4
atenve.
fit
ti'
till
dHwapppappwapaapw
-
-* -
*V\ -4-r - 2-
Veeuieid
van
taken
Maart
dan
verdeeld
1974 is een verkiezingsmaand; Nederland gaat
naar de stembus om uit te maken wie in de
komende vier jaar het bestuur van onze provincies
vormen. Die statenverkiezingen spreken in het alge
meen minder tot de verbeelding van de kiezers dan
die voor gemeenteraden en Tweede Kamer, bij bet
werk waarvan wij ons meestal directer betrokken
voelen. Die houding tegenover het provinciaal be
stuur berust echter op een onderschatting van het
belang der provinciale activiteiten en die onder-
schatting is weer het gevolg van een tekort aan
bekendheid met de vele en vaak belangrijke zaken,
die door.de provincie in ons aller belang behartigd
worden.
bare
weningen die in een bepaalde
periode gebouwd mogen wor
den) door GS over de verschil-
lende
wordt.
Geschillen
'Een heel belangrijke taak vervult
de provincie als scheidsrechter
in geschillen tussen overheid
{gemeente, waterschap) en bur
gerij of tussen overheidsinstan
ties onderling. In verschülendè-
wetten zijn GS aangewezen om
in dergelijke administratieve
geschillen een beslissing te ne-
men. Te denken valt hierbij aan
besluiten van. gemeentebestu
ren met betrekking tot. vorder
ring van woonruimte, onbe-j
woonbaarverklaringen, dran-.'
kwet-- en taxivergunningen' en
scholenbouw. Beslissingen wor-'
den altijd pas genomen nadat
Voor we straks naar de stembus
gaan, heeft het dus zekér zin- oor
die zaken' eens op een rijtje tePleun G. Reedijk
zetten en ons. zo een beeld te TT
vormen van dei betekenis die 20>n uitkering dan een
het provinciaal bestuur voor scherpt toezicht op hun finan-
ons heeft. ciële doen en laten
Wie zich afvraagt wat die beteke- pc hphh^n wdomt
nis dan wel kan zijn en pro- 01
beert een overzicht te krijgen
van al hetgeen met name de
provincie Zuid-Holland zoal
doet, blijkt haar op tal van
terreinen te ontmoeten én daar
van is dat van de ruimtelijke
ordening zeker niet het onbe-' Prt"
langrijkste.
Ruimtelijke ordening
Die ruimtelijk ordening bedoelt
orde te scheppen in het gebruik
van de beschikbare schaarse
i ruimte in een bepaald ge-
...t bied, om te bereiken dat alle
daarbij van belangzijnde .as-
pecten zo goed mogelijk tot hun
recht komen. In de gemeenten
'1 gebeurt dat door het maken
- 'van bestemmingsplannen,
waartoe alle gemeenten bij de
wet verplicht zijn. Die- plannen;
worden door de gemeenteraad
vastgesteld,; maar krijgen pas
rechtskracht .als ze door .het
dagelijV.'i >éstuur._yan de pro-.-
v vincie '.gedeputeerde staten)
zijn goedgekeurd. GS moeten
i zich bij die beslissing laten ad-
viseren door de provinciale pla-
nologische commissie (PPC).
Gemeentebesturen, die dat wil-
len, kunnen ook al bij het op-
stellen van hun bestèmmings-
plannen, advies krijgen van de
PPC en van de PPD (provincia-
- Ie planologische dienst). Het
toezicht van de provincie op
gemeentelijke bestemmings--
plannen heeft ook betrekking
op de financiële kant er van.
De provincie heeft r.aast dit toe
zicht op de gemeenten ook 2elf
een taak op planologisch ge-
1 bied. te weten het maken van
streekplannen. Zo'n
geeft aan wat als de
wenste ontwikkeling in een
paalde streek beschouwd
wordt. Het dient als richtsnoer
voor de gemeentebesturen bij
het maken van gestemmings-
plannen en voor gedeputeerde
staten bij het beoordelen van
die plannen. Het kan, waar dat
nodig mocht blijken, voor GS
ook de basis zijn om. een ge
meentebestuur een „aanwij
zing" te geven voor het maken
van een bestemmingsplan.
De streekplannen ontwikkelen
zich overigens meer en meer
van globale bestemmingsplan
nen voor een hele streek tot
ontwikkelingsprogramma's,-
waarin naast de ruimtelijke jn-
deling ook sociale en culturele
aspecten, veel aandacht krijgen.
Streekplannen worden vastge
steld door provinciale staten,
uitgezonderd voor het-gebied
van Rijnmond, waar het ge-,
beurt door de Rijnmondraad.
Voor dat plan .is dan echter,
weer de goedkeuring van GS
vereist.
Bij de voorbereiding van eery
streekplan spelen PPC en PPD
een belangrijke rol, evenals het
overleg met gemeentebesturen
en andere ook particuliere
instellingen. De laatste ontwik
keling in deze Inspraak is dat
bij de voorbereiding van het
streekplan Zuid-Holland West
een. viertal streekeómmisiès is
"ingeschakeld, bestaande uit be
langstellenden, die In het be
trokken gebied wonen.
Toezicht
Een belangrijke taak van de pro
vincie is het toezicht op de ge
meenten, dat door gedeputeer
de staten wordt uitgeoefend.
GS beperken zich bij dat toe
zicht .tot het er op toezien dat
de gemeenten een verantwoord
financieel beheer voeren, pas
send in het algemene finan-,
cieel-economische beleid. In be
ginsel maken de gemeenten:
zelfstandig uit welke belangen
zij zuilen behartigen, maar voor
een groot aantal besluiten heb
ben zij de goedkeuring van GS
nodig.. Dat betreft onder meer
de vaststelling van begrotingen,
het kopen, ver kopen, of in erf
pacht uitgeven van grond (be
halve'voor gemeenten met meer
dan 100.000 inwoners), het slui-
ten van leningen en het geven
van garanties.
Een speciale taak hebben GS bij
de toepassing van de centrale
financiering. De regering heeft
bepaald dat gemeenten, die
geld moeten lenen, dat alleen
maar mogen bij de Bank voor
Nederlandsche Gemeenten. Wat
die bank voor de provincie aan
leningen beschikbaar heeft,
wordt door GS over de gemeen
ten verdeeld en zij geven daar
bij tevens aan, waarvoor het
geld besteed moet worden.
Gemeenten, die er niet im slagen
met de beschikbare middelen
toe té kómen, hebben de bemid-
deling van GS nodig om in
1 aanmerking te komen voor een
t extra uitkering uit het gemeen-
I tefonds. Zij moeten in ruil voor
re zitting hun standpunt heb-'
ben^ kunnen toelichten. Een be
langrijke groep in deze be
roepszaken wordt gevormd,
door besluiten in verband met
dé Alg. Bijstandswet.
Als scheidsrechter treden GS oók
op als er bezwaren zijn ge
maakt tegen door-gemeentebe
sturen vastgestelde bestem
mingsplannen. Ook in deze ge
vallen worden steeds hoorzittin
gen gehouden.
Waterstaat
Vooral de bewoners van het wes
telijk deel van ons land zijn in
het algemeen diep doordrongen,
van het enorme belang van een'
goede zorg voor de waterstaat
Die zorg voor.de waterkeringen
•en voor beheersing van het wa-
- terpeil berust vanouds bij de
waterschappen (polders en
hoogheemraadschappen). Het
provinciaal bestuur heeft sinds
lang de opdracht toezicht te
houden op de manier waarop
de waterschapsbesturen hun
taak vervullen.Gedeputeerde
Vanuit dit kolossale ge
bouw aan de Haagse Ko-
ningskade wordt de pro
vincie Zuid-Holland be
stuurd. Behalve het dage
lijks provinciebestuur zete
len in dit gebouw ook en
kele honderden ambtena
ren:
Staten kunnen zelfs bevel ge
ven werken uit te voeren, die
voor de veiligheid direct nood-,
zakelijk rijn.
Provinciale Staten kunnen water
schappen stichten, opheffen, of
samenvoegen en hun reglemen
ten vaststellen of veranderen.
Van deze bevoegdheden hebben
de staten gebruik gemaakt om
een sterke concentratie van wa
terschappen tot stand te bren
gen. Honderden polders en pol-
dertjes werden (of worden voor
een deel nog) samengevoegd tot
veertien grote waterschappen;
die door hun omvang zowel fi
nancieel als administratief en
technisch betere mogelijkheden
hebben voor een krachtig be
stuur. De noodzaak daartoe
vloèide onder meer voort .uit
het feit dat de taak van de
waterschapsbesturen steeds
omvangrijker wordt Zo hebben
zij ook de zorg voor de kwali
teit van het polderwater gekre
gen; zowel de passieve (verïe-
nen van vergunningen voor lo-,
zing van afvalwater) als de ac-,
tieve (bouw en beheer van rei
nigingsinstallaties) zorg ligt in,'
handen, van de waterschapsbe-
sturen, maar ook weer onder
toezicht van de provincie, die
hierbij stimulerend optreedt en;
soms ook financiële steun ver
leent.
Met uitzondering van de rijkswe
gen behoort aanleg en onder-,
houd van nagenoeg alle wegen
tot de taak van de provincie,,
die daarvoor een provincieel
wegenplan heeft. Haar gelang
de provinciale wegen meer of
minder belangrijk zijn, worden
ze onderscheiden in secundaire-
tertiaire- en quartaire wegen
(wegen van de tweede, derde en
vierde orde). De zorg voor deze.
Straks worden de leden
van Provinciale Staten
weer gekozen.
wegen is in handen van de pro
vinciale waterstaat gelegd, die
deze zorg ook uitstrekt tot
bruggen en andere kunstwer
ken en verder ook belangrijke
vaarwegen onder haar hoede,
heeft, zoals Gouwe, Aarkanaal,*
Heimans- en Woudwetering,'
Rijn en Rijn-Schiekanaa! (in be-'
langrijkheid de vierde binnen-;
vaartweg van ons land). J
Een provinciale verkeersverbin
ding is tenslote nog het veer
tussen Maassluis en Rozenburg.
De provincie laat op het ogenblik
een diepgaand verkeersonder-'
zoek uitvoeren, waarin alle pro
blemen op dit gebied binnen de
provincie betrokken wórden en
dat bedoelt de weg te wijzen
naar een serie samenhangende
en op elkaar afgestemde oplos
singen.
Met hetrekking tot de cultuur
voert de provincie Zuid-Hol
land een subsidiebeleid, dat
\'ooral gericht is ap ontwikke
ling en de zelfwerkzaamheid
van de bevolking en op sprei
ding van cultuur over de .pro
vincie. In dit beleid speelt de
Culturele Raad van Zuid Hol
land een voorname rol: Van de
steun. van. de provincie profite-*
ren volkshogescholen, vor
mingsinstituten, leeszalen en bi-
bliotheken, conservatoria en
.muziekscholen, maar cok bon
den van zangers en muziekge
zelschappen.
Gesteund worden verder orkesten
- waaronder als belangrijkste
het Gewestelijk Orkest voor
Zuid-Holland koren, toneel-,
baliet en pantomimegroepen,
jeugdfestivals en musea en dat
alles met als eerste doel uitin
gen van kunst binnen het be-
reik van alle belangstellenden
binnen de provincie te brengen.
Ook jeugdwerk en sport kunnen
rekenen op actieve steun van
'provinciale zijde; op dit terrein
w.erken de provinciale jeug
draad en de sportraad.
Vari ouds draagt de provincie ook
bij' in de kosten van restauratie
van gebouwen e.d., die verdie
nen behouden te blijven. Een.
speciale plaats hierbij nemen
de molens in, waarmee de pro
vinciale molencommissie zich
bezighoudt.
Via een wetenschappelijk fonds
stélt zij verder geld beschik-
baar voor publicaties, die voor
de provincie van belang zijn: zij
steunt oudheidkundig bode
monderzoek en plaatst beeld-
1 bouwwerken in de provincie.
De provinciale taak op hét gebied
van het onderwijs beperkt zich-
voornamelijk tot het buitenge
woon lager- en het muziekon
derwijs. Een provinciaal studie
fonds maakt het mogelijk toela
gen te verlenen voor opleidin
gen, waarvoor het rijk geen stu
dietoelagen kent-
RECREATIE
Vecï wordt door de provincie
gedaan op het gebied van het,
lamdschapssqhoon en de recrea
tie. Een verordening ter be
scherming van landschap en
bodem maakt het haar moge
lijk op te treden, tegen ontsie-
rende reclames, vuilstortplaat
sen en autosloperijen, terwijl
tij met behulp van de woon-
IT'.
schepenverordening zo nodig
het landschap eveneens tegen
"aantasting kan beschermen.
Omdat ook zowel grot^'-als
kleine kampeerterreinen ont
sierend kunnen zijn en andere
schadelijke gevolgen voor het
milieu kunnen hebben, is er een
caravan- en tentenverordening
gemaakt, die voorschrijft dat
voor het plaatsen van een cara
van of tent een vergunning van
de provincie nodig is, ook al
gebeurt dat op eigen terrein of
op een gehuurd stukje grond.
Belangrijk financiële $teun krijgt
de Stichting Zuidhollands
Landschap, die op verantwoor
de wijze probeert tegemoet le
komen aan de- groeiendebe
hoefte aan recreatie. Dat doet
zij b.v. door aankoop van ter
reinen, die dan voor het publiek
worden opengesteld en ook wel
door aanleg vari kam peerter
rein tjes.
Actief neemt de provincie deel in
een aantal recreatieschappen,
naar het voorbeeld van het re
creatieschap Brielse Maas, dat
als eerste werd gesticht. Daar-
na kwamen andere als Oude
Maas, Rottemeren, Reeuwijkse
Plassen, 't "Weegje en Licke-
baert terwijl aan, weer andere
nog gewerkt wordt (Midden-
Delfland, 's-Gravenwoude, Gra-
venwoude, Alblasserwaard,
Grevelingenbekken).
Óm polders, ptassengebied en
duinen beter toegankelijk te
maken voor 'de stadsbewoners
werd een provinciaal fietspa
denplan gemaakt, dat in gedeel
ten wordt uitgevoerd. Daarbij
wordt zo veel mogelijk gebruik
gemaakt van bestaande (kleine
re) wegen.
MAATSCHAPPELIJK
WERK
Via de stichting voor maatschap
pelijk opbouwwerk helpt de
provincie mee aan het maat
schappelijk werk in Zuid Hol
land. Zij geeft financiële steun
aan het werk voor zwakzinni
gen, voor ongehuwde moeders,"
aan bureaus voor gezinsmoei
lijkheden, militaire tehuizen,
vormingsinstituten voor leer
plichtige jeugd, huishoudelijke
voorlichting op het platteland
e.d.
Met haar hulp zijn in vele ge
meenten jeugd- en verenigings
gebouwen gesticht
Op grond van de wet op de be
jaardenoorden houdt de provin
cie toezicht op de bejaarderite-
huizen {inrichting, verzorging
en tarieven); GS laten zich hie
rin bijstaan door de Commissie
Bejaardenoorden.
Andere door GS ingestelde com
missies zijn o.m. dié voor de
zorg voor chronisch rieken en
bejaarden, voor beroepenvoor-.
lichting, voor bedrijfsvoering,
sociale werkplaatsen eri voor
coördinatie van het welzijnsbe
leid.
Al meer dan honderd jaar heeft
de provincie de zorg om te
voorzien in. plaatsruimte voor
verpleging van geesteszieken en
zwakzinnigen. In Zuid-Holland
gebeurt dat door overeènkom-
sten met;particuliere instellin
gen. De provincie subsidieert
ook de voor- en nazorg voor
geesteszieken via de sociaal-
psychiatrische diensten van
Rotterdam enDen Haag eri,
buiten die gemeenten, via de'
kruisverenigingen samenwer-
kend in de sociaal psychiatri
sche dienst Zuid-Holland.
Financiële steun van de provincie
ontvangen verder zuigelingen
zorg, tbc-be strijding, open-
luehtscholen, kinderuitzending,
geneeskundig schooltoezicht,
kleuter-, kraam- en prenatale
zorg, kankerbestrijding, ge-
brekkigenzorg en revalidatie,
consultatiebureaus voor alcoho
lisme, rheumabestrijding, voor-
en nazorg voor. leerlingen van
het buitengewoon lager onder
wijs, medisch pedagogische bu
reau's e.d.
Een belangrijk adviesüchaam op
dit uitgebreide terrein is de pro
vinciale raad voor de volksge
zondheid.
ECONOMIE
De agrarische bedrijvigheid in
Zuid-Holland wordt ook al
krachtig gesteund door de pro
vincie, die b.v, meewerkt aan
ruilverkavelingen en probeert
de intensieve (glas)tuinbouw
met bijbehorende veilingen te
concentreren in daarvoor aan
gewezen gebieden.
Grote aandacht krijgt de voorzie
ning van de landbouw met goed
oppervlaktewater cn via subsi
dies wórdt veel gedaan voor de
verbetering van dc kwaliteit
van het vee. Door financiële
steun aan proefstations e.d. be
vordert de provincie de kwali
teit van land- en tuinbouwge-
wassen.
Op het gebied van de drinkwater
en gasvoorziening streeft de
provincie met redelijk succes
naar de vorming door sa
mensmelting b.v. van flinke
bedrijven, die de problemen
aankunnen.
Een door GS ingestelde provin
ciale commissie voor de werk
gelegenheid heeft tot taak een
„voorraad" aan te leggen van
werken, die in tijden van werk-
loosheid uitgevoerd kunnen
worden om te zorgen voor aan
vullende werkgelegenheid.
HOE WERKT HET?
Als we het over „de provincie"
hebben, praten we in feite over
drie verschillende hcsluursin-
stanties met elk hun eigen ta
ken en bevoegdheden. Dat zijn
dan provinciale staten, gedepu-
teerde staten en de commissa
ris der koningin. Zij kunnen
het best vergeleken worden
met resp. de gemeenteraad het
college van burgemeester en
wethouders en de burgemees
ter in een gemeente.
De provinciale staten (ook wel
kortweg staten genoemd) wor
den eens in de vier jaar geko
zen door inwoners van de pro
vincie. In Zuid Holland tellen
de staten 83 leden. De provin
ciale staten bepalen het beleid
in de provincie, o.m. door het
vaststellen van verordeningen
en van de begroting en ook
doordat rij de hoogte van de
provinciale belastingen bepa
len. Zij oefenen verder controle
uit op het bestuur door gedepu
teerde staten en hebben verder
als belangrijke taak het kiezer,
van de ieden van dc Eerste
Kamer.
Van die Eerste-Kamerlecen
wordt elke drie jaar de helft
(d.w.z. de ene keer 37 en de
andere keer 38) vervangen. Dc
provincies zijn daarvoor ver-
deeld in vier groepen, waarvan
er elke drie jaar twee aan de
beurt komen om Eerste-Kamer
leden te kiezer. Groep I bestaat
uit Noord-Brabant, Zeeland.
Utrecht en Limburg; groep 2
uit Gelderland. Overijsel, Gro-i
ningen en Drente: groep 3 uit?
Noord Holland en Friesland cn
groep 4 wordt gevormd door
Zuid Holland alleen. De groe
pen kiezen resp. 21. 19. 17. en
18 Kamerleden, afwisselend de
groepen 1 er. 3 of 2 en 4. In
1972 waren ce groepen 2 en 4
samen aan de beurt; de eerst
volgende verkiezing van Eerste-
Kamerlecten gebeurt dus in
1975 door de groepen 1 en 3.
Gedeputeerde staten vormen, sa
men met de commissaris der
koningin, het dagelijks bestuur
van de provincie. He: college
van GS heeft de commissaris
als voorzitter en telt verder zes
leden, de gedeputeerde, die
door de provinciale staten uit
hun midden worden gekozen.
Gedeputeerden zijn dus statenle
den. zoals in een gemeente de
wethouders ook leden var. de
gemeenteraad 2ijn. Dat ligt
principieel anders dan bij de
rijksregering: ministers rijn
geen lid van het parlement.
De taak van GS omvat voorname
lijk voorbereiding en uilvoering
van door provinciale staten ge
nomen beslissingen plus het be
heer van de provinciale finan
ciën. Daarnaast is het college
van GS nog belast met het toe
zicht op de waterstaat, de wa
terschappen en de gemeentebe
sturen; met het adviseren van
de regering, het meewerken
aan de uitvoering van een aan
tal wetten cn net beslissen van
administratieve geschillen.
Voor het toezicht op de gemeente
besturen zijn GS aan de provin
ciale staten alleen verantwoor
ding schuldig voor zo ver het
de algemene lijnen daarvan be
treft: voor hun beleid in admi
nistratieve geschillen bestaat
die verantwoordingsplicht hele
maal niet.
De commissaris der koningin
wordt, evenals eer. burgemees
ter door de Kroon benoemd.
Hij is voorzitter van provincial
staten (waarin hij een advise
rende stem heeft) en van gede
puteerde staten (met volledig
stemrecht) en houdt o.m. toe
zicht op de burgemeesters in de
provincie. Daaronder vaJt ook
de zorg voor de politie.
De commissaris adviseert verder
de regering bij benoemingen
van burgemeesters, commissa
rissen van politie en notarissen
en bij het verlenen van konin
klijke onderscheidingen. Hij
werkt mee aan de uitvoering
van verscheidene wetten, waar
onder de wet op de luchtveron
treiniging een belangrijke
plaats inneemt, ma.ir waarbij
ook gedacht kan worden aan
het afgeven of weigeren van
paspoorten en rijbewijzen. Tot
zijn taak behoort daarnaast de
voorbereiding van de bescher
ming van de bevolking in oor
logstijd en de leiding van een
organisatie voor hulpverlening
bij rampen in vredestijd. Bo
vendien heeft de commissaris
een uitgebreide representatieve
laak en houdt hij zich door
middel van werkbezoeken op
de hoogte van de situatie in de
\'crschi!lende gemeenten.
AMBTELIJK
APPARAAT
Het provinciaal bestuur kan bij
de uitvoering van zijn taken
steunen op een goed functione
rend ambtelijk apparaat, waar
in in hoofdzaak drie diensten
onderscheiden kunnen worden,
t.w. de griffie, de waterstaat cn
de planologische dienst.
De provinciale griffie in Zuid-
Hoiland is onderverdeeld in ze- *1
ven afdelingen plus een afda
ling kabinet ten dienste van dé,-
commissaris der koningin. De
griffie staat onder leiding van
de griffier.
De provinciale waterstaat heeft
een technische staf en enkele
administratieve afdelingen in
Den Haag en verder ongeveer
600 ingenieurs, technische amb
tenaren, opzichters, brugwach
ters en kantonniers verspreid
over de hele provincie.
De provinciale dienst beschikt
over een staf van planologen,
sociologen en andere dcskur.di-
gen. Hij wordt bijgestaan door
verschillende adviescommis
sies, waarin vertegenwoordi
gers, van handel, industrie en
landbouw zitting hebben, even
als stedebouwkundigen en ge-,
meentebestuurders.
Een indrukwekkend geheel dus,
die provincie, die voor ons le
ven van alledag veel belangrij
ker is dan we ons over het
algemeen bewust zijn. Er is dan
ook alle reden om op woensdag
27. mam heel bewust een keu
ze te maken uit de zich aandie
nende kandidaten voor het lid
maatschap van provinciale sta-
ten. Zij immers bepalen in de
komende vier jaar wat er in
onze provincie gebeurt of nage
laten wordt en via onze stem
men kunnen we daar samen,
toch een misschien wel beslis
sende invloed op uitoefenen.
-i:i|
CÜURAivX ZAïiiKDAG Ti MAAK197-1
