In een T-Ford
pleintje rond
voor rij-examen
de brandendesfad
I
AGENDA
Weinig boeiende
Ik een vrouw deel II"
TL ftipet door
zetfout
geschoold
om
ALLE E GEN
STAAN NOG
ETS'
DE HEER J. ZIJDEVELD:
Ia Passage:
Koninklijke
onderscheiding
VI
SCHIEDAMSCHE COURANT VRIJDAG 12 SEPTEMBER 19
SCHIEDAMSCHE COURANT
KET STRUCTUURPLAN
neeft ons enige tijd geleden
tien lantasusch plan voor ogen
getoverd voor de ontwikkeling
van Schiedams toekomstige cen
trum, met name voor het gebruik
van de ruimte tussen Hoogstraat,
Lange Kerkstraat en Broersvest.
Het sloperswerk maakt telkens
nieuwe gedeelten van deze ruim
te vrij andere zijn echter nog
stevig in particuliere hand. De
gemeente kan daar dan eerst het
beschikkingsrecht over krijgen,
als zij de mogelijkheden tot ontei
gening in handen heeft en die mo
gelijkheid krijgt zij niet, voor er
een aanvaard en goedgekeurd be
stemmingsplan op tafel ligt. On
dertussen blijft dan natuurlijk de
mogelijkheid voor haar bestaan
om door minnelijk overleg de ei
gendomsrechten van de grond en
bebouwing te verwerven. Het is
duidelijk dat als het sloperswerk
nu al een paar ton heeft gekost,
de aankoop van binnenstads ter
reinen onze gemeente op enorme
bedragen zal komen te staan.
Duidelijk is ook, dat de uitvoe-
ring van de kostbare ideeën van
het Structuurplan van Rein Fled-
derus en zijn medewerkers
o.a. een winkelrand op hoog ni
veau, aansluitend bij Hoogstraat
en Lange Achterweg enorme
investeringen zal vergen.
RfijDlT IS dan niet meer de
CaL2z3Bk van de Gemeente
icmedam, maar van het particu
liere initiatief. De stormloop op
de traagheid van het Stadsbe
stuur, die in de bekende brief van
de ^Schiedamse Handels- en Be-
drijfsraad gestalte kreeg, is dan
ook maar ten dele gerechtvaar
digd. En ook: maar ten dele ge
richt aan het juiste adres. Het
college van B. en W, heeft de ver-
o'ere uitwerking van de binnen
stad, naar wij vernemen, in han
den gegeven van een particulier
ontwikkelingsbureau, althans be
sprekingen in deze richting met
een dergelijke onderneming ge
opend. Hel bureau in kwestie zou
een financieringsmaatschappij
bouwbelangen en andere
geïnteresseerde groeperingen
omvatten. Dit zal dan ook wel zo
ongeveer de inhoud van het ant
woord zijn, dat B. en W. op de
brandbrief van de Schiedamse
middenstand zullen geven.
gra 'IAAR OOK DAN als dus
een particulier en commer
ce: geleid ontwikkelingsbureau
wordt ingeschakeld om het cen
trum van de bmnenstad te plan
nen, kan het vele jaren duren
alvorens het kapitaal en de on
dernemingsgeest voor nieuwbouw
van zo groot formaat gevonden
worden. Een heel globale raming
van de vereiste investeringen
komt neer op een miljard of
meer. Wie kans ziet dit cijfer te
corrigeren, mag met zijn becijfe
ringen voor de dag komen; hij
draagt daarmee belangrijk tol de
discussie bij.
771] ENIGE BEZWAREN tegen
21a hei structuurplan, die tot
dusver nauwelijks de aandacht
hebben gekregen, moeten ons
echter van h?t hart. De winke
liers van de Hoogstraat doen het
redelijk wel, maar ook niet meer
dan dat. Het aantal winkels, dat
ieder jaar sluit, is niet gering;
men twijfelt aan zichzelf. Men
twijfelt aan de toekomst. En dat
met ten onrechte. Bij de uitvoe
ring van het structuurplan krijgt
de stadskern «l, nauwelijks nieu
we bevolking.
CJLas
9 EN AAN dc andere kant
scheppen wij in Groenoord
een dichtbevolkte wijk, die
slechts aarzelend een begin
maakt met een eigen winkelcen
trum. Daar is de koopkracht wel,
maar de winkels ontbreken. Er is
iets fundamenteel fout in de hele
opzet.
Nog is het niet te laat: Er staat
nog geen jota van het nieuwe
structuurplan vast. Alles is nog
produkt van de toekomst. Over
elk onderdeel kan onze mening
nog worden herzien. De oplossing
die ons voor ogen staat, is een op
lossing van een hele reeks gigan
tisch groeiende problemen
rrfJjMAAK VAN het geleidelijk
fily vrijkomende stadscentrum
niet een overtrokken supermarkt,
maar een frisse gezonde stads
wijk met hoge flatgebouwen en
wat randbebouwmg. Schep er
weer woongelegenheid voor enke
le duizenden mensen. Zij leveren
weer koopkracht voor een meer
of minder kwijnende winkelstand.
Zij verzekeren het voortbestaan
van de Hoogstraat-winkelier, ook
zonder de zeer hypothetische toe
stroom van kopers-met-outo uit
de buitenwijken of zelfs van bui
ten de stad. Het parkeerprobleem
wordt hierdoor minder nijpend.
Nieuwe parkeerruimten zijn dan
v;at minder noodzakelijk.
rjjj GEBRUIK DAN de grond in
Si*! Bijdorp thans gereser
veerd voor verkeerswegen, sport
velden, groene recreatie voor
een soort Lijnbaan-centrum als
dependance van de Hoogstraat-
v/inkeliers. De kosten zullen
slechts een fractie zijn van de an
derhalf miljard voor de herstruc
turering van de binnenstad. Het
voordeel is, dat de gemeente bei
de plannen op korte terznijn ter
hand kan nemen. Zij voldoet
daarbij dan tevens aan de wens
naar meer winkels voor Groen
oord en Woudhoek. Zij schept een
nieuw centrum voor de stad
Schiedam, die anders in twee
helften dreigt uiteen te vallen.;
Schiedam De heer J. Zijdeveld, Vondellaan 64 ju Schiedam,
is min of meer getrouwd met de Co-op Nieuwe Waterweg,
Hij heeft het er veertig jaar uitgehouden en denkt er dan
ook voorlopig niet aan, er weg te gaan. Het pand in de
Kethelstraat is hetzelfde gebleven als dat, toen hij veertig
jaar geleden als timmermansleerling in dienst kwam van
het bedrijf aan de Kethelstraat. Ook het verenigingsleven
ligt hem zeer aan het hart, zodat mevrouw Zijdeveld hem
vele jaren maar spaarzaam 's avonds thuis heeft gehad.
„In augustus '29 b«n ik er binnen gestapt en ben ook in de crisistijd
en in de oorlog by het bedrijf gebleven. Ja, ik was dan wel timmer
man van m'n vak, maar al gauw bleek dat er veel meer was te
doen. En zo was ik van t|jd tot tjjd melkbezorger, reed ik met een
broodkar de huixen langs of speelde ik loodgieter, als ér ergens
een lek was".
,Ik heb al vroeg auto leren rijden en in. die jaren was het halen van
een rijbewijs een gemoedelijke toestand. Ik weet nog goed hoe ik
me op een morgen op het Plein Eendragt moest melden om mijn.
kunnen te tonen. En die examinator was niet zo maar iemand,
want hij was meester in de rechten en had een advocatenpraktijk.
Nou had ik al een papiertje voor personenauto's, maar het bedrijf
vond het nu eenmaal nodig dat je ook vrachtauto's kon besturen en
dus deden we dat maar
,Wel, ik m'n I-ford in en starten maar. De advocaat stapte niet in
hij kon er trouwens niet eens bij en liet me een paar rondjes
rond het plein rijden. Ik moest een keer draaien, een keer achteruit
Schiedam ..Ik een vrouw, deel II" met als ondertitel „Haar
Huwelijk" deze week in het Schiedamse Passagetheater. De
antiquair Hans Hendrik Holm (Lars Lunoe) beschouwt zijn
vrouw als een fraai kunstvoorwerp, waarvan hij fraaie en
„openhartige" foto's aan zijn vrienden laat zien en dat hij
verder opsluit temidden van alle andere kunstvoorwerpen
waaraan hij zijn laatste cent besteedt.
©KV*
w&a.S&föti&JS&üEir:
Op een avond gaat hij zelfs zo
ver dat hij een van zijn beste
klanten zijn vrouw laat verove
ren terwijl hy zelf onder bet
genot van een goed glas lekker
toekijkt. Zijn vrouw Siv .ge
speeld floor Gio Petré, begint
dan te beseffen dat er iets mis
is met haar huwelijk en ont
wijkt haar man.
Zij neemt haar oude baan van
verpleegster weer op en ver
maakt zich met één van de dok
toren van het ziekenhuis. Als
een vrouw, die heeft getracht
toekijkt. Zijn vrouw Siv, ge-
zelfmoord te plegen, het zieken
huis wordt binnengedragen, de
binnengedragen, die heeft ge
tracht zelfmoord te plegen de
eerste vrouw van Hans Hen
drik Holm blijkt te zijn geweest
ziet Siv welke kant zij opgaat
en kapt ermee. Een weinig in
teressant verhaal al met ai dat
zeer slepend op het doek komt.
In de laatste meters van de
film wordt er dan nog een poli
tiek tintje met Se hareu bijge
sleept door snel even te laten
zien dat de antiquair een nazi
is.
In het voorprogramma een oer-
hollandse maar niet onaardige
documentaire over de Zuider
zeewerken.
Schiedam In de rubriek „Hoor
eens hier" van dinsdag jongst
leden is een fout geslopen, "in
de kop stond vermeld: „Radio
monteur H. Rivet", terwijl het
moest zijn „Radio-amateur H,
RiperTwee fouten in één re^
gel dus, die bij een bekende
boekhandel werkende H. Ripet
bliksemsnel omschoolden en
van zijn eigen naam beroofden.
Dc heer Ripet is onder meer re-
dacteur van het in het Engels
en Duits uitgegeven VHF-bulle-
tin en coördinator van het Ame
rikaanse amateurradioproject
„Moonrav", dat beoogt een ra
dio-relaisstation op het maan
oppervlak te brengen met de
ApolIo-13, de derde bemande
vlucht naar de maan.
schakeld op handbal en heb ik
enkele jaren in het eerste elftal
van. DWS gespeeld."
SPORT
rijden en klaar was Kees. File-
parkeren was er toen nog niet
bij, want daar had je niet vol
doende auto's voor. Er waren
er toen nog niet zoveel", lacht
de Zowel crisis als oorlosjaren zijn
de heer Zijdeveld en z'n echtge
note goed doorgekomen. Ook de
contracten met de illegaliteit
zijn zonder veel hoofdbrekens
verlopen en de Co-op draaide
gewoon door, voor zover dat
natuurlijk mogelijk was in die
tijd. De motorfiets, waarvoor
hij jaren had gespaard, werd
tijdens de bezetting weggestopt
en is voor de eigenaar behou
den gebleven.
„Ik heb altijd veel aan 0ver lgt ka^ter van zijn be-
doende rondjes had gereden,
liet de advocaat me stoppen en
was het tijd voor het theore
tisch gedeelte. Dat was gauw
gebeurd, want veel was er toen
nog niet te vragen. Het gebeur
de ook zomaar op straat. Het
gevolg was goed en ik kon zo
wegrijden".
De heer Zijdeveld heeft geduren
de zijn 40-jaren Co-op eigenlijk
nooit tijd gehad om stil te zit
ten.
sport gedaan en ik doe dat nu
nog. Ik ben nog leider bij Ex
celsior, de gymnastiekvereni
ging- Dat doe ik al jaren en nog
steeds turn ik zelf mee. Eigen
lijk ben ik bij DWS, toen dat
nog een gymnastiekvereniging
was, begonnen. Ik ben nog bij
de oprichting betrokken ge
weest. Later zijn we overge-
Schiedam Tijdens een
feestelijke bijeenkomst in
het stadhuis is dc heer J.
Zijdeveld vanmiddag on
derscheiden met de ere
medaille in zilver, ver
bonden aan de orde van
Oranje Nassau. Burge
meester H Roelfsema
speldde de jubilaris de on
derscheiding op de borst.
De heer Zijdeveld ontving
de koninklijke onder
scheiding wegens zijn 4Q-
jarig jubileum bij Co-op
Nieuwe Waterweg. Hij
heeft het jubileum overi
gens al in augustus ge
vierd.
drijf zegt de heer Zijdeveld:
„Veel mensen denken dat we
vroeger een ?,rode" stempel
droegen, maar dat is echt niet
zo. We waren? en we zijn er
voor iedereen,/ongeacht z'n Ie-
vensonvertulging. Vooral vóór
de oorlog was het personeel
trouwens in meerderheid katho
liek."
AANPASSEN
Van een 2 k 3000 leden en zo'n ze
ventig man personeel in 1929 is
de Co-op Nieuwe Waterweg ge
groeid naar ruim 12,000 leden
en 250 personeelsleden. Moeite
om zich aan de veranderingen
aan te passen heeft de jubilaris
nooit gehad: „Ik doe m'n werk
nog met evenveel plezier als
toen Ik begon. Wel ben Ik bij
m'n oude standpunt gebleven,
dat iedere werknemer georga
niseerd behoort te zijn. Maar
ja, dat moet ledereen natuur
lijk voor zichzelf weten.
De heer Zijdeveld wÜ tenslotte
graag nog iets kwijt over de
jongeren van vandaag. „Dat ze
lang haar dragen, begrijp Ik
niet. Maar die knullen, die daar
op de Dam in Amsterdam zit
ten, waarom maken ze daar
nou zoveel lawaai over? Straks
komt de herfst, het gaat rege
nen en wég zijn ze. Je denkt
toch zeker niet dat ze dan blij-
men zitten?"
HEDEN
ARCADE:
MAGN. DEIKERK:
DE RANK:
CHR. SOC. BEL.:
CHR. SOC. BEL.:
CHR. SOC. BEL.:
ZATERDAG
PLANTAGE:
ARCADE:
WIJKCENTRUM:
CHR. SOC. BEL.:
ZONDAG
ARCADE:
TIVOLI:
MAANDAG
ARCADE:
ARCADE:
ARCADE:
TIVOLI:
CHR. SOC. BEL.:
CHR. SOC. BEL.:
DINSDAG
ARCADE:
ARCADE:
ARCADE:
TIVOLI;
CHR. SOC. BEL.:
CHR. SOC. BEL.:
CHR. SOC. BEL.:
20.00 uur Kabo (8)
20.00 uur Geref. Organistenver.
20.00 uur Contactavond v. d. Wijkver, Bij
dorp
20.00 uur Prijsuitreiking Schied. Schietver.
20,00 uur Bestuurvergadering v. S.B.L.O.
20.00 uur Klaverjasver. „Klavertje 4"
13.00 uur Drumbandconcours
20.00 uur Feestavond Co-op Nw. Waterweg
20.00 uur Feestavond Los Bigotes tennisver.
geh. dag Collecte E.H.B.O.
20.00 uur Instuif
20.00 uur Disco-avohd Martin Green
20.00 uur N.K.V, adviesbureau
20.00 uur Zangrep. Excelsior
20.00 uur Bridgeclub Schiedam '59
19,30 uur Drumband rep. O.B.K.
19.00 uur I-S.W.
20.00 uur Klaverjasver. O.S.V
In deze zwoegende massa was
Hein Landstra slechts een on
gekende enkeling, voortge
bracht door een andere onge
kende enkeling, wiens leven
was geblust door het vloeiende
vuur, dat hij had helpen ma
ken, En op zijn beurt had Hein
Landstra de plichten van zijn
natuur volbracht in het voort
brengen van andere enkelin
gen, wier jonge leven reeds
schuil ging in de horige massa
van de jeneverstad.
Willem was de oudste, al een jon
gen van zeventien. Hij werkte in
een kurkenfabriek, gaf ook zijn
leven in de massaproduktie der
zwarte stad. Hij zat al aan de
bank met de houten duimpjes,
hanteerde met vaardige hand
het brede mes, dat de kwartie
ren rondde tot mollige romige
kurken, die straks de jenever
kruiken zouden sluiten, om
zwachteld door de glimmende
capsules. Hij stelde mee de
nieuwe schakel samen in de ke
ten van de geslachten, die in
horigheid aan het alcoholbe-
drijf voortvegeteerden door de
tijd, hij was reeds één met de
ziel der zwarte stad, die haar
levenssappen zoog uit de graan-
vlakten van de wereld en het
bloed van haar horigen.
De jonge Hein Landstra, de mid
delste van de drie jongens, was
al bijna drie jaar molenaars
knecht in De Batavier. Hij had
een hoge werkplaats, een werk
plaats van trappen en zolders.
En daar voelde hij zich op zijn
gemak. Als de volle molenwa
gens hun vrachten mout en rog
ge aanvoerden, die verpletterd
moesten worden tussen de gro
te molenstenen, dan voelde hij
ztch een kleine meester, die de
sende spil van de wieken, die
door de wind werden gewen
teld. Daar was een klein raam,
dat hem Schiedam liet zien in
de droefgeestigheid van zijn
zwarte tooi en de uitwaseming
van zijn werkdriften.
het Rooms-Katholielie kerkhof De distilleerderij van de firma
in de wijde verte, waar de slin
gerende lijn van de Vlaar-
dingse dijk door de zonnige pol
ders bochtte.
20.00 uur Rep. U.S.M. Orpheus
20.00 uur St. Eioy
20.00 uur E.H.B.O. St. Christoffel
18.45 uur Orkestrep. O.B.K.
20.00 uur Rep. Toonkunstkoor
18.30 uur Kindertoonkunstkoor
13.00 uur Bridgeclub
Hoog boven alles uit rezen de mo
lens, gebouwd op de oude ves
ten, opstijgend uit het water
der grachten. Zij vormden een
grote kring om de Sint-Jansto
ren, die in zijn ouderdom
scheen te leunen tegen het dak Waar
Iets verder, geheel vrij tegen de
groene achtergrond, stond de
Westmolen, die telkens 2ijn
doorzichtige armen deed neer-
zwaaien in de verre Polder
vaart met haar schubben van
licht.
TENTOONSTELLINGEN-.
Galerie de Graaff, 12 sept.-9 ofct.: schilderijen van de heer Berkel-
mans.
Galerie Punt Vier tot 22 sept. Rodenburg.
FILM;
PASSAGE-THEATER: IK en een vrouw II, 18 jaar, dagelijks 2 en
8.15 uur, kindermatinee op zondag en woensdag 2 uur; De zotte
wereld van. Laurel en Hardy, alle leeftijden.
plaats vrij maakte, waar de
dragende slaven hun rijke zak
ken graan neerploften in regel
maat van rijen.
Niemand kon zo snel als hij een
lus draaien om twee zakken te
gelijk, die door de zichzelf ope
nende luiken naar boven wer
den getakeld. In speelsheid liet
hij zich vaak enkele meters
mee naar boven trekken om
dan in een vlugge sprong de
dartelheid van zijn jeugd uit te
vieren.
Hij vulde de hoge molen met de
geluiden van zijn overmoed als
hij de trappen en ladders op- en
afrende, als zijn vlugge voeten
over de gladde zolders gleden.
En de stapels zakken waren
hem burchten, waarop hij
troonde, zoals eenmaal de va-
sallen van de graaf van Hol
land troonden op hun burcht
van Mathenesse.
Maar het liefst was hij hoog bo
ven in de molen, bij de knar
van de kerk. Al die molens ken
de Hein uit zijn hoofd, en als zij
gezamenlijk hun wieken deden
wentelen in hun kring, dan was
hem dat een feest. Zij stonden
in hun massieve hoogheid zo
rustig le midden van de slanke
schoorstenen der fabrieken, die
hun vuile rook in brede slierten
uitwalmden boven de stad, van
de scherpe lijnen der kerken,
die haar ranke torens omhoog
droegen als een voortdurend
gebed, van het stadhuis, de
beurs en het zakkendragers*
huisje, die gemeenschapsmid
delpunten van het werkdriftige
Schiedam, van de havens, die
uit de hoogte zilveren geulen le
ken tussen de donkere daken
van de jeneverstad.
Het dichtst bij was de molen De
Hoop, waarachter de toren van
de" Rooms-Katholieke kerk in
het Frankenland scheen weg te
schuilen. Het leek of de
zwaaiende wieken de slanke to
renspits wilden meppen met
een vlakke hand, maar de to
ren bleef in een strakke onbe
weeglijkheid achter de maaien
de reuze-armen staan.
Kleiner leek de Walvismolen op
de Westvest, maar ook beweeg
lijker in de regelmaat van zijn
zwaaiende wieken. Wat leek hij
druk tegenover de Appel
markt-brug, die in de diepte lag
als scheen zij twee gevouwen
handen biddende over de haven
te houden. Druk ook tegenover
eertijds de Vlaardinger
Poort had gestaan rees de mo
len De Drie Koornbloemen om
hoog als een waker bij het be
gin van de dijk naar het oude
Vluardingen. 't Was of hij op
rees uit de rug van bomen
langs de Korte Haven, die door
liep tot het massieve beursge
bouw. Het verre klokje, dat de
hele dag zo rustig in zijn toren
huisje hing, werd om één uur
beweeglijk, als het de zaken
mensen bijeen, klepte voor hun
moutwijnhandel. Het hing als
het ware tussen twee molens
in, want rechts werd het geflan
keerd door de molen De Vrij
heid op de Noordvest, die hoog
oprees te midden van brande
rijen, mouterijen, distilleerde
rijen en fabrieken, die zijn
strakke vleugels deed kleppen
over het donkerste deel der
smerige stad. Het levendigste
stadsdeel strekte zich met zijn
kartelende lijnen van kantige
daken en torens uit vóór de
Noordmolen, die zijn bescher
mende wieken verhief achter
de Grote Kerk en de Sint-Jans-
toren, achter het oude stad
huis, dat eenmaal Baljuw en
Schepenen herbergde, dat eeu
wenlang bewaarder was ge
weest van de oude stedelijke
rechten, door Aieitf van Hene
gouwen geschonken aan de toen
jonge stad bij de Scliie.
O, al die molens, zij leken wel
vergeten schildwachten uit een
ver verleden, opgesteld op een
sterke kring van wallen, altijd
Visser aan dc Lange Haven.
waakzaam, altijd werkvaardig.
In die kring, aansluitend bij de
Noordmolen, even vóór de
bocht, waar de oude gracht om
singelde naar de Overschiesche
Poort, stond De Palmboom,
waarachter de grote spiritusfa
briek De Kraton de bebouwde
stad afsloot van de Nieuwland-
sche polder. En dan, als bet
ware in een rechte lijn, volgden
de molens van de Broersvest,
de Witte molen, de Oostmolen,
de Washington en de Eendragt,
hun strakke rompen tegen el
kaar aan duwend, hun wieken
dooreen strengelend, hun don
kere gedaanten stellend tussen
de oude stad en het land van
Mathenesse.
En achter die kring van molens
was de kring van steden en dor
pen, die de verre horizon be*
plekten, die donkere vlekken
schiepen in het overzonde pol*
derland. Daar lagen Vlaardin*
gen, Kethel, Overschie, Rotter
dam, daar lagen in flauwe doe
zeling Maassluis. Delft, de dor
pen uit het Westland, daar la»
de zee.
Het was een wijde wereld, waar
van de Batavier het middelpunt
was, een wereld van vrede
het verschiet, een wereld van
werken dichtbij. En boven die
wereld wentelden de wieken van
Hein Landstra's molen, zoals
wentelden boven het jonge la
ven, dat zich vaardig maakje
voor de arbeid in dienst van de
meester van Schiedam.
Chris, de jongste, behoorde nög
aan zijn jeugd Noodzaaks dwin
gende armen hadden hem
niet getrokken in de zowgenoe
massa, die de cijns van haaf
leven betaalde aan de meester
van Schiedam.
(Wordt vervolg)
