DE TROTSE BEURS VAN GIUDICI
[g'üJ
STAD
Storm brengt
lichte schade
Brand op
rlfde verdieping
SPHIEDAMSCHE COURANT DINSDAG 4 NOVEMBER 1369
Schiedam De Korenbeurs is één van de meest markante ge
bouwen die Schiedam kent. Al is de Korenbeurs al jaren niet
meer in de functie waarvoor hij aanvankelijk werd gebouwd,
thans is hij het domein van tafeltennissers, schietverenigin
gen en gemeentelijke diensten. Vroeger kwamen de schuiten
met graan aan, kwamen de zakkendragers uit het Zakkendra
gershuisje gehold om de lading naar binnen te slepen voor de
veiling. De graankoningen in hun zwarte pakken waren wat
in die dagen. Het is echter niet over hen, dat ons verhaal van
daag gaat. We willen stilstaan bij de schepper van het monu
mentale gebouw bij de oude sluis, de Italiaanse architect Giu-
dici. Dat heeft vooral zin. omdat Jan Guidici 150 jaar geleden
is overleden. Hij werd 73 jaar, in die tijd een hoge leeftijd.
Rond 1770 kwam hij uit Italië
naar Nederland en vestigde
zich .voor goed in ons. land.
dat gebeurde vermoedelijk'
door bemiddeling van de fa
milie Osy, een Rotterdamse
koopmansfamilie, goed gesi
tueerd en vol belangstelling
voor de kunst. Guidici's ge
boorteplaats was Dolzago
(Nieuw Como), waar hij in
1746 het levenslicht aan
schouwde. Van zijn komst
naar Nederland tot aan zijn
dood in 1819 heeft hij in Rot
terdam gewoond. Zijn nage
slacht is echter uitgestorven,
want in 1927 overleed zijn
laatste kleindochter. De zoon
die zijn vrouw hem schonk
ifi 1793, trad in het huwelijk
met een dochter van de
beeldhouwer Carlo Castoldi.
Uit dit huwelijk werden drie
dochters en een zoon gebo
ren. Zij overleden alle onge
huwd.
fes het in het midden van de
achttiende eeuw aantrekke
lijk voor een Italiaans archi
tect om naar de Lage Lan-
door
Ton
Huijssoon,
den te komen? Het antwoord
luidt ja. Welvarende lieden,
rijkgeworden door de han
del en in staat een luxueus
leven te leiden, schiepen een
klimaat, waarin een kunst
zinnige buitenlander als
Giudici uitstekend tot zijn
recht kon komen. Zijn
scheppende geest heeft zo
wel Rotterdam als Schiedam
hdel wat fraaie bouwwerken
achtergelaten, die echter
voor een niet onbelangrijk
deel zijn verdwenen.
RELATIES
familie Osy had heel wat rela
ties ïn de kunstwereld. Die
krtng van relaties beperkte zich
niet alleen tot het eigen land.
Jan Osy de Oude en Jan Osy de
Johge bewoonden een huis aan
Wijnhaven in Rotterdam en
waren bovendien de bezitters
^an een buiten, Rozenhof, bij
iJsselmondse Veer. Zoon
Jan had tal van betrekkingen in
Italië aangeknoopt en was In
intact gekomen met de teke-
naar Giovanni Batista Colomba
«o de beeldhouwer Carlo Castol
di. Beide kunstenaars kwamen
naar Rotterdam en maakten te
keningen van het bulten Rozen
hof. Zoals Colomba naar ons
land kwam verzeilde ook Giudi
ci in het Rotterdamse. Reeds in
die tijd schreef de overheid
prijsvragen uit voor het ont
werpen van bouwwerken. Dit
waren dan vooral openbare ge
bouwen. De stad Groningen had
behoefte aan een nieuw raad
huis en nodigde verschillende
bouwmeesters uit, ccn ont
werp-tekening te maken. Giudi
ci deed mee en won, De prijs
bedroeg 150 gulden. Een hef
bedrag in 1774.
In 1776 kreeg hij een opdracht in
Rotterdam, een plan te ontvou
wen voor de bouw van een kerk
aan de Leeuwenstraat. Deze
kerk, de roomskatholieke Rosa-
liakerk, is inderdaad door hem
gebouwd.
OFFICIëLE FUNCTIE
Een afficiële functie kreeg
Giudici, toen hij in 1786 in
rijksdienst trad. Hij werd
toen benoemd tot architect en
inspecteur der gebouwen van
het College ter Admiraliteit op
de Maze, Een zelfde benoeming
kreeg hij in 1795 bij het Vere
nigd Departement van Rotter
dam en Vlissingen en in die
hoedanigheid heeft hij het ont
werpen en het uitvoeren van Jn
gebouw in Hellevoetsluis, dat op
het terrein van de werf aldaar
stond, op zich genomen. Koning
Lodewijk gaf hem in 1807 de
leiding over alle bouwvoarzie-
ningen, die in verband met de
buskruitramp, die Leiden in dat
jaar had getroffen, moesten
worden genomen. Bovendien
wilde Lodewijk graag de plan
nen van de bouwmeester zien,
die deze had ontwikkeld voor
stadsuitbreiding van de ge
meente Assen Hierbij was ook
een nieuw koninklijk paleis in
begrepen.
HERENHUIS
Nog meer opdrachten kwamen
van de gemeente Rotterdam.
Het stadsbestuur wilde erebo-
gen, die moesten worden ge
plaatst ter ere van Lodewijk
Napoleon en van keizer Napo
leon, voor wiens tijdelijk ver
blijf Giudici in 1811 het Ge-
meenlandshuis inrichtte. Ook
voor andere opdrachten op
bouwkundig gebied werd hij
voortdurend geraadpleegd door
de gemeente Rotterdam, waar
hij zich een vrij grote bekend
heid had verworven.
Giudici heeft heel wat gebouwd.
Eén van zijn meest bekende
bouwwerken is de marinierska
zerne aan het Oostplein, aan
vankelijk Arsenaal. Dit beken
de bouwwerk is één van de vele
scheppingen van zijn hand, die
niet bewaard zijn gebleven. Ver
der verrezen in Rotterdam de
concertzaal in De Bierstraat,
het pand De Eendragt aan de
Schiekade en vele andere woon
huizen.
Grotendeels product van zijn ont
werp was ook het orgel in de
Grote Kerk. Nogal veel van wat
Giudici ontwierp is door tijds
omstandigheden nooit uitge
voerd. Als regel echter verre
zen de bouwwerken naar de
plannen zoals de bouwmeester
ze had ontworpen.
OPDRACHTEN
Een wandeling door Schiedam is
geschikt, om nader met de stijl
van Giudici kennis te maken.
Er zijn nog een aantal gebou
wen, die goed bewaard zijn ge
bleven. Eén van zijn bouwwer
ken is het uit 1804 daterende
dubbel herenhuis op de Lange
Haven.'Het kan thans worden
bewonderd door Schiedammers
die hun al let zware gang
naar het gere nt maken, want
thans dient nvt herenhuis als
behuizing voor het kantonge
recht Schiedam. Vroeger was
het echter een woonhhuis, dat
werd betrokken door de bran
der C. Nolet. Door een crisis in
de jenever industrie was hij
echter gedwongen het huis
weer te verlaten en ook zijn
sympathie voor de Franse be
zettingsmacht droeg ertoe bij,
dat hij het pand vrij snel moest
verlaten.
BROK LOOD
Nolet was één van de statige figu
ren die dagelijks op de Koren
beurs verscheen. Toen echter
zijn sympathie voor de Fransen
bekend was geworden, werd
het hem daar niet gemakkelijk
gemaakt. Hij droeg zelfs een
brok lood in zijn zak als wapen,
om al te lastige Oranjeklanten
van zich af te kunnen schud
den. Zij dwongen hem oranje te
dragen en inderdaad maakte
hij de wandeling van Koren
beurs naar huis met een oranje
strik voor zijn borst, een cocar-
dc voor zijn hoed en een strik
om zijn arm. Ook voor zijn
zoontje heeft hij nog een cocar-
de meegebracht. Zijn knechts
wachtten hem toen hij thuis
kwam met stootijzers op, maar
hoefden die niet te gebruiken.
De Korenbeurs zelf is in 1792 door
Giudici geschapen. In 1840 brak
ér brand uit, maar het gebouw
werd in hetzelfde jaar nog in de
oude gedaante hersteld, met
behoud van een deel van de
muren. Vijf jaar voor construc
tie van de Korenbeurs ver
nieuwde de Italiaanse bouw
meester het Sint Jacobsgast-
huis, thans Stedelijk Museum
aan de Hoogstraat. Keurig net
jes werden twee vleugels voor
letterlijk de kerk in het midden.
De aula van het Museum was
dames en heren gecreëerd, met
de toenmalige kerkruimte.
Zowel in de aula van het Stedelijk
Museum ais in de Korenbeurs
zijn in de afgelopen jaren ge-
luidsproeven genomen. Het
Technische Natuurwetenschap
pelijk Onderzoek in Delft heeft
toen proeven genomen om de
akoestische waarde van zowel
de zalen in de Korenbeurs als
in het museum te onderzoeken,
ROSALIAKERK
Meesterwerk van Giudici blijft de
Rosaliakerk in Rotterdam. Vele
Rotterdammers hebben het
verdwijnen van deze kerk ern
stig betreurd. Ook afbeeldingen
van het ex- en interieur van de
Rosaliakerk zeggen genoeg
over de kwaliteit van de bouw
meester. Het interieur van de
kerk deed denken aan de
prachtige bouwwerken, zoals
men die nog vaak in Zuid-
Duitsland tegenkomt. Zoals ge
zegd, veel bouwwerken zijn
verloren, gegaan, zoveel zelfs,
dat men zou kunnen zeggen dat
het noodlot de architect en zijn
scheppingen heeft achtervolgd.
Sloping en verwaarlozing tast
ten zijn bouwwerken het he
vigst aan. Aan het eind van de
vorige eeuw brak men een sta
tig herenhuis af, gebouwd voor
Johan Frangois van Hogendorp
die later burgemeester van
Rotterdam werd. Het huis
stond aan de Leuvehavep.
Eveneens met de grond gelijk
gemaakt werd het Pesthuishos
pita al op Fcijenoord, één van
de vele openbare gebouwen die
de architect heeft ontworpen.
Ook het Admiraliteitsgebouw is
verdwenen, dit wérd door
brand verwoest. En zo kwam
aan vele van Giudici's schep
pingen een droevig einde.
BUITENPLAATSEN
Trouwens, ook buiten Rotterdam
is het zijn bouwwerken slecht
gegaan. Door hem ontworpen
buitenplaatsen zoals Vredes-
teyn en Rozenhof in Kralingen
is geen lang loven beschoren
geweest en ook de buitenplaat
sen die hij in Voorburg, Voor
schoten en Gouda heeft ge
bouwd zijn nagenoeg allemaal
verdwenen.
Wat echter van hem over Is een
wandeling naar Korenbeurs en
Hoogstraat is voldoende laat
zien, wat zijn waarde voor de
Nederlandse architectuur is ge
weest Natuurlijk bouwt een
architect geen huizen voor een
korte duur, hij ziet zijn schep
ping graag lange tijd meegaan.
Leiden, de kerk aan de Saaibal
in Leiden en de hervormde
kerk van Zegwaard, die nog
steeds intact is. Tn Rotterdam
bouwde hij ook nog een Bier
brouwerij, de Twee Leeuwen
aan de Leuvehaven. Werd Giu
dici in zijn tijd verguisd als de
omstandigheden hem tegenza
ten, een posthume bewonderaar
vond hij nog in de Rotterdamse
architect J. Verheul Dzn., die
In 1948 op 88-jarige leeftijd,
nog een lofdicht van maar liefst
zestien coupletten aan hem
wijdde.
Resumerend kunnen we zeggen,
dat G-udicTs komst voor ons
land belangrijk is geweest. Hij
heeft het niet eenvoudig gehad,
en veel kwaadsprekerij over
zich heen moeten laten gaan,
maar zijn beste wapen daarte
gen waren zijn scheppingen.
Zijn Nederlandse beroepsgeno
ten zagen in hem een geducht
concurrent. Een blik op de Ko
renbeurs, op beide tekeningen
weer vastgelegd door Maarten
Kemper, doet ons een beetje
begrijpen waarom
TEGENSLAG
Ook tijdens zijn leven heeft Giu
dici nog tegenslag gehad: in
1785 stortte het gewelf van het
vernieuwde Arsenaal aan het
Oostplein in. Dit wekte arg
waan. Men noemde Giudici een
vreemde fortuinzoeker, die
platzak in ons land kwam.
slechts uitgerust met een
plank, waarop enkele pleister-
beeldjes stonden. Hij zou zijn
succes dan ook louter aan de
aanbevelingen van zijn be
schermheren hebben te danken,
aldus bronnen uit die tijd. Bui
ten Rotterdam en Schiedam
zijn nog van Giudici's hand:
- het orgel van de hervormde
kerk van Voorburg, het
Rooms-katholiek weeshuis in
O
Schiedam De storm die van
morgen zo nu en dan wind
kracht 9 bereikte, heeft op di
verse plaatsen in de stad scha
de \*eroorzaakt in de vorm van
losrakende tv-antennes, open-
waaiende ramen e.d. Ook gis
teren kreeg men met deze ge
volgen van de harde wind te
maken. Aan de Julianalaan
moest de brandweer er aan te
pas komen om een stelling rond
een schoorsteen vast te maken.
Diverse planken waren ervan
afgewaaid en een ervan bescha
digde de personenauto van de
heer W. M. M. R., die zijn auto
beneden had geparkeerd.
De politie klom gisteren op het
dak van pand 80 aan de Lek
straat waar een tv-antenrie naar
beneden dreigde te storten. De
brandweer verwijderde een tv-
antenne aan de Singel en een
zonnescherm aan de BR-laan.
Het zonnescherm was door de
wind los geraakt en leverde ge
vaar op voor de voetgangers.
De bewoonster van het pand
•was niet thuis.
Schiedam Gisteravond om vijf
voor negen rukte de brandweer
uit naar een in aanbouw zijnde
Z-flat aan het Sibeiusplem In
Groenóord, waar op de boven
ste verdieping brand was ont
staan in een isolatielaag van
hardboard tussen twee binnen
muren.
Gehandicapt door de stormachti
ge wind op de nog onbeschutte
elfde verdieping moest de
brandweer een binnenmuur tot
op de grond toe afbreken om
de smeulende platen te kunnen
blussen. Pas om kwart over
tien kon brandmeester Pas-
sebier, die de leiding van het
werk had, het sein „brand
meester" geven.
