mm
allemaal niet
!j >1 rï!':
Prof. Backer Dirks over einde
drinkwater iuoridering:
lafve
borstel
per
jaar...
WOENSDAG 1 SEPTEMBER 1876
Het
Ivoren Kruis:
m
ÉISÈsN
foenen
gebitten
waard
V
Effect
Hoor
Cok Koeleman
Weegschaal
Tiel
Achter
Niet voor niets
„Gemiddelde
Nederlander'
9fHet was
Prof. O, Backer Dirks. Hoogleraar in de preventieve
aan de Utrechtse rijksuniversiteit
tandheelkunde
oontol oppro*.
coviteilen
per Kind
Cultmborg
fnderroekjoor 1952 '53
Tandbederf in CuJemburg en Tiel. Het drinkwater
in Culemborg bevatte 0,1 mg fluor per liter, het
water in Tiel 1,1 mg. De grafiek toont de fnvfoed
hiervan op tandbederf bij kinderen van elf tot en
met vijftien jaar van 1952 tot en met 1965.
Aan het einde van de proef had een kind In
Culemborg gemiddeld 2es gaatjes in tanden en
kiezen terwijl de kinderen in Tiel er gemiddeld twee
hadden.
Bij het begin van het experiment was het gemiddel
de In beide gemeenten ongeveer vier.
Utrecht We moeten
meer dan zeventig jaar
terug in de geschiedenis
om wat te weten te
komen over de voorloper
van de
drinkwaterfluoridering.
Zoals zo vaak gaf de
natuur het voorbeeld. !n
Amerika werden rond 1900
gebieden gevonden waar
de mensen bijzonder
weinig last hadden van
tandbederf. Intensief
onderzoek leidde ertoe
dat ongeveer dertig jaar
later kon worden
vastgesteld dat fluoride (in
de wandeling fluor
genoemd) in het
drinkwater hiervan de
oorzaak was. In dit geval
had de natuur het water
rijk van dit element
voorzien.
We schrijven 1976. Daar
waar de natuur wat
schaarser met fluor
omspringt, heeft de mens
deze taak overgenomen.
Ook in Nederland
gebeurde dit. Tot een
Koninklijk Besluit in de
Staatscourant hieraan een
einde maakte.
Wat nu? Deze vraag
stelden we prof. O. Backer
Dirks, hoogleraar
preventieve tandheelkunde
aan de Rijksuniversiteit in
Utrecht. Hij is al sinds
1942 in Nederland doende
met het bestuderen van en
experimenteren met
gefluorideerd drinkwater.
..Het water dat Rotterdam
gebruikt voor de
drinkwatervoorziening
bevat 0,3 mg fluor per
liter. Dat zit op een
natuurlijke wijze in het
water. Die hoeveelheid
wordt aangevuld tot 1.1
mg. Deze concentratie
zorgt ervoor dat de
mensen die dat water
gebruiken, vijftig procent
minder last van tandbederf
hebben. Dat kon goed
worden onderzocht omdat
in Amerika de mensen al
meer dan een hafve eeuw
water dronken met genoeg
fluor. Nadelige gevolgen
waren er niet. behalve daar
waar extreem veel fluor in
het water zat. Het gaat dan
om meer dan 7 mg per
liter. Deze concentratie is
slecht voor het
beendergestel. Het kan
leiden tot verkalking van
het bot".
„in Ethiopië hebben we
onderzoekingen gedaan.
De mensen daar krijgen
per dag veertig tot zestig
mg fluor binnen. Het enige
nadelige effect waren
afwijkingen aan de botten.
Dat fluor
kankerverwekkend zou zijn.
is gewoon niet waar".
Weer even terug naar de
geschiedenis. Backer Dirks:
„In 1940 zijn we in
Nederland de eerste
experimenten gaan doen.
Fluorideren kon toen nog
niet jn verband met de
oorlog, in 1946 zijn we die
mogelijkheid gaan bekijken
tot we in 1953 in Tiel met
de fluoridering van het
drinkwater begonnen. Na
15 jaar kon worden
aangetoond dat de mensen
uit Tiel de helft minder
tandbederf hadden. Dit
effect was veel groter dan
we verwachtten".
„Fluor is de enige
natuurlijke stof die het
glazuur van de tanden en
kiezen sterk kan maken.
De enige wijze waarop we
in de natuur gezien
hebben dat dit goed werd
toegepast, was ais fluor in
het water zat. Wet de
fluoridering deden wij
hetzetfde. Maar bovendien
kunnen we weinig anders
doen. De eetgewoonten
van de mensen
veranderen? Bovendien is
het eten van suiker niet
onnatuurlijk. Het is echter
wel schadelijk. Het gebit
kan wel tegen een
bepaalde hoeveelheid
suiker. Eet je drie keer per
dag iets met suiker, dan is
er niets aan de hand. Maar
de mensen doen de heie
dag niets anders. Dat is
funest. De hoeveelheid
tandbederf wordt namelijk
bepaald door het aantal
keren dat je per dag suiker
gebruikt Je kunt dus beter
in één keer vijf toffees
eten, dan om het uur één".
„Je moet dit hele probleem
zien als een weegschaal:
aan de ene kant de aanval
van suiker op het gebit en
aan de andere kant de
fluor. Hoe meer je snoept,
hoe meer fluor nodig is".
Als we dan vragen of het
tandenpoetsen helemaal
geen gewicht in de schaal
legt, komt het antwoord bij
de hoogleraar er maar
moeilijk uit. Uiteindelijk
zegt hij: „Ik moet eigenlijk
nee zeggen. Daar zie ik
echt geen heil in. Het
poetsen wordt meestal niet
goed gedaan. Bovendien
kan het poetsen hooguit
tien procent of minder
tandbederf voorkomen, We
adviseren de mensen altijd
te poetsen met
gefluorideerde tandpasta.
Daarmee bereik je tuwsen
de 25 en 30 procent
minder gaatjes. Helaas is
15 procent van de
tandpasta in Nederland
maar gefluorideerd".
Wat nu? Professor Backer
Dirks stelt de vraag zelf en
geeft antwoord.
Flu ortab letten. Dat lijkt er
het meest op. Er zijn
echter twee problemen, fn
plaats van de natuurlijke
manier om fluor met het
drinkwater binnen te
krijgen, moeten de mensen
nu een paar keer per dag
een tablet nemen. Het
tweede probleem, en dat is
veel groter, is dat er een
grote groep mensen is die
geen belangstelling heeft
voor het gebit. Die mensen
gaan geen tabletten
nemen. Je bereikt hert
echter wel met het
gefluorideerde drinkwater.
Tabletten zijn een a-sociale
maatregel, het water was
een sociale".
„In Tiel hebben we ook
proeven gedaan met die
tabletten. Dertig procent
van de kinderen gebruikte
ze zoals het moest en de
helft gebruikte ze, Tot de
kleuterschool kun je weinig
anders doen dan tabletten
geven. Ik vind het
aanvaardbaar om ze op de
scholen uit te laten delen.
Op de lagere scholen
wordt dat al veel
moeilijker. Daarom doen
we proeven, onder meer in
Hengelo, om de scholieren
ééns per week te laten
spoelen met een
fluoroplossing. Dat is zeker
minder effectief dan
tabletten, maar het is een
aanvaardbare oplossing",
„Een andere mogelijkheid
is de fluorappiicatie. Twee
keer per jaar wordt dan
het gebit met een vloeistof
ingesmeerd. Dat hebben
we gedaan met kinderen
van zeven jaar tot hun
zestiende. Het resultaat
was: de helft minder
gaatjes. Het nadeel van
deze alternatieven is echter
dat je dat je heie leven
moet blijven doen. Dat is
de kern van de zaak.
Water gebruik je gewoon
je leven lang. De rest niet.
Zodra je met de tabletten
of de applicatie stopt,
begint de weerstand van
het gebit af te nemen",
„Een nadeel van de
applicatie is, dat de tanden
en kiezen verkleuren. We
gebruikten tinfluoride, dat
heeft het beste resultaat.
Maar het tin zorgt voor de
verkleuring. Bovendien
kost het ontzettend veel
tijd. Je bent tweekeer per
jaar eer» kwartier per kind
bezig. Dat is precies de
tijd die de
schooltandartsen voor de
kinderen hebben. Daarom
is het beter om te spoelen
of fluortabietten te
gebruiken. De tijd die je
daardoor overhoudt moet
dan worden besteed aan
voorlichting".
„Overigens zijn we in
Nederland ontzettend
achter wat betreft de
tandheelkundige
verzorging. We moeten er
veel meer geld aan
besteden. Rond de
eeuwwisseling hebben we
drie a vier keer zoveel
tandartsen. De kosten
zuilen evenredig toenemen.
Maar dan zijn we nog niet
zover als men in
Noorwegen of Zweden is".
Er wordt gezegd dat de
fluoridering van het
drinkwater „verkeerd" is
gebracht. Als medicijn in
plaats van het aanvullen
van een natuurlijk
bestanddeel van het water.
Backer Dirks: „Het
fluorideren is natuurlijk.
Maar de fluoridevergiftiging
speelt een nadelige rol. In
het Sfoegebied fn
Zuid-Beveland zijn twee
bedrijven die ieder per dag
400 kilo fluor uitstoten. Dat
komt op het gras, de
koeien fikken het op en
worden ziek. Maar dat kun
je niet vergelijken met het
drinkwater. Het gaat om de
concentratie. Het ergste
vind ik dat er een
gevaarlijk spel is gespeeld;
op de angst van de
mensen. Er is steeds
gezegd dat je er kanker
van zou krijgen. De
mensen lopen met die
angst rond".
„Nu fs de beslissing om de
fluoridering te stoppen
genomen. Omdat de
persoonlijke vrijheid van de
mensen in het geding
kwam. Op allerlei gebieden
hebben we toch geen
vrijheid meer. Neem de
bromfietshelmen, de
autogordels. Ik kan me
voorsteilen dat dat wordt
ervaren als een vorm van
paternalisme dat niet meer
van deze tijd is. Waar de
oplossing ligt, zie ik niet.
Toch is het allemaal niet
voor niets geweest. De
belangstelling van de
mensen voor hun gebitten
is toegenomen".
,.De tandartsen zuilen het
druk krijgen. Maar niet
alfeen met boren en vullen.
De mensen nemen veel
eerder een kunstgebit. Dat
gebeurt nu al.
Op het
ogenblik heeft drie procent
van de achttienjarigen al
een kunstgebit, ikgeloof
dat we wel weer
terugkomen bij de
fluoridering van het
drinkwater. Wanneer weet
ik niet De huidige situatie
moet eerst bezinken. Dan
willan de mensen het wel
en de ffuoridering is
tenslotte voor de mensen".
„Zijn miljoenen kinderge
bitten niet iets beters
waard"? Deze vraag vorm
de de inleiding van een
artikel in het periodiek van
de Nederlandse Vereni
ging voor mond- en tand*
hygiëne Het Ivoren Kruis
waarin fel wordt uitge
haald tegen het stopzetten
van de drinkwaterfluoride-
ring.
Het enige middel waarmee
zeker vijftig procent vanal-
Ie tandbederf kan werden
voorkomen, is drinkwater-
fluoridering. Overal waar
dit in Nederland is inge
voerd, blijkt de gunstige
uitwerking van deze me
disch verantwoorde maat
regel.Fluor is de enige
stof, die een aanzienlijke
verhoging geeft van de na
tuurlijke weerstand van
het tandglazuur tegen
tandbederf. Drinkwater-
fluoridering is de enige
weg waarlangs de bevol
king van een optimale toe
diening van fluor kan wor
den verzekerd".
„Fluoridering is de enige
mogelijkheid om op korte
termijn soelaas te bieden
in de tandheelkundige
noodsituatie, ontstaan
door de ontstellende toe
name van tandbederf, in
het bijzonder bij kinderen.
De kosten van drinkwater-
fluoridering bedragen
slechts een fractie van die
van elke andere wijze van
fluortoediening. Met drink-
waterfluoridering is het
mogelijk een optimale
tandheelkundige verzor
ging voor de gehele Ne
derlandse bevolking be
reikbaar te maken".
„Zonder drinkwaterfiuori-
dering zullen de totale
tandheelkundige kosten
binnen afzienbare tijd on
betaalbaar worden en het
gros van de bevolking op
steeds jeugdiger leeftijd
het natuurlijke gebit gaan
ontberen aldus de tand
heelkundige gezondheids
voorlichting van Het Ivo
ren Kruis.
Prof. Backer Kirks lijkt niet
j fen onrechte weinig vertrou-
wen te hebben rn het tanden
poetsen van „de Neüerlan-
I der". Gemiddeld wordt per
jaar zes gulden per poetsen
de Nederlander aan tandpas
ta uitgegeven. Dat zijn drie
tubes. Anders geteld niet
eens genoeg voor één poets-
beurt per dag.
Ook de kwaliteit van de bor
stel is niet overweldigend
goed. per jaar wordt slechts
ruim een halve borstel ge
bruikt In Scandinavië ligt dit
verbruik op twee of drie bor
stels per jaar. Deze cijfers
zijn afkomstig van de Stich
ting Voorlichtings Instituut
voor de Suikerverwerkende
Industrie (VISI) in Amsfer-
I dam.
