'Mijnen voor
Heerlen
waren even
belangrijk
als jenever voor Schiedam"
COLLECTIE STEDELIJK MUSEUM
IN LIMBURGS RAADHUIS
Oude mijnstad viert 750
jaar bestaan van kasteel
Hl
h
B. en w.
Schiedam
in Heerlen
Clara géén heer
Arie Lems voor hete kolen
ïïmer-
Uw-■*
KREUGER
RIJMOND
mWU
1 E—1
rv eC eens At
T-DAG 27 MAART 1975
SCHIEDAMSCHE COURANT
3
iiiiütiiiiiiiiiiüiiiiiiiiDijiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinni,
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiuiiniiiiuiiiimmmuimimini»
iiiittiiiiitiiiiiiiiiiiiniimiiniüiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiimtTiiiii
Heerlen De oude Zuidlimburgse plaats Heerlen, tot voor
kort één van de belangrijkste mijnsteden van Nederland,
viert in september het 750-jarig bestaan van het lands fort.
Een kasteel, dat van grote betekenis is geweest voor de
ontwikkeling van de stad en dat nu nog van belang is
als trekpleister.
Stom toeval was het, dat de burgemeester en de wethouders
van Heerlen ontdekten, dat Schiedam in 1975 ook een
jubileum te vieren heeft Louter uit artistiek en cultureel
oogpunt bestond namelijk in de Limburgse plaats al grote
belangstelling voor de eigen collectie schilderijen van het
Schiedamse Stedelijk Museum. Met het verzoek "Mag een
deel van dat eigen bezit enige tijd worden geëxposeerd
in het raadhuis van Heerlen?" werd met dit museum
contact opgenomen. Het verzoek werd ingewilligd. Bij de
daaruit voortbloeiende gesprekken werd terloops het 700-
jarig bestaan van Schiedam aangestipt. Heerlen spitste de
oren. Het plaatselijk college van b. en w. dacht even na,
voelde wel iets voor een leuke activiteit rond de jubilea
van beide steden en nodigde kort daarop het Schiedamse
college uit voor een bezoek aan de oude mijnstad.
Uiteraard aanvaardden de Schiedamse gemeentebestuurders
de invitatie. Met het luchthartige, zelfs iets spottend klin
kende maar niet kenbaar gemaakte motief: "Eindelijk eens
een vrije dag...."
Dinsdag toog het gezelschap op pad, op weg naar Heerlen
waar volgens het programma zou worden 'vergaderd' en
gedineerd en waar 's avonds de expositie "Stedelijk Mu
seum van Schiedam in Heerlen" zou worden geopend door
Schiedams burgervader Arie J. Lems. Een gehuurde luxe
autobus bracht wethouders, burgemeester, gemeentesecre
taris en hun levenspartners richting Limburg. Over het
verblijf daar kunt u op deze pagina lezen.
xFS?f;
- iS?
Heerlens burgemeester Gijzeis kondigt collega Lems als spreker aan, die kort
daarna voor de "hete kolen" zal staan.
Het Stedelijk Museum van
Schiedam In Heerlen.
Dat is de naam van de
tentoonstelling, die
dinsdagavond in het
raadhuis van Heerlen
door Schiedams burge
meester Lems werd geo
pend. Een activiteit,
waarvoor het voltallige
Schiedamse college van
b. en w. plus "aanhang"
was uitgenodigd door de
Heerlense collega's en
waarbij ook een afvaar
diging van het Stedelijk
Museum aanwezig
moest zijn.
Bijna werd de expositie
met schilderijen van on
der anderen Karei Ap
pel, Kees van Bohemen,
Comeille, Pïeter Defe-
scbe, Jef Diederen, Ger
Lataster, Lucebert, Joop
van Meel en Trees Su-
ringh te laat geopend.
De grote zaal van het
raadhuis zat al vol, toen
wethouders en burge
meesters verontschuldi
gend binnenstapten. Re
den; het diner was iets
uitgelopen, men had het
dessert niet eens kunnen
halen.
Geen wonder. In het land
huis Cortenbach, iets tijdens de opening, op
buiten de stad Heerlen de overeenkomsten en
gelegen, duurde de "bor- verschillen tussen Sehie-
rel vooraf" al veel te dam en Heerlen terug,
lang. En dus was na deze "Ik zit hier niet op hete
aperitiefjes de gezellig- kolen, maar ik sta er-
heid tijdens het diner voor", zo begon hij, doe
lend op de verhitte de-
nog belangrijker dan het
diner zelf. Dat bleek on
dermeer uit het joviale
gekibbel over politieke
verschillen tussen Schie
dam en Heerlen en voor
al uit de manier, waarop
enkele Schiedamse ge
meentebestuurders spra
ken over abattoirs
Arie Lems kwam later,
"In het raadhuis van Heerlen zijn vaker
presentaties geweest van het kunstbezit van
de gevarieerde verzameling van voornamelijk na-oor-
logse beeldende kunst uit Nederland.
miTcpn "uTt arHpre Vprtefc" Mppstal waren De ontwikkeling in deze beeldende kunst uit de laatste
musea int andere steden. Meestal wa en decent Jn g^e lijnen te volgen. Beginnend met
dat grote steden: Amsterdam, Den Haag,
Eindhoven en Antwerpen. Schiedam echter
geeft een voorbeeld van1 wat in een plaats
de Nederlandse kunstenaars uit de internationale Co
brabeweging (Copenhagen, BRussel, Amsterdam)
toont de collectie een staalkaart van stijlen en scholen,
van met Heerlen vergelijkbare grootte kan Grafiek, keramiek, beeldhouwwerken, de zogenaamde
wr-rdpn verzameld door een museum koele abstracter de Amerikaanse pop-art, de nieuwe
worden erzameid aoor een museum. figuratie en de nieuwe realisten zijn op de tentoonstel-
Dit is een deel van het voorwoord uit een klein boekje, ling niet vertegenwoordigd-
dat in Heerlen is uitgebracht naar aanleiding van de Tussen wat er nu te zien ïs in het raadhuis en de collectie
tentoonstelling "Stedelijk Museum van Schiedam in van de gemeente Heerlen bestaan grote overeenkom-
Heerlen". Een kleine selectie uit het eigen bezit van sten. Voor Hans Paalman, directeur van het Stedelijk
het Schiedamse museum, dat een deel laat zien van Museum, is dat al een reden geweest om 'gastvrijheid
te verlenen' aan de Heerlense collectie. Het is nog niet
bekend wanneer de - geringere - eigen collectie van
de Heerlense gemeente in Schiedam te zien zal rijn.
De schilders, van wie werken in het Heerlense raadhuis
hangen, rijn: Karei Appel, Gustave Asselbergs, Gerrit
Benner, Kees van Bohemen, Eugene Brands, Comeille,
Pieter Defesche, Jef Diederen, Ger Lataster (die overi
gens in Heerlen is geboren), Oscar Lens, Lucebert,
Evert Maliangkay, Joop van Meel, Jaap Nanninga,
Constant Nieuwenhuis, Jan Roëde, Anton Rooskens,
Trees Suringh, Jaap Wagemaker en Theo Wolvecamp.
In totaal zijn in het raadhuis van Heerlen 35 schilderijen
en 13 gouaches en lithografieën geëxposeerd. De ten
toonstelling "Stedelijk Museum van Schiedam in Heer
len" zal ruim anderhalve maand duren.
monstranten die 's mid
dags bij de Stads
schouwburg hadden ge
protesteerd tegen de
mijnsluiting. "En het feit
dat ik hier sta is gelegen
in de eeuwfeesten van
beide gemeenten. Schie
dam 700 jaar, 1 andsfort
Heerlen 750. Beide ste
den bezitten daardoor
een rijke cultuur. Waar
voor Heerlen trouwens
ruim een miljoen gulden
meer overheeft dan
Schiedam, als we de be
groting van beide ge
meenten vergelijken
De mijnen waren voor
Heerlen even belangrijk
als de jenever voor
Schiedam was, werd
naar voren gebracht.
Naast cultuur had de
burgemeester het ten
slotte ook over natuur.
Had hij in zijn toespraak
voor het diner al aange
stipt dat Heerlen veel na
tuurschoon rijk is en
Schiedam "slechts een
Beatrixpark heeft", zelfs
in de jeneverstad blijft
volgens hem ook de slo
gan "Zeg het met bloe
men" gelden. Als blijk
van waardering voor de
ontvangst van het Schie
damse college door
Heerlen overhandigde
hij daarom aan zijn
Heerlense collega Gijzeis
een perkje dahlia's.
"Symbolisch", gaf Lems
toe. "Honderd knollen
voor de Heerlense plant
soenen". Tenslotte sprak
hij de wens uit, dat wan
neer de dahliaknoppen
zullen ontluiken, de ge
meente Heerlen in het
bezit zal zijn van een
museum voor tijdelijke
tentoonstellingen, één
van de projecten die zijn
opgezet om Heerlen over
de inzinking na de slui
ting van de mijnen heen
te helpen.
Hij nodigde zijn Limburg
se collega en diens wet
houders uit om op hun
beurt een bezoek te
brengen aan Schiedam,
als in september in de
sporthal Margriet de na
tionale Dahlia Tentoon
stelling wordt gehouden.
Daarna verplaatsten de
vele aanwezigen zich
naar de expositieruimte,
waar de tientallen schil
derijen van het Stedelijk
Museum hingen. "Een
tentoonstelling", zo voer
de burgemeester Lems
nog aan, "die vooral
dankzij de begeleiding
van onze museumdirec
teur, de onovertreffelijke
heer Hans Paalman, tot
stand kwam".
Na het bezichtigen van de
expositie en een door-
zakkertje in een café,
waar de NOS-radio op
namen maakte die zon
dag worden uitgezonden,
keerde het "gezelschap
huiswaarts. En toen alle
Schiedammers tegen
half twee *s nachts wa
ren thuisgekomen, had
één van de CD A-wethou
ders van Heerlen al lang
uitgebreid verzucht te
gen zijn burgemeester:
"Nou, hoeveel geld heeft
dit dagje ons nu gekost?
Een duizendje of twee?
Ach, daar is het toch
maar leuk en gezellig
voor geweest
Het landsfort 750 jaar oud.
Reden voor Heerlen om
feest te vieren. Per slot
mkening, het kasteel
heeft lange tijd de ge
schiedenis van het Zuid
limburgse stadje (dat
momenteel 72.000 inwo
ners telt) bepaalt.
Laat u zonder mankeren
op modegebied adviseren
•Een huls bouwt u niot zonder archi
tect
Eer» nieuw interieur bespreekt u met
kreatieve binnenhuis-adviseur.
Maar hoe beslist u over uw Weding
U hebt meer suksea en meer plezier
in uw leven als u goed gekleed gaal
Als lid van de internationale stijlgroep
..Men's Fashion Guild" kunnen wij u
steeds goed adviseren over ïdeerijke
herenmode
Aangepast aan het uur van de dag
an aan uw bezigheid op dat moment
De herenmodezaak van Schiedam
BROERSVEST 6
TEL.: 26.82.06.
In hetHeerlense Oudheidkundig
Museum, dat te vinden is aan
de achterkant van de plaatse
lijke Stadsschouwburg, staat
een maquette van het fort. Mu
seumdirecteur Jan T. J. Tamar,
sinds april vorig jaar de baas'
in het Oudheidkundig Museum,
weet er alles van. Kort voordat
hij echtgenotes van de Schie
damse en Heerlense colleges
van b. en w. dinsdagmiddag de
geschiedenis van het kasteel
onthulde, gaf hij ons een toe
lichting.
Vlot rollen de woorden uit zijn
mond: "Het is met zeker of het
landsfort al bestond vóór het
jaar 1225. Waarschijnlijk wel,
als we archeologische ontdek
kingen mogen geloven. Moge
lijk hadden de Romeinen al een
vesting op de plaats, waar nu
het fort staat. Die vesting zou
dan zijn uitgegroeid tot een *mi-
nitio', dat later door de Bra
bantse graven werd afgebouwd.
pie graven gebruikten in de Mid
deleeuwen het kasteel als uït-
valscentrum. Van daaruit wer
den rooftochten ondernomen
naar het handelsgebied Keulen,
waarnaar de graven begerig
uitkeken. Dankzij de importan
tie van het landsfort verrezen
woningen rond het kasteeL
Museumdirecteur Jan Tamar: "Naast het landsfort krijgt
Heerlen er een trekpleister bij
Jan Tamar over het landsfort: "Het kasteel is lange tijd bepalend geweest voor de
ontwikkeling van de stad
Kortom, Heerlen groeide. Bur- in de negentiende eeuw had het aan een rijke hereboer. Tot de
gers verkregen vrijheden en landsfort nog nauwelijks een mijnen bepalend werden voor
mochten nog later binnen de betekenis. Heerlen was voorna- het karakter van Heerlen
poorten van het kasteel wo- melijk een plattelandsgemeen- "Kort geleden is de mijnsluiting
nen". te en het kasteel behoorde toe echter definitief geworden. En
hoewel dat zal betebenen dat de
belangrijheid van Heerlen voor
een groot deel zal verdwijnen
en de economische situatie
voorlopig niet ten goede zal ver
anderen. is juist de sluiting een
extra reden voor het gemeente
bestuur geweest om het jubi
leum van het landsfort uitge
breid te vieren", aldus Jan Ja-
mar.
"Het college van b. en w. en de
gemeenteraad willen - logisch -
vooruitzien en niet bij de pak
ken neer gaan zitten. Nu de
industriële motor van Heerlen
is uitgevallen, zal een andere
levenswijze voor velen moeten
worden gezocht Er staat dan
ook al een klein aantal projec
ten op stapel: de nieuwbouw is
een belangrijke factor, enkele
rijksdiensten zullen zich hier
gaan vestigen. Belangrijk voor
het toerisme en voor mijn mu
seum is het thermen-project:
een oud Romeins badhuis, ther-
mc geheten wat afgeleid is van
het Griekse woord 'thermos'
dat 'warm' betekent, is enkele
jaren na de oorlog hier opge
graven. Voorname vondsten
zijn toen gedaan. Inmiddels is
de ruine weer door gras over
woekerd, maar op korte ter
mijn zal het geheel weer wor
den blootgelegd en, waar abso
luut noodzakelijk, worden ge
restaureerd".
Naast het landsfort zal Heerlen er
dan een tweede grote toeristi
sche trekpleister bij krijgen,
hoopt Jamar. "Immers, steen-
bouw was in de tijd van de
Romeinen in Nederland vrij uit-,
zonder-lijk. Voor een ruine uit
die tijd zal veel belangstelling
bestaan".
"De heren zullen straks gaan vergaderen over de organisatie en
de uitvoering van jubileumfeesten. Terwijl de heren daarmee
bezig zijn, zullen him dames een rondleiding krijgen door Heerlen.
Zo tegen zessen zullen de heren waarschijnlijk klaar rijn met
de vergadering en zich gaan voegen bij de dames, die rich rond
die tijd zullen bevinden in bet Oudheidkundig Museum." Daarna
zal er worden gedineerd."
Zo sprak de heer Gijzeis, burgemeester van Heerlen, dinsdagmiddag
tot de colleges van b. en w. van Schiedam en Heerlen. Schiedams
eerste burger Lems keek daarbij om zich heen. Hij voelde zich
op dat moment iets minder op rijn gemak. Niet dat hij iets tegen
het voorgestelde programma van die middag had. Nee, het abuis,
de conservatieve gedachte achter het betoog van collega Gijzeis
zat hem duidelijk zichtbaar dwars. Zijn ogen dwaalden af van
de burgemeester van Heerlen. Hij keek herhaaldelijk naar één van
rijn wethouders. Clara Visbeen. Die wat draaierig en nerveus stond
te luisteren.
"Voorzitter, mag ik een amendement indienen?" sprak hij plotseling
met luide stem. Gijzeis schrok, rich niet bewust van een vergissing.
Lems stelde voor: "Aangezien niet èlie dames deelnemen aan de
rondleiding want onze wethouder mevrouw Visbeen vergadert
mee, geef jkuin overweging om het niet meer te hebben over
dames en herenHet woord 'bestuurders' vind ik hier. beter od
zijn plaats: gemeentebestuurders' en 'wederhelften7 bijvoorbeeld"
Clara Visbeen haalde opgelucht adem. Voelde ze zich gediserind.
neerd. Had Lems daar trouwens niet een schepje bovenop gegooid
wethouder mevrouw, in plaats van gewoon*
wetnouder? Hoe dan ook. achteraf verklaarde ze: "Het is duideliik'
bestuur" ^eerlen n°E "kt gewend is aan vrouwen in het
Probeer 't eens in
Nieuwtandplein 12
Tel. 706066.
BROERSVEST11
GEZETEN üW.
bar bodega
jangehaven s schiedam tel 010-202260,
AFSPRAAK (JE),
Natuurlijk In dé
AMSTELBRÖN
- KOEMARKT
SCHIEDAM
RESTAURANT
BARBECUE INN
VOOR DE SNELLE TREK
Ook om mee te nemen.
TEL 264191
DAM 22 SCHIEDAM
Café-Restaurant „EUROPOORT"
0 Gerenommeerde keuken
9 Zalen voor* recepties
"of diners
9 Prachtig uitzicht op de rivier
O Ruime parkeergelegenheid
9 Iedere donderdagavond
Scandinavische Tafel
Telefoon 010-264625
Maasboulevard 7 Schiedam
