Wie gaat met oostelijke wind naar 't strand?
Pronken met
versierde
voertuigen op
Vijfsluizen
Canadees
koor in
Maassluis
Kantoorbediende
bekent lekprikken
van autobanden
1
ïtl
Vernieuwing
ïioofdriool
Voorzichtigheid
Lunchconcert
van Henk
Vahrmeyer
Noorse jeugd
in Vlaardingen
Hoekse Prins
Hendrikstraat
afgesloten
Orgelbespeling
en pauzedienst
WOENSDAG 30 JULI 1975
-Bijna
want d
de kwa
Drs. De Hartog ....kwallen....
Matige tot krachti
ge oostelijke wind-.",
zegt de monotone
stem van de nieuwsle
zer door de radio. Ter
wijl de zon hoog aan
de hemel staat komen
de teleurstellingen on
der de vele zon- en
wateraanbidders los.
Oostelijke wind, nou,
■dan kun je het strand
en de zee wel weer
vergeten. Je zou toch
gek zijn om met oos
telijke wind naar het
strand toe te gaan!
Dat betekent immers
dat die vreselijke
kwallen door de gol
ven op het strand
worden geworpen. En
dan maar niet te den
ken aan de kennisma
king met een kwal
wanneer je aan het
pootje-baden bent.
Op het moment dat deze ge
dachten gang ach bij velen
afspeelt staan twee jongetjes1
elkaar buiten voor 'akelige
kwal1 uit te maken. Tien te
gen één dat ze ruzie hebben
en bij gebrek aan doeltref
fende woorden haalt men de
kwal er maar weer eens bij.
Kwallen, wie kent ze niet?
Wie heeft zich niet lopen er
geren aan het vaak blau
wachtige ronde verschijnsel
met z'n angtaanj agende ten
takels. En dan die prikke-
n..koud word je ervan wan
neer je daaraan denkt Prik
ken met alle nare gevolgen
vandien. Flink jeuk en rode
plekken op het strand; en
komt de nood aan de man
dan heb je meestal niets bij
de hand om het kwallengif
zo snel mogelijk te neutrali
seren. Eind van het bedje is
dat men zo snel mogelijk
huiswaarts moet. Je dagje
strandplezier is dan wel aar
dig. 'verkwald'.
Kwallen, wat weten we er
als leek van? Goed, ze prik
ken, of bijten of steken fin
de volksmond kunnen kwal
len dat allemaal) en we we
ten dat ze met oostelijke
wind landinwaarts komen.
Prikkeling
Schiedam De dienst gemeente
werken is vandaag begonnen
met het vernieuwen van het
hoofdriool in de Oude Maas
straat De werkzaamheden zul
len vijf weken duren.
Het verkeer zal weinig hinder on
dervinden van het werk, omdat
de Oude Maasstraat een zoge
naamde dubbele straat is en
slechts één kant van de weg zal
worden afgesloten. Het verkeer
kan dus langs het werk rijden.
De omwonenden zijn ingelicht
over de aard van het werk en
de duur ervan.
"Zo*n netelkapsel is in prin
cipe opgebouwd uit een ron
de. eivormige of cilindrische
capsule waarin een holle
draad ligt opgerold "Jicht De
Hartog toe. "Bij voldoende
prikkeling wordt de holle
draad met kracht uit de ten
takels geslingerd en dringt
hierbij in de huid. De ernst
van de gevolgen van het
kwallen-contact is sterk af
hankelijk van een aantal
factoren. Hoe groot is het
huidoppervlak dat met de
tentakels in aanraking
komt; wat is de aard van
het vergif - want het ver
schilt nogal tussen de ver
schillende soorten kwallen -
en hoe is de individuele ge
voeligheid van het slachtof
fer?
Over de aard en de samen
stelling van het netelgif is
Verder staan we er niet bij
stil.
Maar vragen zoals 'waar
komt de kwal oorspronke
lijk vandaan', *hoeveel soor
ten zijn er' en 'hoe groot
kunnen ze worden' zijn ty
pisch vragen die je aan een
specialist moet voorleggen.
En drs. J.A. de Hartog, ver
bonden aan het Natuurhisto
risch museum in Leiden
weet er wel het een en an
der over te vertellen, al is
zijn specialisme eigenlijk
Zee-anemonen.
De kwal wordt ingedeeld bij
de zogenaamde Holtedieren
die weer zijn onder te ver
delen in Neteldieren waar
van er zo'n tienduizend
soorten zijn. De tweede ca
tegorie bij de indeling van
de Holtedieren zijn de Rib
kwallen waarvan circa tach
tig soorten bestaan. Drs. de
Hartog: "Kwallen vormen
een betrekkelijk kleine, on
geveer 200 soorten tellende
dïergroep die tot de groep
der Neteldieren behoren.
Neteldieren worden geken
merkt door het bezit van ne-
telcellen die het vermogen
bezitten om netelkapsels te
vormen. Het zijn relatief
eenvoudige dieren die in
principe bestaan uit een uit
drie weefsellagen opgebouw
de wand, welke een cilindri
sche, beker- of klokvormige
holte, de zogenaamde darm-
holte, omsluiten. De darm
holte staat door middel van
één enkele opening in ver
binding met het omringende
milieu. Deze 'mond' die om
geven is door de tentakels,
dient zowel om voedsel op
te nemen als om onverteer
de en onverteerbare voedsel-
resten uit te spuwen". Hij
vertelt voorts dat de tenta
kels dienen voor het vangen
van prooidieren. De tenta
kels zijn in het algemeen
zwaar bezet met netelbatte-
rijen. En juist die netelbatte-
rijen maken het leven van
de badgast vaak tot een hel
Het brandende gevoel dat
ontstaat wanneer men met
een kwal in aanraking'
komt, wordt veroorzaakt
door het gif dat bij deze
aanraking vrijkomt uit de
microscopisch kleine netel
kapsels in de tentakels.
Het netelkapsel. Circa drieduizend maal vergroot.
wetenschappelijk nog be
trekkelijk weinig bekend.
Wel weet men dat de eiwit-
verbindingen een verlam
mende uitweudng hebben.
Daarnaast heeft de weten
schap ook een stof aange
toond (S-hydroxytryptamine)
die in de weefsels van de
mens histamine vrijmaakt.
Histamine is een stof die in
gebonden - inactieve toe
stand vooral in de huid en
in de longen voorkomt en
die een belangrijke rol
speelt in de bloedcirculatie.
Het vrijkomen van deze stof
in of onder de huidweefseis
veroorzaakt verwijdering
van de bloedvaten en zwel
lingen."
vaarli jk dier. Het gif kan
ademhalingsmoeilijkheden
en zelfs bewusteloosheid
veroorzaken. In het water
zal een steek dus tot ver
drinking kunnen leiden. Ook
kennen we aan onze stran
den nog de Kompaskwal,
doch het contact met deze
kwal is meestal minder 'in
nig" dan bij andere soorten
omdat de tentakels nogal
kort zijn.
"Bij een kwallenbeet komt
voorzichtigheid op de aller
eerste plaats", vertelt De
Hartog. "Het beste wat men
door
Gérard Voituron
nd een beet in eerste instan
tie kan doen is om de des
betreffende plek even af te
schuren met wat vochtig
zand en daarna af te spoe
len om aanklevende slijm of
tentakelxesten waarin nog
netelkapsels zitten, te ver
wijderen. Een behandeb'ng
met spiritus of alcohol is
nog effectiever. Wanneer er
niets van deze spullen bij de
hand is, op zand né» dan
kan men de plek flink ins
meren met zonnebrandolie.
Toch blijft het altijd ver
standig een arts te waar
schuwen als de pijn lang
blijft voortduren".
De Hartog zegt dat een
kwal zonder netelkapsel ner
gens zou zijn. Met die netel
kapsels bemachtigen zij in
zee hun prooi die bestaat uit
planktondiertjes zoals vislar-
ven en kleine kreeftachti-
gen. Ook de kwal wordt on
dergebracht bij de categorie
plankton.
Kwallen bestaan voor het
grootste gedeelte uit water
(ca. 95 procent). Hun soorte
lijk gewicht is dan ook vrij
wel gelijk aan dat van het
zeewater. Bovendien biedt
de omvang van de zwem-
idok die als een soort para
chute in het water hangt,
dermate veel weerstand, dat
kwallen letterlijk en figuur
lijk in het water zweven.
Kwallen kunnen zich enigs
zins bewegen door een pul
serende beweging met de
zwemklok te maken. Op de
ze wijze zijn ze in staat hun
diepte te regelen. Bij ruw
Gezellig wat ap-
zwemmen met dit ko
lossale beest.
weer en vaak ook bij felle
zonneschijn mijden kwallen
het oppervlakte water. "Hie
rin moet mogelijk ook de
oorzaak gezocht worden
waarom kwallen bij oosten
wind op onze stranden aan-
spoelen", aldus De Hartog.
"Oostenwind, vanuit de
kust, veroorzaakt namelijk
een onderstroom in tegenge
stelde richting, waardoor de
kwallen uit dieper water via
deze onderstroom naar de
kust gevoerd worden en op
onze stranden aanspoelen.
Gezien het feit dat het
2wemvermogen van de
kwallen te gering is om iets
tegen de zeestroom in te
brengen behoren kwallen
per definitie tot het plank
ton, al denkt men bij het
woord plankton doorgaans
aan veel kleinere organis
men".
Volgens De Hartog behoren
de Neteldieren tot de oudste
bekende levende wezens.
Vertegenwoordigers van de
ze groep zijn bekend uit het
Cambrium -.zo'n 500 - 600
miljoen jaat®geleden. In te
genstelling tot met name ve
le Bloemdieren, die over een
of andere vorm van skelet
beschikken zoals de koralen,
ontbreekt oen skelet volledig
bij de (grotendeels uit water
bestaande) kwallen. De kans
dat er dan ook een kwal-
fossiel gevonden zal worden
is zeer klein. Toch heeft
men in verschillende grond
lagen fossielen gevonden
waarvan men meent dat het
kwallen zijn.
Wie heeft er zin om tussen tientallen kwallen aan het strand te gaan liggen?
Zeewespen
De meest gevreesde kwallen
komen volgens drs. de Har
tog voor in het Indo-Paeifi-
sche gebied. Meestal noemt
men deze kwallen 'zeewes
pen*. De steek van deze
beesten is in de meeste ge
vallen dodelijk. De zeewesp
komt vooral voor aan kust
van Noord-West Australië.
Ook de steek van het 'Por
tugese oorlogsschip', ook
een kwal, is bijna in alle ge
vallen dodelijk. Deze soort
komt vooral voor in het Ca
ra Ibisch eebïed. Bij hoge
uitzondering wordt deze
soort via de warme golf
stroom naar Europa ge
voerd. Een aantal jaren ge
leden zijn er enkele van de
ze soort aangespeeld op Te-
xeL
De kwallen die aan onze
kust voorkomen zijn in het
algemeen geen 'dodelijke'
stekers maar meer de "on
aangename". De meest voor
komende kwallen aan onze
stranden zijn de gele en
blauwe haar kwal. Volgens
De Hartog is het met deze
kwallen wel altijd goed raak
omdat de tentakels van deze
soort nogal groot zijn en op
die manier een groot deel
van het menselijk lichaam
kunnen bestrijken.
De gele haarkwal is de
grootste die er onder de
kwallen te vinden is. De
zwemklok kan een doorsne
de bereiken van meer dan
twee meter en de tentakels
kunnen minstens 40 centi
meter lang worden. In onze
streken wordt deze kwal
doorgaans niet groter dan
een halve meter. Toch is de
gele kwal een potentieel ge-
Schiedam Onder wel ideale
weersomstandigheden organi
seerde de ontspanningscom-
missie van de Volkstuinders-
vereniging „Vijfsluizen" het
jaarlijkse bloemencorso voor
de jeugd. Het samenvallen met
de vakanties beïnvloedde
enigszins het aantal inzendin
gen van dit corso. Zo'n dertig
deeinemertjes pronkten met
hun versierde voertuigjes die
door een jury, samengesteld uit
de heren A. de Bruijn ea J.
Batenburg van de stadskweke-
rij, op originaliteit en artistie
ke waarde werden beoordeeld-
Er vielen hierbij leuke staaltjes
van bloemschikken te bewonde
ren waarbij de vaardige han
den van vaders of moeders te
herkennen vielen. Ook de ge
bruikelijke verkleedpartijtjes
ontbraken niet in de bonte stoet
die over het tuinencomplex
trok voorafgegaan door de
drumband Juliana met majo
rettes.
Bij het clubgebouw heerste weer
de bekende drukte nu veel le
den hier het vertrek van het
corso bijwoonden. Ook 's
avonds volop gezelligheid toen
de lampionoptocht hier van
start ging. Dit jaar was het de
beurt aan de tuinders van het
oude gedeelte van het complex
om het lint van lichtjes te zien
voorbii trekken.
Veel van hen hadden voor deze
gelegenheid hun „domeintjes"
enigszins verlicht wat de sfeer
verhoogde. De feestdag werd
met een gezellig samenzijn in
het clubgebouw besloten.
De drie bekroningen werden door
de jury toegekend aan: 1) Ma
rion Brand met haar versierde
poppenwagen; 2) Etiënne Crone
als het ventende bloemenmeis
je; 3) Tobias van de Windt als
Pipo de Clown met zijn versier
de fiets. Voor ieder kind was
er bovendien een leuk prijsje
en de gebruikelijke tractatie.
Hoewel de tuinhouders aanvanke
lijk veel hinder ondervonden
van het natte voorjaar liggen
hun stukjes grond er voortref
felijk bij. Regen en zon van de
laatste weken zorgden voor gro
te bloemgïften bij de eenzoroe
rige planten en ook de rozen
schijnen onuitputtelijk te zijn in
het geven van hun geur en
PTacht
Op veler verzoek worden in au
gustus wederom hengelwed-
strijden gehouden voor jeugd
en volwassenen in het altijd
nog rustieke gedeelte van de
Poldervaart, grenzende aan het
complex. In september arran
geert de commissie een bus
tocht naar de Flevohof in de
Noord-oostpolder. Naar ver
wachting zal het aantal leden
dat de tocht meemaakt bijzon
der groot worden.
Schiedam Een 11-jarige kan
toorbediende heeft tegenover
de politie bekend vorige week
in de wijk Nieuwland een
twintigtal autobanden te heb
ben lekgeprikt De totale scha
de van de vernielingen be
draagt ongeveer 3000 gulden.
Vrijdagochtend deden op het
hoofdbureau van politie tien
autobezitters aangifte van ver
nieling van autobanden. Bij elk
van de tien personenwagens
stonden twee banden lek. Alle
auto's stonden op de Parkweg
of in de Mgr. Nolenslaan.
De nacht daarvoor hadden sur
veillance-agenten al enkele op-
geseholen jongens in die omge
ving zien rondzwerven. Zij za
gen toen nog geen enkele aan
leiding om een oogje in het zeil
te blijven houden.
In het weekeinde kon de politie
de kantoorbediende, W. B. uit
Schiedam, aanhouden. De jon
gen is „een goede bekende" van
de politie-
Maassluis Op zaterdag 9 au
gustus zal the British Columbia
boys choir uit het Canadese
Vancouver een concert geven in
de Grote Kerk in Maassluis.
Het optreden begint om kwart
over acht Het geheel staat on
der leiding van dirigent Donald
Forbes.
Dit koor bestaat uit jonge zangers
tussen de 7 en de 23 jaar. In
Canada bestaat een lange
wachtlijst om lid te mogen wor
den.
Deze Europese trip is de vierde
van het koor dat pas in 1963
werd opgericht. Een jaar later
volgde al de eerste toe mee naar
het Europese vasteland. Voor
het concert in Maassluis heeft
het koor een eigen organist,
Donald J. Woodworth. Het op
treden zal verder worden afge
wisseld met drie orgelsolo's van
Feike Asma. De entreeprijs be
draagt 3,50 gulden en CJP-hou-
ders en 65-plussers betalen
twee gulden.
Vlaardingen Donderdag houdt
Henk Vahrmeyer, organist van
de gereformeerde kerk in
Naaldwijk, een lunchconcert in
de Grote Kerk in Vlaardingen.
Op het programma staan wer
ken van Walter, Stanley en Ro
ger. Het concert begint om
kwart voor één en duurt een
halfuur.
Welke kwallen komen regelmatig voor
aan onze kust?
a. De oorkwal. Doorsnede 10 tot 20 centi
meter.
b. De KompaskwaJ. Doorsnede 10 tot 20
- centimeter.
c. Gele haarkwal. Doorsnede 15 tot 50
centimeter.
d. Blauwe haarkwalDoorsnede 10 tot 30
centimeter.
e. De Zeepaddestoel. Géén tentakels. Een
zeer stevige kwal die - op het strand
aangespoeld - zijn vorm niet direct
verliest Doorsnede 10 tot 40 centimeter.
Naast de kwallen treft men ook vaak
kleine bolvormige glasachtige heldere
gelatineuze bolletjes aan. Dit zijn echter
géén kwallen maar bijvoorbeeld zee
druifjes
Vlaardingen Vrijdag komen er
een groep Noorse jongens en
meisjes uit Larvik in Vlaardin
gen aan. 't Een en ander vindt
plaats in het kader van de be
trekkingen tussen Vlaardingen'
en Lan.dk. Het uitwisselingsbe-
zoek, dat tot 6 augustus duurt,
is bedoeld om de Noorse jonge
lui op een zo breed mogelijke
basu de gelegenheid te geven
kennis te maken met Vlaardin
gen en de Vlaardingse bevol
king.
Vrijdagmiddag om vier uur ont
vangt het gemeentebestuur de
Noorse gasten met hun Vlaar
dingse gastfamilies op het stad
huis.
Op het programma voor de jonge
Noren staan ook bezoeken aan
Rotterdam, Delft, Den Haag en
Amsterdam.
Hoek van Holland Vrijdag
avond van 6 uur af zal de Prins
Hendrikstraat voor alle verkeer
worden afgesloten. Dit in ver
band met de laatste mars van
de VW-avondvierdaagse. Tij
dens de afsluiting geldt voor
beide zijden '/an de straat ook
een stopverbod zodat al eerder
geparkeerde voertuigen even
tueel kunnen worden verwij
derd.
Schiedam Vrijdag om half een
wordt opnieuw in de Grote
Kerk een concert op het orgel
gegeven. Daarna volgt een kor
te pauzedienst Dit keer is de
spreker ds. H.J. Groenewegen.
Het orgel wordt bespeeld door
de heer Wim Pelgrim.
Op het programma staan werken
van Bach, Homilius, Hani en
Green. Toegang is gratis.
