Het kerstfeest
v an d e
u
Kerstfeest
'MOLENGEK'J. A. VAN KRIMPEN:
,,ïk heb een zwak voor
Schiedamse molens"
DE NIEUWE
PUZZEL
cM&lhentffi, N /-
J"8*
Hallo allemaal
Brievenhoekje
De prijs
winnaars
SCHIEDAMSCHE COURANT DINSDAG !S DECEMBtJR 1973
'In Schiedam barstte het vroeger
van de molens'
Schiedam «Het barstte bier vroeger van de molens. Als
je toen naar Schiedam reisde, kon je de stad al van grote
afstand aan het silhouet herkennen. Er staken, vergeleken
met andere plaatsen in Zuid-Holland, erg veel wieken van
windmolens boven de grauwe huizenmassa op. Nu was
dat vroeger wel niet zoveel bijzonders, maar de hoogte
van de molens was gemiddeld groter dan van welke plaats
dan ook".
Nederland met alle bestaande
en verdwenen molens voor
komt".
„Samen roet Koster ben ik begon
nen de eerste stap te doen in
deze richting cn een kaart van
Schiedam te ontwerpen, waarop
alle molens voorkomen. Op het
originele exemplaar is te 2ien
dat er buiten Schiedam in het
polderland nog eens een veer
tiental molens stonden".
Wanneer is die interesse in mo
lens begonnen?
,,Mijn belangstelling voor molens
heb ik ai heel lang. Eigenlijk is
die niet op een bepaald moment
ontstaan, het is langzaam ge
groeid. Vooral voor Schiedams*
J. A. van Krimpen
molens heb ik altijd een zwak
gehad. Het was altijd erg leuk
om door Schiedamse stegen te
Aan het woord is 3. A. van Krim
pen, molenliefhebber - molen
„gek" misschien zelfs. Samen
met een vriend B. P. Koster
heeft hij onlangs besloten om
een kaart te maken van Neder
land met alle bestaande en ver
dwenen molens. Omdat het een
onmogelijke zaak is al die mo
lens op één kaart te krijgen,
hebben zij besloten de „molen-
gebieden" één voor één aan te
pakken. Ze zijn begonnen bij
Schiedam.
Waarom alles op de kaart zetten?
„Naar mijn gevoel is er behoefte
bij historisch geïnteresseerde
mensen aan duidelijke gegevens
betreffende de stand van diver
se gebouwen. Molenlie{hebbers
hebben deze wens ook; eigenlijk
zouden, ze het liefst zien dat er
•en kaart kwam waarop heel
zwerven en dan plotseling bij
zo'n grote molen te komen.
Vooral in het donker of in de
schemering kunnen deze molens
je een bepaalde angst aanjagen
door.de dreigende grootte".
MOUTMOLENS
Over de Schiedamse molens zegt
Van Krimpen (27 jaar, leraar
en student psychologie): „In
Schiedam stond vroeger een rij
van zeventien molens achter el
kaar en twee stonden daar nog
buiten. Eigenlijk waren het
moutmolens, die rogge en gerst
maalden voor de jeneverstoke
rijen. Daardoor werden ze dan
ook we! branders molens ge
noemd. Nu spreekt men nog wel
van rauwmolens, Dat laatste
woord komt men In de meeste
beschrijvingen van molens te
gen, En om de rij van vakter
men te voltooien: omdat de
meeste van de molens aan de
„Wallen" stonden, zijn ze van
■het type „walmolen". Echte
rauwmolens komt men in Ne
derland, voor zover mij bekend,
niet meer tegen maar wal mo
lens zijn er nog wel; die in Wijk
bij Duurstede is een bekend
voorbeeld hiervan".
terre óm in een broeierige voch
tige omgeving te ontkiemen. Dit
proces werd later voortgezet op
de bovenste verdieping van de
branderij (de „denning"), waar
heen het gedeeltelijk ontkiemde
gerst met behulp van zoge
naamde trijsmanden werd ver
voerd".
„Op een bepaald moment werd de
gekiemde gerst door de mouter
naar de drooginstallatie ge
bracht, zodat het kiemproces tot
stilstand kwam. Na het drogen
werd het „getond" (de gerst
werd afgemeten naar inhoud,
dus niet gewogen), gezakt en
naar de molen gebracht om
daar te worden verwerkt. Het
graan werd door de speciale
„blauwe'* molenstenen gesneden
o! gebroken en zo min mogelijk
vermalen. De zo gebroken gerst
werd na te zijn vermengd met
gemalen rogge en mais, tot een
beslag gemaakt waaruft de al
cohol werd gedistilleerd".
NOG VIER
Van al de moutmolens die Schie
dam vroeger telde, zijn er thans
nog maar vier over. Van noord
naar zuid staan er nog „De
Noord" (op de kaart nummer
16) „De Vrijheid" (nummer 17),
„De- drle Koombloemen" (num
mer 19) en „De Walvisch"
(nummer 21). Deze molens da
teren alle uit de laatste decen
nia van de achttiende eeuw.
Hiervóór echter waren er al
van deze moutmolens. De oud
ste is „De Westmolen", dia al
van 1580 moet dateren (nummer
20) en die tussen „De drie
Koombloemen" en „De Wal
visch" stond.
WERKING
Met behulp van een inderhaast
opgedoken boek vertelt hij uit
gebreid over de werking van
branderij en molens. „De gerst
werd in de branderij in een gro
te waterdichte gemetselde bak
gestort en werd daar geweekt
met water. Daarna werd de
gerst uitgespreid over de par-
ïedere molenliefhebber die deze
originele kaart, waarvan J. A.
van Krimpen er een aantal
heeft laten drukken, In zijn be
zit wü krijgen, kan zich telefo
nisch opgeven (tel. 010-71W35).
Ook wil Van Krimpen graag ln
contact treden met mensen die
hem aan meer gegevens kunnen
helpen.
Station
MIJSH
OifJ
fi.ï. QJ N
W 9 y
Ëchenem
Dit is een gedeelte van de door B. P. Kostee vervaardigde molenkaart van Schiedam. BH de kaart
wordt een volledige documentatie verstrekt.
Ariï woont met zijn ouders in een
klein buisje in de bossen en hen
gen van Noorwegen. Zijn vader
hakt in de bossen bomen om en
zorgt ook voor de dieren. Giste
ren heeft hij met een paar an
dere mannen kerstbomen uit
het bos gehaald. En vanmiddag
mag Aril mee om de vier gro:e
en mooiste bomen naar de ho
tels in het stadje te brengen.
Dat is ongeveer vijf kilometer
naar beneden met de arrestee.
Het beeft al een paar dagen ge
sneeuwd. De autobus, waarmee
Aril altijd naar school gaat,
rijdt al twee weken niet meer.
Nu moet alles met de slee ge
beuren. Pelle het paard wordt
er voor gespannen en daar gaan
ze. Vader ment en Aril zit dik
ingestopt in de dekens. De kou
bijt ia zijn neus en zijn wangen.
Ze gaen er helemaal van
gloeien. Hij trekt de deksns
hoog op. Nu zit hij in een lekker
warm holletje. Ze komen eerst
bij de drie kleine hotels. Daar
brengen ze de kerstbomen aan
de achterkant binnen. Ze krij
gen er koffie en soep. Nu is het
grote hotel aan de beurt. Daar
logeren de rijke mensen. Je kan
het al zien als je stiekum even
door de draaideuren naar bin
nen kijkt. Wat een dikke tapij
ten en prachtige beschilderde
muren. Vader en Aril vinden
het wel vreemd dat er groepjes
mensen bij de deuren staan te
praten. Daar staan zelfs twee
politiemannen. Dat is niets voor
zijn statig hotel. Er is vast Iets
gebeurd. „Dat horen we dan
wel van Ingrid", zegt vader.' In-
grid is kamermeisje in het hotel
en ze weet altijd alle nieuwtjes.
„Goeiemiddag meneer Olafson,
dag Aril", zegt ze, „zet de
boom maar in de achterkeuken.
Hebban jullie het at gehoord?
Er is een jongetje verdwenen.
Vanmorgen is bij weggegaan
met de slee en nu is hij vast
verdwaald". „Dat is niet zo
Nog maar een week en dan is het
al weer Kerstfeest. Staat bij jul
lie thuis de kerstboom al te
pronken? Of gaat vader da
boom nog kopen? Bij ons staat
hij al hoor. Zoals elk jaar zaten
de lampjes van de elektrische
verlichting weer helemaal in el
kaar geknoedeM. Dus ik was al
een half uur zoet met alles uit
elkaar te peuteren. Maar het is
mijn eigen schuld. Dan moet ik
het ook netjes opbergen. Zo Is
dat.
Ik wens jullie met vader, moeder,
broers en zusjes en de oma's en
opa's een heel gezellig kerst
feest en ook alvast een goed
nieuwjaar. Want ais de volgesv
de Jeugdboek verschijnt zijn wt
«1 in 1974 aangeland. 'v
mooi", zegt vader bezorgd, „er
wordt weer sneeuw verwacht.
Waar kan zo'n jochie nou toch
rijn he?"
Ja, waar is de Heine Pierre heen-
gegaan? Vanmorgen is bij met
2ijn sieetje vertrokken. Je kan
achterop de slee staan en dan
steppen. Dat gaat heerlijk. Je
suist over de weg. Pierre le
geert met vader in het deftige
hotel. Maar hij woont in Parijs,
bij grootmoeder. Zijn moeder i#
overleden toen hij nog maar
een hummel van twee jaar was.
Hij kent moeder alleen van de
foto uit grootmoeders album.
Vader is altijd op reis voor za
ken. Hij moest nu in Noorwegen
zijn en Pierre mocht mee. Hij
vond Het eerst heerlijk maar
het is hem wel tegen gevallen.
Vader heeft helemaal geen tijd
voor hem. Hij moet zich alleen
vermaken. Hij mag geen lawaai
maken en niet de trappen afhol
len. Dat hoort niet in zo'n deftig
hotd. Morgen, als het kerstfeest
is, i« er een groot diner en de
gasten kunnen dansen en wijn
drinken. Maar dan moet hij
naar bed want er horen geen
kinderen bij. Was hij maar
weer hij grootmoeder ei zijn
vriendjes. Alleen de sneeuw it
hier fijn en de slee. Daar mocht
hij mee spelen van Oddvar de
keukenknecht. Die is erg vrien
delijk voor hem.
Maar nu wordt hij toch wel moe
van het sleeën. Hij wil graag te
rug naar het hotel. Maar welke
kant moet hij op? Er is nie
mand te zien. In de verte begin
nen de bossen en de bergen al.
En wat heeft hij het koud. Pier
re gaat een zijweg in, opeens
struikelt hij over een steen on-
der de sneeuw. Hij komt lelijk
terecht Oei, wat doet zijn voet
pijn. Hij kan er niet eens op lo-
pen. Hij kruipt naar de slee en
gaat er op zitten. Nu gaat het
nog sneeuwen ook. Als er nie
mand komt om hem te helpen
sneeuwt hij vast in en dan be
vriest hij. Dan kan hij geen
kerstfeest vieren en nooit meer
naar grootmoeder. En hij heeft
het zo koud, zo koud.
Na twee uur vinden vader en Arit
de kleine Pierre. Hij is bijna
oeder gesneeuwd. Pêlle het
paard staat stil als hij dat
vreemde, donkere ding op de
weg ziet. „Het is een jongen",
roept vader. Hij draagt hem
naar de arresiee en stopt hem
onder de dekens. „Je moet hem
dicht tegen je aandrukken, dan
voelt hij jouw lichaamswarm
te", zegt vader tegen Aril, En
zo zit Aril met een vreemd
Frans jongetje in zijn armen.
Als Pierre hij komt ligt hij in een
bed. Aril ec zijn moeder staan
hij hem. „Hij komt bij**, zegt
Aril. Vader heeft al opgebeld
naar het hotel dat de jongen te
recht is maar niet vervoerd kan
worden. Hij heeft een gekneusde
voet en was door de kou bevan
gen. Gelukkig stond de naam in
Pierre's jack. Daardoor wist va
der meteen wie hij was. Er
staat een klein kerstboompje in
Irene Vershiys Ja, Je kreeg twee
dagen achter elkaar pakjes. Dat
is wel leuk maar toch ook weer
niet. Daar heb ye gelijk in. Fijn,
dat je het verhaal leuk vond.
Hoe vind je het kerstverbaal?
Karin van Vliet Jij hebt je toe
komstplannen al een beetje uit
gestippeld. In welke winkel zou
je het liefste staan? In een
groot warenhuis of in een speel
goedwinkel of een boekenzaak?
Nog maar twee jaar zeg. Na,
die zijn zo can.
Hetty van Zeyl He, wat jammer
dat je naam was weggevallen.
Maar als iemand het niet ge
looft laat je dit briefje maar le
zen. Dat gedichtje was echt van
jou. Ik vind al die briefjes juist
erg gezellig. Schrijf maar ge
rust hoor,
Hannefce Anion Heb je toch nog
antwoord gekregen op je brief?
Misschien een brief thuis? Ja
hoor, je plaat heb ik gekregen.
Ik vond hem leufc. Ik kreeg er
zo veel. Ik denk dat volgende
■week de winnaars wel ln de
krant zullen staan. Niet in ons
boekje maar in een apart be
richtje. Ja, je mocht voor de
de kamer met witte lampjes
ziet Pierre. „We zullen je gauw
weer beter maken", zegt moe
der, „je moet veel vis, ei en
kaas eten en melk drinken, Dan
krijg je wel kleur op je wangen.
En als het zomer is mag je hier
best logeren". O. wat heerlijk.
Wat is die mevrouw aardig voor
hem. Net of het *l|n moeder la.
Nu heeft hij ook een beetje een
moeder, net zoals andere jon
gens. Hij kijkt naar de Hehtje»
In de boom. De lampjes verva
gen helemaal, dat komt door de
tranen die opeera in rijn ogen
schieten. Maar dat ia niet van
verdriet..0, nee. Van blijd
schap, om het fijne kerstfeest
dat hij hier ln het kleine huisje
mag vieren.
ANKE
In de kerstboom hangen twfaög ballen. In
elke tel staat een letter. Twaalf letters
heb je nodig om een regel uit een bekend
kerstlied te krijgen. Er staan dus letters
tussen die niet mee doen. Om het jullie
wat gemakkelijker te maken kun je ook
het puzzeltje oplossen dat er bij hoort. Je
schrijft de goede woorden op en de begin
letters daarvan vormen samen ook die re
gel uit het kerstlied. Welke regel is het?
De omschrijvingen van de woorden Je
in aal drie letters) zijn: 1 zwemt ln zeefn
en rivieren, 2 kledingstuk voor vrouwen, 3
getal, 4 boom, 5 getal, 8 gehoororgaan, 7
kookt moeder eten fat, 8 grappig dier. 9
hoge berg in Zwitserland, 10 ktppenver-
blijf, 11 niet knap, 12 grond om de boerde
rij.
De oplossingen verwacht ik weer een week
nadat de jeugdrubriek In de krant stond.
Xk wens jullie allemaal een fijne kerstva
kantie. -
Verleden jaar met kerstmis stuurde Monique de Vreed» mij deze tekening. Hij was toen f* laat,
maar ik vond hem zo leuk dal ik hem a! die lijd zuinig heb bewaard. Hier i» hij dan Monique! Een
kerslstal vol muziek.
De winnaars zijn: Yvotme Nleuw-
poort, acht jaar. Jeannette v.d»
Berg elf Jaar, Paul de Will gen
elf Jaar, Helen Schellevis acht
jaar, Alex Diriu tien jaar. Pla
ter Harteveld dertien jaar.
Jullie krijgen een boek thuis ge*
stuunL De oplossing was: 1 ar,
2 nar, 3 nare, 4 ramen, 5 kra
men, 5 markten, 7 Marken, 8
raken, 9 Aken, 15 nek en 11 e.k.
In die ena, en* nacht
zongen engelenkoren
Ja, niemand had het verwacht
want in een stalwas een Kind geboren.
Het was een heel klein koningskind
dat daar werd geboren
't lag in een kribje, o zo klein
ea bulten zongen engelenkoren.
(Manneke Boot, twaalf jaar)
plaat kiezen uk een lijstje. Heb
je de kaart ontvangen? Heb Je
een leuke dag gehad?
Irene Spijkers Je had de puzzel
helemaal goed. Het viel toch
wel mee he? Wat een mooie cij
fers zeg. Goed zo! Wil Je je zus
jes nog van mij feliciteren? En
jij natuurlijk <x>k gefeliciteerd.
Heb je een leuke dag gehad en
vee! cadeautjes?
Marcel Leyenaar Wat een winter
ineens. Heb je nog in de sneeuw
gespeeld en een sneeuwpop ge
maakt? H etwas goeie pak-
sneeuw. Jammer genoeg ging de
ijspret niet door. Maar dat
bomt misschien nog wel. Er if
tenminste een strenge winter
voorspeld. Ik vind het lastig
fietsen met die gladheid.
Tineke Kester Met mij en de re
dactie gaat het gelukkig goed.
Alleen op de redactie fa het erg
druk. om deze tijd nog eens ex
tra druk want er zijn veel vrije
dagen dus ook veel nieuws dat
dan in de krant moet. Wil je
moeder nog van mij feliciteren?
Ea Jij ook alvast gefeliciteerd.
Wat een feesten achter elkaar
zeg. Het berichtje staat in one
hoekje.
Herbert Kroon Je had het goed
opgelost en. de sinterklaaspuzxeï
ook. Let maar goed op als de
prijswinnaars in de krant staan.
Dan zul je wat zien.
Cormy van Prit Even je vragen.
Ik tuinier graag, fiets graag en
de jeugdrubriek Is ook mijn
hobbie. Ik heb één dochtertje. De
jeugdrubriek maak Ik thuis en
op 9 april ben ïk jarig. Als je 29
brj Jouw leeftijd optelt heb Je de
mijne. Je had eea leuk paarde-
hoefd getekend.
Hellen Kreft Bij ons lag er ook
aardig wat sneeuw, vooral op
zaterdag en zondag. Mijn doch
tertje had er niets aan want dia
was net ziek. Pech he? Be krijg
vrij veel brieven. En vooral da
laatste tijd met de extra sinter
klaaspuzzel en de kleurplaat
De postbode vroeg of het alle
maal pakketten van Sinterklaas
waren.Elke dag werden er
wel twee of drie pakken vol
puzzels en platen gebracht.
Annette VaJke De PijnaeV-aareti
hadden wel veel pec> oij Vijf-
kamp. Br kijk er lujd naar. Ik
vind het een leuk programma,
We hebben jullie erg aangemoe
digd maar het hielp niet. Nog
wel gefeliciteerd met Je verjaar
dag. Heb je al zwemdiploma's?
Wat een snoezig plaatje staat er
op ]e postpapier.
Coble Noordem Nu Be dit schrijf
weet ik nog niet wie de kleur-
wedstrijd-prijzen hebben gewon
nen. Die van jou was ook erg
leuk. Ik kreeg veel prachtige
platen. Net schilderijtjes. Maak
je nog eens een tekening? Liefet
iets van de winter.
Adrie Vlielander Fijn zeg, dat je
je B mi hebt. Ga je nog verder
met C of vind je het zo we!
mooi genoeg? Was het van
schoolzwemmen? Jullie hebt
ook een leuk Sinterklaasfeest
gehad. Was dit een blaadje van
het postpapier?
Dit was het laatste briefje ln het
oude jaar. Ik hoop dat ik vol
gend jaar ook weer vee! post
van julljj» raag ontvangen.
Anke
