Een 'andere' school
is vaak
een opluchting
gewone kinderen (2)
mm
mmÊ.
JKuitenj
1 J /C%\
mm.
Doorzon
woningen
Voetbal
Paard
Jenever
Spijbelen
donderdag
S maart 1981
VD/SC/WW
Dit artikel gaat over de
diverse typen van
buitengewoon onderwijs.
In het bijzonder wordt
het onderwijs voor
moeilijk lerende
kinderen en kinderen
met leer- en opvoedings
moeilijkheden belicht.
Hieronder volgen de
adressen van scholen
voor buitengewoon
onderwijs in het gebied
Nieuwe Waterweg
Noord.
LOM-an derwijk
Professor
Kohnstammschool, Van
der Duyn van
Maasdamlaan 48,
Vlaardingen; Professor
Van Houteschool,
Curagaolaan 1,
Vlaardingen; Van
Lieflandschool, Prinses
Beatrixlaan 18,
Schiedam;
Rijnmondschool,
Warande 150, Schiedam.
MLK-onderwijs
Martin Lutherschool,
Haydnlaan 3, Maassluis;
Augustinusschoo', Burg.
Honnerlage Gretelaan
498, Schiedam; Professor
Casimirschool, Burg.
Honnerlage Gretelaan
494, Schiedam; Dr.
Albert Schweitzerschool,
Delfseveerweg 30,
Vlaardingen (op dat
laatste adres is ook
gevestigd de Ericaschool,
een school voor zeer
moeilijk lerende
kinderen).
Het jongetje onderhoudt al een
kwartier een soort pendel
dienst tussen zijn tafeltje en
het raam. Die nacht heeft er
een wolkbreuk plaatsgevon
den. gepaard aan een winters
onweer. In lichte verwarring
sloft hij weer terug, van het
raam naar zijn taalwerk. „Ik
snap het niet," mompelt hij.
starend op de leeskaartjes. „ik
snap er geen bal van. Hebben
de geesten dat gedaan?" Op
het bij de school behorende
grasveld liggen grote donkere
plassen. Een raadsel dat hem
al de hele ochtend van zijn
werk houdt. De geesten zijn
weer actief geweest,
In het onderwijs voor kinde
ren met leer- en opvoedings
moeilijkheden (LOM) worden
ze steeds vaker gesignaleerd:
leerlingen met een ziekenhuis
verleden. Hun langdurig ver
blijf in die witte, vijandige we
reld heeft soms zulke angsten
achtergelaten dat een langdu
rige en, wanneer er niet inge
grepen wordt, zelfs blijvende
psychische schade het gevolg
kan zijn. Vaak genoeg brengen
die onverwerkte angsten dan
weer een leerstoornis voort.
Zoals bij het jongetje hierbo
ven, dat grote moeite heeft om
zich te concentreren op zijn
werk.
Er zat veel tijd en geduld no
dig zijn om hem weer het ge
voel van veiligheid terug te
geven, waarzonder een kind
niet kan leren. Daar is zoveel
aandacht voor nodig, dat het
lager onderwijs hem die niet
kan geven. Het buitengewoon
onderwijs wèl. „Het wezenlij
ke verschil met het gewoon la
ger onderwijs is dat wij hier
zoveel over deze kinderen
kunnen praten," zegt Henk
Heese, hoofd van de Schie
damse Van Lieflandschool.
een openbare school voor lager
LOM-onderwijs. En hoewel
gericht op alleen zijn eigen
school, raakt zijn opmerking
de kern van alle buitengewoon
onderwijs. Veel tijd en speciale
aandacht voor de individuele
moeilijkheden van elk kind
apart.
In het totaal bezoeken in Ne
derland ongeveer negentigdui
zend kinderen een school voor
buitengewoon onderwijs. De
grootste groep, waar wij het in
dit artikel over zullen hebben,
daarvan wordt gevormd door
het LOM- en MLK-onderwjjs.
Het laatste bijvoorbeeld telt
een bevolking van dertigdui
zend leerlingen. Daarnaast zijn
er de scholen voor zwaar
feestelijk of lichamelijk ge-
andicapte, voor zeer moeilijk
opvoedbare kinderen, de scho
len die aangepast onderricht
geven aan leerlingen die in
bijzondere omstandigheden le
ven (schipperskinderen en
langdurig zieke kinderen bij
voorbeeld) of zich moeten
richten op kinderen met een
specifiek lichamelijk defect
(slechtziend, spraakgebrek
etc.).
Obstakels
De LOM-school is een type
van buitengewoon onderwijs
dat nog niet zo heel lang be-
staat. Na de oorlog werd het
opgericht, toen het besef alge
meen doorbrak dat een kind
dat zich 'dom1 gedraagt lang
niet altijd dom is. Want voor
leren komt meer kijken dan
alleen een goed stel hersens.
Daar is ook concentratie voor
nodig, een bepaalde mate van
innerlijke rust. En niet in de
laatste plaats: een goede sa
menwerking tussen al die on
derdelen van het verstand die
tesamen de intelligentie vor
men. Een kind dat als gevolg
van een kleine hersenbescha
diging het lezen maar niet on
der de knie kan krijgen zal
ook met het rekenen veel
moeite hebben, waardoor het
lijkt alsof hij over de hele linie
slecht is terwijl het in wezen
maar om een klein defect gaat.
Anders gezegd: LOM-kinderen
zijn kinderen met een 'norma
le' intelligentie, alleen komt
dat laatste er niet 20 uit. Ze
struikelen op de gewone lage
re school over obstakels die
andere kinderen niet hebben
en raken daardoor dikwijls in
een isolement, waardoor de
problemen zich op stapelen.
Eén van de ouders over haar
zoon Mark, die nu op een
LOM-school zit en het daar
heel goed 'doet'. „Doordat hij
op school (de gewone lagere
school, red.) gepest werd ging
hij thuis kinderachtig doen.
Hij werd niet moeilijk, nee, hij
werd juist verschrikkelijK
makkelijk en lief. Echt abnor
maal makkelijk. Dan werd hij
thuis leuk opgevangen, dacht
hij. Hij het zich thuis verwen
nen, omdat hij op school ach
ter was."
Plaatsing op een LOM-school
betekent voor deze kinderen,
en voor hen niet alleen trou
wens, vaak een enorme op
luchting. Het is een vorm van
erkenning. Ze hoeven zich
niet meer te bewijzen ten op
zichte van hun leeftijdgenoten.
Wat in veel gevallen al kan
leiden tot een kleine opbloei.
Maar op zich is een andere, be
grijpendere omgeving natuur
lijk niet voldoende. Ook het
onderwijs zelf is op de LOM-
scholen aangepast aan de spe
cifieke leer- en gedragsmoei
lijkheden van elk kind apart.
Een algemeen kenmerk daar
van is de strakke en gerichte
aanpak. Stapje voor stapje, zo
dat het kind geen schakel kan
missen en de kans krijgt, wan
neer dat tot de mogelijkheden
behoort, zijn stoornis te over
winnen. Er wordt gewerkt in
kleine groepen (nooit groter
dan 15 kinderen tegelijk),
vaak met gebruik van heel
vernunftige hulpmiddelen.
Een veel voorkomend ver
schijnsel bij LOM-kinderen is
voorts de overbeweeglijkheid.
Geen kwestie van een teveel
aan energie, maar meestal het
gevolg van een kleine hersen
beschadiging waardoor het
kind zijn eigen motoriek niet
goed onder controle heeft.
Veel LOM-kinderen gaan dan
ook door voor onhandig en
lomp, ze stoten alles om en
natuurlijk net als ze op visite
zijn. Reden waarom aan de
motorische vakken veel aan
dacht wordt besteed. Gymna
stiek, handenarbeid en hand
werken. Vakken die hen later
trouwens ook goed van pas ko
men: het merendeel van de
LOM-kinderen komt op een
gewone huishoudschool of
technische school terecht.
Een enkele keer ligt ook de
Mavo in het verschiet, maar
daar staat tegenover dat ande
re kinderen blijvend hinder
ervaren van hun handicap en
na de LOM-school op speciaal
vervolgonderwijs zijn aange
wezen.
Zelfvertrouwen
Zijn LOM-kinderen over het
algemeen niet makkelijk als
één groep te omschrijven, bij
moeilijk lerende kinderen is
dat in een bepaald opzicht sim
peler. De scholen voor MLK-
onderwijs richten zich op leer
lingen wier intelligentie over
de hele linie lager ligt dan die
van hun leeftijdsgenoten. Hun
probleem is dat ze in de mees
te gevallen niet kunnen den
ken op het abstracte niveau
dat de maatschappij van hen
eist. Het onderwijs is dienove
reenkomstig: hard werken aan
de elementaire vaardigheden
die nu eenmaal nodig zijn bij
het raadplegen van een spoor
boekje of het afrekenen in de
winkel.
Jan de Rooij, hoofd van de
Vlaardingse MLK-school Al
ben Schweitzer: „Ik vertel al
tijd tegen ouders wanneer ze
komen praten: wij houden in
ons onderwijs rekening met
het feit dat uw kmd die-en-die
moeilijkheden heeft, maar wij
lossen ze niet op." Hardhan
dig? De Rooij lijkt niet iemand
die er plezier in heeft mensen
hun illusies uit handen te
slaan. Maar te vaak heeft hij
moeten constateren dat nieu
we leerlingen zijn school bin
nenkomen, doodongelukkig
geworden door de te hoge ver
wachtingen waar zij in het
verleden mee beladen zijn. Het
is voor het geluk van een kind
noodzakelijk, meent Jan de
Rooij, dat die verwachtingen
tot refele proporties worden te
ruggebracht.
Een van zijn eerste zorgen is
dan ook het kind weer het ge
voel te geven dat het wat kan,
„Zodat het weer zelfvertrou
wen krijgt en plezier in het
schoolgaan. Maar voor de rest
is het net als op de gewone la
gere school keihard werken,"
De didactische aanpak is even
als op de LOM-school strak en
gestructureerd. De leerstof
wordt in korte overzichtelijke
delen aangeboden, zodat het
kind weet waaraan het toe is.
Ieder kind wordt op zijn eigen
niveau benaderd. Het conven
tionele klassensysteem bestaat
niet meer.
Rekenen en taal hebben een
zwaarwegend accent. Juist
omdat de inrichting van onze
maatschappij steunt op deze
basisvaardigheden. En niet al
leen vanwege de samenleving,
ook ten behoeve van het kind
zelf. Het blijkt toch dat kinde
ren van de MLK-school, al
houden ze zich vaak groot, het
niet kunnen lezen als heel
pijnlijk ervaren, s Avonds
worden ze er soms hard mee
geconfronteerd, wanneer de
ondertiteling van een film ge
heimtaal blijft Veel aandacht
ook aan hei sociaal weerbaar
maken van de leerlingen.
Door hun beperkte verstande
lijke vermogens denken deze
kinderen vaak op de korte ter
mijn en overzien ze niet de ge
volgen van hun (impulsieve)
daden.
Net als aan de LOM-school is
ook aan de MLK-school een
team van specialisten verbon
den: een logopedist, een psy
choloog, een ortho-didacticus
en een scboolmaatschappelijk
werkster.
Blijvend karakter
Veel overeenkomsten dus tus
sen LOM- en MLK-onderwijs.
Toch zijn de verschillen groot
Wat de twee schooltypen on-
Volgcnde
week het
afsluitend
artikel over
de toekomst
van bulten
kinderen.
door Jan
Hendrik
Bakker
foto's Ben
Blumers
dB "W
derscheidt 15 vooral het soort
kinderen dat deze bezoekt Het
tekort van moeilijk lerende
kinderen is in verreweg de
meeste gevallen van een blij
vend karakter. Evenals dat bij
het LOM-onderwijs hel geval
is wordt een kind twee jaar na
toelating herlest, daarna wordt
zo'n test bij een kind van een
MLK-school niet meer her
haald, in het LOM-onderwjjs
wèl.
De doorstroming naar 'hoger'
onderwijs of terugplaatsing
naar het gewoon lager onder
wijs is een betrekkelijke zeld
zaamheid geworden. Zo wer
den in'de loop van zeventien
jaar tijds slechts drie leerlin
gen van de Albert Schweitzer
school doorgeplaatst naar het
LOM-onderwijs. Maar ook
voor dat laatste onderwijs,
hoewel oorspronkelijk opgezet
als een soort 'reparatiesehool'
waar kinderen tijdelijk verble
ven, geldt dat de doorstroming
naar andersoortig onderwijs
sporadisch is geworden. Een
uitvloeisel ook van het alge
meen gehanteerd beleid bij
twijfel tijdens de toelatingson
derzoeken de kinderen '20
hoog mogelijk' te plaatsen.
En wat daarna? Voor de meer
derheid van de MLK-leerhn-
gen wordt een plaatsje gere
serveerd op een school voor
voortgezet buitengewoon on
derwijs. Een minderheid komt
terecht op scholen voor indivi
dueel beroeps- of land- en
tuin hou wonderwijs terecht.
Het is den situatie die pos sinds
enkele jaren bestaat. Tot voor
kort was het MLK-onderwijs
ook eindonderwijs Hel bete
kende dat hel hoofd van deze
scholen naast de zorg voor de
dagelijkse lessen ook de taak
had zijn oudere leerlingen er
gens in het bedrijfsleven onder
te brengen.
Over de toekomst van buiten
gewone kinderen in een vol
gend artikel meer. Met het
verlaten van de eigen school
valt vaak ook de sfeer van be
schutting weg. Het is zoals Jan
de Rooij zegt: „Mijn leerlingen
worden wel eens uitgeschol
den voor het fe:t dat 7t- op een
buitengewone school /men.
Soms brengt dat heftige reac
ties te weeg Kinder» n willen
niet meer buiten spelen en /o
Maar hier op school ove;heerst
toch het zich geborgen weten.1'
Een geborgenheid, waar zij het
eens zonder mee zullen moe
ten doen, maar die hen tevens
de kans heeft gegeven zich te
gen de toekomst te wapenen.
Domme pech in de Van Ley-
den Gaelstraai, hoek Binnen
singel in Vlaardingen. Hèb je
eens goede doorzonwoningen
in de meest letterlijke zin van
het woord en kan je er met dit
weer nog niet bruin bakken.
Raadsleden van Schiedam
gaan voetballen tegen de pers.
Das natuurlijk kat in het bak
kie voor de journalisten. In
een oefenpartijtje in Ooster
hout scoorden wij goal na goal,
terwijl het CDA-raadslid Luud
Snel alleen de ruiten van het
aangrenzende schoolbuiten-
huis wist te raken.
Nee, dan Bas van Bochove, de
'overloper* uit het kamp van
de journalisten, die nu voor
lichting doet op het stadskan
toor. Die wist in elk geval een
beetje tactiek in het voetbal te
brengen. Kwam bij elke cor
ner als een Dick Nanninga
naar voren en nam telkens
zijn pet af. Want je weet nooit,
de bal mocht eens in de buurt
van het koppie komen...
„Ja, maar wij zijn uitgenodigd door de burgemeester om naar
carnaval te komen," zei dinsdagavond de feestneus van het
Schiedamse CDA, Luud Snel.
„Nou en? Wat hebben wij hier in deze commissie met de burge
meester te maken? Laten wij maar gewoon door vergaderen,
hoor," zei wethouder Posthoorn koeltjes. Voor Snel was er dus
geen carnaval bij, in elk geval pas dinsdagavond héél laat.
Elke vergaderminuut tikte weg en Luud Snel zat te trappelen
van ongeduld. „Hé, Luud," zei iemand, „staat er soms een paard
in de gang?"
Ze hebben het zelf gezegd:
„Juist in de jeneverstad is een
club van anonieme alcoholis
ten nodig." En de buurstad
dan, dat oord van haring en
bier en schelvispekel? Welnu,
Leden van de Schiedamse
schoolraad schijnen vaker af
wezig te zijn dan de kinderen
waarover zij praten.
Het gerucht gaat dat de kan
tonrechter uit Schiedam, die
Vlaardingse en Maassluise
spijbelaars al heeft veroor
deeld. 2ich nu met die school
raad bezig gaat houden.
Vanuit de schoolraad is al een
oplossing aangedragen Laat
leden van de gemeenteraad op
de kinderen passen en dan zal
het bezoek weer toenemen, zo
meent men.
Je zag het aanwezige gemeen
teraadslid Rob Hijmans, ook
wel de Pietje Bell van de ge
meenteraad genoemd, opver
en. Viel daar iets bij te verdie
nen voor de dub van de zwar
te hand?
daar was de AA al actief, al ja- V j Q fl 01
ren. Geen wonder met die pe-
kei, Wij hebben het altijd al
gedacht: jenever is wat pretti
ger neut.
De afdeling voorlichting van de gemeente Schiedam heeft een
nieuw vignet, met allemaal molentjes. Het gerucht gaat dat de
gemeente Kinderdijk een jeneverglaasje in het briefhoofd wil
gaan zetten.
