OVERHEID NIET BLIJ MET
EERSTE STEEN HAVENKERK
"I
Processie verstoring der openbare orde
ïf
•smsmm
Van
Voor en
Over
Vrouwen
STAPI 3
12 £8 m
concert
Hoe is 'l ontstaan?
SCfflEDAMSCHE COURANT DINSDAG 7 OKTOBER 1969
arJCS
WIE ZOMAAR OP een doordeweekse morgen een wandelin
getje maakt over de Lange Haven en dat kan men iedereen
aanraden vindt vlak bij de Appelmarktbrug een gebouw,
dat aan de Griekse tijd doet denken, als men de enorme
zuilen ziet waarop de voorzijde van het gebouw rust. Het
is of beter: het was 145 jaar lang vaste bestemming
van Schiedammers op zondag. De Havenkerk is in 1967 ge
sloten, tot spijt van de parochianen en ook tot-spijt-van vela-
andere Schiedammers, die dit hoogst bijzondere bouwwerk
graag blijvend geopend zouden hebben gezien. De bouwstijl
van de kerk is niet direct vast te stellen, de kerk werd in
1882 gebouwd, een tijd, die zich niet door een bepaalde bouw
stijl heeft gekenmerkt. Er zijn verschillende bouwstijlen maar
het kerkgebouw staat toch op de lijst Monumentenzorg. Het
buiten gebruik stellen als kerkgebouw is aan het gebouw
goed te merken. De kerk maakt een haveloze indruk, de
pijlers zien er gehavend uit, de deuren zijn kaal en in het
glas in lood zitten gaten.
De sluiting van de kerk was het
gevolg van een zich landelijk
voortslepend proces. De ontvol
king van de binnenstad, ontker
kelijking in het algemeen en
de aanwezigheid van drie grote
kerken binnen een korte afstand
van elkaar: De Singelkerk, de
Liduinakerk, inmiddels ge
sloopt, en de Havenkerk maak
ten verdere handhaving van dit
gebouw niet langer mogelijk.
Op zondag 29 oktober 1967 volg
de de definitieve sluiting en
droegen drie geestelijken de
laatste mis op. De Rooms-Ka-
tholieken van Schiedam hadden
zich tot de stichting van de Ha
venkerk moeten behelpen met
een heel klein schuikerkje
aan de Dam, dat van het kleine
zolderkamertje in 1616 uitgroei
de tot een onopvallende gele
genheid tot kerkgaan.
UIT DE SCHUILPLAATS
Niet lang daarna, na de Franse
revolutie, kwamen de katholie
ken uit hun schuilplaatsen en
namen daardoor deel aan het
proces van hun emancipatie,
dat de gehele negentiende eeuw
heeft geduurd en die in feite in
de dertiger jaren van deze
eeuw pas zijn voltooiing heeft
gevonden.
Ook de Sehiedamse katholieken
hebben het niet altijd even ge
makkelijk gehad, zeker niet in
het beginstadium van de Re
formatie. In 1629 moest een pa
ter Dominicaan het hazenpad
kiezen en zich in 's-Hertogen-
bosch vestigen, omdat het door
een felle plaatselijke geloofs
vervolging bepaald gevaarlijk
voor hem werd. Na de Franse
tijd kwamen de zaken gemak
kelijker te liggen en al was Ko
ning Willem I niet direct een
vriend van het katholieke volks
deel, toch verleende hij steun
aan de bouw van de kerk door
een subsidie van 20.000 be
schikbaar te stellen, in die tijd
natuurlijk een enorm bedrag.
Totale bouwkosten van de kerk
bedroegen één ton, de parochia
nen droegen daarin voor 30,000
bij, wat, gezien hun aantal en
de maatschappelijke positie
waarin velen van hen verkeer
den, een verrasend resultaat
was. Koning Willem I tekende
op 3 april 1821 het besluit- dat
verlof gaf tot bouw van de kerk.
De kerk staat daar nu als een
levende herinnering aan een
tijd, waarin het katholicisme
een heel andere ontwikkeling
doormaakte dan thans. Zij zal
door
Ton
Huijssoon
echter niet worden afgebroken,
de lijst Monumentenzorg zal dit
te allen tijde verhinderen. Deze
kerk zal steeds symbool zijn
van een groep Schiedammers,
die een nieuwe kerk na lange
strijd in gebruik kon nemen en
die daar gelijk maar een monu
mentaal bouwwerk als dit kerk
gebouw hebben neergezet.
Ook het interieur is het bekijken
nog waard, hoewel de sluiting
ook daaraan geen goed zal doen.
De beelden, het altaar, de schil
derijen en de vele andere kerk
schatten dragen bij tot het
aparte karakter van deze kerk.
En daarbij mag het fraaie orgel
niet worden vergeten.
STEENLEGGING
De legging van de eerste steen in
1822 verliep niet zonder moei
lijkheden van de zijde van de
overheid. Vooral de kledij van
de twaalf geestelijken die van
het oude kerkje op de Dam naar
de Lange Haven reden, alar
meerde de overheid. Was hier
geen sprake van een streng
verboden processie? Hoe kwa
men ze aan die rijtuigen waarin
ze naar het terrein reden waar
op de nieuwe kerk zou komen
Alles was aanleiding voor een
drukke officiële briefwisseling
tussen allerlei overheidsinstan
ties, alle beducht voor het „in
gevaar brengen van de open
bare orde".
ONSCHULDIG
Echter, wat gebeurde was vol
maakt onschuldig. Enkele
Sehiedamse notabelen hadden
de rijtuigen ter beschikking ge
steld en bovendien was het
bouwterrein nog omheind ook.
Toch gaf het stadsbestuur van
zijn belangstelling blijk en was
niét de schutterij aanwezig bij
de plechtigheid. Ook minister
Van Maanen, die van Den Haag
uit de gang van zaken met on
rust had gevolgd, hoefde niet
langer bang voor oneeregeldhe-
den te zijn. De plechtigheid ver-
liep „in goede orde en rustig".
De heren geestelijken zaten in
hun mooiste gewaden in negen
koetsen, op de voet gevolgd
door enkele misdienaren. Bij
aankomst van de stoet stond
een muziekkorps van dertig
man gereed om de plechtigheid
muzikaal op te luisteren. Bijna
alle raadsleden en een bijna vol
tallig korps schutterij waar
van de leden bij deze gelegen
heid geen opkomstplicht had
den wachtten eveneens de
gebeurtenissen af. Commandant
was ene Th. B. J. Bremnier, die
ook nog notaris was en kerk
meester van de Oud-Katholieke
kerk. Zijn kerk was al even
bouwvallig als de oude van de
Rooms-katholieken op de Dam.
Zijn verzoek om subsidie tot
restauratie x'an zijn kerk was
tot dan toe onbeantwoord ge
bleven. zodat hij met een niet al
te vrolijk gelaat de plechtigheid
bijwoonde. Na afloop van de
plechtigheid begaf de stoet zich
naar de oude kerk op de Dam,
waar met een misviering de
voor katholiek Schiedam vreug
devolle bijeenkomst was afge
sloten.
Zo vreugdevol als die momenten
in 1824, zo triest was eigenlijk
de stemming tijdens de laatste
mis, die in de Havenkerk werd
gehouden. Toch vond pastoor
dr. Robben tijdens dc laatste
preek die er gehouden werd nog
wel wat lichtpuntjes; do kerk
wordt niet afgebroken c-n hrt
werk gaat door. Een actie-co
mité zette zich in voor behoud:
tevergeefs. De kerk girtg dicht,
en het ziet er voorlopig niet
naar uit, dat een heropening in
het verschiet ligt.
VERWARMING
De verwarming vnn de kerk is
ronduit slecht en met name in
de winter weerhield dit velen
ervan, de missen bij te wonen.
Totale restauratie van de kerk
kost echter veel geld. en dot
ontbreekt, Ook als een restau
ratie zou zijn voltooid, zou het
interieur van de kerk toch aan
dacht blijven vragen. Het vele
houtwerk heeft een voortdurend
onderhoud nodig.
Er bestaat in Schiedam behoefte
aan een goede concertzaal. Het
is gebleken, dat de Havenkerk
een goede akoestiek bezit, zodat
deze voor dit doel goed geschikt
zou ziin. Desnoods een cnmlv-
natie kerk-concertzaal en zowel
die katholieken, die de kerk wil
len behouden, als diegenen. dsr
van mening zijn dat de Haven
kerk een goede concertzaal zou
zijn. zouden zijn tevreden ge
steld. Maar het idee htertoe, dat
niet nieuw is. zal vel afketsen
np het feit dat er geen geld
aanwezig is om beide bestem
mingen te realiseren. Jammer,
want wie heeft nu wat aan dit
leegstaand gebouw, dat door
niemand wordt gebruikt en dat
voorlopig geen bestemming zal
krijgen?
Maarten Kemper heeft op de
Lange Haven weer twee onder
werpen gevonden. Het zullen de
laatste wel niet z(jn in deze se
rie, want de Lange Haven vormt
steeds een bron van inspiratie
voor hem. Het panorama van
de La nar Haven, zoals dat op
één van beide tekeningen is te
bewonderen, laat zie. dat een
wandeling naar mooie, sfeer
volle plekjes eigenlijk erg dicht
bij is
!«-■ -n*?
StSSO
ft Het Nederlands Vrouwen Co
mité, een organisatie waarin
achttien vrouwenverenigingen
zijn verenigd bestaat in novem
ber 25 jaar. Dat jubileum zal in
Den Haag worden gevierd met
een bijeenkomst, waar onder
meer een inleiding wordt ge
houden over het onderwerp „de
computer en de (huis)vrouw".
Sinds begin september heeft
het NVC in Den Haag een eigen
informatie- en dokumentatie-
centrum. Het kon worden ge
sticht mede dankzij een subsi
die van het ministerie van Cul
tuur, Recreatie en Maatschap
pelijk werk E;n is gevestigd op
het adres Lu an Copes van Cut-
tenburch 72.
ft Poedcraerosols, die In Ameri
ka aL zo'n jaar of tien bekend
zijn zulten binnenkort ook autt
deze zijde van de oceaan op de
markt verschijnen. Volgen*
Kaarden Kieuw s, het maand
blad van de chemische fabriek
Naarden zullen ze zeljs binnen
niet al te lange tijd een belang
rijk deel van de spray-markt
beheersen.. Vooral kosmelischu
produkten komen in aanmer
king voor dc poeder spuitbus
talcpoeders, antitranspiratie-
middelen, deodorants. hygiëni
sche sprays en droog shampoos.
Ais voordelen worden genoemd
hygiënisch en steriele verpak
king, luchtdichte afsluiting die
kwaliteitsverlies voorkomt, ge
makkelijke toepassing en,
dankzij het spraysysteem, een
verkoelend effekt van de poe
ders.
ft Volgens een oud spreekwoord
ligt het geld op straat, maar
een zekere mevrouw Edna
I.emble in New York vindt du;
het op de vloer moet liggen. Zij
hue ft (blijkens een berichtje en
een plaatje in Woman) de vloe
ren van alle liften in een woon
blok in Manhattan met Britse
pennies gestoffeerd. Ze werden
mei een krachtige kleefstof aan
de vloeren gehecht en het resul
taat is „een prachtig bronzen
mozaïek". Kosten per vloertje
van ruim één bij bijna twee me
ter: een kleine driehonderd gul
den. Mag dat zo maar van de
overheid? Het mag zolang
de munten maar niet worden
gebroken, vervormd of gesmol
ten.
Oil uoord: BESLAG
If et woord bestap komt in allerlei
betekenissen voor die op het
oog weinig of niets met elkaar
te maken hebben. Men kan
beslag leggen op iemands tijd
en de rechibank kan beslag ge
bruiken als rechtsmiddel om
een vonnis ten uitvoer te leg
gen. Oude bijbels hebben soms
een koperen beslag en om pan
nekoeken te bakken heeft men
beslag nodig. Ook zaken krijgen
op een bepaald ogenblik hun
beslag.
Wij hebben hier te maken met
het zelfstandig naamwoord bij
het werkwoord beslaan: tegen
iets slaan in allerlei betekenis
sen. Men beslaat een paard als
men het van hoefijzers voor-
'ziel. Maar de betekenis Is lang
zamerhand verzwakt tot: in be
zit nemen, bewerken, bezet hou
den en dergelijke.
