Welvaartsproblemen we
zijn
i
w*.y.éi
mÊ8&z&h£2lm
>*ÊS&
-SMli
«ss?-
':0-W?c'- r^>>^
'W-y. Tï 3
ês&&Mkfj£ÊÊ£§
V-
Welzijns
problemen
li» H
VRIJDAG 27 JUNI 1975
4,
k-&t~'££
y'^"/y/-I h^bo•- iTl
•i.!;" vï*. *1 *y 'vs^'"--
Welvaart. We hebben er mee leren leven. Of soms niet! Sinds de
vijftiger jaren toen de welvaart plotseling met sprongen steeg
is het aantal mensen dat het leven liet door een hartaanval
sterk omhoog gegaan. Volgens wetenschappers is de grote toena
me in het aantal hartinfarcten zeker toe te schrijven aan de
welvaart van de laatste 25 jaar. Het verschijnsel hartaanval is
niet een kwaal van de laatste kwart eeuw. Natuurlijk zullen er
voor die tijd velen gestorven zijn aan een hartafwijking maar
pas in 1912 werd de hartinfarct door de medische wereld onder
kend. Daarna duurde het nog dertien jaar voordat deze kwaal
bij alle artsen bekend was.
0 Trimmen goed voor u.
Stap eens uit de auto en Iaat
de teevee voor wat het is. 'n
Sprintje trekken en over een
balk springen is de broodno
dige beweging die het li
chaam nodig heeft.
Per jaar worden in ons
land ruim 30.000 mannen
en vrouwen onder de
diagnose hartinfarct in
de ziekenhuizen opgeno
men. Per jaar sterven on
geveer 18.000 mensen aan
een acuut hartinfarct,
waarvan 12.00 mannen
en 6.000 vrouwen. Deze
getallen zeggen op zich-
zelf niet zoveel, omdat er
aanzienlijke verschiilen
zijn als men daarbij let
op geslacht en leeftijd.
In de eerste plaats ster
ven er veel meer mannen
aan een hartinfarct dan
vrouwen. De sterfte
neemt bij mannen in ver
houding het meest toe op
jongere leeftijd en tast
steeds jongere leeftijds
groepen aan. In de laat
ste 15 jaar is de sterfte
bij mannen van 35 tot 44
jaar verdrievoudigd van
45 tot 49 jaar verdubbeld
en van 60 tot 69 jaar
anderhalf maal zo hoog
geworden. In absolute
getallen bezien blijft de
sterfte aan hartinfarct
het hoogst in de hogere
leeftijdsgroepen. De
sterfte aan hartinfarct
beweegt zich bij mannen
in stijgende lijn. Bij
vrouwen vertoont de
laatste tien jaar, de sterf
te in de jongere leeftijds
groepen ook reedseen
verdubbelingwaar
schijnlijk doordat het ro
ken van sigaretten in de
ze groep toeneemt. Een
kenmerkend verschijnsel
van het hartinfarct is de
plotselinge dood.
m
Het hart er kan veel mee gebeuren maar er kan ook veel voorkomen worden.
Veel voorkomende
pijngebieden vóór
een infarct.
Hevig samentrek
kende pijn midden
voor in de borst.
Pijn houdt langer
dan 5 minuten aan,
ook als men rustig
zit of ligt.
Transpireren en
onrust misselijk
heid en braken
kunnen voorkomen.
Pijn kan uitstralen
naar hals, rug of ar
men. Om de men
sen niet ongerust te
maken: Korte,
scherpe steken op
één plaats op de
borst wijzen vrij
wel zeker nooit op
een hartinfarct
Met dank aan de Ne
derlandse Hart
stichting.
Hart- en vaatziekten is thans
volksvijand nummer één. Sinds
de jaren vijftig zijn er in vele
landen meer doden gevallen
door hartziekten dan door alle
vormen van kanker samen.
Men zou kunnen stellen dat co
rona irtrombose (de latijnse
naam) een van de belangrijkste
welvaartsproblemen in onze sa
menleving is geworden.
Enkele jaren voor de tweede we
reldoorlog kwam de hartaanval
eigenlijk alleen maar voor bij
hooggeplaatste zakenlieden en
ambtsdragers. Voorts vielen er
veel meer slachtoffers bij de
mannen dan bij de andere sek
se. Een verklaring hiervoor is
dat de vrouw toen ïn bet alge
meen als enige taak de huishou
ding had. Een noeste arbeider
die zwaar lichamelijke arbeid
deed had ook veel minder kans
op een hartinfarct Dit kwam
door het feit dat deze groep
mensen zeer sober at (weinig
geld) Dit in tegenstelling tot de
•welgestelden die zich vol stop
pen met veel en vet voedsel.
En het Is bekend, veel en vet
voedsel is veelal één van de
belangrijkste oorzaken een har
tinfarct te krijgen. In de tweede
wereldoorlog en vlak daarna
begon het met de regelmaat
van de klok voor te komen dat
er even veel welgesteiden als
„noeste arbeiders" aan hun
einde kwamen door een har
taanval. De oorzaak van deze
kentering was de veranderde
levensstandaard. In de oorlog
was er betrekkelijk weinig (vet)
voedsel en né de oorlog werd
de levensstandaard zowel voor
de „rijken" als .armen" gelijk
getrokken. De mensen werden
steeds zwaarder van het (over
vloedige) welvaartseten. Studie
toonde aan dat mannen met 40
procent meer lichaamsgewicht
dan hun sekse-genoten, drie
maal zoveel kans op een har
taanval hebben. De gevolgen
van de welvaart, te veel eten,
drinken en roken brengen dus
zeker een groot aantal gevaren
voor de gezondheid met zich
mee. Vandaar ook dat men een
nieuwe naam voor deze kwalen
heeft gevonden. In ziekenhui
zen spreekt men tegenwoordig
van „wel2tjnsziekten" en „wel-'
vaartspatienten".
In een van de jaarverslagen van
het Delftse St Hippolytuszie-
kenhuis wordt voor het eerst
aandacht besteed aan de toena
me van het aantal welzijnspro
blemen. „De veranderingen in
het maatschappijbeeld hebben
hun weerslag op de kosten van
de gezondheidszorg en op de
gang van zaken in het zieken
huis", wordt in het jaarverslag
geconstateerd. „Door de snelle
veranderingen heeft de mens
moeite om zich aan te passen
in zijn werk- en leefomstandig
heden, hetgeen resulteert in een
lichamelijk en geestelijk onbe
hagen", aldus het Delftse hospi
taal. In een gesprek met de
geneesheer-directeur van het
St. Hippolytusziekenhuis, Dr.
- Calis wordt al snel duidelijk
- dat de welzijnsproblemen voor
lopig niet zullen worden opge
lost Hij ziet de toekomst dan
ook somber in. Ook een ver
keersongeval rangschikt Dr.
Calis onder de welzijnsproble
men. De motivatie: „De auto,
fiets en bromfiets is een logi
sche ontwikkeling van onze
welvaart Deze ontwikkeling
heeft naast nuttige eigenschap
pen ook een groot aantal geva
ren met zich meegebracht. Het
is duidelijk aan te tonen dat de
welvaartsontwikkeling slachtof
fers eist".
Dr. Calis is van mening dat te
vens veel psychische aandoe
ningen een rechtstreeks gevolg
zijn van ome welvaart. „Vooral
mensen aan de top hebben het
zwaar te verduren. Die hebben
op een gegeven moment de
druk van bovenaf, dus van hun
chefs én de druk van beneden-
af, dus van de ondergeschikten
die ook erg graag een plaatsje
in de top zouden willen".
Hij is ervan overtuigd dat we met
de welzijnsproblemen zuilen
moeten leren leven. Volgens
Calis hebben we m ons land de
top van de welvaart nu wel
bereikt. „En als je daar goed
mee om kunt gaan kunnen we
spréken van echte welvaart
zonder problemen".
Grote post
De welzijnsproblemen betekenen
een grote post in de boekhou
ding van de instanties die indi
rect bij deze problemen zijn
betrokken. In de allereerste
plaats zijn dat de ziekenfond
sen die miljoenen per jaar uit
geven voor ziekenopname ver
oorzaakt door welzijnsproble
men. Dan is er nog de verzeke-
ringsmaatschapij {voor particu
lieren) die per jaar meer geld
uitgeeft aan deze moderne kwa
len dan ooit te voren.
Hoeveel geld er exact wordt be
steed aan de categorie welzijns-
zieken is moeilijk te schatten
artkw
voorkomen. Maar we
moeten er
n wel
wat voor over jiebben
omdat het nogal moeilijk is een
kwaal wel dan niet te rang
schikken onder het welzijnspro
bleem. Niet veel en vet eten
alleen zijn de grote boosdoe
ners die een hartaanval kunnen
veroorzaker). Drie andere be
langrijke factoren die bijdragen
tot een grote kans van een hart
kwaal rijn de bloeddruk, een te
hoog cholesterolgehalte en wei
nig beweging van het lichaam.
De welvaart levert steeds meer
ontdekkingen op om het leven
te vereenvoudigen en de licha
melijke inspanningen tot een
minimum te beperken. En be
weging is iets waar het lichaam
broodnodig behoefte aan heeft. CultUUTproblesm
Een lijkschouwing op een 69-ja- 4
rige sportman toonde aan dat
de kransslagaderen nog even
gezond waar als die van een
20-jarige jongeman. De bejaar
de atleet ging wel elke dag een
uur hard lopen. Maar televisie
en automobiel zorgen er veelal
voor dat voor hardlopen bij ons
niet al te veel terecht komt.
Dr. I. van der Veen, in het dage
lijks leven bedrijfsarts in Delft
vindt het aangekaarte probleem
een moeilijk onderwerp. „Men
zou de cultuur als oorzaak van
onze welzijnsproblemen kun
nen noemen. In onze samenle
ving komen hart- en vaatziek
ten erg veel voor maar Afrika
waar de cultuur weer heel ver
schillend is van de onze staan
infectieziekten op de eerste
plaats. Dat er in dat werelddeel
ook veel minder hartinfarcten-
zijn dan in de westelijke wereld
komt natuurlijk ook door het
feit dat de mensen daar veelal
de „gevreesde leeftijd" niet be
reiken omdat ze jonger sterven
WawWIW* u cp.
aan een of andere ziekte. En de
gevaarlijke leeftijd in ons land
begint bij vijfenveertig jaar",
weet Dr. Van der Veen te ver-
tellen.
De bedrijfsarts vindt dat de psy
chische problemen de laatste
jaren eveneens belangrijk zijn
toegenomen. „Maar de meeste
mensen wijten hun psychische
problemen aan het werk dat ze
doen en dat is nou iets wat ik
niet altijd geloof. Volgens mij
zijn tal van factoren hierbij be
langrijk. Heeft de patiënt moei
lijkheden thuis? Hoe vat hij zijn
te verdelen rol op als bijvoor
beeld arbeider, huisvader en
vnjetijdsbesteder? Dat laatste
betekent veeial in de auto stap
pen, de hele dag gezellig met
het gezin rondtuffen en in de
avonduurtjes onderuitgezakt
teevee kijken". Hij vertelt dan
het behandelen van nervosi-
teitsklachten 15 tot 30 procent
van het werk in beslag neemt
bij een huisarts die deze proble
men van zijn patiëntenkring
krijgt te verwerken. Voorts is
aangetoond dat deze klachten
meer voorkomen bij vrouwen
dan bij mannen. De-leeftijds
groep 30-50 jaar heeft het meest
te kampen met nervositeitskwa-
len.
Dat men tegenwoordig zoveel
ziektebeelden "een teken van
nervositeit" noemt komt vol
gens de bedrijfsarts door het
feit dat een dokter nu veel meer
aandacht heeft voor de geeste
lijke problemen van zijn pa
tiënt. „Vroeger keek men alleen
maar naar de lichamelijke af
wijkingen omdat de weten
schap in da psychische sector
Door
Gérard Voituron
nog niet zo ver gevorderd was
als nu het geval is. Vandaar
ook dat men veelal denkt dat
nervositeit thans meer voor
komt dan tientallen jaren gele
den".
Gezellig ontspannen
b umpertje-aan-bumpertje.
Optimisme
Ondanks de sombere statistische
cijfers van de laatste jaren ziet
Dr. I. van der Veen de toekomst
optimistisch tegemoet. "Dankzij
de inspanningen van bepaalde
instituten zoals de Nederlandse
Hartstichting en het Koningin
Wilhelminafonds zal er in _°e
toekomst weer een ombuiging
komen om deze epidemie
want zo mag je het best noe
men te onderbreken- Welzgn.
moet geluk voorstellen. Mis
schien komt het nog eeris
