Een boeiende schets
van de eerste
jaren van de SDAP
Dikke pil
De dunne draad tussen mensen en terreinen
Rusland-actie
Amnesty blijkt
groot succes
i
Rob Janssens in Artoteek
^Irond^
Emancipatieavond
in Harmonie
COOP
cfafèent
Uzéff
Bewonersgroep
bekijkt
onderhoud
woningen
,Geen ideaalmenschenvan Han van der Horst:
IV Blokje
DONDERDAG 10 JANUARI 1980
VD/SC/WW 3
Veel klachten over
ophoging West wij k
Vlaardingen De ophogingswerkzaamheden in de
Lage Weide van de Westwijk leveren toch de nodige
overlast op. Dat kwam naar voren tijdens de
wijkbijeenkomst voor de Westwijk. In het overleg met
het college van B en W kwamen bij die gelegenheid
vele klachten naar voren. Zo zou de grond, die voor de
ophoging gebruikt wordt, zomaar overal slordig
neergegooid worden, zodat er heel wat problemen voor
de bewoners zouden ontstaan. Wethouder Bas
Goudriaan beloofde, een en ander met de betreffende
werknemers op te laten nemen.
In het kader van de discussie
rond die ophoging werden er
ook vragen gesteld over de
kwaliteit van de woningen.
„Straks zitten we er in de
straten netjes bij, maar de
huizen beginnen zo langza
merhand heel wat gebreken
te vertonen. Kan daar ook
niet eens iets aan gedaan
worden?", zo wilden wijkbe
woners van het college we
ien. De problemen zijn ook
in de Westwijk bekend: het
onderhoud is niet altijd even
best geweest en daardoor
doen zich met name bij ra
men en kozijnen problemen
voor. Tijdens de wijkbijeen
komst werd afgesproken dat
op niet al te lange tijd een
bewonersgroep wordt gefor
meerd, die zich daarover
gaat buigen.
Er zal de komende tijd ver
der gesproken moeten wor
den over de mogelijkheid,
om de gemeentelijke wonin
gen in het gebied te voorzien
van schuurtjes. Het nieuwe
bestemmingsplan biedt im
mers de mogelijkheid, om
dergelijke bergruimten te
bouwen. Tijdens de wijk
bijeenkomst werden vragen
gesteld, of ook het woningbe
drijf hiertoe zou overgaan.
De noodzaak is volgens de
bewoners duidelijk aanwezig,
omdat in de woningen zelf
nauwelijks enige bergruimte
te vinden is. Duidelijk werd
dat daarmee heel wat geld
gemoeid is. Ieder schuurtje
kost toch al gauw tiendui
zend gulden, zo werd voorge
rekend.
SchiedamNa er meer dan vier jaar aan gewerkt te
hebben heeft Han van der Horst (30) zijn studie afge
rond over de bloei van de arbeidersbeweging in Schie
dam. In een doctoraalscriptie van 440 bladzijden spitst
hij de situatie met name toe op de opkomst van de
SDAP, de sociaal-democratische arbeiderspartij die in
1899 werd opgericht Han van der Horst, die geschiede
nis heeft gestudeerd, volgt de SDAP op de voet tot het
Jaar 1917.
De bedoeling is dat de dik
ke pil binnenkort als boek
op de markt komt; Van der
Horst heeft daarover con
tacten met Interbo'ok Inter
national, die al vaker boe
ken en geschiedschrijvingen
over Schiedam van andere
personen publiceerde. Zijn
doctoraal-seriptie over de
SDAP is een onderdeel van
het afstuderen; een docto
raalexamen volgt eerdaags.
De titel luidt: „Geen ideaal-
menschen". Deze titel is
ontleend aan een uitspraak
van landelijk SDAP-be-
stuurslid Loopuil, die op 15
juli 1903 in Schiedam een
oproep deed tot eendracht
en samenwerking; „Wij zijn
nu eenmaal geen ideaal-
menschen en dus komt er
wel eens geharrewar. Ons
egoïsme zit ons voortdurend
in de weg. Er moet wat
meer eenheid, wat meer
mannelijkheid in komen:
geen geklets in de afde
ling."
Han van der Horst heeft
voor zijn studie maanden
moeten doorbrengen op het
Schiedamse gemeentear
chief. waar zich veel mate
riaal over de SDAP nog be
vond. Enige steun had hij
verder aan gesprekken met
oude Schiedammers, die de
opkomst van de SDAP van
nabij hebben meegemaakt.
door Hans van der Sloot
Schiedam Al direct bij verschijnen is „Geen ideaalmen
schen" van Han van der Horst een hoek. dat vele geïnteres
seerden in de geschiedenis van Schiedam zullen willen heb
ben. Het onderwerp van de studie is er belangwekkend ge
noeg voor: de opkomst van de SDAP in de stervende bran-
dersstad tussen 1899 en 1917. De groei van het socialisme in
een omgeving die getekend was door drank en godsdienst,
door afstomping en armoede en onderwerping aan de wil
van de branderspatroons, die tot dan oppermachtig waren
geweest en de stad naar hun wil hadden gevormd. Een
zwarte plaats die afgezonderd, walmend in het Hollandse
landschap lag, het binnenste doorsneden met sloppen en
sloten en overal achter de grotere stralen de hofjes van de
brandersknechts die door nauwe slurven met de wereld
daarbuiten verbonden waren.
Han van der Horst
Schiedam had in alles een goe
de ondergrond kunnen vor
men voor de arbeidersbewe
ging, 2oveeI maakt „Geen ide
aalmenschen" wel duidelijk.
De lonen hoorden tot de laag-
sten die in Nederland werden
betaald, het werk was zwaar
en eentonig en duurde voor
een knecht vaak langer dan
zestien uur per etmaal. Vrijhe
den had dc werkende bevol
king nauwelijks en enig ver
maak werd niet geboden. De
paar verenigingen en organi
saties, die zich met cultuur en
ontspanning bezighielden, wa
ren voor de beperkte boven
laag waartoe ook de vrijzinni
gen en liberalen mochten wor
den gerekend, waarbij van de
laatsten mag worden gezegd
dat zij zich als eersten van de
schrijnende achterstand be
wust waren en probeerden
veranderingen aan te brengen.
Kansen genoeg dus, lijkt het,
voor de SDAP. De werkelijk
heid bleek echter anders. De
lethargie was zo groot, de in
vloed van de branders zover
doorgedrongen, dat het aan
vankelijk niet lukte de arbei
ders te mobiliseren, laat staan
te verenigen.
Han van der Horst geeft van
die eerste ontwikkeling een
uitnemend cn bovenal minu
tieus beeld door de gebeurte
nissen gedurende achttien jaar
letterlijk op do voel te volgen.
Vanuit de kranten, die een
klerikaal-liberaal standpunt
huldigden, schetst hij de situa
ties zoals ze zich voordeden,
aangevuld met gegevens die
uit partijbladen, corresponden
tieboeken en partijarchieven
konden worden gehaald.
„Geen ideaalmenschen" is
daarmee een zeer compact
boek geworden, temeer daar
er nogal eens wordt terugge
grepen op de gemeenteraads
vergaderingen waarvan de no
tulen onvoorstelbaar nauw
keurig werden bijgehouden tot
op de kleinste ruzie of onenig
heid toe.
De grote verdienste van deze
doctoraalscriptie, want dat is
„Geen ideaalmenschen". is dat
hiermee de geschiedenis van
de arbeidersbeweging voor
wat de aanvang betreft is ge
completeerd. En dat heel af
doende. Want naast de mono
grafie hierover, die Ben Kudde
in 1956 publiceerde, past heel
natuurlijk dit verhaal over de
SDAP, dat vooral de politieke
aspecten behandelt.
De stijl is door het hele boek
heen helder, al komt Han van
der Horst helaas nergens aan
echt vertellen toe. Dat is een
van de beperkingen, die nu
eenmaal aan een scriptie schij
nen te moeten kleven, al weet
niemand precies te vertellen
waarom. Wel heeft hij. waar
mogelijk, de gelegenheid om te
ironiseren benut en dat maakt
mede, dat het boek goed lees
baar blijft en dat de soms
verplicht wijdlopige analy
ses niet vermoeien. Maar
zoiets mag je verwachten van
iemand die al eerder voor
groot publick heeft geschreven
en die weel hoe je bepaalde ef
fecten kan bewerkstelligen.
Slechts een enkele keer gaat
hij daarbij over de schreef,
met name als hij het krijgt
over de katholieken. Niet dat
Han van der Horst iels heeft
tegen hel geloof of tegen God.
maar met het grondpersoneel
kan hij het slecht vinden, zoals
wanneer hij bijvoorbeeld
schrijft over de raadsnestor
W.H.Jansen: ..Deze telg uit
het beroemde branders- cn
distillatcursgeslacht. dat de na
tie zou verrijken met dc on-
verbiddcllijke slagzin Drink
iouter Kabouter, deze man uit
het eerste gelid van de katho
lieke drankaristocratie, deze
onverzoenlijke verdediger van
de status quo, deze katholiek
pur sang, die er ooit voor ge
zorgd had dat de kiesvereni
ging niet Recht en Orde al
léén, maar Recht, Plicht en
Orde ging heten."
Ondanks de complete indruk,
die de studie ontegenzeggelijk
maakt, mis ik er toch een en
kele dingen in. Er wordt ge
sproken over de teruggang
van de brandersin dustrie.
Maar in „Geen ideaalmen
schen" wordt evenmin als in
andere publicaties duidelijk
gemaakt, wat wij ons heden
ten dage daarbij moeten voor
stellen en hoe door de bran
ders van die toestand gebruik
werd gemaakt om hun perso
neel onder druk te zetten. Er
bestaat weinig feitelijk materi
aal over, toegegeven, maar een
poging om ook dat aspect van
het sociale en daardoor politie
ke teven rond de eeuwwisse
ling te behandelen had niet
mogen ontbreken. Branders en
stadsbestuur hadden per slot
eeuwen een hechte eenheid
gevormd en raakten juist in
c!ie jaren verdeeld.
Ook de figuur van Piet de
Bruin had een nadere uit
werking verdiend, zeker in
politieke zin, want nog steeds
is onduidelijk welke precieze
betekenis deze bestuurder, wie
het soms meer om macht dan
om maatschappelijke verande
ringen te doen was, voor
Schiedam heeft gehad.
Tenslotte nog zouden wat ver
bintenissen met de bestuurlij
ke situatie van later jaren
kunnen worden aangetoond.
Politiek is de gemeenteraad in
later jaren gewijzigd, bestuur
lijk zijn <ie zaken echter jaren
lang dezelfde gebleven. Het
heeft tot in de zestiger jaren
geduurd, voordat hot stadsbe
stuur gedwongen wat
plooibaarder werd en B en W
menselijker werden. En wie
nu zorgvuldig de kranten en
partijbladen leest, moet van
tijd tot tijd zelfs nu oud-burge
meester Ar ie Lems gelijk ge
ven wanneer die in zijn som
bere ogenblikken opmerkte:
„Schiedam? Schiedam doet al
leen maar alsof dc zaken sinds
1900 veranderd zijn." Maar
goed. met dat aspect belanden
we op de faculteit van sociolo
gische wetenschappen.
Mensen, landschappen en terreinen. Aan elkaar
verbonden met een dunne symbolische draad. Alles
ijl en transparant, als door een waas bezien. Vanaf
vrijdag 11 januari exposeert de Vlaardingse schil
der Rob Janssens (27) in de galerie Artoteek een
aantal aquarellen en litho's dat op die manier om
schreven zou kunnen worden. Eerder exposeerde hij
onder meer in de Haagse Pulchri Studio, het stede
lijk museum van Schiedam en Roermond, en op di
verse plaatsen in Rotterdam. Het is maar een klei
ne greep uit de nu ai aanzienlijke lijst exposities
die Janssens achter de rug heeft.
'V expositie in de Artoteek ijef uil een andere aquarel te-
laat slechts een bepaalde fase
zien uit Janssens ontwikkeling
als schilder. Het tentoongestel
de werk stamt zonder uitzon
dering uit 1979. Op zichzelf ge
nomen kunnen in dat werk
echter ook al een zekere groei
en ontwikkeling ontdekt wor
den. Die lijn is het best te zien
wanneer we het totaal van het
tentoongestelde werk in
tweeën delen, de aquarellen
en de litho's. De aquarellen
bestaan voor het merendeel
uit twee componenten. Opna
mes van een groepje mensen,
vanuit een ongebruikelijke in
valshoek gezien zodat het mid
delpunt als het ware buiten
het doek komt te liggen. Waar
de mensen zich bevinden
wordt eveneens in het vage
gelaten. De andere component
van de aquarellen geeft daarop
de aanvulling. Meestal in de
vorm van een paar stenen.
Soms ook keert er een los mo-
rug naast de hoofdafbeelding.
De twee componenten vormen
weliswaar een geheel, maar
worden toch apart van elkaar,
in een eigen omkadering, op
het vlak gezet. Wat Janssens
precies met die twee-eenheid
bereiken wil blijft raden. Een
poging. Waarschijnlijk pro
beert hij er iets van de uiterst
dunne en hachelijke band tus
sen mens en landschap mee
aan te geven. Een groepje
mensen, een paar stenen. Ste
nen ais basisingrediënt van het
landschap of terrein. Een sub
tiele verwijzing naar de ruimte
waarin mensen leven. Die ste
nen vervangen dc „couleur lo
cale" in zekere zin. Hoe die
stenen geschilderd zijn, de
kleur vooral die Janssens hen
geeft, duidelijk dat het daar
vooral om gaat.
In de litho's gaat Janssens ver
der op het thema steen in. Ste
nen zijn nu het enige onder-
Een aquarel
van Rob
Janssens
Een bekend gezegde luidt:
„Blaffende honden bijten
niet". Dat dit gezegde vaak
uitkomt, blijkt uit wat ik re
gelmatig meemaak met
voor mij onbekende hon
den. Elke zwerfhond, die in
de Hargahoeve binnenkomt
staat plotseling in een hele
andere omgeving. Er is een
regelmaat van voeding en
vers watervoorziening. Ze
gaan op tijd naar buiten en
op tijd weer naar binnen.
De meeste honden reageren
na een tijdje plotseling ner
veus. Daarbij komen er tel
kens weer andere mensen
naar hen kijken, die hen
proberen te aaien of over te
halen een pootje te geven.
De angstige honden begin
nen dan hevig te blaffen en
doen ook wel schijnaanval
len naar de mensen.
Dit zwerfhondje van onge
veer een jaar reageert ook
fel, als je voor zijn kennel
staal. Wanneer je echter de
kennel binnengaat, kruipt
hij angstig in een hoek weg.
Door zijn angst gaan zijn
nekharen omhoog en laat
hij een gebrom horen- Van
de zenuwen cn angst doet
hij ook nog een plasje. Rus-
lig toesprekend ga ik dan
vlakbij hem op mijn hurken
SIGNALEMENT:
Naam: onbekend
Ras: bastaard
Leeftijd: circa
1 jaar
Kleur: wit/grijs
Geslacht:
mannelijk
zitten en steek mijn hand
naar voren, Het beest ont
spant zich dan een beetje en
likt voorzichtig mijn hand.
Dat is hel moment van de
ontspanning en dan kan
men gerust zijn ietwat ruw
harige vacht strelen.
Op het eerste gezicht lijkt
dit een fel hondje. Maar als
eenmaal het vertrouwen ge
wonnen is. dan is er geen
vuiltje aan tie lucht en kan
er alles mee gedaan wor-
door Wim Haslinghuis.
beheerder Ha rga hoeve
den, Voor de mensen, die in
het asiel aan de SportJaan
komen kijken is hel natuur
lijk moeilijk om dit te be
oordelen, Vandaar dat er al
tijd iemand van het asiel
meeloopt voor eventuele
vragen of om een verkeerde
beoordeling te voorkomen.
Dit hondje, zo'n 45 centime
ter hoog, zal bij geduldige
mensen de meeste kans ma
ken. Een hoop geblaf en
wat terughoudendheid te
genover vreemde mensen is
misschien eender een voor
deel voor de hond en juist
geen reden om hem voorbij
tc looen.
Vlaardingen Meer nog dan vorige acties van Am
nesty International blijkt de Rusland actie „Wie zwijgt,
mag meepraten in de USSR" bij de Vlaardingse bevol
king aan te slaan. Vele groepen, waaronder burge
meester en gemeenteraad, bijna alle Vlaardingse art
sen, veel sportlieden, kerkelijken en scholieren, doen
actief mee aan deze actie.
werp. Liet hij op de aquarellen
al zien dat die stenen toch ook
iets met de mens te maken
hadden door er een touwtje
om te wikkelen, nu „vermen
selijken" de stenen helemaal.
Of liever: „verjanssen". Door
het gebruik v«n pasteltinten
krijgen de stenen een eige
naardige zachtheid over zich,
een eigenschap die we van ste
nen niet zo gauw zouden ver
wachten. Zijn laatste litho's la
ten zien dat Rob Janssens op
weg is naar de abstractie. De
stenen zijn daar nauwelijks
meer als stenen te herkennen
cn geworden tot een individu
ele kleurexpressie. Een steen
heeft ook gevoel.
Tot zaterdag 2 februari in de
Artoteek, Oosthavenkade 8,
Vlaardingen.
Jan Hendrik Bakker
Op vrijdagavond 18 januari
wordt de actie afgesloten met
een fakkeloptocht door Vlaar
dingen cn een interessante
avond in Triangel, De fakke
loptocht start om half acht op
de parkeerplaats achter het
Kolpabad en gaat door de bin
nenstad, naar zaal Triangel aan
dc Fransenstraai. De fakkels
zijn voor twee gulden per stuk
te verkrijgen op het parkeer
terrein.
De bijeenkomst in Triangel
begint om hall negen. Burge
meester Kieboom er» een psy
chiater zullen daar spreken.
De Amnesty International
Theatergroep zal die avond
een stuk opvoeren. Tevens
krijgen de aanwezigen do kans
om vragen te stellen. De
werkgroep Vlaardingen van
Amnesty International ruk cm
op een grote opkomst.
VlaardingenDe Roote Vrouwen van de Partij van
de Arbeid zijn vrijdagavond de gast van de Stichting
Rood Vlaardingen. Die houdt in de Harmonie aan de
Schiedamsewcg een themaavond over emancipatie en
behalve de dames van de PvdA zijn ook de VOS-vrou-
wen, de NVSH.de werkgroep gezondheidszorg en man-
nenpraatgroep Herenleed uitgenodigd.
Verder is natuurlijk de gastor-
ganisatie aanwezig met boeken
over emancipatie. Het is niet
de bedoeling dat de avond ont
aardt in een standpunts-dis-
kussie. maar is meer bedoeld
als contactavDnd voor ieder
die met vrouwenemancipatie
bezig is. Het begint om 20.00
uur.
Ais kiant hóón u automatisch bij de
konsumentenv&renjging COOP.
COOP is vên u en vóór u.
Verder hoeft COOP aan niemand
verantwoording af te leggen.
Bij COOP is de klant nog koning.
Maar bovendien de baas!
