Ze malen
sfeer.
Te wéinig
geld
Lions-cïiib
achter liet
herstel van
molen in
Schiedam
/.Y BEDRIJF
VOORBEELD
biruien-
SCHIEDAMSCHE COURANT DINSDAG 9 APRIL 1974
Zeven molens in Zuid-Hol-
Jand-Zuid worden gerestau
reerd. Zo'n mededeling
spreekt altijd weer even
aan, al zouden het er voor
het échte mooie anderhalf
maal zoveel moeten zijn.
Zeven wind-industrieën uit
vroeger eeuwen worden in
ere hersteld. Ze zijn an
tiek, dus niet horizon-ver
vuilend, Ze brengen de
sfeer waar elk modern
mens zozeer naar verlangt.
Ze trekken toeristen en til
len zo op geheel eigentijd
se wijze ons land econo
misch boven water. Subsi
die-voorwaarde was dat ze
„in bedrijf" zouden zijn.
Of het nu voor het malen
- van graan, water of toeris
ten geldt, wordt wijselijk
in het midden gelaten.
Over enkele maanden zul
len ze er weer als vanouds
bijstaan met in het begin
duidelijk nieuwe stenen,
balken, raampjes en wie
ken. - 4: -
In de hongerwinter voorkwa
men de molens van Zuid-
Holland dat de graanoogst
verloren ging door een te
hoge waterstand. Tegen
woordig brengen ze veel
eer brood op de pfang van
Amerikanen-importeurs en
hun economische verwan
ten. In een; tijd van ener
gie-schaarste' wordt er
weer met andere ogen
naar de met stoere kracht
rondzwierende wieken ge
keken. Zou/monumenten
zorg dan tóch nog nuttiger
zijn?
Voor .dit serietje van zeven mo
lens komen de kosten,op enkele
tonnen.Exploitatïemogeiijkhe-
den zijn er weinig] Hier en daar
wórdt er iets geroepen over „il
lumineren bij feestelijkheden".
Elders maken de warme bakkers
kahs op met windkracht gema
len meel.]En nog weer verderop
zijn er kansen voor. een horeca
bedrijf. Eén molen is sinds eni
ge tijd in gebruik als expositie
ruimte en. atelier; De rest maalt
uitsluitend „sfeeH'. -
Voor Amerikanen, - Duitsers en
Belgen is die sfeer voldoende om
er heel wat geld voor over te{
hebben. Je.zou alle Nederlandse
molens voor goed geld kwijt
kunnen aan overzeese geïnteres
seerden, die dan meteen niet
meer naar Nederland behoeven
te komen om te kijken.
Daar is echter van overheidswege
indertijd een stokje voor gesto
ken;"
Als tweede woning is een molen
ook bijzonder geliefd. De aan
koopsommen zijn' (net als met
kastelen) niet bijzonder hoog.
Heb je zo'n .antiquiteit eenmaal
in je dan komen wel zeer hoge
opknapkosten opdagen. Eige
naars van tweede woningen zijn
lang niet altijd de meest ideale
figuren om molens tot in de
puntjes bij te houden. Zodra de
eerste bezits-roes er een beetje
af is, komen de onderhuidse
veranderingen, de „verbeterin
gen", de foutjes die maar geto-
knappen te duur zou zijn. In het
lereerd worden omdat echt op-
ergste geval biijkén de kosten
tenslotte toenerg tegen te val
len. Als zo'n molen dan weer op
de7,markt" komt, is er weinig
restauratie-eer 'meer aan te be
thalen. ff.;.
Sinds enige jaren vallen de restau
raties onder verantwoordelijk
heid van de rijksdienst voor
monumentenzorg. Deze dienst
heeft als maatstaf voor restau
reren, dat het om in bedrijf zijn
de molens moet gaan of om mo-
lens diealsnog weer in bedrijf
gesteld kunnen worden. De ge
meenten hebben er bijna geen
kosten aan; Slechts zo hier en
daar word; er voor-gefinan
cierd, omdatmolens niet op
subsidies' kunnen wachten. De
ruim dertig molenmakersbedrij-
ven in Nederland hebben er
druk werk aan, al loopt deson
danks het molenbestand ziender-
ogen achter uit.
Ér wordt namelijk te weinigge
restaureerd. Het raolenbezit
teertin. Er iste weinig geld
beschikbaar.
Even een voorbeeld var» enkele
jaren terug: Brabant had toen
117 molens, maar daarvan wa
ren er vijf in bedrijf. Vijftig wa
ren ronduit te classificeren als
„brandhout". In heel Neder
land zijn er nog maar 950. mo-
•lens, waarvan er 270 werken.
Het is met molens als met hui
zen: Als je ze leeg laat staan
dan verkrotten ze,- sterven ze.
Alleen al om rotting door stil
staand water in de onderste
wiek te voorkomen moet de mo-
len regelmatigdraaien. En er
zijn nog veel mëer redenen.
Iets wordt hier aan gedaan door
cursussen voor molenaars. Ama
teurs die een wat bijzondere
hobby willen ontwikkelen kun-'
nen tot molenaar opgeleid wor
den. Ze kunnen dan zo hier en
daar ingezet worden om wieken
te laten draaien en. onderhoud
te plegen. Het lijkt ook' na .die
cursus, in niets op het echte oude
molenaarsvak dat „buien wist
te zitten" .en dat door bleef raa
ien zo lang er wind was en
slechts sliep bij windstilte. De
amateur-molenaars krijgen een
vaardigheid, die volgens oude
rotten in het vak gelijk staat aan
die van een goed willende, aan
komende molenaars-knecht...
In Dordrecht is de molen
Kyck over. den Dyck in ge
bruik als galerie en potten
bakkerij. Het herstelwerk
heeft er drie weken stilge-,
legen omdat er gewacht
moest worden op een be
paalde houtsoort. Het werk
is hier in oktober gestart
en men verwacht er in mei
mee klaar té zijn. Enkele
onderdelen van de kop yan
de molen moesten wegens
verrotting vervangen wor
den.. Door dit karwei kan
de molen weer draaien. De
stelling]is geheel opnieuw
gesteld en de naam van de
molen is opnieuw aange-
bracht. Momenteel moeten
de raamkozijnen nog ver-
meuwd worden. Het werk
komt op een bedrag van
25000,—
wordt gezocht naar minstens 26
industrieën die garant willen
staar voor de kosten van de
molen, V> V
De restauratie' moet omstreeks
april klaar zijn. De Lionsclub
heeft een brochure ontwikkeld
over de geschiedenis en de mo
gelijke nieuwe functie van da
molen om gegadigden te trek
ken.-'
Spijkenisse is aan het voor-finan
cieren geslagen, omdat de mo-
len Nooitgedagt er erg slecht
aan toe was. De gemeenteraad
heeft een krediet van 88. micle
beschikbaar gesteld in afwach
ting van de rijkssubsidie die pas.
over enige tijd moet afkomen.
Inmiddels is wel gebleken dat
de restauratie met die 88 mille
bij lange na niet bekeken is. Er
is nog een forse aanvraag voor
een aanvullend krediet op weg
li' naar de gemeenteraad.
Het hele wiekerthuis is gerestau-
reerd. Het muurwerk heeft een
beurt gehad. Er moest een nieu-
we kap op, een nieuwe omloop
en er moesten nieuwe wieken
komen. Het draaiwerk is intact
gebleven. Er komen niéuwe mo
lenstenen in. De molen kan over
drie maanden malen. Er is dan
driekwart jaar aan gewerkt.
De Arend van. Zuidland is uitwen
dig gereed. Hij heeft al een
keer gedraaid; Eind maart zul-
Jen- de molenmakers hier ver-.
trekken. Het uitwendige is afge-
bikt. Nieuwe steentjes werden
ingevoerd. Omloop en wieken
werden vervangen. De molen
die sterk bepalend is voor het
silhouet van het dorp, vanuit
het zuiden gezien, is een kleine
twee jaar in restauratie. De ge
meente heeft de. geiden die het.
rijk zal fourneren, op voorhand
op tafel gelegd, omdat de molen
niet tot 1975 kon wachten. De nu dus weer rechtgezet gaat
stellingmolen werd voor ƒ7800 worden,
gakocht van een particuliere
- handelmaatschappij. De restau- De molen is langzaam scheef ge-
ratie zal -omtrent de twee too zakt doordat er aan de buiten
komen, De gemeente heeft nog zijde een knii-werk aangebracht
geen vast omlijnde bestemming was. Dertig centimeter uit het
voor de molen. Misschien kan lood stond hij en dat was bij het
hij geïllumineerd en wel bij kruien van de wieken een zware
.feestelijke gelegenheden handicap. De molen is inmid-
draaien. dels recht gezet. Het binnen-
werk dat geheel ontzet was, is
De Hondsdijkse molen bij Koude- ook herste'd. Het oorspronkelijk
kerk aan den Rijn za! jn zjjn oer- begrote bedrag van ƒ37.500 zal
vorm worden teruggebracht. Er nu óp 125.000 neerkomen, iets
moet nog heel wat gebeuren, dat niet zomaar beschikbaar is.
maar dan is Zuid-Holland dan
ook een echte binnen-kruier De gemeente heeft een dec! voor
rij k. Deze restauratie is iets gefinancierd, 'maar de rest is
heel bijzonders. De molen is in haar toch te gortig. Dat kan pas
Leiden in. 1644 als binnenkruiergebeuren ais de subsidies !os!o>
gebouwd,] een molen dus waar men, dus in 1975. De Drie Le
men de wieken binnenshuis op ly's in Maasland zal in de zo
de wind kon draaien. Op zijn mer weer in zijn volte glorie als
huidige plaats is hij als buiten- korenmolen schitteren. De rno-
kruier neergezet, een „fout" die len was er slecht aan toe. De
wieken, raderwerken en deuren
moesten vernieuwd worden. Het
werk startte in november. De
molen is nog vrij jong. Hij werd
in 1767 gebouwd. De molen
staat op c-nkslc honderden me
ters afstand van de watermolen-
die in 1969 gerestaureerd were.
Samen vormen ze een mooi
span langs de weg van Schiplui
den naar Maasdam.
De wipmolen van de polder Bon-
repas en Noord te VHst is vorig
jaar grondig vernieuwd. Maan
denlang stond hij er totaal ont
takeld bij. Op 27 september
werd er eet gloednieuw boven
huis en dito ka; op geplaatst.
Op 9 november was tie molen
weer rr.aalvaardig. De molen
makers leggen nu de laatste
hand aan het werk van de2e in
teressante molen, bij Schoonho
ven.
In Schiedam wordt druk gedok
terd aan de molen De Vrijheid.
Het is de laatste Schiedamse
molen (in totaal vier) die onder
handen wordt genomen. De kap
was niet best meer. Het
werk moest geheel vernieuwd
worden, evenals een deel van
het metselwerk.
De Schtedamse Lionsclub staat
hiér achter de exploitatie. Er
zijn plannen in voorbereiding
om er weer echte molenaar
inte zetten en deze meel voor
de warme bakkers te laten ma
len. Voorwaarde is uiteraard
dat het meel aande moderne
eisen voldoet, .Vroeger had je 26
„portie-houders", een soort aan
deelhouder-afnemer. Dit wil de
Lionsclub in. ere herstellen. Er
