„Het structmi rplan
is een botte bijl"
££rsb€
Achtman adviseren over één dakl^apel
KOP NOCH STAART
I
Welstandscommissie moet te veel priegelen
Woordvoerder actiegroep bedrijfsleven Den Draak:
nONDERDAG 29 MAART 1979
SCAT3/WW3.
Vlaardingen „De
overheid heeft voor
zijn burgers te zorgen,
óók voor dc onderne
mers. Het is mede de
taak van de overheid
óók de belangen van de
ondernemer te bescher
men". De heer J. M.
den Draak is de woord
voerder van de pas op
gerichte actiegroep Be
drijfsleven tegen Af
sluitingen. Zoals be
kend is de midden
stand, of bedrijfsleven
zoals Den Draak het
liever noemt, onlangs
wakker geworden en
massaal te hoop gelo
pen tegen de gemeente
lijke plannen de bin
nenstad en een aantal
andere gebieden daar
buiten autovrij te ma
ken. Het voelt zich nu
in zijn toekomst be
dreigt en door de plan
nen met de rug tegen
de muur gezet.
Kernpunt van de kri
tiek op de plannen
zoals die cr nu liggen
is „dat dit plan het
paard achter de wagen
spant". „Het is," zoals
Den Draak het noemt"
een plan met de botte
bijl, zonder enige we-,
tenschappelijke funde
ring. Het is ongenuan
ceerd en getuigt van
een volkomen wille
keur. Dat is het kardi
nale punt, niet omdat
we als bedrijfsleven
niet mee zouden willen
werken aan een betere
verkeersregeling van
het centrum, maar om
dat er een wetenschap
pelijke basis ont
breekt".
De angst van het bedrijfsle
ven dat, als straks het ver
keersplan gerealiseerd zat
zjjn, omzet en werkgelegen
heid een knauw zullen krijgen
lijkt ook niet irreëel. De angst
wordt voor een belangrijk
deel gevoed door de uitkom
door
Jan Hendrik Bakker
sten van een rapport dat pro
fessor J. Buit maakte over de
binnenstad van Groningen,
Daar werd de binnenstad eni
ge jaren geleden al voor het
autoverkeer afgesloten. In op
dracht van het Groningse ge
meentebestuur deed professor
Buit een onderzoek naar de
voorlopige effecten die die af
sluiting gehad heeft. Het rap
port wordt zowel door vóór~
als tegenstanders van afslui
ting als argumentatiemateriaal
aangegrepen. Den Draak:
„Onze angst wordt in feite ge
steund door het rapport van
Buit Daaruit blijkt dat het
bezoek aan de Groningse bin
nenstad is afgenomen: er is
een stagnatie m de omzet en
werkgelegenheid geconsta
teerd- Alles bij elkaar heelt
25% van het bedrijfsleven in
het centrum een lagere omzet
gehad of geen relatieve stij
ging. De werkgelegenheid is
met 6.5% teruggelopen. Gere
lateerd aan Vlaardingen zal
dat betekenen dat als gevolg
van de verkeersplannen de to
tale werkgelegenheid in
Vlaardingen met 1% terug
loopt. Dat is nogal wat!"
Smalend
Er is zo langzamerhand een
sfeer omstaan waarin vooral
van gemeentewege wat sma-
lend wordt gedaan over de
angsten van de ondernemers.
Het gaat die jongens toch al
leen maar om de winst, hoor
je vaak zeggen.
Den Draak: „Die filosofie be
valt me niet helemaal. Eén
van de collegeleden heeft wel
eens gezegd: als jullie winst
maken kom je het toch ook
niet bij ons brengen? De te
neur van het gesprek tussen
gemeente en ons zal dan ook
eigenlijk worden de vraag:
overheid, waar sta je? We
hoeven niet tegenover elkaar
te staan, bedoel ik."
"Wat Den Draak daar mee be
doelt wordt duidelijk als hij
een kleme beschouwing ten
Woordvoerder van de actiegroep „Bedrijfsleven tegen afsluitingen", de heer J. M. Den Draak tegen de achter
grond van de oude havenbrug. Als het structuurplan zoals het er nu ligt doorgevoerd zal worden wordt ook dit
gebied autovrij.
beste geeft over de functie
van winkels: een goede win
kelvoorziening komt de leef
baarheid van het centrum ten
goede. „Winkelen heeft voor
de consument een recreatieve
waarde. Daarom ook dat het
geen oplossing is de grootwin
kelbedrijven uit het centrum
te verwijderen en naar de
rand van de stad te verplaat
sen. Dat zou een verschraling
van de centrumfunctie tot ge
volg hebben. Afgezien van de
economische belangen van de
middenstand moet je de di
versiteit van het aanbod ook
zien vanuit de consument. Ja,
dat is waar, op het ogenblik
is de loopafstand (van auto
naar dc winkels) in het cen
trum al vnj groot. Maar je
kunt nog altijd op redelijk af
stand parkeren. Voor iemand
die bij een reisbureau moet
zijn is dat stukje lopen zo erg
nog niet. Het zijn misschien
een paar folders die hij mee
terug neemt Maar iemand die
in een zaak voor elektrische
apparaten moet zijn, voor
hem ligt het anders. Hij zou
straks met een paar boxen
het hele centrum af moeten
sjouwen."
Onwettig?
Vraag aan Den Draak: waar
om komt de middenstand pas
nu, nu het eigenlijk al te laat
is, het structuurplan ligt er
immers al, zo massaal in be
weging? Den Draak draait er
niet om heen en schuift de
schuld ook niet zondermeer
op de gemeente af. Zijns in
ziens heeft de late reactie van
de middenstand vooral te ma
ken gehad met het onbekend,
nieuwe karakter van de in
spraak,
„Die vorm van inspraak lag
eigenlijk zo buiten het beeld
dat wij tot dan toe gewend
waren, dat wij de waarde er
van niet onderkend hebben."
Waar hij echter de nadruk op
legt is niet de onwennigheid
van de middenstand met het
nieuwe verschijnsel inspraak,
maar de enigszins versluieren
de taal die gebezigd werd.
Gesproken werd over „raam-
voorstellen", „proefafsluitin-
gen" en „praatplan". Die ter
men wekte bij de onderne
mers de indruk dat alles zeer
voorlopig was.
De middenstand werd dan
ook hardhandig uit haar
waan gewekt door een zeer
harde uitspraak die een van
de ambtenaren, betrokken bij
de realisering van het ver
keersplan, deed tijdens de
eerste inspraakavond voor het
verkeerscirculatieplan. Proe-
fafsluitingen bestaan wettelijk
niet, was de mhoud van zijn
opmerking. Je sluit af of je
sluit niet af.
„Wat Blom (de desbetreffende
ambtenaar) toen als integer
ambtenaar heeft gezegd was
onthullend! Proef afsluitingen
zijn wettelijk onbestaanbaar.
Het vignet waaronder de actiegroep haar strijd zal voeren.
En dat terwijl we in de notu
len van b. en w, herhaaldelijk
de term „proef" tegen komen.
Daarop was de besluitvor
ming gebaseerd." Den Draak
en 2ijn actiegroep hebben,
naar het zich laat aanzien,
wat dat aangaat nog een flink
ijzer in het vuur. Er zal uitge
zocht moeten warden in hoe
verre het bedrijfsleven, maar
ook de gemeenteraad niet
„misleid" is door die termino
logie.
Maar er is toch ook gezegd
dat verkeersmaatregelen altijd
weer teruggedraaid kunnen
worden? Den Draak: „Het ne
men van dergelijke verkeers
maatregelen betekent dat die
genomen worden voor de
duur van ten minste vijf jaar,
In wezen is het dus een kie
zen voor definitieve afsluiting.
En het is nu interessant je af
te vragen of deze informatie
de raad onthouden is, Is het
besluit van de raad wel een
wettig besluit geweest, ja of
nee? We hebben daar mensen
voor die daj. op het ogenblik
voor ons aan het uitzoeken
zijn".
Alternatief
Den Draak wijst cr nadrukke
lijk op dat ook hij vindt dat
er grote problemen zijn met
het verkeer m de binnenstad.
Aan een verbetering van die
situatie wil het bedrijfsleven
dan ook graag meewerken.
maar het plan zoals het er nu
ligt, is, zoals hij aan het be
gin van dit artikel al 201, „on
genuanceerd".
„Onze organisaties zijn bereid
mee te werken aan het beper
ken van het verkeer in de
binnenstad, voor zover daar
mee geen afbreuk wordt ge
daan aan de doelstellingen
betreffende de bereikbaarheid
van het centrum, versterking
van de streek verzorgende
functie en de vergroting van
de attractiviteit. Een goede
parkeeraccommodatie is, zoals
dc (struct»tur-> nota terecht
stelt, daarvoor een eerste ver
eiste," staat er m het be
zwaarschrift, dat de Vlaar-
dingse ondernemers vorige zo
mer indienden, te lezen.
Een parkeergarage onder het
Veerpletn zou dan ook een
prima situering zijn, volgens
de ondernemers. De loopaf
stand naar het centrum is in
dat geval immers zo kort mo
gelijk gehouden. Doet de ge
meente dat met, dan wordt er
volgens De Draak gehandeld
in strijd met de eigen doel
stellingen: namelijk de streek-
verzorgende functie van het
stadscentrum.
Die strijdigheid met eigen
doelstellingen blijkt verder
Volgens Den Draak heel dui
delijk uit de plannen rond de
afsluiting van de Van Hogen-
dorplaan. Het structuurplan
wü een gedeelte van die weg
afsluiten. Den Draak: „De
Van Hogendorplaan is mo
menteel een racebaan, daar
moet wat aan gebeuren. Zon
dermeer. Maar een radicale
afsluiting heeft een extra be
lasting van cle achterliggende
straten tot gevolg. Dat is toch
in strijd met de doelstellingen
van het structuurplan? Het is
toch ook mogelijk het verkeer
door middel van stoplichten
te regelen. Een aparte baan
voor fietsers en openbaar ver
voer bijvoorbeeld?"
Duidelijk is dat de onderne
mers in de toekomst meer
van zich zuJlen laten horen
dan tot nu toe het geval was.
Ze zijn „wakker". En al zijn
het van oudsher individualis
ten ieder voor zichzelf
volgens Den Draak is de on
derlinge solidariteit emorm.
Winkeieigenaars die naar ver
wachting minder van de af
sluitingen te lijden zullen heb
ben sluiten nu dc rijen met
hun collega's die wel gedu
peerd zouden kunnen worden.
Er bestaat ook best aanlei
ding tot ongerustheid. Den
Draak tenslotte:
„Uit onderzoek is gebleken
dat op vrijdagen, koopavön-
den een zaterdagen veertig
procent van het publiek dat
het centrum bezoekt van bui
ten de stad komt. Nou, het
afremmen van een dusdanig
belangrijke koopstroom, daar
mag je best voor \Tezen."
Schiedam Elk ;jaar
weer krijgen meer dan
honderd Schiedammers
te maken met de wel
standscommissie. Zodra
iemand een dakkapelle
tje wil aanbrengen
„omdat het toch wel
krap is op zolder" of
een schuurtje wil bou
wen in de tuin „omdat
de fiets anders we
gmoest" moet het bouw
plan worden voorge
legd aan de welstands
commissie. Driebonder-
vïerendertig keer is dat
gebeurd in 1978.
Slechts achtenveertig
plannen werden afge
keurd door de commis
sie.
In juni 1975 startte in Schie
dam voor het eerst de wel
standscommissie. Het college
van burgemeester en wethou
ders moet toestemming geven
voor alles wat er in de ge
meente wordt gebouwd, en
heeft daarbij deskundig ad
vies nodig. Vijf vaste leden
en drie adviseurs van de wel
standscommissie geven dat
advies aan burgemeester en
wethouders die dan - het is
een advies - zelf een beslis
sing nernen over het toewij
den van een bouwvergunning.
Vier jaren al draait de wel
standscommissie, en vier ja
ren al gaat het advies van de
commissie via ruimtelijke or
dening naar het college van
burgemeester en wethouders.
Helemaal ideaal is dat alle
maal niet verlopen. Verschil
len in inzicht tussen de ver
schillende commissies deden
zich nogal eens voor. De
werkwijze van de welstands
commissie is voor de leden
van ruimtelijke ordening niet
altijd even duidelijk. Dat
bleek vooral tijdens de verga
dering van de commissie voor
ruimtelijke ordening op 17
maart, waar het functioneren
van de welstandscommissie
aan de orde werd gesteld.
Raadslid Eef Collé van de
CPN: „Ik vraag mij vaak af,
waar zijn die knapen nou
weer mee bezig?".
Vooral de maatstaven die
door de welstandscommissie
worden gebruikt bij het be
oordelen van een bouwplan
wekten de nodige vragen op.
Wat de één mooi vindt vindt
de ander immers niet mooi.
Of, zoals PvdA-raadslid Niko-
laj Dielemans het uitdrukt:
„Neem het schilderij met het
overbekende zigeunerinnetje.
Bijna iedereen is het er over
eens dat het kitsch is. Maar
als je datzelfde zigeunerinne
tje op een console zet, er een
rood lampje boven hangt en
alles voor een mooi wit ge
pleisterde muur zet is het
plotseling kunst".
Met huizen en veranderingen
aan huizen is dat hetzelfde.
Een meneer op de Dam wilde
zijn huis verbouwen en er
Welstandscommissie bijeen in het Schiedamse Stadskantoor.
oude kozijnen bij gebruiken.
„Erg mooi", vond de man
zelf. Het bouwplan werd afge
keurd vanwege onder andere
de kozijnen. „Het waren mid
deleeuwse kozijnen in een ne
gentiende eeuws huis", zegt
de voorzitter van de wel
standscommissie M. D. van
Wensveen, „en dat is iets wat
niet kan". Mooi of niet mooi
doet er dan volgens de wel
standscommissie niet zo toe,
„Het gaat erom of een veran
dering in de omgeving past".
Het werk van de welstands
commissie blijft echter een
zaak van persoonlijke smaak
en voorkeur. Helemaal objec
tief kunnen de beslissingen
niet rijn. .Maar", sprak Van
Wensveen, „we gaan bij een
beslissing uit van het alge
meen belang. Er spelen inder
daad wel persoonlijke voor
keuren mee: we zijn nou een
maal geen robots".
Naast het gebrek aan objec
tieve maatstaven bestond er
bij de raadsleden ook kritiek
over het „detaillistische ge
priegel" dat soms aan de dag
wordt gelegd. Van Tdborg
van de WD: „Al die drukte
die er wordt gemaakt om een
dakkapelletje begrijp ik niet
Dc vind het gewoon fijn als
een bewoner door zo'n dakka
pel meer lucht en licht krijgt
Bovendien doen de bewoners
zelf dan tenminste iets met
hun huis, en dat is erg posi
tief. De welstandscommissie
heeft overigens ook al een
duidelijk voorkeur uitgespro
ken het detailwerk van de
grote ingrepen te scheiden.
Een kleine commissie zou
moeten worden ingesteld om
de kleine zaken te behande
len.
Politiek
De welstandscommissie is een
zelfstandige instantie. Ze be
kijkt bouwplannen op wijzi
gingen die uit de toon vallen.
Volgens PvdA-raadslid Ton
de Vos is dat een te passief
beleid. Er moet niet alleen
worden afgewacht op binnen
komende bouwplannetjes. Er
moet volgens De Vos een po
litieke stellingname komen op
het gebied van de welstand.
Aan de hand van die stelling-
name moeten dan voorwaar
den worden vastgelegd (dat
rijn de maatstaven waaraan
een bouwplan kan worden be
oordeeld) en die voorwaarden
zullen verder uitgangspunt
moeten zijn voor een bouw
plan. Binnen de politiek moe
ten dus de doelstellingn wor
den vastgelegd.
De discussie over de nota van
De Vos is nog niet losgebar-
sten. De welstandscommissie
wilde zich op de vergadering
met ruimtelijke ordening daar
nog niet over uitlaten. Wel is
de nota inmiddels aan de
commissie gestuurd. Eef Collé
en Cor van Tilborg hebben
zich al tegen politieke uit
gangspunten voor de welstand
gekant Collé: „Het is grieze
lig als cultuur door de poli-
tiek moet worden bepaald.
We hebben al eens vijf jaar
lang zoiets gehad. Nooit van
zijn leven mag dat weer ge
beuren".
ym
PvdA-raadslid Ton de Vos maakte zich e
nota sterk voor dat de vooruitgangspunten op
sgebied in de politiek worden vastgelegd.
