'Putten' uit de waterbronnen
van de Alblasserwaard
Hf
mmw
aJBWBpW - JK
85
biet grad, natuurlijk geld terug!
I
2 ERVAREN BETON
TIMMERLIEDEN
SPORT?
MET
DEKRANT
ERETRI
VLAARDINGS
DAGBLAD
Wij bespreken
plaatskaarten
voor u in alle
{Rotterdamse theaters en
schouwburgen.
KATOENEN
HEREN
OAN®2
OVERHEMDEN
HEREN
PANTALONS
dam»
DAMES SWEATERS
BOXERSHORTS
KINPE1
KINDER BLOUSES DftUU
sc/vo/wwe
WOENSDAG 3 JUNI lggj
1 De
watertoren I
p van Nieuw-
Lekkerland. I
Meerkerk/Alblasserdam De tijd dat men een ko
per plaatje - een W op een blauw vlak - op de deur
moest hebben ten teken dat men op de waterleiding
was aangesloten dateert uit het begin van deze
eeuw. De meeste mensen hadden in die tijd een
pomp of haalde water uit de rivier, boezem of sloot.
Burgemeester W. Bonder van Dam van Oud-Alblas
liet in 1929 dan ook weten eigenlijk helemaal geen
behoefte aan een aansluting te hebben omdat hij
een goede pomp bezat...
De architecten Visser uit Pa-
pendrecht en Smit uit Oud-
Beijerland kregen na al eerder
gedane pogingen, in 1904 toe
stemming van de Alblasser-
damse gemeenteraad om een
rivierwaterleiding aan te leg
gen. Zij waren in die tijd be
kend om hun kennis op dat
gebied en kregen opdrachten
uit heel Nederland. Van lie
verlee verschenen dan ook de
watertorens boven het land
schap uit, als "trouwe wach
ters van ons welzijn". Immers
epïdemtén konden nu beter in
de hand gehouden worden.
Het nut van de toren was dan
ook over het algemeen belang
rijker dan de vormgeving.
Er ontstonden veel iueine
drinkwaterleidingbedrijfjes.
De meeste grote steden kregen
een gemeentelijk bedrijf, en
kelen bleven in particuliere
handen zoals de N.V. Alblas
serdam sc he Waterleiding met
zijn in 1905 gebouwde waterto
ren, die later plaats moest ma
ken voor uitbreiding van de
Kabelfabriek ter plaatse.
Ieder had zo zijn "eigen water-
wingebiedje. Deze toestand
duurde in de Alblasserwaard
tot 1970. De enorme versnippe
ring was een doom in het oog
van de hogere overheid. Uit
eindelijk werd er dan ook een
commissie in het leven geroe
pen om tot een betere samen
werking te komen. Er kwam
een fusie tot stand tussen de in
1936 opgerichte "Drinkwater
leiding de Alblasserwaard en
Vijfheerenlanden" - De "A en
V - en de waterleidingbedrij
ven van de gemeenten Papen-
drecht, Sliedrecht en Hardinx-
veld-Giessendam. Het aantal
aangeslotenen groeide daar
mee van 8500 tot 25.000 perce
len.
In 1976 kwam de N.V, Albïas-
serdamsche Waterleiding en
het Gorinchemse Waterlei
dingbedrijf erbij en steeg de
klandizie tot 55.000. Verouder
de pompinstallaties verdwe
nen, zoals bij Sliedrecht en
Gorinchem. In Lexmond stond
inmiddels een groot, moderne
pompinstallatie met zware
transportleidingen om de aan
gesloten gemeenten van goed
koel en helder drinkwater te
voorzien. Verleden jaar. in
1980, kwam de N.V. Leerdam-
sche Waterleiding erbij, waar
mee het aantal aansluitingen
op 67.000 kwam.
Lexmond, Leerdam en Vianen
gewonnen wordt 3000 jaar oud
is, kun je van antiek spreken.
Het wordt voor 1,50 per 1000
kg nog thuisgebracht ook. Een
fles coca-cola, waar ook veel
water inzit, is duurder".
Niet overal in de Waard krijgt
men "antiek water", fossielwa
ter genoemd. Uit de twaalf
bronnen die bij Nieuw-Lek-
kerland in gebruik zijn, komt
gefiltreerd rivierwater. Dit is
water dat door en onder de
dijkwand door van de Lek
komt Na ongeveer een of
twee jaar is het water door de
dijk tot aan de bron gesijpeld.
Door
Greetje Beukers
Fossielwater
Met het aantal aansluitingen
steeg helaas ook de prijs tot
1,50 per m3. De heer J. Leysse-
naar, directeur van het Water
leidingbedrijf te Meerkerk
zegt hierover. "Vroeger was
het water inderdaad voordeli
ger, maar de bedrijfjes werk
ten ook heel anders. Wij heb
ben in de West-Alblasser-
waard alleen al voor twee mil
joen gulden aan leidingen
geïnvesteerd. Overigens als je
bedenkt dat het water dat bij
De watertoren in de
gemeente Hardlnxveld -
Giessendam.
Het ligt aan de samenstelling
van de grond hoe snel dat pro
ces zich voltrekt. Duidelijk zal
zijn dat water door leisteen of
vette klei meer moeite zal
hebben dan door zand met een
groffe korrel. Het ligt dus aan
het "poriumvolume".
Het water ïn de polder bij
Lekkerland wordt van een
diepte van ongeveer 30 meter
omhoog gepompt. Een dikke
veenlaag beschermt het water
dat zich daarónder bevindt te
gen het doordringen van af
valstoffen. Bij Lexmond - 28
bronnen - pompt men het wa
ter, evenals bij Leerdam - 12
bronnen - van een diepte van
60 tol 120 meter op. De bodem
gesteldheid daar bestaat dan
ook uit een laag klei, veen,
zand, weer klei, zand en nog
eens klei. Uit de laatste zand
laag komt het drinkwater in
tegenstelling tot het water uit
de West-Alblasserwaard. Daar
komt het vanuit de eerste
zandlaag. Zou men in het Oos
ten nog dieper gaan - 100 tot
180 meter - dan komt men bij
brak water.
De heer Leyssenaar hierover:
"Dit betekent niet dat de zees
piegel al zover doorgedrongen
is. Ver voor het ijstijd-perk",
legt hij uit, "lag Nederland bij
na helemaal onder de zeespie
gel en was al het water zout.
Door de eeuwen heen heeft
het water calcium opgenomen
en natrium afgestaan". Met
andere woorden: is het water
zoet geworden.
Watertorens
Het waterleidingbedrijf A en
V heeft nog vier watertorens
in gebruik, te welen Hardinx-
veld-Gi essen dam met een in
houd van 260 m3, Meerkerk:
450 m3, Leerdam 500 m3 en
Nieuw - Lekkerland: 400 m3.
Nieuwe toren worden niet
meer gebouwd vanwege de
hoge kosten. Het aanschaffen
van luchtketels is goedkoper.
De toren van Nieuw - Lekker
land werd in 1917 als hulptoren
van Alblasserdam gebouwd, 's
Nachts werd hij vanuit het
moederbedrijf volgepompt en
overdag onttrokken Lekker
land, Streefkerk, Oud - Alblas,
Bleskensgraaf en vanaf 1931
ook Groot - A miners, water
van de toren. De eerste machi
nist van Nieuw - Lekkerland
Het nieuwe pompsysteem
In Lexmond.
was de heer Treure nu wonen
de in het bejaardentehuis Hui
ze de Waard in Alblasserdam.
Hij had de verantwoording
over druk en kwaliteit van het
te leveren water.
Hij weet zich te herinneren
dat het water in het begin
1,80 per twee maanden kostte.
Dit liep later op tot 2,17. De
inning van de bedragen viel
ook onder zijn beheer. Tegen
woordig gebeurt dit in het
computercentrum van de A
en V aan de Vinkenpolder-
weg in Alblasserdam. In 1921
begon men om Alblasserdam
wat te ontlasten, met de bouw
van een volledig drinkwater
bedrijf bij de hulptoren van
Lekkerland. In 1930/31 werd
het bedrijf uitgebreid met
twee bezinkvijvers.
Het water van de rivier werd
in de vijvers gepompt en na
énkele dagen naar de voorfil
ters, bestaande uit lagen grof
grint, overgeheveld. Dezelfde
behandeling onderging het
vocht nogmaals in de nafilters,
waarna het uiteindelijk in
twee ondergrondse reservoirs
van 200 en 7Q0 m3 kwam.
Vandaar werd het water de to
ren ingepompt. Tot 1960 bleef
deze manier van winning en
productie bestaan. In dat jaar
begon men met het pulsen van
bronnen. Om een betere
smaak te krijgen mengde men
het rivierwater met het bron
water in een verhouding 1 2.
Bijzonderheid bij dat pulsen
(boren) was dat tot op grote
diepte kiemkrachtige zaden
werden gevonden.
In 1966 was het rivierwater
dermate slecht geworden dat
men besloot helemaal over te
gaan op bronwater. De bezink
vijvers werden schoongemaakt
en volgepompt met water uit
de grond. Ze dienden nu als
buffervoorraad. Leyssenaar:
"Als je weet dat het water
kiemvrij uit de grond komt is
het jammer dat het water in
open filters komt". Het be
drijfje is inmiddels dan ook
opgc heven.
Hulptoren
De toren kreeg zodoende zijn
oude status - hulptoren - weer
terug. Hij wordt nu volge
pompt vanuit het pompstation
aan de Middelweg. In 1931
kwam de heer J. de Kloe in
dienst In 1946 werd hij machi
nist in Lekkerland en ging de
heer Treure het waterleiding
bedrijf in Alblasserdam be
mannen. Trots vertelt De Kloe
dat Lekkerland nooit, zelfs in
de oorlog niet, zonder water
heeft gezeten.
Ten tijde van de watersnood
in 1953 spande het er welis
waar om, maar door tijdig de
machines hogerop te plaatsen
bleven deze in tact 'Toen ik
als jonge jongen bij het bedrijf
kwam", vertelt hij, "zei de di
recteur: Als jij een fiets koopt,
krijg je van mij een bagagedra
ger". Die bagagedrager was
nodig om het gereedschap,
zoals schop, stamper en derge
lijke voor het karwei mee te
nemen.
Moerasgas
Geamuseerd vertelt De Kloe
hoe hij met zijn maats bijna de
lucht ingevlogen is: "We wa
ren in Groot -Ammers in een
put bezig. We konden weinig
zien en staken een lucifer aan.
Een hevige knal volgde en
met z'n drieën renden we naar
de uitgang, waarin we alle drie
klem kwamen te zitten". Om
dat de put door een buis in
open verbinding met de oever
van de Lek stond was er moe
rasgas de put ingestroomd....
Doordat er ijzeren buizen ge
bruikt werden had men, voor
al bij een verhoogde afname -
maandag/wasdag - soms last
van roestwater. Dit water
werd dan door een aftakking
in het buizenstelsel in een
sloot gespuid", vertelt De
Kloe. Leyssenaar legt aanslui
tend uit, dat het kalk en ijzer,
wat het water rijk is, zich te»
gen de buiswand afzet en bij
verhoogde afname losraakt.
Op die manier zou het bruine
water ontstaan. De laatste ma
chinist die in het inmiddels
dichtgespijkerde, scheefstaan
de huisje bij de watertoren
woonde, was Homme Huitema,
thaiis loco - burgemeester van
Nieuw - Lekkerland.
Bodemvervuiling
Hoewel het vertrouwen in het
winnen van kiemvrij grond
water behoorlijk is aangetast
door de vondst van vele onge
rechtigheden in de vaderland
se bodem, is er geen reden tot
paniek. Het drinkwaterlei-
dingbedrijf houdt de water
wingebieden onder strenge
kontrole. De op stapel staande
Wet op op de Bodembescher
ming is ook een stap in de goe
de richting. De A en V
"heeft onlangs aan alle ge
meenten een bericht verzon
den met de mededeling dat het
verboden is rioleringsbuizen
dóór te spuiten met gebruik
making, zonder voorzorg, van
kranen die op het waterlei
dingnet zijn aangesloten. Dit
om fouten, zoals recentelijk in
Rotterdam gebeurde, toen een
Frans marineschip water bun
kerde, terwijl, door een bedie-
ningsfout rioolwater in het
waterleidingnet kwam, te
voorkomen. Diverse gemeen
ten schaften om die reden een
hogedrukspuit aan. Angst om
een tekort aan water behoeven
we hier in ieder geval niet te
hebben. Wel houden kwaliteit
en smaak de wetenschapsmeiv
sen voortdurend bezig.
Tentoonstelling
Watertorens, in bouwkundig
opzicht van minder belang
dan kerktorens, hoewel ze ooi
wel degelijk invloed op hel
landschap uitoefenen en hun
nut, vooral een halve eeuw ge:
leden, ten volle bewezen he$
ben.
Deze zomer, in augustus,
wordt in het Bouwcentrum,
Weena 700, te Rotterdam een
tentoonstelling georganiseerd
over "de wachters van om
welzijn van weleer", de water
torens.
Gevraagd:
Aannemingsbedrijf C. Verschoor
Ring 156, Pernis
Tel. 010-161614 of A. P. Vel dl
J. de Winstraat 117a, Vlaardingen, tel. 715267.
NQOTEBOOM
AUTOBANDEN
B.V.
Zwaluwlaan 54
Scriiedam/Kethel
Tel 700069-708976
- b.g.g 706328
zaterdags',
tot 13.00 uur,'geopend
ONDERHOUD EN
REPARATIE
Voor het LEVEREN, SCHOON
MAKEN EN REPAREREN van
uw ©etsers naar Smederij Daub,
Caöenburgstr. 80. Vlaardingen.
Tel. 34.30.96.
jH KENNISMAKING j'
Aüeenst. v.a 30 Jr. Zaterdagav.
8 uur, gezellig DANSEN In Mld-
deif.uyse, Koningin nel aan 403.
Entr, /2.50. Inl. dhr. Vis, tel.
015-567068.
I TE KOOP WÊ
AANGEBODEN J
Hel Juist» adres voor al uw
MEUBELSTOFFEERWERK Fa.
Hessels en Co., Eendracht-
straat 52, tel. 341583 - 348764
na 18.00 uur.
I BREDE HAVENSTRAAT 6
VLAARDINGEN -TELER 35.45^5
I Tevens theatergeschenkbonnen
I voor elk willekeurig bedrag.
Geopend
van
9.00-13.00
en
13.30-17.00
uur
Op
zaterdag
gesloten
-K.i.V.'-
GEZELLIG GEDESSINEERDE
ZUIVER KATOENEN
kinder en teener
makkelijk modelletje
*2grote zakl<en*bij anderen minstens^s
Ingebreide motieven in de boord
♦vrolijke kleuren
VAN TOPMERK!
MODERNE FIJNGERUITE
mt.38/44*uitstekende pasvorm
O? AKTUELE uni gekleurde TREVIRA
141/40Z.
♦maten 46/56
VOORGEWASSEN
BLUE JEANS inchmaten 28-3B
UITZOEKEN!
1
met korte mouw
ronde hals
en rits
van voor
pfljSgÜïï- GLANSSATIJNEN kinder
met bmnenbrockje
sportieve kontraststrepen
♦kleuren rood-wit en btauw
um gekleurde K-glfl
lange mouw
gebroken maatseries
».„m A
nmuiiiM
GEEN TELEFONISCHE BESTELUMGEN
