Gemeente legt
zich nu al vast
In cijfers
L
'..ifc*
h
ni
nnen
Bewoners weten nog van niets, maar:
I
1
iÜ
1
Wil
irIJDAC 10 AUGUSTUS 1979
SC7VDAVW5
Stadsvernieuwing M Oost
Glimlachend lopen ze nu nog
door de wijk daar in Oost.
Stadsvernieuwing?, heb ik
nog niets over gehoord.
Ruim vierduizend mensen weten nog van
niets. Kopen nietsvermoedend nieuwe vloer
bedekking in de kamer, plakken een nieuw
behangetje aan de muur of verbouwen de bin
nenkant van hurt huis ingrijpend, ten einde
het nog een klein beetje leefbaar te maken.
Het precieze aantal inwoners van Oost dat in
sanmerking komt voor stadsvernieuwing be
draagt 4360 (althans volgens de gegevens van
januari 78). Niemand van hen heeft van de
jemeente bericht gehad over de ingrijpende
gebeurtenissen die zich in hun gebied dreigen
e gaan voltrekken.
Kant Ingrijpend mogen ia-
m als sloop en renovatie
élter worden genoemd. Be-
Lwoners zullen hun huis uit
ten, een tijdje ergens
idcrs gaan wonen, en
als zij de nieuwe hu-
kunnen opbrengen,
t terug moeten verhui-
naar hun eigen wo-
of het nieuwe huis
^daarvoor in de plaats
gekomen. Ingrijpende
urtenissen zijn het in
gezinsleven, en ze bren-
ecn heleboel spannin-
met zich mee. En toch
it „het stadskantoor".
,ls de ambtenarij van de
[tmeentc voor het gemak
peleens wordt genoemd,
log niets van zich laten ho
en. De bewoners zijn on-
retend van wat er te ge*
«uren staat. Net als in
Said, en Schienoko, twee
T,i dc drie andere stads
vernieuwingsgebieden,
n Zuid heeft do bewonersve-
eniging inmiddels initiatieven
Senomen om de bevolking
vakker te schudden en bij hei
ilannen maken te betrekken,
n Oost is dat nog niet het ge
val. Ben Schweers, bestuurslid
fan de vereniging in Oost: „Bij
kis is het minder hard nodig.
Ifij zitten pas achteraan in het
liivoeringsschema: de ge
rente heeft laten blijken dat
oor ons gebied geen prioriteit
pMti heeft voor Oost slechts
öer voorlopige plannen opge
teld, en geeft totaal geen in-
órmatie. Moeten wij ons dan
is bewonersvereniging ver-
chrikkelijk druk gaan maken
wer de stadsvernieuwing?"
Voorlopig nog geen drukte dus
Jij de bewonersvereniging als
hei om de stadsvernieuwing
gaat. Er zijn andere dingen
waar men zich drukker over
maakt. Dat wil echter niet zeg-
Jen dat men de siadsvernieu-
gftfnis lijdzaam over zich heen
laten komen. Ben
chweers is naast bestuurslid
'an de bewonersvereniging
ok nog medewerker van de
lichting planwinkel uit Delft,
lij heeft met de pianwinkel
afgeholpen aan de inspraak
ten de bewoners bij... stads-
rernieuwing in Leiden. Ook
n Leiden kon men in aanroer
ing komen voor extra steun
"an het ministerie bij de stads
vernieuwing. Zoals bekend, is
een van de belangrijke voor
waarden daarbij een goede in
spraak voor de bewoners. Als
blijkt dat die inspraak niet
voldoende heeft plaatsgevon
den, en de bewoners het hele
maal niet eens zijn met de
plannen die voor het gebied
zijn opgesteld, kan de uitke
ring van het rijk in het water
vallen-
Inspraak
Leiden heeft het belang daar
van goed begrepen en heeft op
de inspraak dan ook de na
druk gelegd. Per wijk werd
twintig- tot dertigduizend gul
den voor die inspraak uitge
trokken. Bewoners kregen alle
stukken die door de gemeente
werden vervaardigd toegezon
den, nog voor ze definitief wa
ren. Meestal was dat nog in
met de hand geschreven vorm.
ledereen had dan de gelegen
heid om te reageren, en pas
nadat dat gebeurd was, en dc*
plannen waren aangepast,
kreeg de typiste van de ge
meente ze onder ogen.
„In Leiden was het soms zelfs
zo", gniffelt Ben Schweers,
„dat wanneer bewoners be
paalde stukken nodig hadden,
de ambtenaren van de ge
meente in hoog tempo aan hel
werk sloegen om de tekenin
gen te produceren".
De werkwijze van Leiden
functioneerde. Doordat alles
meteen werd doorgespeeld aan
de bewoners, ontstond er ver
trouwen tussen bewoners en
gemeente, iels wat in Schie
dam tot op heden tot een zeld
zaamheid heeft behoord. En in
anderhalve maand heeft men
in Leiden dan ook de concept
plannen rondgekregen. Tot
volledige tevredenheid van
alle partijen. En met de weten
schap dat het ministerie niet
over gebrek aan inspraak kan
gaan zeuren.
De Schiedamse situatie is iets
anders. De bewoners hebben
nog niets gehoord. Zelfs als
uitdrukkelijk op het stadskan
toor om rapporten werd ge
vraagd, werden de bewoners
teleurgesteld. „De rapporten
zijn er alleen voor raadsleden,
wat denkt u wel, zoiets kun
nen we toch niet aan jan-en-
alleman gaan verstrekken".
De ervaringen die Ben
Schweers in Leiden heeft op
gedaan, zullen van onschatba
re waarde zijn voor Oost. De
bewonersvereniging weet nu
beter welke wegen in de toe
komst zullen moeten worden
bewandeld, om zich met succes
tegen al te grote opdringerig
heid van de gemeente te ver
zetten. Daarna kan Oost dan
ook nog eens profiteren van
de ervaringen die in het Wes
ten met de stadsvernieuwing
worden opgedaan. Bovendien
is haastig handelen, zoals men
in West nu wèl moet, in Oost
totaal niet nodig. „Het gaat
over een jaar of vier pas goed
heginnen", zegt Ben Schweers.
Teveel sloop
En tóch is er al een lichte on
gerustheid. „Met al die getal
len die er in de rapporten wor
den genoemd, legt de gemeen
te zich vast", zegt Ben. Als ze
nu beweren dat negentig pro
eent van de huizen ir. de Stati
onsstraat moet worden ge
sloopt kunnen ze over twee of
drie jaar niet gaan beweren
dat maar tien procent sloop
noodzakelijk is.
En juist in die Stationsstraat
gaat de bewonersvereniging
niet met de plannen van de
gemeente mee. Negentig pro
cent sloop wordt teveel gevon
den. Zoveel mogelijk huizen
herstellen, daar zijn veel meer
mensen mee gebaat. Dc
nieuwbouw die voor de sloop
in de plaats zou moeten komen
zal waarschijnlijk voor een
groot aantal mensen te duur
worden. In Rotterdam heeft
De omgeving van de Stationsstraat moet volgens de gemeente
in de rapportage aan het ministerie, heeft de gemeente zich nu
voor negentig procent tegen de grond. Met dat getal, genoemd
al vastgelegd, volgens de bewonersvereniging.
men onder een toch progres
sieve wethouder als Van der
Ploeg, de huren met moeite op
306 gulden per maand weten
te houden. „Als ons met wet
houder Chris Zijdeveld het
zelfde zou lukken, mogen we
onze handen dichtknijpen".
2egï Schweers. En zelfs als dat
al zou lukken, ontstaan er gro
te problemen voor de bewo
ners. De meeste van hen beta
len nu huren die rond de tach
tig honderd gulden liggen.
Een sprong naar 306 gulden is
te groot; zelfs met individuele
huursubsidie is dat voor vee!
mensen niet op te brengen.
Na de stadsvernieuwing zullen
velen zich dan ook gedwongen
zien om naar een andere oude
wijk in de stad te verhuizen.
Van die verhuiskosten wordt
maar de helft vergoed. De rest,
en de kosten die het opnieuw
inrichten van een huis met
zich meebrengen, moeten de
bewoners, die toch al van een
minimum-loon moeten rond
komen, zelf maar opbrengen.
Hoe?... dat weet niemand. Het
vraagstuk wordt dan ook con
stant door iedereen voor zich
uit geschoven. Er valt door
middel van subsidies in de
meeste gevallen wel een oplos
sing te vinden, heet het dan.
De bewoners vereniging Oost
wil zulke problemen niet voor
zich uitschuiven. Samen met
de bewoners moeten er plan
nen worden opgesteld om zo
veel mogelijk woningen te
verbeteren. Met een huurver
hoging van vijftig a honderd
gulden kun je de huisjes al be
hoorlijk opknappen, weel de
vereniging, en daarmee doe je
meer voor de bewoners, dan
bij sloop en vervangende
nieuwbouw.
Speculanten
Financieel is zoiets voor de ge
meente echter minder aan
trekkelijk. Slechts een kleine
honderd van de in totaal ze
ventienhonderd woningen in
het ve rn ie uw i ngsgebi cd zijn
eigendom van de gemeente.
Van de rest hebben speculan
ten, met name in de omgeving
van de Stationsstraat, een ste
vig aandeel in handen. Voor
renovatie zullen de meeste
speculanten niet erg te porren
zijn. Als de woningen worden
gesloopt ontvangen de specu
lanten hun geld van de ge
meente terug. Als de gemeente
woningen wil kopen, kunnen
ze daarvoor bij het rijk aan
kloppen. Tachtig procent
wordt vergoed volgens de ge
bruikelijke regel. „Alleen bij
sloop is die vergoeding hogen
de gemeente krijgt de verwer
vingskosten dan voor honderd
procent terug", aldus Ben
Schweers. En als bij sloop
tóch al meer wordt vergoed
zal de gemeente daar makke
lijker voor kiezen dan voor
bet opknappen.
Het vernieuwingsgebied in Oost telt 436(1 inwoners,
waarvan er G70 le boek staan als buitenlander. Het
gaat daarbij om 434 Turken, 95 Spanjaarden, 38
Marokkanen en 103 mensen met een andere natio
naliteit. De meeste van die buitenlanders wonen in
de Stationsstraat en omgeving, waar ze 45% van de
totale bevolking uitmaken. Naast het grote aantal
buitenlanders valt in Oost ook de lage gemiddelde
leeftijd van de bevolking op. Zo'n vijftig procent
van de inwoners is jonger dan dertig jaar. Gemid
deld jonger dan in de rest van Schiedam-Oost en
ook jonger dan in de rest van totaal Schiedam, zo
stelt de gemeente in de rapportage.
Die lage* gemiddelde leeftijd heeft verschillende oorza
ken. Allereerst ontbreken er in het gebied bejaarden -
woningen, waardoor het aantal mensen boven do zestig
niet nl te hoog is. Daarnaast hebben in de Stations
straat en omgeving relatief veel geboorten plaatsge
vonden cn hebben zich veel jonge gezinnen in de één
gezinswoningen in de wijk gevestigd. De draagkracht
van de bewoners van Oost is volgens de gemeente in
enkele gedeelten van het gebied nogal gering.
Het aantal woningen in het stadsvernieuwingsgebied
bedraagt 1706; 29% daarvan stamt uit de periode voor
1907 en ongeveer 55% is neergezet tussen 1920 en 1930.
Een groot aantal van de oude woningen moet dan ook
worden aangemerkt als zeer slecht. Daarbij gaat het
vooral om huizen die in de Stationsstraat en Cclcius-
Mraai staan. Een groot deel van de huizen is daar zo
slecht, dat ze niet tegen een redelijke prijs kunnen
worden gerenoveerd.
Ruim dertienhonderd woningen zijn in handen van
particuliere eigenaars, ruim driehonderd zijn van wo
ningbouwverenigingen en krap hondc-rd behoren aan
de gemeente.
Een apart probleem vormen de vele eengezinswonin
gen in de Oosterstraat. Villastraat, Oostsingel en de
beide Tuinsingels. Het zijn voornamelijk eigenaar-be
woners in dit gebied, die zelf vaak al heel wat hebben
geclaan om hun oude huizen weer op te kalefateren.
Op lange termijn levert dat volgens de gemeente ech
ter geen afdoende oplossing. De woningen zijn niet on
der heid en bevinden zich in een wegzakkend gebied.
De voorzieningen zijn in het oosten gebrekkig gehuis
vest. Zo zat het club-en buurthuiswerk in een houten
school in de Fahrenheitslraat. Zat, want zoals bekend
brandde het gebouw van wijkcentrum-oost op 29 juli
af. De bibliotheek zit in twee gescheiden filialen en
barst zo langzamerhand uit haar jasje. De nog aanwezi
ge lagere scholen (sinds 1970 moesten er vijf hun poor
ten sluiten) hebben stuk voor stuk behoefte aan reno
vatie of een ingrijpende verbouwing. Groen- en speel -
voorzieningen zijn nauwelijks in de wijk aanwezig en
wat er wel is voldoet niet meer en moet dringend wor
den heringericht.
De winkels zijn door de wijk heen verspreid. Kleine
concentraties doen zich voor bij het Van 'l Hoffpleiu,
de Lorentzlaan, het Lorentzplein/PKOlaan en op de
Singel. Vooral in die laatste straat doen zich problemen
voor de winkeliers voor. De afgelopen jaren is het aan
tal vestigingen er sterk teruggelopen, wat vooral moet
worden geweten aan de verkeersoverlast op de Singel.
Die fungeert als sluiproute tussen de rijksweg/ Hor-
vathweg en het centrum van de stad. Ook bewoners
hebben ul diverse keren hun nood geklaagd over de
enorme overlast die zc door het intensieve bus verkeer
ondervinden.
In de omgeving van diezelfde Singel doen zich ook nog
eens grote parkeerproblemen voor. Elke dag weer
staan tie kleine zijstraatjes vol met geparkeerde perso
nenauto's, die met een parkeerverbod van de Singel
zelf worden geweerd. In de rapportage spreekt de ge
meente dan ook van een weinig aantrekkelijke woo
nomgeving, die dringend verbetering behoeft.
Singel
Hei Oosten is onderverdeeld
$.ilt vier stukken, die achter
eenvolgens kunnen worden
uitgevoerd. Het allereerst
komt in de plannen van de
4 gem een te de Singel met om-
t geving aan dc buurt. Nog dit
jaar werkt men aan de voor
leiding van die plannen,
'die dan in ID80 in overleg
niet de bewoners kunnen
worden opgesteld. De uit
gangspunten, zoals die nu bij
de gemeente liggen voor de
Singel, gaan uil van sloop
van een aantal bedrijven (een
dorde verdwijnt daardoor on-
l geveer), waarvoor woningen
l kunnen worden terugge-
bouwd en hier en daar een
*«ukje groen kan worden
.aangelegd. Meer nieuwbouw
Wordt neergezet op het
Landje van Ris bij het Coper-
nicusplcin. De gemeente
denkt aan honderd wonin
gen. waaronder een aantal
bejiardenwoningen. Daar
staat er op het moment niet
één van in het vernieuwing
sgebied. Onder de woningen
zullen parkeerplaatsen wor
den gebouwd; hetzelfde stuk
je grond wordt daardoor dub
bel gebruikt.
Stationsstraat
Negentig procent van de wo
ningen in de Stationsstraat
en omgeving zal door de
slechte staat waarin ze ver
keren niet behouden kunnen
worden. In ongeveer tien
procent van de gevallen kan
dat wel, al zal daar een in
grijpende renovatie plaats
moeten vinden. Doordat de
bebouwingsdichtheid in de
Stationsstraat nu nog erg
hoog is. moet rekening wor
den gehouden met een terug
name van het aantal wonin
gen in het gebied met onge
veer dertig procent. Een
ramp is dat niet; op andere
plaatsen in hei gebied verrij
zen genoeg woningen om die
terugloop in huisvesting op te
vangen. Ook dit deelgebied
heelt behoefte aan een uit
breiding van het aantal par
keerplaatsen. Weer denkt de
gemeente gebruik te maken
van dubbel grondgebruik
niet parkeerplaatsen onder
de woningen. In 1982 zullen
de voorbereidingen voor de
Stationsstraat kunnen begin
nen: in 1983 worden dan de
plannen ontwikkeld, en het
jaar daarop kan aan de uit
voering worden begonnen.
Tuinsingel
De Tuinsingel en omgeving
zal door de stadsvernieuwing
vermoedelijk geen woning-
verlies lijden. Weliswaar
moet ongeveer dertig procent
van het aantal panden ge
sloopt worden, maar daar
in de Villastraat en omgeving
de nodige gevolgen. Hoewel
er door de vele eigenaar-be
woners in dit gebied ai veel
zelf aan de huizen is verhol
pen. kan toch niet van een
lange termijn-oplossing wor
den gesproken en zal een
aantal huizen tegen de grond
naast bestaat de mogelijkheid
om het aantal huizen terug te
bouwen.
Villastraat
Het sterk verzakken van de
ondergrond heeft met name
moeten. Het verlies van een
aantal woningen zal alleen
kunnen worden tegen gegaan
door het zogenaamde dubbel
grondgebruik. Daarmee kan
dan tevens een oplossing ge
vonden worden voor de grote
parkeeroverlast in de straten.
In totaal zal het aantal wo
ningen in Oost. ondanks de
fikse hoeveelheid sloop, toe
nemen.
Voorzieningen
Een groot aantal accommoda
ties in de wijk moet worden
verbeterd, verbouwd of
nieuw worden neergezet. Het
gaat daarbij niet alleen om
het vernieuwingsgebied; de
voorzieningen zullen ook een
functie voor de rest van de
oost wijk gaan vervullen. De
accommodaties die er moeien
komen zullen volgens de rap
portage van de gemeente
moeten worden bestemd voor
het club-en buurthuiswerk
<een school is daarvoor be
stemd), het kruiswerk, een
bibliotheek,en voor de bin
nensport.
Voor de bedrijven die in Oost
zullen moeten worden ver
plaatst zal zoveel mogelijk
worden gezocht naar een
herplaatsing binnen de wijk.
m overleg met de betrokke
nen. Ook bestaat er een mo
gelijkheid dat bedrijven zul
len worden overgeheveld
naar Sehienoko, of naar het
industriegebied in het noord
elijke stadsdeel.
Wellicht één van de ingrij
pendste veranderingen in het
vernieuwingsgebied in Oost
is de afsluiting van de Singel
voor doorgaand verkeer. De
Singel wordt daarmee ver-
blijfgebted en wordt gemaakt
tot een aantrekkelijke uitlo
per tussen het stadscentrum
cn het station. Om dat te be
reiken moet het buslijnennet
van de RET worden gewij
zigd, moeten de Horvathweg
en het Plein 40/45 worden
gereconstrueerd en moei de
aansluiting van de Singel op
de Broersvest worden opge
heven. Daarnaast zullen ook
elders in oost maatregelen
moeien worden genomen om
sluipverkeer tegen te gaan.
Een ander belangrijk punt
dat mei de stadsvernieuwing
moei worden meegenomen is
de riolering in het laaggele
gen deel van de wijk. Bij
zware regenval is het voorge
komen dat grote delen van
het gebied blank kwamen te
staan. Door ophoging van de
wijk zou dat in eerste instan
tie kunnen worden opgelost.
De bebouwing sidai een der
gelijke oplossing echter in de
weg. De enige mogelijkheid
die overblijft is een verbete
ring van het rioolstelsel,
waarbij vooral een grotere
capaciteit van belang is.
