij v. il. Arbeid
2 Katli. Volkspartij
s
ff
I
I zfras
3 Anti Rev. Partij
J3!8
4 VV.D.
"7s
JJ>
5 Chr. Hist. Unie
Staatk.Gcret.Part.ij
Comm. Partij
Boeren cn P.LM.
Gerei. Pol. Verb.
0,ï
U Pacif. Soc. Partij
12 Pos. Chr, Nat. Unie
ige Partijen
959
Directeur.' D. Broeren
Ro0tóredactie: Leo Ott en H. W. Eldermans
Hoofdbureau: Sehiedamsevest 1, Rotterdam
Telefoon tl.70.4Q {8 lijnen)
pja 17-30 uur uitsluitend 11.70.41
pjo 11000 Postbus 959
Giro
ROT! 51AMSCH HIEiï KBLAD
Abonnementsprijs; /0.58 per week;
ƒ2,54 per maand, ƒ7.40 per 3 maanden;
2.79 per post per maand
Losse nummers 13 ceili.
Verschijnt dagelijks, behalve Oj.
zon- en feestdagen.
Er was voor prof. Oud alle reden om
buitengewoon tevreden te zijn
BARNEVELD, 13 maart. In een van de
Jejnbureaus te Bameveld is enige vertra
ag ontstaan tengevolge van het aanbieden
se het eerste in die gemeente gevonden
"rlevitsei. De twaalfjarige Jaap van de Top
jii de buurtschap Kootwijkerbroek had
gistermorgen omstreeks half negen, het eer-
(x kievitsei ir. de gemeente gevonden,
"f Middags ging hij het de burgemeester
an Bameveld, mr. C. E. F.. Kuntze, aan
beden. De burgemeester was op dat mo
pent 5n het stembureau aan de technische
jchooi. Het gevolg was dat dc aanwezige
Remmers meer belangstelling hadden voor
jfeée min of meer officiële gebeurtenis,
fes voor het vaderlandse stemplicht. De
picnfnen staakten een ogenblikje en nadat
is „jeugdige vinder zijn eitje aan de bur-
,;sfvadér had aangeboden, bracht deze zijn
'fxtk uit in een- klein toespraakje.
Weinig uind
Weersverwachting, medegedeeld door het
KNMI geldig lot hedenavond:
Op «le meeste plaatsen droog weer met
inkle opklaringen en in ile ochtend liter en
W mist. Zwakke wind. Dezelfde lempe-
iilurtn als gisteren of iels hogere.
(Van onze parlementaire redacteur)
DEN HAAG, 13 mrt De WD heeft bij de verkie
zingen van gisteren voor de nieuwe Tweede Kaïrier
de grootste winst geboekt. Zij heeft zes zetels gewon
nen. Zij heeft gisteren zelfs nog meer stemmen ge
kregen dan vorig jaar bij de verkiezingen voor de
Provinciale Staten. De WD voerde haar verkie
zingscampagne onder de leuze: „Geen samenwerking
met de PvdA in een nieuw kabinet". Uitdrukkelijk
vroeg de VVD over dit punt een uitspraak van dc
kiezers. De VVD heeft de grootste winst gehoekt. De
kiezers hebben uitspraak gedaan.
Tegenover de leuze van de WD heeft d« PvdA in de
verkiezingsstrijd steeds het naar haar mening drei
gende schrikbeeld opgeroepen van een „rechts"
kabinet zonder PvdA. De kiezer is %foor de conse
quentie van zijn stem gewaarschuwd. De PvdA heeft
in vergelijking met de vorige Kamerverkiezingen een
flink verlies geleden. Zij heeft zich wel enigszins
hersteld in vergelijking met vorig jaar, maar de
winst van de WD is veel duidelker.
w.t-| 0 K 1 v-w r|TTT r '.wvHuwwMWwttisuwwmwuMiwwmwuvHuWMww;
n - R.t.. H ,1 fbn
De pariyen, die zich niet helder hebben program Inschikkelijker zou zijn dan ten
ei.. ..t in... j. «ati Vi#»P ulrfKfn-l?p-n v-flAf Vflh in pAsCr; -
willen uitspreken over de samenwerking
met de PvdA hebben verlies geleden. AR
en CHU hebben elk een zetel verloren. Ook
dat is aanwijzing. De KVP, die de samen
werking met de PvdA open heeft gehou
den, Is gelijk gebleven en in percentage
zelfs een heel klein beetje achteruitgegaan.
In de winst van öe VVD **n hei verlies
van de PvdA heeft zich echter het duide
lijkst de neiging afgetekend naar de voor
keur voor een kabinet in de komende vier
jaar zonder PvdA.
Het moet échter u/orden betwijfeld of ©r
inderdaad «en kabinet tot stand komt zon
der PvdA, want de „rechtse" partijen (KVP
AR. CHU) die wel een kabinet zonder PvdA
als -eventualiteit in achterhoofd hebben ge
had, hebben in de-Tweede Kamer geen
meerderheid. Zij bezetten tezamen 75 van
de 150 zetels, Zij Hebben dus om op de ba
sis van een meerderheid te kunnen regeren,
steun nodig van een andere groep. Zij we
ten bij ervaring, al is die ervaring ni-et al
tijd even prettig geweest, wat zij aan de
PvdA hebben. Van de samenwerking met
een andere groep moeien zij de consequen
ties maar afwachten. j
He* valt echter niet. aan te nemen dat de
PvdA thans ten opzichte van een regerings-
'fie hieronder afgedrukte staat vermeldt de percentages van het^ totaal
Jaantal stemmen, dat gisteren in het gehele land op de velschillende
partijen is uitgebracht in vergelijking met de verkiezingen voor de Pro-
ivinciale Staten in 1958, en voor de Tweede Kamer in 1955s 1952, 1948
(en 1946.
par.ren
1959
1958
1956
1852
1S48
1946
M. PvdA
30.37
28.65
32.69
29.0
25.0
28.3
2. KVP
31.59
32,88
31.69
28.7
31.0
30.8
3. AR
9.39
9.42
9.91
11.3
13.2
12.9
4. VVD
12.22
11.40
8.77
8.8
8.0
6.4
"5. CHU
3.10
9.01
8.43
8.9
8.2
7.8
S. Brug-groep
0.58
2.4
l SGP
2.16
2.24
2.26
2.4
2.1
1 8. CPN
2.41
4.14
4.75
6.2
7.7
10.6
9. Boeren en PLAT
0.65
0.05
10. GPV
0.67
0.7C
0.65
11. PSP
1.84
O.w.
12. PCNU
0.02
Overige lijsten
0.85
0.85
2.0
1.6
1.1
tijde van het uitbreken van de kabïneïscri-
sis op 11 december. De voorzitter van dc
PvdA, dc heer Vermeer, zei gisteravond al
uitdagend dat KVP, AR en. CHU met de
VVD nu maar eens moeten tonen hoe er
verder in Nederland moet worden gere
geerd, Dat was de slem van iemand die er
zich van bewust is, dat het heel moeilijk zal
zijn een kabinet te vormen zonder de
PvdA.
Op grond van de verkiezingsuitslag zou
men kunnen denken dat prof. mr. P, J.
Oud als de leider van de partij, die tie
grootste winst heeft geboekt, opdracht
krijgt een nieuw kabinet te formeren. De
heèr Vermeer zou dat wel leuk vinden, zei
hij.
Maar KVP, AR en CHU, op welke par
tijen hij zou zqn aangewezen, hebben zitsh
in de verkiezingsstrijd zo fel en principieel
tegen de VVD gekeerd, dat het uitgesloten
is dat rij met prof. Oud in zee zouden wil
len gaan. Een formatiepoging van prof.
Oud zou alleen maar ti(jd\-e.rHes zijn.
Volgens de uitslag van de gïs-
teren, gehouden, verkiezingen zal de
Tweede Kamer (reet honderd vijftig
i leden) als volgt zijn samengesteld:
I PvdA 47 <50)
I KVP 49 <«19)
AR 14 <15)
VVD 19 <13)
CHIT 13 (13)
Brag-grocp
5 SGP3 (3)
CPN 3 7)
Boeren en PLM
GPV 1
5 PSP 3
PCNU
'.im»\mwwM«wmwwt«Hwttviwww«vww\inwttï
DEN HAAG, 13 maart. Bij Kon. besluit
is de minister van Binnenlandse Zaken
gemachtigd namens de Koningin de aan
staande zitting van de Staten-Generaal to
openen in een verenigde vergadering op
vrijdag 20 maart des namiddags te één uur.
rs-GRAVïïNHAGE, 13 maart. De Twee
de Kamer» weike nu gekozen is zal, wan
neer er geen tussentijdse ontbinding plaats
heeft, in functie blijven tol a.s. september
over vier jaar.
Artikel c I lid 2 der Kieswet luidt
immers aldus: „De leden, gekozen na ont
binding der Tweede Kamer, treden tegel ijlt
af met ingang van de devde dinsdag in
september in -het vierde kalenderjaar na de
eerstvolgende derde dinsdag van septem
ber'.
Namen der
Percentages
Aantal stemmen
Partijen
1S59
1958
1956
1959
195S
195S
1.
PvdA
46.9
44.7
47.2
194603
173988
138440
2
KVP
23.9
15.0
14.4
57713
60235
57675
3.'
AR
3.7
9.4
9.3
35973
37306
37010
4.
VVD
14.3
34.2
11.3
5932»
56966
44450
5.
CHU
6.1
7.3
6.4
25210
23534
-25435
6.
Brug-groep
0.7
3038
7.
SGP
2.1
2.3
2.2
8550
9283
8594
O.
CPN
3.5
6.7
SA
1444B
26663
33575
9.
Boeren
0.6
2358
10.
GPV
0.5
0.6
0.4
1942
2422
3788
11.
PSP
2.7
11285
Overige partijen
0.6
2217
100.0
ioo.o
414493
400397
399184
Minister-president Bee! was cr -in zijn
voouplaats al vroeg- bij om zijn stem uit te
brengen.
Oud-minister J. Suurhoff had zich f
ook dichterlek in de verkiezingsstrijd
gestort: aan het balkon van zjfn huis
aan de Kaarden se Rembrandllaan was
een In het ooff vallend bord opge-
hangen, waarop het volg.ende rijm: 5
5 „Oud tracht u te beheksen S
„met anti-P.v.d.A.-complexen,
„wat knopt voor die pret?:
„een rechts ciericaal kabinet".
Een zyner buren had daarop in rijn g
5 tuin een bord laten plaatsen waarop
5 de volgende dichterlijke ontboezeming
5 voorkwam:
„Als de andere partijen nu eens
[ernstig verliezen,
5 „en een groot aantal burgers de V.V.D.
[gaat verkiezen,
s „dan wordt het kabinet niet rechts of f
S [ciericaal,
„maar in geest en hoofdzaak liberaal".
Deze stille dichterlijke strijd ontlokt
menig voorbijganger een glimlach: zulk
5 een felheid En een van Naardeus rus-
tige villawijken
ïtWWVWWWMMIAKMHWWWVlWWWWtlWWWHWWWÏ
(Van onze parlementaire reducieur.
De kabinetsformateur zal volgens de
meest gebruikelijke regels van het politieke
spel wel moeten komen uit de kring van de
grootste partij: de KVP, De meest serieuze
kandidaat als kabinetsformatur en toekom
stig minister-president (indien men snel re
sultaat wil bereiken) is prof. dr. R. M,
van Brink, oud-minister van Economische
Zaken cn oud-adviseur van de Katholieke
Arbeidersbeweging (KAB), vooral wanneer
inen tot de conclusie komt dat een kabinet
moet worden gevormd zonder deelneming
van dc FvcIA.
Men moet er ook dan echter ernstig- reke
ning mee houden dat KVP, AR én CHU niet
uit eigen beweging de PvdA in. de oppositie
zulien willen stu-ren, maar dat zij eerst de
PvdA uitnodigen tot samenwerking en het
aan haar overlaten zelf al of niet dc oppo
sitie'te kiezen. In het geval van aanvanke
lijke toenadering 1ot de PvdA. in de hoop
bot overeenstemming te komen, zou mis»
voaricrv een verzoeuingspo&iixg te. onder-,
n-enten, eventueel ten behoeve van ;eeij"
ander ate mini ster-pres kte m. Tot de forma
tie van een kabinet zond&j- PvdA is prof.
Beel niet genegen. In dc huidige situatie is
de rol van prof Boe) waarschijn lijk nog
niet uitgft&peeid-
Wcnueer een formuleur is benoemd, dient
cr eerst een regoningsprogram te worden
opgesteld. Het tijdelijke kabinet-Beo] heeft
reeds een lijst opgemaakt van alles wat er
op ver sell ill end gebied in de keukens van
dc- departementen op hel vuur staat of
waaromtrent beslissingen moet en worden
genomen. Het advies van de SER over do
secnaal-ee0r.omisdie problemen wordt pas
eind april verwudxt, maar vir .e regerings-
vorte gen woo rdige r s in de SEh kan een for
ma leur met sociaa-l-economisch inzicht al
voldoende concluderen voor het «psteliea
van zijn regeringsprogram.
Van dat Tegeringspmgram zal veel af
hangen of de KVP en PvdA weer tot over
eenstemming kunnen komen. De bezitsvor
ming is daarbij een lastig punt. Daar staat
■tegenover dat AR cn CHU (evenals VVD)
tegenstanders zijn van de algemene fcia-
èerbijsiagverzekering in de huidige vorm.
De KVP beschouwt dit als ©en essentieel
punt. Van de zijde van de PvdA is ver
klaard dat zij bereid i$ de aïgemene kind-er-
bijslag verzekering te aanvaarden indien de
„rechtse" partijen bereid zijn zich te bin
den - aan een voor de PvdA aanvaardbaar
■r eger i ngspr ogram.
Indien de onderhandelingen Luseen ds
rechtse partijen en de PvdA zouden misluk
ken, zouden KVP, AR en CHU kunnen ris
keren. zonder deelneming van do VVJD aan
een kabinet, de steun'van do VVD toch wei
krijgen omdst de VVD bij omverwerping
van het „rechtse" kabinet, direct het risico
zou lopen dat de ongewenste brede basis
niet de PvdA terugkeert.
De VVD zit niet te springen om in-het
rd&utf e k£-hiu£t t& ircien. Bit hcTkïIiKf
ju do Tweede Kamer noc in oktober 1957
heeft prof. Oud de aandacht gevestigd op
de mogelijkheden van' een Btiluderheidska.-
binet, Jïct merkwaardige Is, zei hy, dat al»
men beffint in 1894 en doorloopt lot 1938,
inen niet andets dan minderheidskabinet
ten vindt. Op één uitzondering na hebben
zy allemaal hun taak lot de volgende ver
kiezingen vervnld.
Daarmee is niet gezegd dat de VVD deéi-
noming aan oen kabinet weigert. Voor de
rechtse partijen zou het aantrekkelijk kun
nen zijn de WD dc wind uit de- oppositie-
zeilen te nemen door haar in het kabinet op
ts nemen. Daar tegenover slaat dan echter
dat de PvdA als oppositiepartij de wind in
de zeilen zou krijgen.
De rechtss partijen, staan voor een moei
lijke keuze. Er zal over de kabinetsforma
tie veel beraad nodig zijn. Vlot z-al het wel
weer niet gaan.
1956
a
O
111429! 16,4! 196285
N!
31,3 527991
1959 I 108872 15.2 190788 29,t 533123
1956 I 503G33; 74,8 201872
32,2 261419
1939 I 532128 74,0 209113 31,9 2S97S4
37,81
36,4
405251
376596 33,1
37,'
18,7 257451! 23,7
18,41 26631U 23,4
N
r-
O
1
I
'56
487821 32,0
45758, 29,9
31879
20,9
32813; 21,1
108989 32,6 103251
105149 29,7; 99381
86334
90052
25,8!
25,5
17511
17691
40,9 126838!
38,7
6,9
6,9
124839
111665
117105
31,1ij
29,9j
107193
106364!
J2.3I
40,7i
_66412| 44,,ïj
67693 42.0;
69790; 17.5 1872209
27.9! 15048! 5,91 10294
63114! 15,0
6,9 313149
28,0]152711 5,8 j 108496,8
334070
7ft: 70 7
78,5
79,5
1821677
131531C
1895222
32,69| 56
30,371
31.89-49
31,591
'59
47
49
1956
18252; 2,7
1959 i 1SS151 2,6
58207] 9,3 171299 12,3; 89580
59549 9,1
165247 11,3 84607
8,2
19505
7,4
19491
_12,8
12,i
43004 12,8
43459; 12,3
55554
56294
22.1
21,9
41599
4329;
17,3
16,S
23346j 15,7
2421.4 i I5,3|
3333
4165
1.0
9,91 15
9,39
14
1956
1959
135691 2,0!
30126; 1,2
49332i
72151
7,9 15788S 11,3. 12836F.
11,0 2262261 15,5; 190365
11,S
16,7
12322
8.1
17224
11,1
30995
48845
21159
26658
8.4! 30207
10,4] 40103
7,6
9,6
32685| 12.9
41799; 16,0
22604; 15,21 3401
0,9
502531
8,77
29109! 18,3 10347
2,5732952
12,22
13
12
1956
15746! 2,3
1959
16184 2,3
1956_
1959
1956
1959
3950
4243
0,6
0,6
82155
13,l! 130971 9,4! 55798!
79733
5.1
23467
12,2 131930 9,0 S6366
5,0
23273
15,4
14,9
37212
37457
11,1
10,8
40285
16, Ol 52547
41511
16,2
1367
2404C
23933
1956
1959
3822)
3231
0,6! 8924
0,2
3,8
3,6
1.4
0,5
4126 0,6
6850
54071
55070
0,5
3.S
3,8
62445: 4,8
29988' 2,0
18851
6543
4,7
0,6
6461 0,6
12879S
69538
11,9
6,1
1603
0,4
961
0,4
13656
13779
880
576
9,0
12321
3,7
1853
8,8 11792
3,3
1690
0,7
0,7
0,6
0,4
8573
3039
0,9
5161
3,5
2,9
54397
13,1
13,0!
24303!
24235;
9.6]
9,3;
18103: 12,2] 2331
0,6
1S279! 11,5! 2749
0,7
1718
11846
Mi 1893; 0,7
3,0;
615
11402! 2,7;
587
16310
9962
4.1 j
2,4!
19404
12613
0,2
0,2
_7.6
4,8
7491
_44l|_
394!
0.5?
925! 0,1
0,3:
0.
50la! 3.4
30101 1,9
181]
270 j
3995:
482918
8,43
486204
8,10
34917
0,58
129517
129621
2,26!
2,161
1,0 272054
3122| 0,gj 144371
4,751
2,411
1956
1959
164S 9,2
1956
1959
641
0,1
937 0,1
8092
1984
2296
1,2
9064
0,3
6238
0,4
6686
0,6 10206
0,9
0,5
0,5
3264
0,3
3278
0,3
1003
1242
1301
_0,8
0,8
0,6 3131 0,9
3125
3487
2,6
0,9
1,0
2803
1,1
3292
Q=0
7195; 1,1
7894! 1,9
273 0,1
1315! 0,5
1601
_8856f
9092!
3,5
178
1834
1.0!
39352
0,651
1,2!
1,2|
425
0,1
37206
40033
0,65;
0,67!
1956
1959
2434
0,3
4523
0,7
29685
2,0: 52888
4,7
648
2550
1,0
0,4
5462
1,5
4395
1,7
38321 0,9
4415
1,7
1012
0,6
880 0,21 110174
1,84
1956
1959
1127
0,1
213 0,1
-I i 1340
0,02
1956
3300
0,5
4612
0,7
17553
1,3
11039
1.0
0,4
3554 1,1
1321
0,5
1582
0,4
1802
0,7
928: 0,6
2073: 0,6
48463
0,85
