lfe«
is
MOERMANBROOD:
ll®S|
IS
ÉS
■m
-^a;^0NDERDAGy8:SEPTEMBER .1977
VD/SC/WW 4
I tr:
'si?7.
Het graan -
uit de Haar
lemmermeer-
polder
wordt de mo
len binnen
gebracht
Bakker Leen van Gaafen bij hel meel-zonder-scherpo-delen.
Molenaar Nicolaas Boe
kesteijn is druk in de
weer. Zojuist is een
vrachtwagen met een
flinke partij graan uit de
Haarlemmermeer gearri
veerd en die moet eerst
worden gelost Een dik
kwartier is het poot-aan
spelen. Als echter het
sjouwwerk achter de rug
is, veegt de kersverse mo
lenaar van de onlangs ge
restaureerde Vlaardingse
korenmolen Aeolus zich
eerst het zweet van het
klamme voorhoofd om
zich vervolgens op een
stapel zakken graan te
nestelen-
,£voi pauze, boys.-", zegt hij
dan. De benen van de Aeolus-
baas bungelen naar beneden.
Zich uitstrekkend, de handen
gevouwen achter zijn hoofd,
zegt Boekesteijn half-geeuwend:
.Je treft het niet Vandaag
wordt er niet gemalen, er staat
nauwelijks wind". Eigenlijk een
kleine teleurstelling, deze mede
deling. Er was immers op gere
kend dat hij een demonstratie
zou geven van het koren malen.
Tenslotte levert de molenaar
toch het meel voos* het „gezond
heidsbrood" van brood- en ban
ketbakker Leen van Gaaien?
Zwaar in de hand;
- c--C 'V v
licht op de maag
door Jaap Hazejager
Het »s al weer enkele maanden
geleden dat deze Vlaardingse
bakker uit de Voorstraat een
nieuwe soort brood bij zijn
klanten op de broodplank tover
de,.^ het zogenaamde moerman-
brood. „Dokter Moerman-
brood", verbetert de stoere mo
lenbaas. En alsof hij dóór een
lastige vlieg gestoken wordt laat
hij er op volgen™ „Vergeet het
woord dokter niet en het moet
met hoofdletters worden ge
schréven".
Een commerciële stunt? Eigen
lijk zóu dat zo gek nog niet zijn.
De bakker anno 1977, de warme
collega's ten spijt, hebben het
om de drommel niet gemakke
lijk. Er woedt een hevige strijd
om het bestaan: concurrentie
van de grootwinkelbedrijven en
supermarkten, opslokken door
grote broodfabrieken en boven
dien nog onderling gekrakeel
met als inzet wie zich nu wel en
wie zich niet „warme bakker"
mag noemen. De vakbladen
staan er bol van. Probeer in
deze chaotische tijden het hoofd
maar eens boven water te hou
den!
Laten we eerlijk zijn, de naam
van de (soms) bekritiseerde arts-
kankertherapeu t zegt toch wel
ietsj Als je die naam nu eens
aan je brood kan verbinden,
zoals eertijds met dat roemruch
te dokter Alissonbrood het ge-
val was™ dat kan natuurlijk
nooit kwaad. Baat het niet,
schaden doet het zeker niet!
Omkoopschandaaltje
Inmiddels is de warme bakker
met vrouw binnengekomen.
Moeilijke tijden, of niet— uit
oogpunt.^van reclame heeft hij
zijn zaakjes goed in de hand.
Een ieder die binnen is ontvangt
uit rijn mandje, toegedekt met
een smetteloos wit lakentje, een
loodzwaar broodje. De bakker
bast met luide stem: „Eigenlijk
zou je het hier ter plekke moe
ten opeten, dan weten we ten
minste waar we over praten".
De molenaar, de vrachtrijder-
graanleverancier die nog aan
wezig was, de Maaslandse mole-
naar Luitk Noordhof (67) die,
toevallig net de molen is binnen
gestapt, rij allen bestuderen als
'hetsware het uitgedeelde brood.
Kijken er met een zekere eer
bied naar, alsof het zojuist uit
hoger sferen is komen vallen.
•Allemachtig jongens, kwalitei-
tjeZ^zègt de man uit de Haar-
lentaieimeerpolder. Hijknijpt
er rwgeens in, alsof hij de
vleesdikte van een aan te kopen
ko&cohtroleert „Tsjonge, da's
stevi££en zwaar!*. Zelfs onze
fotograaf- Hans; Gebuis lijkt er
verstand,'van te hebben.SaJ.ve-
■J Ier aaet ér lekker uit", lispelt hij.
v- ,-'J3enTie gek !nan?m7r> reageert
hak%r Leai. 'J^enk-niet dat wij
:ier.;iem. slaatje, uit proberen te
slaan. iDit fa een bloedserieuze
zaa^waaraan dokter Moerman
mede-
en nog
^da wat kalende
n van
L-Dan
Luitje Noordhof, de mo
lenaar uit Maasland, be
kijkt de kwaliteit
om een stunt, althans niet om
een reclamegrap van de bakker
of de molenaar. De Vlaardingse
arts, door vele bemind, maar
door anderen zoals de vroegere
directeur-generaal van de volks
gezondheid professor dr. P.
Muntendam, een verstoorde
kwakzalver genoemd, is al ja
renlang klant van Van Gaaien.
Op een keer attendeerde de be
jaarde arts de bakker er op dat
hij weliswaar prima brood ver
koopt, dat rijn zogenaamde ge
zondheidsbrood evenmin te ver
smaden valt, maar dat het kwa
litatief toch.niet helemaal is,
wat het zou moeten rijn.
JZn dan kijk. je toch wel raar
op;je neus", zo steh Van Gaaien
Jbimers, je denkt toch dat je
honderd procent kwaliteit
brengt. Toch ben ik op een
avond naar de dokter gegaan
om met hem te praten. En daar
heeft hij mij we! een lesje na
tuurkunde en scheikunde gege
ven. Over de doorgaans ge
bruikte kwaliteiten graan, over
de bleekpreparaten om het meel
mooi wit te maken, over de
bakprocessen en over hoe hij
het zou willen hebben".
Er volgde een aantal weken,
waarin dag in dag uit proefbak-
sels werden gemaakt Zo mocht
Van Gaaien van dokter Moer
man alleen gebruik maken van
rauwe melk, zo onder de koe
vandaan. En verder mocht hij
uitsluitend Nederlands graan
verwerken. En dat was toch wel
even een probleem. „Tot dat mij
te binnen schoot", zo vervolgt
de enthousiast pratende bakker,
„dat sinds enige tijd de Aeolus
weer draait Ik er op af, naar
molenaar Boekesteijn met de
vraag of hij ook Nederlandse
graan verwerkt Moerman had
mij gezegd dat de kwaliteit van
het brood daarmee valt of
staat".
De gr aan tovenaar van de Korte-
dijk schraapt de keel.
Knetterhard"
Voor hem is het moment aange
broken de draad van het ge
sprek over te nemen. Hij steekt
zijn hand diep in een openge
maakte zak graan, trekt hem
terug en laat de korreltjes voor
zichting tussen zijn vingers door
in de graanberg glippen. Als er
nog maar weinige in rijn grote
vuist ritten, doet hij die open en
Iaat de korrels zien. „Knetter-
harde korreltjes", zegt de mole
naar. .Daar rit leven in. Die zijn
nog jong. Moet je eens uit Ame
rika of Frankrijk zien te krij
gen. Da's troep, heeft jaren op
geslagen gelegen alvorens het
naar Nederland is vervoerd.
Dan heb je er niks meer aan.
Dan is het leven er uit, de kiem
fa gestorven. Bovendien rit in
dit graan geen rommel, is niet
bespoten, het is puur natuur".
Boekesteijn zweert bij graan uit
Zeeland, de Hoeksche Waard en
de Haarlemmermeer. Uit die ge
bieden komen volgens hem de
beste graansoorten. Het zou best
mogelijk rijn dat Boekesteijn
graan uit andere gebieden kan
malen, maar dat weigert hij. ,Jk
vecht niet alleen voor de mo
len", zo zegt hij strijdbaar, „ik
vecht ook voor de gezondheid,
net als Moerman en Van Gaal-
en. Daarom ook ben ik trots dat
ik de hofleverancier van het
meel van Van Gaaien ben, want
dat betekent voor mij ook een
erkenning door de kankerthera
peut".
Toch gaat het niet alleen om de
gebruikte soort graan, de rauwe
melk - in fabrieken en grote
bakkerijen wordt gebruikt ge
maakt van melkpoeder - of de
manier van het bakken. Ook de
wijze van het malen is van groot
belang. In de fabriek wordt het
graan machinaal gemalen, alsof
het om koffiebonen of peper
gaat. Volgens dokter Moerman
en de bakkers heeft deze maal-
wij ze tot gevolg dat er altijd
miniscule messcherpe vliesjes
en stukjes graankorrel resten...
Moerman heeft er derhalve op
gestaan dat het koren tussen
twee molenstenen wordt gema
len. Precies zoals dat vroeger op
de. boerderij van zijn vader ge
beurde.
Zenuwstelsel
Boekesteijn neemt zijn gasten
mee naar boven. Na veel ge
klauter komt een ieder op de
zoveelste verdieping, die een
fraai uitricht biedt over een oud
stukje Vlaardingen. Behalve dat
bevindt zich daar het „zenuw
stelsel" van de Aeolus, de mo
lenstenen. De binnenkant ervan
vertoont een soort profiel, waar
tussen dè graankorrels rollen.
Het systeem komt er op neer
dat de korreltjes zelf elkaar fijn-
malen. Het profiel zorgt er voor
dat ze keurig van het meel ge-
Nicolaas Boekesteijn
zweert bij Nederlands
graan
scheiden worden. En dat alles
gebeurt tussen de grote,
draaiende ronde stenen. Alleen
op deze wijre is het volgens
insiders mogelijk dat er meel
wordt gemalen zonder scherpe
stukjes, hoe klein deze ook mo
gen rijn.
Voor de molenaar is het alle
maal een bekeken zaak. Dat
geldt trouwens ook voor rijn
collega Luitje Noordhof. Ook
hij is een oude rot in het vak.
Van Gaaien échter is er inmid
dels. nog meer van overtuigd
geraakt dat hij met rijn dokter
Moermanbrood een stuk ge
zondheid bij de mensen brengt
Vóór dat het brood ten verkoop
werd aangeboden moest het
eerst goedgekeurd worden.
Wekenlang hebben de bakker,
zijn vrouw, rijn knecht Malkeri-
horst en niet te vergeten dokter
Moerman zelf het nieuw ontwik
kelde brood geproefd. Echter,
niet met tegenzin, verre van dat
zelfs. „Thuis eten wij niet an
ders meer", zegt de bakker bij
na lyrisch..Het is zo lekker dat
je er niet eens boter op behoeft
te smeren. Ik ben er zo van
overtuigd dat het gezond is
Reeds na enkele weken kwamen
de reacties, nadat al eerder was
gezegd dat het „best lekker"
smaakt Een mevrouw had al
jaren last van haar maag. Het
mens at tien dagen dit brood'en"
ze heeft nergens last meer van"
En, alsof Van Gaaien iets heel
geheimzinnigs wil zeggen, ver
volgt hij met: ,,'t Is misschien
een vies praatje, maar als je dat
brood enkele dagen eet, zal je
merken dat langzaam maar ze
ker de kleur en de structuur van
de ontlasting verandert Als je
het wegspoelt, stuift het hele
maal uiteen Kijk, dat noem-ik
goed verteren..."
Bakker Leen van Gaaien is bij
zonder trots op rijn nieuwe pro-
dukt, maar hij is ook wel enigs-
zins angstig. Terugkomend op
reclamestunts en dergelijke,
zegt hij bang te rijn dat coll©:
ga's hem willen imiteren en ook
een soortgelijk brood op de
markt zullen brengen. Vandaar
ook dat de.naam van het brood
inmiddels is gedeponeerd en het
officieel Dokter Moermanbrood
mag worden genoemd. Zei/s is
een papieren zak met daarop
een bepaalde opdruk ontwor
pen. Deze rit van vandaag af om
het brood. Dit alles om de con
currentie een slag voor te rijn.'
Verder is een verzoek om patent
ingediend, zodat ook de recep
tuur kan worden beschermd
De dokter
Tot slot een korte reactie van
dokter Moerman zelf. de man
dié rijn naam aan het brood
heeft willen geven. „Inderdaad
is dit brood beter dan andere
broodsoorten", zo bevestigt de
bejaarde arts. „Helaas is het zó
dat gebruik gemaakt wordt vart
allerlei hulpmiddelen en dat
meer en meer de natuurrijke
grondstoffen worden geweerd,
uit economische overwegingen.
Maar daarbij vergeet de fa*
brieksbakker dat tevens de ge
zondheid voor een deel op het
spel staat Hét bleekmiddel
waar de meel zo mooi wit mee
wordt gemaakt, omdat het dan
zo lekker oogt, is een groot ver
gif. Is daar ons lichaam voor
gemaakt? Helaas, al die troep
mag gewoon in de bakkerij wor
den gebruikt".
En over de scherpe stukjes in
meel dat in de fabriek is gema
len zegt dokter Moerman: „Déze
beschadigen de darmwand
Daar heb je in hét begin weinig
last van. Zulke kwalen merk je
pas veel later. Dat mijn broo
drecept beter is, wordt wel be
wezen. Het wordt helemaal in
het lichaam opgenomen, er
blijft niets van over. Het restje
ontlasting stuift uiteen als het
doorgespoeld wordtf een teken
dat er totaal geen vasté stoffen
meer in ritten. En dat komt,
omdat gebruik wordt gemaakt
van puur natuur."
Intussen is het Dokter Moer
manbrood niet in de anonimiteit
-gebleven. Afgezien van het meer
dan geregelde bezoek van;amb:
te naren van de Keuringsdienst
van Waren, krijgt Van Gaaien
vele klanten in rijn zaalc^Niet
zelden U hij reeds vóór het mid
daguur al zijn Dokter Moerman-!
brood kwijt Gouden tijden
bakker Leen en zijn vroiOT?
Van Gaaien lacht er maar ams
om/ Eerlijkheidshalve zegt
dat, als. iemand veeT verkoopt;
hij zelfs in 1977 nog, wat kari
verdienen. „Al is dat in dit geval
niet de opzet geweest Mijn be
doeling 'is, te helpen de gezond
heid te dienen. Ik hoop dat ik
op deze wijze ook dokter Moer
man heb geholpen. Die vent ver
dient volgens mij een stand
beeld na rijn dood-"
