De Hoek op de Britse toer
m
„Romantische duivel ligt op de loer"
Honderdjarig Nieuwsblad
vervult hartewens
van twee gezinnen
DONDERDAG 13 JULI 1978
J K
iJi
Contact
Friesland
Triest
Pil E"
Fotoboek over
Jan van Diggelen is uit:
VD/S C/v».
Boek Tan Holland Hoefe
van Holland gaat vazal
op de Britse toer.
Dat betekent dat er gedu
rende de hele week daarna
een aantal typisch Britse
elementen in het i
straatbeeld van de
worden toegevoerd.
Tijdens de Britse week wordt
een etalagewedstrijd gehouden.
In de etalages van de deelne
mende winkeliers zijn dan za
ken uitgestald die met een be
paald land te maken hebben.
Het gaat hier om alle landen
van de wereld, Engeland voert
daarbij echter de boventoon.
Het is de kunst om die dingen
te herkennen en ze te tellen. Op
de deelnemersformulieren, ver
krijgbaar bij de winkeliers,
moeten de nodige gegevens
worden ingevuld om een leuke
prijs in de wacht te kunnen
slepen.
Tussen de programmapunten
komt er enkele malst een ech
te speakerscomer. Zowel de
stadsomroepers als de spea
kers in het Nederlands
worden verzocht van te voren
zich aan te melden en voor de
goede orde even te vermelden
met welk onderwerpen zij hun
toehoorders willen boeien. Hoe
wel de braderie op vrijdag 21
juli in de loop van de middag
al gaat draaien vindt de officië
le opening plaats om zeven uur
's avonds met het oplaten van
honderden ballonnen waar ook
weer een. bepaalde prijsvraag
aan is verbonden. Op de voor
avond van de braderie komt
bovendien naast een aantal
Britse doedelzakspelers het Se
ven Family Choir een concert
in de katholieke kerk geven.
De toegang is vrij en het zang-
festijn begint om acht uur.
In de bibliotheek wordt zo mo
gelijk een expositie gehouden
over de Engelse letterkunde, op
de braderie komt het veertien
man tellende Mams Dancers
ensemble. Drie echte Bntse
„bobbies" komen de plaatselij
ke politie versterken. Op zater
dag 22 juli concerteert het or
kest Sweet Lake Jazz Men.
Tijdens de Britse week wordt
op maandag 17, dinsdag 18 en
woensdag 19 juli de jeugd wie-
Ierronde verreden. Een Luna
park 2al van woensdag tot za
terdag die week de aandacht
aan de Hoekse Brink vragen.
Terwijl de grauwe wolken de watermassa's,
waardoor de zomer van 1978 ongetwijfeld
historie zal maken, laten neerdalen t>ovea ons
land, begint toch voor twee gezinnen een
zonnige dag. "We zouden zo graag eens de
Afsluitdijk willen zien en een tochtje willen
maken naar Friesland; naar Hindelopen en zo
meer". Zo ongeveer luidde de hartewens van
twee gezinnen, respectievelijk in Schiedam en
Ridderkerk. Hartewensen die ze kenbaar
mochten maken aan het jubilerende
Rotterdamsch Nieuwsblad. Hartewensen, die nu
ook zijn gehonoreerd. De plensbuien, die deze
tocht aanvankelijk begeleidden vermochten aan
de vreugde daarom niets af te doen. De zon, die
later op de dag de beide gezinnen en de
begeleiders beschreven was symbolisch voor de
gevoelens, die op deze dag overheersten.
in regenjassen
i vrijdagmorgen
5t echtpaar
Gehuld in i
stappen
eerst het t
Schoenmakers met
dochter Veronique in
Schiedam in de oranje
RN-bus, die daarna met
chauffeur A. Koopman
aan het stuur begint aan
de tocht van zo'n
vijfhonderd kilometer
door het Hollandse en
Friese land. Maar eerst
nog naar Ridderkerk,
waar nog een echtpaar
met dochter wacht
Vader en moeder De
Winter met dochter
Nieske. Waarmee de
overeenkomst tussen
beide gezinnen nog niet
compleet is. Want het
waarom van deze
hartewens en ook het
honoreren ervan heeft
natuurlijk een bredere
achtergrond.
In beide gezinnen
namelijk is de man al
engie tijd uitgeschakeld
voor het arbeidsproces.
Zelf zo'n tocht maken is
er dus niet bij en zonder
'zielig te doen' willen ze
ook best erkennen, dat
ondanks de tegenwoordig
redelijke voorzieningen
het niet mee valt om z'n
uitgebreide tocht via een
touringcaroperator te
laten verlopen. De
hartewens is dan ook
begrijpelijk.
Vandaar dat het
jubilerende R.N via
organisator Van
Wijngaarden ook weinig
moeite had om uit de
stroom van hartewensen
onder andere deze twee
te nemen, om juist deze
mensen te laten delen in
de vreugde van het
eeuwfeest van het
Rotterdamsch
Nieuwsblad
Na de eerste voorzichtige
kennismaking in de bus
duurt het toch niet lang
of het contact is er.
Vooral, omdat er
aanvankelijk buiten
weinig te genieten valt
vanwege de alsmaar
neerplenzende regen,
moet de gezelligheid wel
in de bus zelf gevonden
worden en dat blijkt al
snel geen probleem. Nog
voor de eerste koffiestop
bij Leiderdorp is het ijs
gebroken en genietend
van de koffie met een
enorme punt taart is het
verder praten met elkaar
de stap voor nog meer
gezelligheid onderweg,
die de vergoeding is voor
Schiedamse Veronique en Ridderkerkse Mieske samen op een brugje
in Hindelopen.
Over Afsluitdijk naar
zonnig Friesland
Even poseren
voor het planetarium
in Franeker.
Het besluit van een vervulde hartewens, het slotdiner in Emmeloord.
het miserabele beeld van
het landschap, slechts
waarneembaar door
bedruppelde ruitjes.
Toch niet voor zo lang
want meer noordelijker
onderbreekt de
regenstroom en bij
IJmuiden, kort na het
passeren van de Velser
tunnel, zijn zelfs de
contouren van de duinen
te zien. Weinig 'blond*
nog tegen de achtergrond
van voorj akkeren de
wolken. Én bij
Heerhugowaard zijn
zowaar de straten droog.
Kan ook worden genoten
van het Noord-Hollandse
polderlandschap met de
koolvelden.
Voorlopig blijft het bij
rijden, omdat noch het
weer, noch het landschap
noden tot een uitstapje.
Dat blijft tot later
bewaard. In ieder geval
op de Afsluitdijk, waar
bij het monument wordt
gestopt om met koffie en
een drankje de al
naderende trek even te
onderdrukken. Harde
wind maakt het verblijf
op de dijk langer dan
een korte tijd
onaanvaardbaar. De
indruk van dit gigantisch
werk - voor de
1 hartewensers' een eerste
kennismaking - wordt
verder tijdens het rijden
wel opgedaan, als ter
rechterzijde de immense
watervlakte van het
Ijsselmeer in al z'n
onstuimigheid wordt
gezien. Tientallen zwanen
dobberen er onder de
beschutting van de dijk,
zorgend voor nog enige
'stoffering' van het
water, waar bij dit
stormachtige weer de
anders zo talrijke
scheepjes ontbreken.
Maar het blijft droog en
dat is al heel wat
De doorbrekende zon
begroet de Hollanders als
ze Friesland
binnenrijden, zo
halverwege de
Afsluitdijk. Na een
vluchtige blik vanuit de
bus op de sluizen bij
Komwerderzand lijkt
het, alsof de tocht nog
een internationaal tintje
zal krijgen als de weg
naar Zurich wordt
ingeslagen. Maar de
gedachten aan
Zwitserland oproepende
plaats blijft links liggen,
evenals Harlingen, want
voorlopig is het
pittoreske stadje
Franeker het doel. Waar
dan een aan het Van
Hannxmakanaal gelegen
restaurant niet alleen de
gelegenheid biedt om te
genieten van de lunch,
maar tevens van de
fraaie schepen, die de
brugwachter nopen zijn
brug vele malen per uur
omhoog te draaien.
De gedachte om
omstreeks negen urn
's avonds weer thuis te
zijn, is dan al lang met
de harde wind
meegegeven. Dus nog
maar wat meer gaan zien
van dit fraaie stadje, vol
oude gebouwen, maar
bovenal van het
planetarium van Eise
Eismga in het uit 1768
daterende woninkje,
waar deze eenvoudige
wolkammer, met niet
meer dan een aantal
jaren dorpsschool, toch
in enkele jaren een
planetarium bouwde, dat
nog steeds geleerden uit
de hele wereld versteld
doet staan. Op het tot
heelal getransformeerde
plafond van wat eertijds
zijn woon- en
slaapkamer was (de
bedstee staat er nog),
glijden de planeten in
nauwkeurige verhouding
tot de werkelijkheid
mm 1 miljoen km) en
in al even nauwkeurige
tijd rond de zon in het
hart van het plafond. Of
dat nu de 88 dagen van
Mercurius of de 687
dagen van Mars zijn, het
planetarium werkt in
precies dezelfde tijd. Ook
het knappe
handvervaardigde
raderwerk op de zolder
kreeg de bewondering
van het R.N.-gezelschap.
Waarna nog even werd
rondgedoold in een
stukje Franeker om
vervolgens koers te
zetten naar een plaats,
die ook al op de
wensenlijst stond, tc
weten Hindelopen.
Van veel toeristische
aktiviteiten was daar
geen sprake. Het was een
wat triest en verlaten
dorp, dat desondanks
toch de moeite van het
bekijken waard was.
enerzijds het zicht op het
Ijssetmeer, waar een
enkele waaghals nog met
een minimum aan zeil
aan de mast op het
woelige IJsseimeer koers
zette naar het haventje
en anderzijds door het
pittoreske dorp met de
schilderachtige straatjes
en de fraaie oude kerk
met de scheve toren.
Voorzien van enkele
souveniers en
prentbriefkaarten ging
het daarna snel verder,
want er viel nog een
belangrijk punt af te
werken op deze tocht.
Dat dan gebeurde in
Emmeloord na een tocht
door een fraai stukje
Friesland met zo af en
toe een blik op de
Fluessen, waar de Duitse
toeristen al toestroomden
om hun vakantie op (en
misschien ook wel in) het
water te houden.
In het hartje van
Emmeloord dan viel m
feite het besluit van deze
fraaie dag met een
heerlijk diner, waar
beslist niet de eerste,
maar ook niet de laatste
woorden van dank
klonken van de
'hartewensers'. Die
laatste woorden vielen
pas erg laat op de avond,
toen zowel in Schiedam,
als in Ridderkerk het
echte emde kwam van
een fijne dag. Een dag,
waarop het
honderdjarige R.N.
mocht voldoen aan de
hartewensen van zes
mensen. Graag gedaan,
en families
Schoenmakers en De
Winter, u was fijne
gasten.
Schiedam In de reeks Schie
damse miniaturen is een 96
pagina's tellend werkje over de
Schiedamse fotograaf Jan van
Diggelen verschenen. Het boek
je is geschreven door Cees van
da- Geer, een medewerker van
de Rotterdamse Kunststichting,
die daarnaast ook nog secreta
ris van de Historische Vereni
ging in Schiedam is en lid van
de Schiedamse Gemeenschap,
de culturele stichting van
Schiedam.
De bedoeling was oorspronke
lijk om het boekje december
1977 te laten verschijnen ter
gelegenheid van de tentoonstel
ling die toen in het stedelijk
museum over de Schiedamse
fotograaf werd gehouden.
Technische en financiële pro
blemen veroorzaakten echter
een vertraging van een half
jaar.
Jan van Diggelen leefde van
1836 tot 1925, een lang leven
waarover maar weinig bekend
is. Vast staat in ieder geval dat
hij uit een gezin komt met tien
kinderen, waarvan hijzelf de
oudste is. Vier kinderen overle
den voordat zij de volwassen
heid bereikten, hetgeen mis
schien iets zegt over (het ont
breken van) de weids tand van
het gezin. Voordat hij als foto
graaf begon is Jan jarenlang
winkelier geweest; hij dreef
een tabakswinkel annex siga
renmagazijn. Later breidden
zijn aktiviteiten zich uit tot de
fotografie, wat hem zo succes
vol is afgegaan dat hij de tabak
eraan kon geven.
In tegenstelling tot andere foto
grafen uit die tijd hadden de
foto's van Van Diggelen vooral
documentaire waarde en was
het technische en artistieke ele
ment minder vertegenwoor
digd. Van belang zijn dan ook
zijn historische opnamen die
ons verloren stukjes Schiedam
tonen en zo weinig overblijfse
len van vroeger zijn. Deze op
namen werden door Van Dig
gelen in series uitgegeven, se
ries die veel belangstelling on
dervonden en waarschijnlijk
ook redelijk goed verkocht
werden.
Naast de senes met gezichten
op Schiedam gaf de fotograaf
ook annchtkaarten uit naar
aanleiding van verschillende
branden en ongelukken in
Schiedam. Vooral omdat de
kranten in die tijd nog met
geïllustreerd waren, vonden de
ze fotografische weergaven van
de plaatselijke rampen gretig
aftrek. Opvallend is dat Van
Diggelen tot op hoge leeftijd
doorgaat met werken, pas met
73 jaar besluit hij ach terug te
trekken en het wat rustiger aan
te gaan doen. Dat wijst er ai
op, dat hij een meer dan gewo
ne belangstelling voor de foto
grafie had.
In het boekje wordt het ver
moeden geuit, dat Van Digge
len zich bewust was bezig te
zijn met historisch documen
tair werk. Op zijn foto's komen
bijna geen mensen voor, wat
ook voor die tijd erg vreemd
is. Waarschijnlijk beschouwde
hij de gewone passanten als
uitermate lastig en ging het
hem erom Schiedam zelf vast
te leggen.
Het boekje, dat het i»cst kan
worden omschreven als foto
boek met tekst, bevat erg veel
van de door Van Diggelen uit
gegeven amtichtkaarten, die
bijzonder scherp en zo authen
tiek mogelijk ajn afgedrukt.
Nadeel van het grote aantal
afbeeldingen is het formaat
waarop de meeste zijn afge
beeld; een formaat van drie by
viereneenhalve centimeter is
iets te klem om de prenten
volledig tot hun recht te laten
komen. Waarschijnlijk was het
financieel echter niet mogelijk
om alle prenten groot af te
drukken; de omvang van het
werkje zou dan beduidend dik
ker zijn geworden met als ge
volg een te grote prijsstijging.
Door het formaat klein te hou
den heeft men ook de prijs aan
de redelijke kant weten te hou
den: vijftien gulden is voor het
boekje zeker redelijk te noe
men.
Naast veel afbeeldingen is te
vens aandacht geschonken aan
een begeleidende tekst Behan
deld worden onder andere de
levensloop van een fotograaf,
de manier waarop hij fotogra
feerde, een toelichting op zijn
foto's en prentbriefkaarten en
de betekenis van zijn werk. AI
deze zaken worden op een
luchtige maar interessante wij
ze beschreven en nergens
wordt te uitgebreid op inge
gaan. Ook bij de omschrijving
van de foto's en briefkaarten
is de tekst zo beknopt mogelijk
gehouden, deels omdat de tekst
dan te uitgebreid zou worden
en deels omdat de foto's met
bekende voorstellingen groten
deels voor zichzelf spreken.
Het voorwoord bij het boekje
is geschreven door archivaris
drs. G. van der Feijsl en bevat
naast een compliment aan de
schnjver ook een waarschu
wing aan de lezer.
Van der Feïjst: .Meestal roe
pen de afbeeldingen een gevoel
van heimwee op, wat met zo'n
prettig bijverschijnsel is en ook
dikwijls ten onrechte, want zo
onverdeeld prettig was het in
vroegere tijden nou ook met.
Je moet dus oppassen, dat je
met het kijken naar oude
stadsgezichten geen vertekend
beeld van de werkelijkheid
krijgt: de romantische duivel
ligt op de loer".
Cees van der Geer
