Tuinders
op zoek
3
naar twee culturen I
m
y
DINSDAG 29 NOVEMBER 1977
Voordelen
Hans Dalmeijer
Kritisch oog
Proef
Tour
Rome Wie naar Rome gaat, gaat niet alleen naar de stad die sinds 1870 de
hoofdstad van Italië is, maar ook naar de stad die de bakermat vormt voor de
hedendaagse Westeuropese cultuur. Een groep tuinders, voornamelijk uit het
Westland, maar ook uit andere delen van ons land, is een week geleden in en
om Rome een heel ander soort cultuur gaan bekijken: de anjercultuur. Daarnaast
echter niet voorbijgaand aan hetgeen Rome dè toerist heeft te bieden.'
De Romeinse bloemenveiling, die eigenlijk meer eet
markt is.
De reis naar Rome werd
georganiseerd door de
Honselersdijkse import
export- en preparatie-
handel J. van den Bos
en zonen. Het hoofddoel
van het studiebezoek
was de uitgebreide rond
leiding in het selectiebe-
drijf Selecta Klemm Ita
lia dat in Latina, even
ten zuiden van Rome, is
gevestigd. De directie
van de firma Van den
Bos, die als enige anjer-
stekken van dit bedrijf
importeert, wilde de Ne
derlandse tuinders laten
zien waar hun beginpro-
duct vandaan komt en
hoe het daar wordt be
handeld.
Het gezelschap, mensen van
de firma "Van den Bos, tuin
ders en een aantal echtgeno
tes, in het totaal 49 man, ver
trok op woensdag 2 november
van Schiphol per DC-9 naar
Rome. Dat was vierentwintig
uur eerder dan oorspronkelijk
de bedoeling was, maar dat
kwam doordat er de volgende
dag op de Italiaanse vliegvel
den zou worden gestaakt en er
daardoor geen vliegtuigen zou
den kunnen landen. Na in Ro
me te zijn geland, per bus in
het hotel te zijn aangekomen
en te hebben gedineerd, na
men de meesten die eerste ex
tra avond de kans te baat om
aan het Romeinse nachtleven
deel te nemen.
Ook de volgende dag werd er
nog niet aan tuinbouw of an
jers kweken gedacht, 's Mor
gens kreeg iedereen de kans
om goed uit te slapen, 's Mid
dags, na de lunch, is de hele
groep per bus en met uitleg
van een Nederlandse gidse de
cultuur-historisch zeer interes
sante omgeving van Rome
gaan bekijken. De tocht eind
igde in een Frascatti-wijnkel-
der, waar het gezelschap aan
lange tafels plaatsnam om de
witte wijn uit deze streek uit
gebreid te proeven.
De directie van Selecta Italia
is in handen van een compag
non van Klemm, de heer W.
Bock, eveneens een Duitser.
De uitleg tijdens de rondlei
ding in het bedrijf werd door
Klemm en Bock zelf gegeven.
Klemm heeft indertijd zeer
goede redenen gehad om vesti
gingen in Italië en Israël op te
richten. Hij was een van de
eersten die inzag dat hij in die
landen met veel meer zonuren
anjerstekken sneller kon be-
wortelen en laten opgroeien.
Daardoor kan hij tussen half
december en half januari nog
anjerstekken planten die dan
voor moederdag bloeien, ter
wijl in Nederland door de don
kere winter in de eerste week
van oktober daar de laatste
kans toe is.
door
Het zachte klimaat in Italië
heeft nog meer voordelen. De
vele zonuren en het feit dat de
grond in Latina zeer geschikt
is, leveren een betere produc
tie op. Stoken in de kassen is
bijna niet nodig en dat is eco
nomisch erg voordelig. Boven
dien kan men daar gebruik
maken van plastic warenhui
zen die aan de zijkanten kun
nen openslaan. Daardoor
wordt er beter geventileerd,
hetgeen de kwaliteit ten goede
komt. Daar staat wel tegen
over dat onder glas de lucht
vochtigheid beter te regelen is.
Selecta Klemm Italia verhuis-
de vier jaar geleden vanuit
Noord-Italié naar Latina om
dat daar de omstandigheden
nog beter zijn. Het bedrijf telt
nu ongeveer 50.000 vierkante
meter aan kassen. Daarvan
zijn 32.000 meter in glas en
18.000 meter in plastic uitge
voerd. Het grootste probleem
is de schaarste aan water.
Door het aanslaan van bron
nen en het bouwen van reser
vetanks is dat probleem echter
ondervangen. Het voordeel
van het water is dat het niet
2out is. Er zit alleen veel zand
door, maar dat is door filtre
ren makkelijk eruit te halen.
De moederplanten van de an
jerstekken die uiteindelijk in
Nederland terechtkomen staan
in het bedrijf van Klemm in
Stuttgart Daar worden de
moederplanten in tweeduizend
vierkante meter virusvrije kas
sen gekweekt Dat zijn in feite
de kraamkamers van de stek
ken. De pluk van die moeder
planten gaat naar Italië om
daar beworteld te worden, op
te groeien en vervolgens te
worden getopt De hele cyclus
in Latina duurt vijftig dagen-
Daarna worden de stekken
uitgevoerd.
Na de rondleiding op het be
drijf van Selecta Klemm Ita
lia, werd 's middags in de
buurt waar anjers worden ge
kweekt. Het eerste bedrijf
waar de Nederlandse groep
aankwam, bleek één van de
grootste tuinderijen van de
provincie Latina te zijn. Daar
werden 350.000 grootbloemige
anjers. 150.000 gerbera's en
De Nederlandse
tuinders bekijken de
nylon netten onder
toeziend oog van de
heer S. Klemm.
veertig ton eucalyptusbomen
geproduceerd. Zeventig pro
cent van de totale anjerpro
ductie werd door een vaste
klant in Duitsland afgenomen.
De Italiaanse tuinder vertelde
dat hij zijn vaste klant twee
kwaliteiten leverde. De eerste
bracht hem negentien twin
tig cent per stuk op, de tweede
kwaliteit twintig procent min
der. Die prijzen stelde hij per
jaar van te voren vast Daar
mee is hij dan in verhouding
tot andere Italiaanse tuinders
goed af, want op de veiling in
Rome, negentig kilometer van
zijn bedrijf, blijven de prijzen
stijgen en dalen als een koorts-
thermcmeter bij een patiënt
met malaria. Hij is altijd zeker
van een afzet en van zijn prijs.
Bovendien scheelt het hem de
transportkosten naar de vei
ling toe.
De Nederlandse anjerkwekers
bekeken de bloemen van hun
Italiaanse collega met een kri
tisch oog. Zij merkten op dat
de anjers aan bladpunt en aan
residu op het blad leden. Ver
der vonden zij de prijs die hij
voor zijn bloemen kreeg nogal
aan de lage kant. Het ant
woord was dat de Duitse afne
mer het niet zo heel nauw
neemt met de kwaliteit, maar
dat de eerste kwaliteit anjers
op de veiling als tweede kwali
teit wordt verkocht wanneer
hij ze daar zou moeten slijten.
Voor wat de lage prijs betrof
antwoordde de Italiaan dat
dat te verklaren viel uit het
feit dat zijn kostprijs veel la
ger lag dan in Nederland het
geval zou zijn, aangezien hij
het afgelopen seizoen slechts
één week in de kassen had
hoeven stoken.
Bij het bezoek aan dit tuin
bouwbedrijf kwam ook de
kwestie van de nylon netten
aan de orde, Om de opgroeien
de anjerstek te steunen, heb
geen nodig is omdat wanneer
een anjer door zijn gewicht op
een gegeven moment krom
gaat hangen hij niet meer ver
der groeit, worden deze door
netten die over de anjerbed
den zijn gespannen geleid. De
anjers vinden dan steun in de
grote mazen van de netten. In
Nederland is het gebruikelijk
dat op vier verschillende hoog
ten netten boven elkaar wor
den gespannen om de stam
men recht te houden. Boven
dien gebruiken de Nederland
se tuinders daar metalen net-
'-en voor.
In Italië daarentegen wordt
erg veel gebruik gemaakt van
nylon netten, die wanneer een
bed wordt ontruimd voor nieu
we stekken, worden wegge
gooid. De Italiaanse tuinders
zijn over deze nylon netten erg
te spreken, terwijl de Neder
landse tuinders er aanvanke
lijk nogal huiverachtig tegen-
den blijken, en een derde ge
vaar zagen zij erin, dat de
netten door de zon of de hitte
zouden vervormen, waardoor
de anjers zeker krom getrok
ken zouden worden.
Zowel de Italiaanse tuinders
als de vertegenwoordigers van
de firma die de nylon netten
produceert en verkoopt bestre
den echter de bezwaren van
de Nederlanders. Door de gro
te trekkracht waaraan het ny
lon net kan worden blootge
steld (20 kilogram) was het
volgens hen mogelijk om de
mazen ervan even recht boven
elkaar te krijgen als de meta
len netten. „Het per ongeluk
doorsnijden van een maas van
een nylonnet", zo verklaarde
een vertegenwoordiger, „is we
liswaar niet geheel onmoge
lijk, maar toch wel erg moei
lijk omdat het materiaal erg
taai is". Tot slot bleek dat de
nylon netten zon-gestabiliseerd
zijn, zodat ze bij veel zon of
hitte niet gaan vervorm en-
Wanneer de tuinder dat zou
wensen, kan een dergelijk net
cok meermalen worden ge
bruikt als men het bij het aan
leggen van een nieuw bed an
jers maar ontsmet. De bedoe
ling is echter dat door een
grote afname de netten zo
goedkoop gaan worden dat ze.
zonder probleem weggegooid
kunnen worden. Een nylon net
kost nu 25 cent per vierkante
meter.
Een gedeelte van het
Nederlandse gezel
schap tijdens de rond
leiding bij Selecta
Klemm Italia.
over stovden. Zij waren h *ig
dat de netten van ku isistof
minder steun aan dc planten
zouden geven dan de door hen
gebruikte metalen netten.
Voorts meenden zij dat de net
ten bij het afsnijden van de
bloemen al te kwetsbaar zou-
Druppeibevloeiing
van anjerstekken bij Se
lecta.
De Nederlandse tuinders wa
ren na alle, toch overtuigende,
uiteenzettingen nog niet hele
maal zeker of het voordeel
inderdaad 20 groot is dat het
verstandig wordt om van me
taal op nylon over te schake
len. Toch zegde een aantal toe
in gedeelten van hun kassen
de proef op de som te zullen
nemen.
Het bezoek aan de tweede,
kleinere anjerkwekerij leverde
Nederlandse tuinders een aar
dig beeld op van de Italiaanse
werkwijze. In een ruimte van
zesduizend vierkante meter
plastic kassen werden daar
van mei het ene jaar tot mei
het andere jaar 100.000 trosan-
jers gekweekt Het was het
tweede jaar pas dat ze daar
met trosanjers werkten. Die
werkwijze was overigens be
duidend minder intensief dan
in Nederland te doen gebrui
kelijk. is. Eén maal per week
worden de bloemen daar van
boven af met de hand begoten.
Dat hoeft niet zoals in ons
land per se 1s morgens te ge
beuren, want doet men het
's middags dan zijn de planten
de volgende morgen toch
droog en is er geen gevaar
voor condenswater, De totale
kosten, arbeid niet meegere
kend, bedroegen daar ruim
50.000 gulden en de opbrengst
werd geschat op, althans daar
hoopte de eigenaar op, 120.000
gulden.
De volgende dag, zaterdag,
bracht het Nederlandse gezel
schap *s morgens in alle
vroegte een bezoek aan een
bloemenveiling en een groen
teveiling in Rome zelf. Van
veiling is overigens nauwelijks
sprake, want er wordt niet met
een klok en een veilingmeester
gewerkt zoals hier. De veilin
gen zijn daar eerder markten
waar koper en verkoper door
middel van bieden en afdingen
tot een overeenkomst trachten
te komen. Lukt dat, dan wordt
er meteen betaald en neemt de
koper de handel onmiddellijk
mee. Aan het einde van de
„veiling" voor de handelaren,
kan de bevolking van Rome
ook binnenkomen en kopen.
Dit geldt zowel voor de bloe
men- als voor de groentevei
ling. De Nederlandse tuinders
merkten op dat de kwaliteit
van de aangeboden producten
over het algemeen goed is te
noemen.
Opmerkelijk was wel hoe ver
schillend van in Nederland de
waren op de veilingen werden
aangeboden. Dat was vooral
op de groenteveiling te zien.
Bij ons zitten aan vruchten als
sinaasappels of mandarijnen
geen steeltjes en bladeren
meer. In Italié zitten die steel
tjes en. die blaadjes er echter
nog wel aan. Als reden geven
zij daarvoor op dat daaraan te
zien is dat de vruchten goed
vers zijn. "Voorts werden som
mige groenten en vruchten
zeer luxueus verpakt, terwijl
andere juist in slordige en gro
te hopen bij elkaar liggen.
Toen de tuinders bij de twee
veilingen waren uitgekeken,
was het tuinbouwprogramma
van de reis afgelopen. De za
terdagmiddag werd besteed
aan het op eigen houtje in
Rome rondkijken, waarbij ve-
len naar de St. Pieter trokken,
's Avonds volgde een tour per
bus door het verlichte Rome,
Na afloop daarvan gmg de
hele groep achtereenvolgens
naar een in catacomben geves
tigde wijnkelder en naar een
nachtclub.
Zondagmorgen was er nog
maals een tour langs de meest
bezienswaardige punten in de
eeuwige stad, onder andere ui
teraard het Colosseum en het
St. Pietersplein waar de paus
op dat moment zijn zegen over
de aanwezigen uitsprak. Na de
lunch was het tijd om naar het
vliegveld te gaan en te vertrek
ken. Dat gebeurde onder luid
keels gezang van het bekende
lied „Arrivederci rivedecci Ro
ma", want de lust om uit het
steeds zonnige Rome te ver
trekken en de gecombineerde
studie- en vakantiereis door de
firma Van den Bos georgani
seerd, te beëindigen was niet
groot. Maar iedereen kreeg
's morgens de kans om nog
een muntje in de Trevi-fontein
te gooien. Het bijgeloof wil dat
wie dat doet, in Rome weer
keert. Als dat bijgeloof uit
komt, gaat de hele groep op
een mooie dag weer terug.
