BOS
KALIS,
MULTI
NATIONALE
BAGGERAAR
6.500 man personeel23,9 miljoen winst
Directeur Kraaijeveld van Hemert gelóóft in z'n
Noordzee Eiland Project: „In 1977 ligt het er"
„Als wij ons terugtrekken
uit Zuid-Atrika staan er
tien klaar om het over te
nemen
ANDOC
sf'
f
Ah-V'*
Bos Kalis Westminster Group,
gevestigd in "Papendrenht, is
een mulit-nalionaie onderne
ming met vele buitenlandse
vestigingen. Het is van origi
ne een baggerbedrijf, dat als
zovele soortgenoten z'n oor
sprong vond in het „geboorte
land" Sliedrecht en omge
ving. Van de x'oormalige dijk
bewoners zijn er nog maar
weinigen, die het wereldwijd
befaamde beroep van bagge
raar uitoefenen. Dankzij tech
nische ontwikkeling en re
search houdt Bos Kalis zich
ook bezig met booreilanden,
tunneblbomv, het afleveren
van complete havens en zo
meer.
De „group" vestigde de binnen-
en buitenlandse aandacht op
zich met het Noordzee Eiland
Project: de bouw van een
kunstmatig eiland, waarop
die industriële werkzaamhe
den kunnen worden verricht,
die een dichtbevolkt land als
Nederland liever kwijt dan
rijk is. Bijvoorbeeld: een
kernreactor, opslag van vloei
baar gas en een olieraffinade
rij. Het is, zo propageert het
concern, dé oplossing voor
die problemen en voor het
koelwaterprobleem van een
kernreactor. In 197" moet het
eiland er zijn, zegt men.
Het Nederlands-Engels bedrijf
werd in 1910 toen nog loo
ter Hollands opgericht
door het' samengaan van drie
Süedrechtse baggeraars Joh.
Kraaïjeveld. E, van Noorden-
ne en G. J. Bos. Bos Kalis telt
thans 6.500 man personeel en
zette vorig jaar een bedrag
van 560 miljoen gulden om.
De netto-winst bedroeg 23,9
miljoen gulden.
Naast de „moedermarkten" Ne
derland en Engeland heeft
Bos Kalis vestigingen en be
langen in Spanje, Frankrijk,
Portugal. Ned. Antillen,
West-Afrika, Nïgerië, Bermu
da, Jersey, Duitsland, Cana
da, België, Liberia, hel Mid
den-Oosten, Zuid-Afrika
de Verenigde Staten.
«Bos Kalis Westminster Group, 6.500
man personeel, tieptallen vestigingen en
belangen in het buitenland en een kunst-
natig Noordzee-eiland op stapef.
Het gesprek is beëindigd.
Kraaijveld van Hemert
verlaat de Ieren bank en
beent richting raam.
Een rijzige man, 45 jaar
oud, voorzitter van de
raad van bestuur van
Bos Kalis Westminster
Group, doet van origine
in baggeren en voorts in
wegenaanleg, verzetten
van grond, bouwen van
boortorens, pijpenleg-
gen, graven van tunnels
en havens („tum-keysys
teem") en wil een indus
trie-eiland in de Noord
zee, ergo: stelt, dat het
eiland er in 1977 maar
moet zijn. De plaats is
al bepaald: dertig tot
vijftig kilometer uit de
kust voor Hoek van Hol
land.
en atoomkracht de mensheid
presenteren. Ervan uitgaande,
dat het steeds „beter" zal blij
ven worden. En, zo meent Van
Hemert tèn stelligste, als wij*
werkelijk een wereld willen
waarin het leven draaglijk is.
de nucleaire technologie. Fran
krijk bouwt vijf kerncentrales
in Perzië, Indonesië, al vijf
kerncentrales rijk, oriënteert
zich in dé VS, Sow jet-Unie,
Frankrijk en Canada op de ont
wikkeling van zijn atoomener
gie en, zo meldde een Peru-:
viaans blad, Argentinië, Brazi
lië en Chili kunnen straks hun
kernbommen maken.
door
Nico van Grieken
Ing. J. Kraaijeveld van Hemert, voorzitter
van de Raad van Bestuur van Bos Kalis
Westminster Group: „De concurrentie van
Japan en Amerika neemt toe".
Sliedrechtenaren Joh. Kraaije
veld, Van Noordenne, Gernt
Jan Bos, Wouter Kalis e.a.
groeven het Noord zeekanaal en
volvoerden als Maatschappij tot
Aanneming van Zuiderzeewer
ken de aanleg van de Afsluit
dijk. Rond 1930 behoorde de
NV Bagger maatschappij Bos
Kalis tot de grootste ter wereld.
„De kansen voor ons gezamenlijk
eiland-project zijn groot. Op
land is geen oplossing voor de
milieu-problematiek meer te
vinden. Een eiland op zee dan.
Geen verplaatsing van de pro
blemen maar een oplossing. Tot nog toe geen woord over de
Want als wij niet met de techm- oorsprong van al deze plannen- Onze voorvaderen immers wer- Want in de Biesbosch groeiden
sche ontwikkelingen meegaan makerij: het eerlijke bagger- den in 1421 nogal wreed^ tot riet en wilgen, planten, die hij
Holland her en der naam en
faam verwierf. Sliedrechtena-
ron zwierven over alle wereld-
zeeënwant als er gebaggerd
moest worden had je hèn nodig.
Van Hemert: „Het ligt de Hol-'
landers in hun aard om in dat
water te knoeien". Voornaam
ste oorzaak evenwel was puur
lijfsbehoud.- -
Elisabethsvloed het gehele ge
bied ten 2uiden van de lijn Pa-
pendrecht-Sl ied recht-Gies?en-
dam onder water zette. Véél
levende have verdronk en zij
die geluk hadden vestigden zich
„achter de dijk". Een getijden-
gebied was ontstaan en daarin
de Biesbosch. Van Hemert: „De
natuur gaf ze iets goeds terug".
zijn we weg. En geen. Nederlan
der zal individueel geneigd zijn
akkoord te gaan met achter
stand. Kijk, je moet je afvragen
wat Nederland over heeft voor
een schoner milieu. Een toeslag
op dit en een toeslag op dat?
Ik geloof, dat men zich dan
vergist in de genegenheid tot
meedoen. Maar als Nederland
zichzelf wit teruggeven aan de
zee.
werk, recht-door-zee, waarmee daden gedwongen toen de Sint- uitstek geschikt zijn voor dijk-
boiivV. Die ontstónd: met behulp
van de van riet en wilgen ge
maakte zinkstukken legde men
dijken aan. Door die dijken kon
men havens graven, op eb en
vloed berekend. De rond de
Biesbosch vergaarde kennis
werd in de Gouden Eeuw alras
in het buitenland gebruikt Voor
de aanleg van havens met Zgn.
Paardemolen. Kapitaal en
naam namen toe, waarmee in
zeer kort bestek de historie is
geschetst.
"De ruime aantrekkelijke drie Het klinkt wat schooimecsteracn-
hoog gelegen directieruimte ziet
uit over het schitterend groene
eiland van Dordrecht. Op de
Beneden Merwcde, daar aan de
oever tussen Papendrecht en
Sliedrecht, tuft de binnenvaart
zuchtend langs, 'n Vredig en
idyllisch rivierenlandschap.
Maar, schijn bedriegt. Het is
niet meer wat het geweest is.
We vernemen van ing. J.
Kraaijeveld van Hemert
„roepnaam" Van Hemert dat
een en ander niet naar behoren
is gegaan.
tig. Zo van: vingertje omhoog
en pas op. Het is in deze inder
daad voortschrijdende wereld
vol technologie (even de club
van Rome vergeten, s.v.p.) ech
ter niet opportunistisch aan
kernenergie te denken, vindt'
Van Hemert. En omdat kern
reactoren (de veelomstreden
snelle kweekreactor in Kalkar
b.v.) mensen al dan met terecht
angst aanjagen, maar die din
gen „de energie moet toch
ergens vandaan komen" on
vermijdelijk in opmars lijken te
zijn, is er alweer een oplossing
voorhanden: het eiland.
„Het hele landschap is verpest
door die hoogspanningskabels.
Overal waar je kijkt. Wanneer T,
rfi rtlnMm on. Kraaijeveld van Hemert te stok-
verdwijnen die dingen eens on
der de grond?" Van Hemert
concludeert snel, dat het begon
nen moet zijn met iemand, die
een elektriciteitskabel aan een
paal hing. Z'n vondst wordt 'm
niet in dank afgenomen. En
dan de industrie, van het eiland
van Dordrecht. „Daar is het
toch nooit voor bedoeld ge
weest. Maar toen Du Pont hier
recht aan de overkant ging
staan staken ze in Dordt de
vlaggen uit De fabriek bete
kende werkgelegenheid. Dat
was vijftien jaar terug". Toen
hporde je ook nog geen geklaag
over het Europoort-gebied, me
moreert Van Hemert.
KWIK
De Merwede. Het staat er niet
best voor. „Alle vis js hier ka-(
pot. Zware metalen, kwik. Het
kwikgehalte in deze rivier zou
eens moeten worden gemeten.
paard: „Het ligt ver uit de
buurt van een dichtbevolkt ge
bied. In geval van calamiteiten
zal er wellicht minder schade
zijn en ook het koelwaterpro
bleem is uit de wereld.' Natuur
lijk: de zee kan nog zóveel heb
ben. De zelfcorrigerende werk
ing van de zee wordt nog te
•weimg onderkend. Verder is
het eiland een uitstekende ave
rij haven voor mammoettankers
en kan het dienen als opslagha
ven voor vloeibaar gas dat op
het continentaal plat gehaald
wordt".
Overigens: alom zijn regeringen
druk bezig zich te bekwamen in
Stalen booreilanden moe
ten ook uit beton kunnen
worden opgetrokken. Vc -
Wij Nederlanders hebben het d d t An -|fl Dutoh off, 0.
geluk, dat we met zoals de Ja-
panners dagelijks veel vis eten *"6 Concrete een betonnen
en dat we bovendien weinig produktie-platform ontwierp.
aan kustvisserij doen. In het
andere geval zou je eens zien
of er kwik vergiftiging voor
kwam".
De Westerse en in sommige op
zichten vele molen ernstiger Ja
panse milieu-problematiek
(lood-, cadium- en kwikvergifti-
ging) is Van Hemert. zo blijkt
tijdens het interviex bepaald
niet vreemd. Het eiland pro
ject" is dan ook doortrokken
van de eis, dat er een oplossing
moet worden gevondt voor de
energieproblemen, die L olie
Het gevaarte wordt thans op
de Maasvlakte gecon
strueerd. De betonnen doos
(beton) is 54 meter hoog en
heeft een oppervlakte van
100 x 100 meter. De pij.ars
zijn 269 meter hoog. Het
platform ligt op een dusda
nig niveau, dat de hoogst
gemeten golfslag er niet
„bij" kan. Ter illustratie: de
Euromast steekt 170 meter
boven het NAP uit.
-Wat thans heeft geleid tot de Bos
Kalis-Westminster Group begon
in 1931 met het vormen van de
eerste dochteronderneming, de
Westminster Dredging Compa
ny Ltd. Bos Kalis beschikte
bij het uitbreken van de Twee
de Wereldoorlog over 9 bagger
molens, 6 zandzuigers, 6 bak
ken, 4 sleepboten en tientallen
onderlossers en elevatorbak-
ken. Met dat „spul" droogde
men na de oorlog het eiland
Walcheren en werd grond voor
de westelijke tuinsteden van
Amsterdam opgespoten. Bagge
raars mobiliseerden zich in
1953 om Zeeland van de gevol
gen van de watersnoodramp te
ontdoen.
ONTWIKKELING
Van Hemert nu: „Het bagger
werk had toen al opgehouden
een ambachtetijk beroep te zijn.
Tot 1945 was het dat. Pas daar-
na begon men aan technische
ontwikkeling te denken. Die
was daarvoor nooit nodig ge
weest, want Nederland beschik
te al over een Rijkswaterstaat,
die z'n weerga niet vond. In
geen enkel land had men een
dergelijk goed uitgeruste in
stantie."
De technische ontwikkeling en de
daarmee gepaard gaande re
search (Bos Kalis beschikt
thans over een eigen staf onder-
zóekersl leidde tot grote verbe
teringen. Van Hemert verheelt
niettemin te spuien, dat 'te
„enorm veel respect" heeft voor
een werk als de Afsluitdijk.
Een karwei, waarvoor bij wijze
van spreken alleen Rijkswater
staat de academici leverde.
Bos Kalis, maar ook de andere
Nederlandse „baggeraars" zijn
nu zelf toegerust met een aca
demisch gevormde staf. Met na
me len behoeve van projecten,
waarbij men het „tum-key-sys-
teem" hanteert, zoals in Fran
krijk- Een complete haven
wordt opgeleverd, de gebruiker
kan onmiddellijk gaan draaien.
MULTI-NATIONAL
1D74- vele grote werken zijn ach
ter de rug, met vele is men
bezig. Tunnel- en verkeers-
bouw, boortorens en irrigatie-
werken. Bos Kalis Westminster
Group is een „multi-national"
met vele buitenlandse nederzet
tingen, die zelfstandig maar
centraal begeleid (van Papend
recht uil) opereren.
Het aantal personeelsleden be
draagt circa 6.500 man en de
Bos Kalts Westminster Group
omvat zeventien ondernemin
gen en vierentwintig dochteron
dernemingen. Daarnaast telt de
groep vele bedrijven, waarin ze
belangen heeft.
Van Hemert: „We moeten het risi
co van downperioden zo veel
mogelijk spreiden. De concur
rentie van Japan en Amerika
neemt toe en er is aanzienlijk
minder weik. Misschien straks
het SuezknaaL Maar het is niet
zeker, dat we daarin mee
draaien,"
Deontwikkelingslanden. „Er is
daar een enorme behoefte aar.
havens en industrieterrein", al
dus Van Hemert. „Vergeet ook
dc stuwmeren niet. Er ligt
straks werk voor het opschep
pen. In die meren hoopt such
modder op, dat betekent bagge
ren" Irrigatie werken, strijd te
gen droogte. De SahelgordeL
„Het hoeft niet zo somber te
zijn. We zijn technisch in slaat
de droogte te vedrijven. Alleen
geld is het probleem. Maar ka
pitaal weet iedereen, is beschik
baar als de rijke westerse en de
olielanden meewerken".
En daarmee begeeft directeur
Kraaijeveld van Hemert rich
verhoeds dat wel op poli
tiek terrein. Multi-nationals,
zoals Bos Kalis Westminster,
staan vooral de laatste tijd aan
veel kritiek bloot. Zeker na de
verwikkelingen van de Ameri
kaanse mammoet-muïti-nalïo-
nal ITT met staatsgreep in Chi
li (grote economische belangen
stonden op het spel) wordt in
ternationaal druk uitgeoefend
de schier onbeperkte macht vn
dergelijke ondernemngen in te
perken.
Van Hemerts houding ten opzich
te van de kritikasters id duide
lijk: „Onze-filosofie luidt: dat
het bedrijfsleven zich niet mag
toeeigenen aan een politiek te
doen. Het betekent niet dat je-
het eens bent met de politiek
van het land, waar ons bedrijf
vestigingen heeft. *n Dictatuur
ligt ons niet, maar weet wel, dat
als je naar de politiek van een
land te werk gaat, er heel wei
nig systemen overblijven waar
je wel terecht kunt in deze we
reld. Er is bijvoorbeeld kritiek
geweest op onze aanwezigheid
in Zuid Afrika. Als -wij ons
zouden terugtrekken uit dat
land staan er tien andere on
dernemingen klaar om het
werk van 'ons over te neme-
n"./pDe laatstgehouden aan
deel houdersvergaderi ng, waar
over Van Hemert het heeft, be
vatte inderdaad nogal wat kri
tiek op Bos Kalis vestiging in
het land van premier VOR-
STER, Organïsties van kerken
vormden één front tegen de
raad van bestuur van de groep
en eisten, dat Bos Kalis zich uit
Zutd-Afrika zou terugtrekken.
Bovenstaande visie leert dat
Van Hemert er niet zo snel toe
bereid zal rijn al zegt hij dan
dat de bezwaren van de kerke
lijke organisaties zeker warden
afgewogen.
KENTERING
„Wij menen, dat het Üedrij fsléven
er wat aan kan doen. Je ziet in
Zuid-Afrika duidelijk al een
kentering. Het is trouwens zto
gemakkelijk eisen te stellen. Ik
wil in ieder geval een dialoog
open en mogelijk houden m®
een land als Zuid-Afrik»- Er fc
wel degelijk over onze positie
daar gesproken in de raad van
bestuur. Ik wordt altijd ontzèt-
tend boos als mensen denken
dat je voor hét eerst over apart
heid nadenkt Ort
die landen Is groter i
denkt". Doörbaggert
maar.
'BI-
