Isolatiemiddel ook
geschikt
als
tuin-
foouw-
grond
In Pijnacker groeien
komkommers
op steenwol
NEDERLANDSE PRIMEUR
DONDERDAG 27 MAART 1975
SCHIEDAMSCHE COURANT
Delft Een nieuw produkt heeft zijn
intrede gedaan in de tuinbouwwe-
reld. Het oorspronkelijk als isolatie
materiaal ontwikkelde steenwol
blijkt ook toegepast te kunnen wor
den als alternatieve tuinbouwgrond.
Experimenten in het buitenland, on
der andere in Zweden, leverden posi
tieve resultaten op. De belangstelling
was hierdoor ook in Nederland ge
wekt
Verslaggevers Gérard Voituron en Theo Jong-
dijk, bezochten de enige Nederlandse Steenwol-
fabriek, die gevestigd is in Roermond, Ver
schillende steensoorten worden hier tot het vrij
jonge produkt omgesmolten: Er werden ge
sprekken gevoerd met onder andere de tech
nisch directeur en met de voorlichtingsfunctio
naris- Het produkt steenwol heeft in tegenstel
ling tot andere isolatiemiddelen, zoals bijvoor
beeld glaswol, bijna geen bekendheid. On
danks dat heeft steenwol in de loop der jaren
35 procent van de isolstiemarkt weten te ver
overen.
Het isoleren van woningen is sinds de oliecrisis
steeds meer in de belangstelling gekomen. Een
extra stimulans hiertoe was ongetwijfeld het
besluit van de regering subsidie beschikbaar
te stellen voor het aanbrengen van isolatiema
teriaal in de nieuwbouw. Zoals het er nu naar
uitziet zal de vraag naar het produkt de eerst
komende tijd nog sterk toenemen. Dit is niet
alleen het gevolg van de subsidieregeling maar
ook van de waarschijnlijke verplichtstelling
van het gebruik van isolatiemateriaal in de
nieuwbouw.
Steen wo
De produktielijn, die 24
uur per dag draait.
kwart eeuw produktie
in Nederland
Roermond/De LftIn Pijnacker zijn „de vruchten" van de "nieu
we vinding, dat steen wol ook als tuinbouwgrond kan worden
gebruikt, al bijna „geplukt". Tot nog toe met succes worden
er komkommers op gekweekt. In het buitenland, bijvoorbeeld
Zweden, wordt al op grotere schaal steenwol in de agrarische
sector gebruikt
In Nederland blijft de isolatiefunctie vooralsnog het belangrijk
st Deze belangrijkheid valt echter, als men het in vergelijk-
king met andere landen neemt, in het niet Zo besteedt men
in ons land per jaar per inwoner net anderhalve gulden aan
isolatiemateriaal In de Skandinavische landen en in Duitsland
komt men per inwoner op ruim zes gulden. Maar het is daar
waarschijnlijk kouder dan bij ons, zal misschien als verweer
naar voren worden gebracht. Een argument dat volgens de
voorlichtingsman van de BV Nederlandse steenwolfabriek
Lapmus, de heer Cees Herp niet opgaat Hij stelt: „In de
winter vriest het daar misschien een graadje harder, maar
neem je de gemiddelde jaartemperatuur, dan scheelt dat niet
f zo bijzonder veel met die van ons".
-De algemeen direkteur, ïr. F. de Rooy heeft uitgerekend, dat
uit niet geïsoleerde huizen bijna de helft van de kachel warmte
verdwijnt Dit komt overeen met een bedrag dat volgens hem
tegen de 600 miljoen gulden per jaar ligt Hij vindt het een
onbegrijpelijke zaak dat ondanks het stijgen van de energie-
- prijzen het nauwelijks tot de mensen doordringt, dat rij het
gebruik kunnen verminderen door hun woningen te isoleren.
Ondanks de subsidieregeling, die ten tijde van de oliecrises werd
ingevoerd, is het met het isoleren in Nederland bijzonder
droevig gesteld. Van de 4.150.000 woningen, een aantal dat
naar huidige berekeningen in 1930 tot 4,8 miljoen zal rijn
gestegen, is naar schatting van TNO slechts vijf procent
„voldoende" geïsoleerd. Natuurlijk afhankelijk van het pro
dukt dat men gebruikt en de mate waarmee, bedraagt het
„goed" isoleren van een eengezinswoning ongeveer 700 gulden.
Het achteraf isoleren van bestaande bebouwing is ongeveer
drie keer zo duur. Dit zit voornamelijk in de extra tijd die
moet worden besteed aan het sloopwerk om de isolatie te
kunnen aanbrengen en het weer in de oude staat terubrengen
van de opengebroken delen.
De directeur van de steenwolfabriek riet het isoleren van een
woning als nationale plicht. Hij zegt dit niet alleen om „de
eigen boterham van meer beleg" te voorzien, maar ook met
het oog op het alarmerend stijgende gebruik van de aardse
energiebronnen. De energiebehoeften verdubbelen iedere tien
jaar. In het jaar 2000 zal de wereldbevolking zich waarschijn
lijk hebben verdubbeld en zal er acht keer zoveel energie
verbruikt worden als op het moment het geval is. Afgaande
op voorspellingen zal rond het jaar 2035 geen olie en gas meer
te vinden zijn, en is rond het jaar 2300 de laatste steenkool
verbruikt Ondanks bet feit, dat men in de wereld van de
wetenschap ervan overtuigd is, dat alternatieve energie be
schikbaar zal komen, is men bij de steenwolfabriek van
- mening dat zuinigheid is geboden.
BLAZEN
Lapmus voert op het moment onderhandelingen met isolatieaan
nemers om met behulp van speciaal ontwikkelde blaasappara
tuur ook spouwmuren van isolatiemateriaal te voorzien. Het
warmteverlies kan volgens de fabriek met ongeveer 23 procent
worden verminderd. In Denemarken wordt de inblaasmethode
op grote schaal toegepast. Alhoewel een groot deel van de
woningen bij de nieuwbouw al werd geïsoleerd rijn een 50-tal
isolatie-aannemers op dit terrein actief. Steen wol spouwvulling
is door de anorganische oorsprong (natuursteen) onverganke
lijk, rot- en schimmel vrij en onaantastbaar voor ongedierte.
ONTWIKKELING
Een laborant van Lapinus voorziet bij wettelijk verplichtsteliing,
dat de vraag naar isolatiemateriaal sterk zal toenemen. Op
- het moment ligt de marktver deling: 35 procent steen wol, een
gelijk percentage glaswol, terwijl de honderd wordt volge-
maakt door syntetische middelen. Hoe het produkt het in de
tuinbouw gaat doen, is moeilijk te voorspellen. Na het buiten
sland is nu ook in ons land „het eerste schaap" over de dam.
^Afhankelijk van rijn resultaten zal het product al dan niet
haar weg in deze branche vinden.
Roermond/Delft
Steenwol wordt sinds
1949 in ons land ver
vaardigd. Op bet ter
rein van Hoogovens
in het Noordhollandse
Veïsen verscheen in
dertijd een zeer pri
mitieve steenwolfa
briek die de aanzet
zou geven tot een ver
betering van het iso
latieprobleem. De
huidige techmsch-di-
recteur van B. V. Ne
derlandse Steenwolfa
briek Lapinus, drs. A.
C. Kuys, begon daar
met enkele tientallen
medewerkers te bou
wen aan een fabriek
die enkele decennia
later de enige steen-
wolproducerende fa-
Een deel van het fabriekscomplex.
briek in Nederland
zou blijken te zijn.
Indertijd was deze fabriek een
volledige dochteronderne
ming van de Rotterdamse
handelsmaatschappij Pelt
Hooykaas. Steenwol werd
een veel gevraagd isolatie
artikel. Uitbreiden was op
een gegeven moment niet
meer mogelijk op het terrein
van de Hoogovens en men
moest uitwijken naar meer
ruimte. Het werd het Indus
trieterrein van de gemeente
Roermond, zakelijk gezien
goed gelegen omdat men in
een straal van 200 kilometer
de bouwwereld kan voorzien
van het isolatiemiddel. Zo
doende levert Lapinus
Steenwol tot ver in Duits
land en België. Voorts is
klandizie in Noord-Fran
krijk, Luxemburg en Neder
land. In 1971 verwierf de
Europese steenwoïgigant
Rockwool, waarvan het
hoofdkantoor gevestigd is m
de nabijhied van Kopenha
gen een belang van vijftig
procent in Lapinus. Toen
werd ook de basis gelegd
voor een verdere groei van
de steenwol-onderneming.
Concurrentie
In de tijd dat Lapinus met het
vervaardigen van Steenwol
begon was er in ons land erg
veel concurrentie. In 1949
verkocht Lapinus de eerste
zakken steen wol voor
34,17 per 100 kilogram.
Men móést echter wel mee
gaan met de prijzen van de
andere (kleine) Nederlandse
steenwolproducenten en zo
daalde de prijs in korte tijd
naar 20,- 16,- en zelfs
15,- per 100 kilogram. Ui
teindelijk overleefde Lapi
nus deze concurrentiestrijd
en groeide uit tot de enige
Nederlandse steen wolprodu
cent Na deze felle concur
rentiestrijd kreeg Lapinus in
1957 van de grootste Ameri
kaanse Steenwolproducent
Bal win Ehret Hill de licen
tierechten om door te gaan
met produktie van hun
steenwol. De technische ken
nis van deze Amerikaanse
gigant kwam Lapinus uitste
kend van pas en de produk
tie kon met grote sprongen
worden opgevoerd.
ROCKWOOL
Aan het eind van de zestiger
jaren, toen de ontwikkeling
bij de Amerikaanse licentie
gever achter bleef op de
vooruitgang, zoals die rich
voordeed bij de grootste Eu
ropese steenwolproducent
A/S Rockwool, besloot Lapi
nus banden aan te knopen
met deze maatschappij. De
ze Deense organisatie be
schikt over uitgebreide labo
ratoria en zeer moderne pro-
duktiefaeiliteiten, In de Eu
ropee wolmarkt heeft rij
met de dochterondernemin
gen in een zevental landen
een aandeel van ongeveer
veertig procent In 1870
neemt Rockwool dan ook
vijftig procent van het aan
delenpakket van Lapinus
over.
Het aandeel van Lapinus in de
totale steenwolproduktie
van de Rockwool groep be
draagt meer dan zestigdui
zend ton. Bij Lapinus Neder
land werken ruim vierhon
derd mensen. Sinds de sa-
menwerking met Rockwool
behoort Lapinus nu tot de
modernste minerale wolpro
ducenten van Europa.
GRONDSTOF
De belangrijkste grondstof
voor de vervaardiging van
steen wol is dia baas, een vul
kanisch rotsgesteente dat
zo'n 250 miljoen, jaren gele
den werd gevonden. Enkele
kilometers over de Duitse
grens, in Recklinghausen,
heeft dc fabriek uitgebreide
steengroeven waar dit mate
riaal gedolven wordt. Naast
deze diabaas is ook kalk
steen onontbeerlijk. Door
toevoeging van een hars
worden de twee steensoor
ten met elkaar verbonden.
Dat verbinden gebeurt niet zo
maar. Bij een temperatuur
van 1600 graden Celsius
die wordt bereikt door co
kesverbranding smelt het
steen. De stroom gesmolten
en witgloeiende massa komt
vanuit de oven terecht op
zeer snel ronddraaiende
schijven, in vaktaal de spin
ners. Door de centrofugale
werking van de schijven
wordt de vloeibare steen tot
druppels gslagen. Terwijl
deze druppels worden weg
geslingerd vormen rij gelijk
dunne vezels. De op deze
wijze gevormde vezels vor
men het wolpakket. Dit is de
grondstof van al de eisen die
de bouwwereld aan Lupïmis
stelt Van deze grondstof
kan men aan alle vragen
voldoen. Men kan steenwol-
platen fabriceren die als be
scherming kunnen dienen
op het dak, isolatiemateriaal
vervaardigen om centrale
verwarmingsbuizen te be-
schutten.De gehele produk
tie die wordt uitgevoerd
op een fabrieksterrein van
ruim acht hectare staat
onder constante controle
van het laboratorium.
Grootste moeilijkheid van La
pinus is de opslagruimte
voor de steenwol. Het goedje
is namelijk enorm volum-
nieus. Per dag wordt vanuit
de Duitse steengroeve onge
veer 200 ton diabaas aange
voerd. Zou men niet direct
het produkt kunnen verko
pen,..binnen een paar dagen
zou men tot aan de nok vol
ritten.
Tot nu toe heeft Lapinus de
isolatiemarkt onderverdeeld
in II toepassingsgebieden.
Voor elk toepassingsgebied
is een speciaal produkt ver
vaardigd. Om er enkele te
noemen: daken, vloeren,
wanden, plafonds, industrië
le isolatie, scheepsbouw en
apparatenbouw b.v. boilers
en branddeuren. Met recht
kan gezegd worden dat
steenwol veelal een oplos
sing biedt voor ieder isola
tieprobleem-
