De opgewekte
eenzaamheid
van wethouder
dichter
Koos Smit
X
1
PINKIE
Met de trein
Blokje
rond^
-
betrekkelijk:
WOENSDAG 11 JUNI 1975
m
Koos Smit dich
ter en wethouder
j aiiiiBiBmniBmmimmiHiflURJiniiinmiHjs
Leven is
deuren
nen
door kamers
gaan
en in de kei-"
ders
uitkomen
van een huis
dat onbe
woonbaar
verklaard is
ope-
Ik heb altijd
op verkeerde
beslissingen van
superieuren
promotie gemaakt
HiditiiiiiimitiiiitiniinininiitiRüiiiiimimiu^ ,57i ifunjnui uu 11 rn ruun/tJiitni;JtiiiiimfiunifiiraRiiii nuxiitniirnin iu iinnnnninnmnriimni
Maassluis - Met het gezicht van Koos Smit zijn de
meeste inwoners van Maassluis zo langzamerhand
wel vertrouwd. Per slot van rekening draait hij
alweer tien jaar als wethouder mee en dan gaan ze
je op den duur wel kennen.
-Weinigen weten dat er in de wethouder nog een heel
ander persoon schuilt. Dat is Koos Smit, ae dichter.
Sommige oplettende coliega-bestuurderen of raadsle-
- den 'hebben misschien weieens een glimp van deze
tweede Koos Smit opgevangen in de vorm van snelle
r' krabbels van zijn hand, haastig neergepoot in krappe
hoekjes van officiële stukken.
Want hij kan het nooit laten.
Midden in uiterst prozaïsche
vergaderingen kan hij een in
val krijgen. Dan grijpt hij de
pen en schrijft;. "Dat is dan net
alsof ik het zelf niet ben. De
woorden komen in een tomelo
ze vaart naar buiten en het is
dan vooral zaak om mijn pen
goed vast te houden en te stu
ren.7*
Wanneer hij voor het eerst een
dergelijke ingeving had kan hij
zich nauwelijks herinneren. Wel
dat het erg ver terug in de
historie gaat- "Laten we zeggen
vanaf de Sturm und Drangpe
riode van mijn jeugd. Vanaf
mijn zestiende of zo. Nou heb
ben de meesten dat wel op die
leeftijd, die behoefte om allerlei
gevoelens in gedichten uit te
drukken. Meestal gaat dat over.
Bij mij is het nooit overgegaan.
Het is een levensbehoefte. Een
manier om mij geestelijk te
handhaven".
Thuis, in rijn door vriendelijk
groen ingepakte huis, getuigen
propvolle mappen en stapels SOMBER
papieren - variërend van volle
vellen tot primitieve kleine Hij leest langzaam, met een don-
knipseltjes - van zijn dichtwoe- kere stem. Kijkt nauwelijks op
de. Het lijkt een onherstelbare het papier, alleen maar even in
chaos, maar Koos Smit weet het begin. Alles zit nog in zijn
feilloos weg in de papieren
massa. Hij bladert en plukt en
last herhaaldelijk pauzes in het
gesprek in om zomaar een ge
dicht voor te lezen. "Ik lees ze
het liefste zelf voor. Er hoort
een stem bij, een gevoel. Ik
weet precies welk gevoel, om
dat ik het zelf geschreven heb.
Van iemand anders kan je dat
nooit zeggen".
hoofd. Bijna alles wat hij voor- plekje op de wereld zijn."
leest is somber tot zeer somber.
Het sleutelwoord in rijn gedich- Terwijl rijn handen rusteloos tus-
ten en gedachten - de kortere sen de papieren stapel doorzoe-
krabbels - is eenzaamheid. Het Ken, zegt hij: "Ik vind eenzaam-
lijkt wat vreemd voor een man heid wel iets goeds. Het werpt
die dagelijks midden in het le- ie terug op jezelf',
ven staat en alsmaar met men- Koos Smit de wethouder en Koos
Smit de dichter lijken mijlen
ver uit elkaar te liggen. Naar
buiten komt hij over als een
immer opgewekt persoon. Uit
rijn gedichten blijkt een bijna
consequente droefgeestigheid.
"Ik ben wel opgewekt van ka
rakter. helemaal geen pessi
mist. Maar er is wel altijd een
beetje droefheid en treurigheid
in me. Dat wijst niet op een
zwak karakter vind ik. Nee, ik
vergelijk mezelf graag met de
clown, het klassieke voorbeeld
vind ik dat Die laat overdag de
mensen lachen om zijn grappen
en grollen, maar als de schmink
eraf is blijft iemand over tot op
rijn botten bedroefd is. Het is
eigenlijk wel een fijn gevoel".
Sen omgaat
Hij kijkt op: "Ik ben eenzaam.
Altijd geweest. Dat beeft niets
te maken met het feit dat je
altijd tussen de mensen zfL
Juist dan kan je verschrikke
lijk eenzaam zijn. Midden in
het stadion op een propvolle
tribune kan het eenzaamste
Katten in het tehuis zijn er
ook nog. Deze poes is onge
veer acht maanden oud en
is cypers-wit. Als zij (een
poes dus) al weg is: geen
nood. Bij de dierenbescher
ming valt er altijd wel een kat
weg te halen.
Dierentehuis Schiedam, SL
Annazusterstraat in
Schiedam, telefoon
266266, geopend van 9-12
en 2-5; zaterdags alleen
van S-12, zondags geslo
ten. Giro dierenbescher
ming: 216407 (ardeling).
Lidmaatschap 10,- per
jaar (of meer).
Nauwelijks is er een nieuw NS-station in Schiedam bij geko
men. of ook de honden schijnen deze vorm van openbaar
vervoer te hebben ontdekt Afgelopen zondag wandelde een
Duitse Herder waarschijnlijk doodgemoedereerd het perron
van het station in Hoek van Holland op en pikte de eerste
trein naar Schiedam. Het is in principe natuurlijk mogelijk
dat een reiziger de hond in de trein los bet maar de treinen
op deze lijn rijn niet zo lang. In ieder geval hebben enkele
reizigers de hond gevangen. De poEtie heeft hem netjes van
de trein gehaald en naar he* asiel in Schiedam gebracht,
Tot nu toe heeft er niemand gereageerd. Ook voor de lezers
in de regio-bij-de-kust: De Duitse Herder die vorige week
in deze rubriek stond (gevonden op de rijksweg naar De
Hoek) heeft een fijn tehuis gevonden. Een familie in Maas
sluis heeft hem opgehaald. -
„Met de dierenbescherming".
„Ik wil graag mijn hond bij uw brengen**
„Wat is de reden daarvan?"
Signalement:
Naam: Pinkie
Ras: Dalmatiër
Geslacht: reu
Leeftijd: plm. 4 mnd.
Kleun wit met bruin
Schofthoogte: 38 cm.
Beharing: kort
Over het algemeen zullen de De Dalmatische hond krijgt zijn
dierentehuizen wel zulke hon-
den aannemen, wil het niet dat
vrijwel alle asiels nu vlak voor
de vakanties propvol zitten.
Ook het tehuis in Schiedam.
„Nonik ga met vakantie en ik kan geen pension voor h«n
vinden".
Het zijn met alleen de afdanker-
„O, dat is simpel hoor mevrouw, ik heb wel een pension voor U. tjes die worden gebracht: ook
het probleem van de zwervers
Het asiel zit wrht,r vol". is nog groot, pink ie is zo'n
zwerver. Een ontzettend aardig
diertje, nog geen vier maanden
- oud. Hij is verleden week ge-
"^n vonden in het Schiedamse Ju-
Jianapark.
„Waar is dat pension?"
„O, maar m'n man werkt 's nachts ziet IF*
definitieve kleur pas als hij
a 12 maanden is. Pinkie (zo
genoemd vanwege rijn roze
neus) heeft prachtige bruine
ringen rond rijn ogen. Eén. oor
is helemaal bruin en de ander
gedeeltelijk met wat "wit. Zijn
puntstaart is spierwit. Wat be
langrijker is: rijn karakter, Nu
staat de Dalmatiër al bekend
om het plezierige karakter. Hij
is niet rumoerig of twistziek. Zo
ook Pinkie, Met z'n vier maand
jes zal hij ongetwijfeld de liefde
van menige bezoeker stelen.
Hij gaat door voor een Dalmatiër, Voornaam is dat ook Pinkie re-
Het begin van een ellenlang ge
sprek tussen beheerder en
„klant". Het blijkt dat mevrouw
gewoon de hond weg wil doen
omdat ze met vakantie gaat. De
hond in een pension doen, nee
dat heeft ze niet voor het dier
over. Nogmaals een waarschu-
de hond gewoon op straat
zetten kan een fikse boete ten
gevolge hebben. De hond met
de mededeling (zoals de me
vrouw van het telefoongesprek)
„Ik ga met vakantie" wegdoen
heeft ook trouwens gevolgen
„Door heel Nederland worden
die mensen op de zwarte lijst
geplaatst", aldus de beheerder.
één met bruine vlekken oftewel
de rijst met rozijnenhond". Hij
is nog maar enkele maanden,
reden waarom we nog niet dur
ven te zeggen hoe hij er nu
precies uit gaat zien. Want ei
genlijk kan je hem geen ras-
hond noemen omdat het li
chaam vrijwel helemaal wit is.
Er rijn geen vlekken.
gelmalig moet worden uitgela
ten. Hij heeft veel lichaamsbe
weging nodig en kan uiteraard
nog erg veel leren. Hij is ontzet
tend speels en kan ook erg
treurig reageren, zoals hij na
het blokje deed. Met bedroefde
oogjes en af en toe een blafje
uitstotend moesten wij hem.
achter de tralies laten zitten.
fl53
OPVOEDING
De dichter in Koos Smit is niet
vanzelf gegroeid. "Ik heb me
zelf een literaire opvoeding ge
geven", zegt hij er zelf met iets
van trots over. Als jongste be
diende op een touwfabriek in
zijn woonplaats verslond hij
wekelijks het culturele bijvoeg
sel van de NRC, dat hij bij zijn
werkzaamheden steeds tegen
kwam. In die tijd raakte hij
helemaal verslingerd aan poë
zie. Er kon geen nieuwe bundel
uitkomen of jongmaatje Smit
had hem al. Met name herin
nert hij zich de Marsmanbundel
"Tempel en Kruis", die nog niet
eens opgedroogd was toen hij
hem kocht Zijn helden waren
niet in de bioscoop te vinden,
maar in de boeken. Ze heetten
Marsman, Aafjes, Lodeisen.
Over de laatste heeft hij een
grappig verhaal: "Er is een tijd
geweest dat ik mijn gedichten
opstuurde naar allerlei uitge
vers. Niet om ze gepubliceerd
te krijgen, tenminste niet op de
eerste plaats, maar om er een
oordeel over te krijgen. Toen
kreeg ik onder meer een briefje
terug van uitgever Ad den Be
sten, die vond dat ik me het
idioom van Hans Lodeisen te
veel had eigen gemaakt Het
leuke is, dat ik op dat moment
nog nooit iets van Lodeisen had
gelezen."
SCHETSEN
Zijn bezige vingers hebben inmid
dels nog enkele mappen onder
een bureau vandaan gehaald.
Al mompélend, dat hij de boel
toch nog eens moet ordenen,
slaat hij een map open. De tafel
wordt verder bedekt met aller
lei schetsen. Woeste potlood
krabbels, met scheepjes en hijs-
kranen. Of vergezichten. "Die
maak ik in mijn vakantie. Lek
ker ergens tegen een berghel
ling zitten en dan zo'n dorpje
proberen te schetsen, Ik zit dan
een hele middag maar wat te
tekenen. De ene na de andere.
Alleen de laatste is pas goed.
Dan gaat het net zo driftig als
met mijn gedichten. Die bar
sten naar buiten Daar ts echt
geen houden aan". Hij haalt
wat tekeningen weg onder het
motto "te schools" en Iaat dan
een schets, die wel zijn tevre
denheid heeft, zien. "Tekenen
vind ik veel fijner dan fotogra-
Een schets van Smit: "De
ze heb ik uit mijn hoofd
gemaakt. Voor landschappen
ga ik een hele middag zit
ten".
feren. Als je een foto maast
dan ga je even goed staan, kijkt
of het licht goed is, de voor
grond en dan heb je het gehad.
Bij het tekenen neem je alles
veel intenser waar, alle details
blijven je bij." Dat schetsen
heeft hij de laatste jaren wat
laten liggen. -
Prompt neemt hij zich voor tij
dens de eerstvolgende vakantie
er weer wat aan te doen.
Het dichten gaat onverdroten
door. "Het komt gewoon. Ik ga
er niet voor zitten." Eind vorig
jaar waren zijn gedichten,dub-
bel-droevig. Hij leest er een
paar voor. Ze zijn gemaakt in
de periode die volgde op de
dood van zijn vrouw. Vooral
het onverwachte van dat verlies
heeft hem geschokt Het heeft
hem achtergelaten met een
schuldgevoel: "Jaren achtereen
ben ik lange dagen van huis
geweest. Om negen uur ging ik
de deur uit, om tien uur 's
avonds kwam ik pas terug. Ik
ben tegenover mijn vrouw te
kortgeschoten, dat gevoel heb
ik nog steeds. Maar het is niet
meer goed te maken. Het is
voorbij."
Het heeft wel tot gevolg gehad
dat hij alles veel betrekkelijker
is gaan zien. Ook zijn wethou
derschap, Op zijn lijstje van
belangrijkste zaken komt dat
niet bovenaan voor. Wel: ge
zondheid, liefde, erotiek en lite
ratuur. Dat wil niet zeggen, dat
hij dat wethouder-zijn verfoeit.
Ook in dat vak wil hij echter
een beetje dichterlijk te werk
gaan. "Met woorden spelen, wat
je in een gedicht toch ook doet,
dat vind ik heerlijk om te doen
in mijn functie als wethouder.
Het kan niet altijd. Maar ,wpn-
neer de gelegenheid zich aan
biedt doe ik het Ik vind het
heerlijk om de mensen te be
spelen met woorden.
Door Trix Broekmans
Koos Smit de wethouder mijmert
nog wat verder: "Toen ik in de
politiek ging had ik zakken vol
idealen. Ik zal niet zeggen dat
ze nu leeg zijn, maar veel is er
niet meer van over. Toen ik
wethouder werd, zeiden ze: dat
vind ie schitterend, om wethou
der te zijn. Maar ik wilde echt
allerlei dingen bereiken.De
mensen vergaten dat ik, een
flinke stap moest terug doen,
Als je in die jaren mijn bankre
kening had gezien, altijd in de
rode cijfers. Tegenwoordig gaat
het wel weer: ik heb naast de
baan van wethouder een bijver
dienste. Als de toelage voor de
wethouders in Maassluis wordt
verhoogd stop ik met die. bij-
baaa Dat is allemaal veel te
druk bij elkaar. Ik ben maar
zelden thuis."
ORDENEN
Bij het afscheid geeft hij ,een
tekening mee. "Ik hoef 'm niet
terug te hebben". Op de achter
kant staat een gedicht, hij
werpt er een blik op, zijn ge
zicht licht op in herinnering.
"Hou 'm toch maar. Ik heb
zoveel spullen, zo gehecht ben
ik er ook weer niet aan, En
bovendien, ik moet alles eens
gaan ordenen. De deur - gaat
dicht. Koos Smit is weer, alleen
met zijn eenzaamheid.
