g
Rolstoel en
maatschappij
zitten de
gehandicapte
niet lekker
Motivatie is het
cardinale punt
3
Vaarom en wat
J
i
p
•vnaKx.
Andries
Ratsma
SPORT
i
LEVEN IN BED
DEMONSTRATIE
VOORTBOUWEN
1971
CHIEDAMSCHE COURANT DONDERDAG 30 DECEMBER 1971
JJieu.
i Sib-
'05500.
andse
al 39,
maai.
straat
st, ie-
ïders,
efoon
lefoon
P. K.
144713.
t S5,
69123.
tele*
rkhof
cdrii'
.efoon
hois
gsbn»
tele-
tings-
4, te«
ïchie*
ienst,
ders,
tele-
145,
w- riïiSfi,' t^«&Mj^69RÈ@95
Uyx. -tv' i MWi
-.--at*
Trottoirs in V/aarc/znoen zijn aangepast aan rolstoelrijders
rolstoel moet voor de pa
tiënten als een tweede huid
rijn, een deel van henzelf,
[ij moet goed passen bij de
verschillende houdingen en
daarbij in stand houden wat
tijdens de therapie is be
reikt, De universele rolstoel,
die de Stichting R 2
voor ogen staat, groeit mee
en past zich aan. Iemand kan
een heel leven lang met zo'n
rolstoel toe die slechts door
eenvoudige aanpassingen
constant maat-werk blijft.
huidige rolstoelen zoals ze in
e handel zijn, hebben dit geen
fan allen. Zij kunnen slechts
j noeilijk en moeizaam aange-
i ast worden, in tijdslimieten
is meestal veel te groot zijn.
Iemand die enkele maanden op
aanpassing of op een nieu-
re stoel moet wachten is na die
I jd vaak al weer aan iets an-
srs toe. Globaal kan dus ge-
Md worden dat een rolstoelge-
adicapte driekwart van /de
Mevrouw Z was na maanden van
ingespannen training weer aan
het lopen. Haar slechte conditie
was enorm verbeterd. Ze was ei*
aantoe weer naar huis te gaan,
zelfstandig te zijn met slechts
enkele aanpassingen in haar
woning. Enkele dagen voor
haar vertrek hoort zc dat ze
thuis eigenlijk nauwelijks meer
gewenst is. Ze krygt een instor
ting, kan niets meer, wil niets
meer. Ze is met geen mogelijk
heid meer aan hel lopen te krij
gen. In officiële termen heet
het dat haar motivatie is weg
gevallen door externe sociale
omstandigheden. De heer A. G.
Tournier, hoofd van de fysiothc-
rapeutische afdeling van het
Zonnehuis Vlaardingen: „Voor
dat we met onze therapie weer
wat kunnen bereiken, moeten
we haar eerst motiveren".
t, P. d verkeerd zit. In Zweden is
ifooo öfs ontdekt dat slechts vijf
.Dcent van de rolstoelrijders
ad zit. En dat voor mensen
ie vaak zelf niet in staat zijn
gaan verzitten!
J niet gehandicapte .gaat vole
alen per minuut verzitten. Zij
st, En dat terwijl ze het door
'Jn minder juiste zithouding
'ist vaker zouden willen.
de fabriekrsstoel symboli
st op kleine schaal, demon-
reert de maatschappij in het
loot. Beiden zitten de gehandi-
ipte niet lekker.
iemand bij of vlak na zijn ge-
orte een lichamelijke afwij-
ig heeft, dan kan hij of zij tot
heen
nber-
elltn*
10-
10 en
12.30-
ot en:
asitifi
van
schil-
afie'K
G*
11-5
ir en
uur.
warf
De op een gewone rolstoel
aangebrachte Kramer-zit. Dui
delijk is dat voeten, benen, ar
men en rug /n allerlei standen
ondersteuning en correctie kun
nen krijgen.
bijnaa twintig jaar in oplei
dingsinstituten terecht, zoals
mytylscholen. Daarna komen
de inmiddels volwassen gewor
den „kinderen" vaak thuis. Ze
zijn geen ziekenhuispaitiënt.
Verpleegtehuizen nemen heen
veelal pas later op. En dan
vaak nog op een sociale indica
tie, dus als de situatie thuis bij
na onhoudbaar is geworden. De
patiënt blijkt gedurende die be-
Stichting Revalidatie Re-
arch heeft een iinormatie-
dge uitgegeven waarin kort
'eengeiet wordt hoe de werk-
ijic van de stichting is en wat
J doelstellingen zijn. Er wordt
gesteld dat industrie en han-
1 la vele gevallen apparatuur
bben ontwikkeld waarmee
goed werken is. Toch bllj-
de praktische mogelijkhe
id vaak te beperkt voor dege-
die ermee moeten werken,
lit is volgens de stichting voor
6& groot deel terug te voeren
5 een te geringe basiskennis
re voor het construeren nodig
Er is veelal een gebrek aan
ferleg tussen medici, deskun-
'Sen en industrie. Eveneens is
r soms naar de mening van de
^ustrie een te geringe com-
'trciëlc mogelijkheid voor een
tyaald idee.
'fmiddeien worden gestan-
^ardiseerd, zoals bijvoorbeeld
rolstoelen. De patiënt moet
"h daardoor aan de beschik-
?re stoelen aanpassen, terwijl
'e stichting een werkwijze in
'ïenovergesteide richting wil
■kuieren.
fabrikant wordt vaak geremd
32i]n inspanningen doordat hij
!^oldoende inzicht heeft in de
naar bepaalde voorzie-
^gen. Mede daardoor wordt
J te weinig kostbare techni-
',e research verricht.
De stichting wil gegevens aan
dragen over de vraag die er
naar bepaalde voorzieningen is.
Zij wil research doen, overleg
tot stand brengen en mogelijk
zelfs bevorderen <fat er een be
geleiding komt van patiënten
van hun jeugd af.
Er is een werkgroep die zich be
zighoudt met het opstellen van
medisch.technisch wensenpa
kketten. Er is een werkgroep die
moet trachten te komen, tot het
fabriceren van prototypen. En
er is een aantal informatie/-
testteams die de prototypen ge
durende enige tijd moeten uit
testen op verschillende patiën
ten. Blijkt alles aan de ver
wachtingen te voldoen dan
wordt een terzake kundige in
dustrie aangezocht om een pro-
duktieserie op te zetten.
Een onzer verslaggevers sprak
met enkele werkers van het
eerste uur: bestirursseeretaris
K. W. van Baarlen, hoofd van
de revalidatie-afdeling van het
Holy-ziekenhuis. A. G. Tour
nier, hoofd van de fysio-thera-
peutisdhe afdeling van het Zon
nehuis Vlaardingen en A. C.
Gog. werktuigbouwkundig con
structeur van machinefabriek
Houdijk.
Hij bracht een bezoek aan het
Zonnehuis om de problematiek
te Ieren kennen waar elk op dit
gebied werkzaam instituut in
Nederland mee worstelt.
geleidingsleemte vaak heel
lang in bed te hebben gelegen,
of slecht te hebben gezeten.
Soms heeft er dan in die perio
de incidenteel wel behandeling
plaatsgevonden. Ze hebben
daar soms afweermechanismen
aan overgehouden die hen stijf
als een plank, volkomen moe
deloos en geresocialiseerd in
een verpleegtehuis doen belan
den.
Er moet dan in zo'n verpleegte
huis van een nul-punt af opge
bouwd worden.
ïn geheel Nederland is er behoef
te aan een coördinatie. Er is
behoefte aan begeleidingsmoge
lijkheden van de wieg tot het
graf. met soepele overgangen
van de ene instelling naar de
andere. Er is daarbij in elk
verpleegtehuis schreeuwend be
hoefte aan technische voorzie
ningen. apparatuur, die in die
voortdurende begeleiding ook
soepel kunnen meegroeien. De
Stichting R2 hoopt door bevor
dering van het een mee te wer
ken aan de realisering-van het
ander.
Dus: onderzoek doen naar de
wensen-die er op technisch ge
bied bestaan. Deze wensen tot
plannen uitwerken. Deze plan
nen, produktierijp door het
technisch bureau, aanbieden
aan de industrie. Door wansen
op -te pompen, gesprekken op
■gang te brengen, overleg te ple
gen met ieder die er mee te
maken heeft, hoopt de stichting
ook die gewenste coördinatie te
stimuleren. De Stichting wil
dus het micro- en macro-kli
maat aan de patiënt aanpassen.
De rolstoel is een eers\e sleutel
tot een enorme problematiek.
Er staart echter ook 'nog andere
zaken op het programma, en
daarvan is een blad-omslagap
paraat dat een revolutionaire
verbetering is van wat er op dit
gebied bestaat, door een ont
wikkeling die bij serieproduktie
redelijk betaalbaar zal zijn. Bi]
veel hulpmiddelen is die combi
natie van functie en prijs veelal
ver te zoeken.
Die motivatie is hel cardinale
punt. Het bewegen moet steu
nen op een beweeg réd en. Daar
om spannen alle medewerkers
- zich in om de sociale omstan
digheden optimaal te doen zijn.
Ze trachten een samenleving op
te bouwen die noodt tot deelne
ming. Patiënten die jarenlang
slechts enkele vierkante meters
hebben bewoond, thuis, in sana
toria of in een serie achtereen
volgende ziekenhuizen, moeten
uit hun isolement komen, willen
komen. Daarom heeft de pa
tiënt zitting in zijn eigen bege
leidingscommissie. Daarom
moet hij of zij zelf iets willen
voor het besloten wordt. Daar
om moet hij of zij er over na
denken, nadere uitleg vragen,
zelfstandig medebeslissen.
Soms moet er heel wat geëxpe
rimenteerd worden voor de mo
tivatie, de beweegreden zich in
stijgende lijn ontwikkelt. Ook
de recreatie is hierbij van groot
belang- Er wordt veel aan ge
daan. Televisie blijkt onder an
dere hier sterk aan mee te wer
ken. Dit indringende medium
brengt de wereld in huis, laat
de patiënt op allerlei zaken rea
geren. De reacties die de televi
sie oproept, vormen maar al te
vaak een aanknopingspunt voor
het begeleidende team. Soms
moet dit team echter ook wel
eens uit een geheel ander en
onverwacht vaatje tappen om
resultaten te boeken.
Eens was er een bekende sports
man als bewoner. Sport was
hem alles. Zijn handicap deed
zijn wereld ineenstorten. Hij
werd volkomen apati.sch. Hij
werkte niet mee aan de thera
pie. Dit duurde geruime tijd
totdat iemand op het idee
kwam hem in zijn rolstoel een
keer mee te nemen naar een in
teressante voetbalwedstrijd.
Dat sloeg aan. Méér uitstapjes
volgden. En van die tijd af
kreeg de therapie vaste voet
aan de grond. Hij wilde weer
wat.
Is het bij dergelijke omstandighe
den niet voor de hand liggend
dat de therapeut elk psycholo
gisch uitsteekseitje opzoekt om
er een motivatiedraadje aan te
verbinden? In die hele benade
ring past ook het ingespannen
zoeken naar elke mogelijkheid
om de mobiliteit van de patiënt
te vergroten.
De heer Tournier: „Als iemand
bijna volkomen verlamd is,
maar alleen nog zijn hoofd kan
bewegen, dan moet er een elec-
trische rolstoel komen die daar
mee bestuurd kan worden. Een
bewegingsarm mens is clan
plotseling weer een mobiel I:d
van de samenleving geworden.
Iemand die bij ons alle afdelin
gen zelfstandig kan bereiken,
naar buiten kan gaan, weer kan
deelhebben aan de maatschap
pij".
Elektrische rolstoelen. Op de voorgrond een gewone, er achter enfct^e sfoe/en met Kramer-zit
In de gang rijdt mevrouw P. Ze
is op weg naar een vergadering
ter voorbereiding van een ot
ander afscheid. Ze heeft enkele
malen geweigerd, maar nu
heelt ze d<*n een status van be-
wonersvertegenwoordigster. Ze
zit rechtop, is tiptop gekleed,
voert gemakkelijk een ge
sprek..-.. maar heeft wel 57
jaar m bed gelegen. Ze is van
ziekenhuis naar ziekenhuis
vervoerd en weet mee te praten
over strenge en minder strenge
verpleegtehuizen. ,,Ik ben 66
jaar. Vanaf mijn negende jaar
ben ik aan het onderlichaam en
mijn benen verlamd geweest".
Medicamenten en goede verple
ging en verzorging houden haar
toestand stabiel. De fys.sche
therapie en aangetpaste rolstoel
houden haar mobiel. „Ik heb
nooit onderwijs genoten. Lessen
thuis volgen was er in mijn tijd
met bij. Nu ben ik ai een poosje
met Engels bezig. Ik vind het
heerlijk om te leren. Elke dag
is voor mij nu een feest". Het
is haar aan te zien. Ze straalt.
Universitair onderwijs noemt
haar vroegere omstandigheden
.micro-milieu". Het betekent
voor haar begeleiders dat cr
iets vanaf een nulpunt opge
bouwd moest worden. Een mo
tivatie, interesse in het leven,
mobiliteit tot een zo hoog moge
lijk niveau. Ook hier weer die
stoei die niet zomaar een zit- en
vervoersmeubel mag zijn om
dat er anders kleine stukjes
(soms zelfs grote) therapie-re
sultaat, verloren gaan die juist
voor haar en haar vooruitgang
zo belangrijk zijn. Als jn de oe
fenzaal een bepaalde houding
goed kan worden ingenomen,
dan moet die houding ook de ge
hele verdere dag gehandhaafd
kunnen blijven om er de vol
gende keer weer op voort te
bouwen.
Ergens in een kamer ligt een wat
oudere heer op bed. Keurig in
het pak. Hij vindt het wel inte
ressant iemand van de pers te
ontmoeten. Hij wil best het
middelpunt zijn van een korte
demonstratie. Zijn spasticiteit
verkrampt zijn spieren. Als hij
uit beid gehaald wordt en op de
stoel getild, dan is ineens dui
delijk dat de „Kramer-zit"
voor hem dè oplossing is. Do
stoel wordt in een stand ge
bracht ctie bijna met de Iighou-
ding overeenkomt. De spastici
teit moet stukje bij beetje toe
geven aan de nieuwe houding.
Elke keer als er weer enkele
centimeters speling is ontstaan,
wordt de stoel wat bijgesteld.
Dat kost elke morgen zo'n tien
minuten. Daarna zit hij vol
doende rechtop om te kunnen
rijden. Een vriendelijke groet
pn hij gaat volkomen zelfstan
dig op weg naar kennissen op
een andere verdieping. Hij
bediende zelf de lift, zwerft door
het gehele huis, de tuin of gaat
de straat op, is dan geen pa
tiënt meer maar „bewoner".
Ook hier weer de uitleg, waarom
een bepaalde stand voor deze
man juist zo goed voortbouwt
op de oefenresultaten. Een
snelle aanpassing aan de om
standigheden is het wezenlijke
van de hulp die hem gegeven
wordt. Als elke aanpassing,
zoals bij een normale stoel, we
ken of maanden duurt, dan
hoéft het helemahl niet meer.
Dan zit deze man constant ver
keerd met alle desastreuze ge
volgen vandien voor zijn voort
gang, conditie en motivatie.
Therapeut en bewoner hebben
gezamenlijk een programma
opgesteld en daar bepaalde
vastomlijnde verwachtingen aan
gekoppeld. Als die verwachtin
gen niet uitkomen dan gaan za
samen na wat er mogelijk mis
gegaan is. En hoe je het ook
wendt of keert, die stoel, dat
hulpmiddel, die rijdende pro
these komt er steeds weer bij
ter sprake. Sommige patiënten
voelen zich er zo mee vertrouwd
dat ze niet meer spreken over
„rijden", maar over „lopen".
Én dat terwijl ze soms al vijf
tien jaar met meer gelopen
hebben.
De heer Toemier: „Met die Kra
mer-zit bereiken we wat we an
ders niet hadden kunnen berei
ken. We hebben net een test-
rapport klaar o\'cr een perio
de van vier maanden, waarin
ik vermeld dat vier van de vijf
testgevallen gesaagd genoemd
kunnen worden, terwijl bij
nummer vijf slechts incidenteel
resultaten werden behaald.
