uras
21
Vlucht in
de opium
Verdachte: 'Dit is geen stok
maar een balk achter de deur9
landbouw
PLEIN
Rotterdam is
geen eiland
Twee jaar cel en voorwaardelijke thr voor overvallen
Belvëdêre«
Een week van
666 schepen
JWW21/22/23 jan.
Rotterdams Nieuwsblad
woensdag
20 januan 1982
door Hans Soeters
Het leven in het Rotterdamse Chinatown van rond de
jaren dertig was voor de buitenstaander een groot mys
terie. Elk krantebericht waarin een tipje van de sluier
werd opgelicht, was voer voor eindeloze gesprekken.
Zoals het Rotterdamsch Nieuwsblad op woensdag 29
april 1931 meldde „dat de Chineezenwijk op Katen
drecht in opschudding was geraakt, doordat tijdens het
dobbelen om geld in een pand aan de Delistraat 14, de
43-jarige Chinees L.Ch.L. plotseling een browningpis
tool tevoorschijn had gehaald en dit de 49-jarige bank
houder L.A.S. onder de neus had gedrukt. Nadat hij
vijftig gulden van de tafel had gegrist was hij, na eerst
het licht te hebben uitgedraaid, verdwenen. In het
donker was een vechtpartij ontstaan. L.Ch.L. werd la
ter op de avond in de Atjehstraat aangehouden en naar
het politiebureau aan de Nassaukade overgebracht".
Volgens het krantebericht, „had het voorval op Katen-
dreeht grote beroering veroorzaakt, daar men tot dus
ver van deze Chicago-manieren verschoond was geble-
Boo-on
Toch slaagde al in 1922 een
Nederlandse verslaggever erin
om, via bemiddeling van de
Rotterdamse inspecteurs Kuy-
per en Hanegraaf en majoor
Roetman, een kijkje achter de
schermen van Chinatown te
ruimen 7ü sis^^den erin toe*
stemming los te weken van de
meest invloedrijke Chinees
van dat moment, Ng Fook, die
voorzitter was van de Chinese
kongsi (vereniging) Boo-on.
In maart 1922 maakte de ver
slaggever van het weekblad-
Het Leven de volgende aante
keningen over Chinatown:
„De vrouwen die hier wonen,
in dit internationale zeelui-
advertentie
SCHOONHOVEN
Telefoon 01023 - 2377
(keuken openvort 12.00-21.00uur)
specialiteit
k vers gebakken zee tong
UITZICHT OP
Rotterdam In de afgelopen
week zijn in de Nieuwe Wa
terweg binnengekomen 666
schepen metende 5,909.325 brt.
Hiervan" waren bestemd voor
Rotterdam (met inbegrip van
Pernis, Botlek en Europoort)
567 schepen, Schiedam 2,
Vlaardmgen 31, Dordrecht 31.
Hoek van Holland 17, Zwijn-
drecht 1 en overige havens 17.
In hetzelfde tijdvak van 1981
kwamen binnen 531 schepen
metende 4.685.361 brt. waar
van 450 schepen bestemd wa
ren voor Rotterdam,
iSinds 1 januari zijn binnenge
komen 1436 schepen metende
11.918.335 brt. tegen 1230 sche
pen metende 10.948.141 brt. in
dezelfde periode van het vorig
jaar.
advertenties
Binnenkort verschijnt, aanslui
tend op deze eerie, hel boek "De
Kesp", door Hans Soetera.
s binnenwerk, met
o's. formaat 21*29.7
cm. Prijs ƒ26,50.
Tegen inlevering van Evenemen
ten Paspoort coupon 110 ƒ7.50
korting
Voor de snelle beslissers dia het
boek nu bestellen en/cf komen
afhalen
GRATIS
reprodukhe van de Eerste Katen-
drechtse Haven, formaat 45x64
cm
Intekenen ook leietomsch moge
lijk, 010-128231.
«$»BCnt8BMS KIEBWSMAD
öeopend van9-l7uur toegang 110,-
AMSTERDAM
complex (men vindt er in de
buurt natuurlijk ook Noorsche,
Deensche, vele Engelsehe,
zèifs Grieksche opschriften op
de winkels of cafétjes), zijn
geen Chineesche. Geen enke
le. Het zijn meest Hollandsche
en Duitsehe. terwijl de gehuw
de Chineezen veelal ook En
gelsehe vrouwen hebben".
Wat hem bovendien opviel,
was: „dat de kinderen uit deze
Oostersch-Westersche verbin
tenissen zonder uitzondering
in gelaatsvorm oogen en uit
drukking het Mongoolsche
type hebben. Alleen is de ge
laatskleur méér „Westersch"
dan die van papa".
Vleezigen hond
Ook over de eetgewoonten
van de Chinezen op Katen-
drecht sprak de verslaggever
zijn verwondering uit. „Naar
we hoorden worden er per
week honderden kippen ge
slacht, want van kippen-
vleesch vooral is de Chinees 'n
liefhebber {al zeggen kwade
tongen dat hij 'n goeden vlee
zigen... hond nog méér appre
cieert). *t Is gek, maar je ziet in
héél 't Chineezenkwartier
daar op Katendrecht haast
geen enkelen hond!!)". En zo
werd de plaatselijke bevolking
dan ingewijd over het doen en
laten in Chinatown...
Nieuw voor die jaren was ech
ter wel zijn onthulling over
het schuiven van opium, dat
door de Opiumwet van 1919
een zonodig nog groter myste
rie was geworden. Dat het
schuiven van opium door de
pol'tie oogluikend werd toege
staan, ontlokte aan de verslag
gever van Het Leven het com
mentaar: „Curieus genoeg is
het schuiven zelf, het rooken,
niet strafbaar, 't Zou geen
wonder wezen wanneer achter
het ondoorgrondelijk masker
van den Oosterling, in die
nooit te peilen, mysterieuze
oogen, 'n bittere spot levend is
over de inconsequentie van
die rare Westersche duivels
die zoo'n vreselijken ophef
maken van de fabricage, het
vervoer, de bewerking dier
bedwelmende stof. maar die
het gebruik ervan vlak onder
hun. neus als. Iels geuutloofds
toelaten! Daar kan een Chi-
neezenverstand niet bij".
Opiumschuivers
Maar de voortdurend naar opi
um speurende politiemannen
in Chinatown bereikten er wel
mee dat de opiumschuivers in
de boarding houses uitweken
naar vlieringzolders eh achter
kamertjes. Daar lagen de oude
tremmers en stokers naast el
kaar op de grond, toegedekt
onder dekens en oude jassen,
Met de hand maakten ze het
bolletje opium wéék boven een
olielampje. Daarna werd het
op de kop van de brede stenen
kop van de houten pijp gesto
ken. En al zuigend aan de pijp
i Chinatown 1925. De loterijman.
deed hierna de opium de rest.
De wijd opengesperde ogen
begonnen als in het niets te
staren, En even later leek het
alsof de Chinezen alleen licha
melijk nog aanwezig waren...
Maar Chinatown kreeg ook
bekendheid door zijn Chinese
restaurants. Weliswaar verrees
in de Amsterdamse Binnen
Bantammerstraat de eerste
„Chinees", op Katendrecht
was Chong Kok Low {Eethuis
uit het Middenrijk), in de Deli
straat 18, de eerste. Het restau
rant van Yuen Wah kreeg in
korte tijd bekendheid tot ver
builen De Kaap. Pas in 1976
werd het pand gesloten, nadat
eerst Yuen Wah op de^Sinter-
1922. De Chinees Si Ah Sang aan het opiumschuiven.
Delistraat 1922. Met lichte
regenjas majoor Roetman.
klaasavond van 1961 was over
leden, en zijn zoon er met in
was geslaagd het bedrijfje
draaiend te houden. Wah ju
nior overleed in 1979.
Het sluiten van Chong Kok
Low betekende eigenlijk hei
definitieve einde van de lange
periode waarin Katendrecht
zijn bijnaam Chinatown ver
wierf. Weliswaar telde Katen
drecht m 1981 nog enkele Chi
nese restaurants (met Wing
Wah in de Atjehstraat als de
meest bekende) maar de Chi
nees was er nagenoeg uit het
straatbeeld verdwenen.
Hap-Jii
Ook de Chinese gokhuizen
verdwenen van Katendrecht
Het speelhuis Hap-Jii („Voor
iedereen") bevond zich at rond
1915 aan de Sumatraweg 14.
Het pandje was uitsluitend toe
gankelijk voor Chinezen
Sinds vele jaren ratelden er op
de Pai-kau-tafel de 32 stenen
en wachtten er de .koe-tan*:
(aandeelhouders) op goklustige
klanten. In de hoek van het
lokaaltje verkocht een oude
Chinees mandarijntjes. De
wanden waren opgefleurd met
affiches van Ajziatische knok-
films. Later werd er ook een
een advertentie bijgehangen
van de enige Chinese sexclub
in Nederland, aan de Binnen
weg 350. Het gokhuis was in
de Chinese gemeenschap tn de
eerste plaats een sok-sïr (ont
moetingscentrum), en werd
gesticht door een door familie
banden gebonden groep vrien
den: de kongsi der koe-fang.
Door steeds méér vrienden
mee te brengen kon zo'n gok
huis tot grote bloei komen
Hap-Jii vervulde m de Chine
se gemeenschap op Katen
drecht ook een sociale functie.
Van de gokopbrengsten wer
den twee keer per maand aan
de sociaal zwakkere Chinezen
uitkeringen in geld of natura
verstrekt. Het gokhuis op Ka
tendrecht verzorgde op die
manier rond 1975 nog circa
vijfentwintig landgenoten. Af
hankelijk van de gemaakte
winst werden uitkeringen ver
strekt vdn vijftig tot vijfenze
ventig gulden. Hap-Jii sprong
zonodig ook bij bij begrafenis
sen en ziektegevallen
De inwoners van Chinatown
hadden dagelijks contact met
hun landgenoten m de Am
sterdamse Binnenbantammer-
straat. In de Chinese kolonie
van de hoofstad werd op vaste
tijdstippen de trekking van de
pak-ap-pio („duiven loterij")
verricht. Postduiven en ordon
nansen brachten de uitslagen
naar Katendrecht, waar de
Chinezen in het lokaaltje aan
de Sumatraweg bijeen zaten,
in afwachting van de winnen
de nummers. Op deze wijze
werden ook de nieuwe loten
naar de Rotterdamse China
town overgebracht.
Volgende aflevering: Paar-
dedekens als betaalmiddel
(zaterdag 23 januari)
Het is frappant hoe twee
totaal verschillende be
richten eikaars inhoud
kunnen bevestigen. Vori
ge week deponeerde de
Rotterdamse Kamer van
Koophandel en Fabrieken
een lijvig stuk op het bu
reau van wethouder drs.
Jan Riezenkamp. Het
commentaar van de Ka
mer op diens alom gepre
zen nota over werkgele
genheid en economisch be
leid in Rotterdam 'Brood
op dc plank'. Ook de Ka
mer heeft waardering,
maar ook nogal wat kri
tiek.
De Kamer van Koophan
del voelt natuurlijk veel
voor Riezenkamps sugge
sties om het economische
klimaat te verbeteren.
Maar, zo houdt de Kamer
de wethouder voor: kijk
eerst eens in eigen ge
meentehuis. 'Een belang
rijk aanknopingspunt
voor een gemeentelijk
economisch beleid, gericht
op behoud van bedrijvig
heid, ligt in de beheersing
van gemeentelijke tarie
ven. Essentieel zijn de
voorwaarden, die aan
nieuwe bedrijven worden
gesteld in het kader van
de grondpolitiek, het ver
gunningenbeleid en de ta
rieven van de gemeente
lijke overheid. Die zijn
immers bepalend voor de
concurrentiepositie van
Rotterdam op zowel na
tionaal ais internationaal
niveau'.
Zo'n opmerking lijkt wat
theoretisch. Er ïs geen
woord op af te dingen,
maar wat doe je er mee in
de praktijk van alle dag?
Het antwoord op die
vraag stond in een bericht
in de krant van zaterdag.
Daarin stond, dat AR70
Zout Chemie dreigt zijn
fabrieken in de Botlek
zelfs de nieuwe van 30Q
miljoen, die nog niet eens
klaar is te sluiten als
het geen voordeliger
stroomprijs kan bedin
gen. Het bedrijf ïs voor
zijn energiekosten 75
miljoen per jaar meer
kwijt dan de Duitse con
currenten. Zonder forse
korting op de stroomprijs
houdt AKZO het hier
voor gezien. (En maar no
ta's behandelen over het
behoud van bedrijven....)
De Kamer van Koophan
del wijst op meer voor
beelden, waaruit blijkt,
dat Rotterdam geen ei
land is. De erfpachtpolï-
tiek is zo'n element. Het
is natuurlijk prachtig om
aan te kondigen een
krachtig wervingsbeleid
te gaan voeren, maar als
Rotterdam een gegadigde
treft, die liever grond
kóópt dan grond in erf
pacht neemt, gaat zo'n
klant Rotterdam voorbij.
Dat geldt zeker voor klei
nere bedrijven, die elders
in de regio wél een keuze
hebben tussen kopen of
pachten. De Kamer noemt
Helle voetsluis, dat zijn
concurrentiepositie aan
zienlijk heeft versterkt
door behalve erfpacht ook
grond verkoop mogelijk te
maken. Enige versoepe
ling in het grondbeleid
kondigt Riezenkamp
trouwens zelf al aan door
een discussie over de af
koop van erfpacht in het
vooruitzicht te stellen.
De Kamer vanmiddag
aan het woord tijdens een
hoorzitting over Brood op
de plank constateert
uiteraard met instem
ming, dai er sprake is ran
een evolutie ïn dc denk
wijze over het te voeren
beleid. Het belang van het
bedrijfsleven, als belang
rijke drager van welvaart
en welzijn, wordt duide
lijk onderkend. Het eco
nomische aspect wordt ge
plaatst naast dat van de
stadsvernieuwing, het mi
lieu en de ruimtelijke or
dening en is er niet meer
ondergeschikt aan. De
KvK vreest eehter en
het blijkt her en der in de
nota uit de gebruikte for
muleringen dat het col
lege de economische ont
wikkeling alleen als een
gelijkwaardige factor in
het beleid beschouwt als
de situatie daartoe aanlei
ding geeft. Met andere
woorden: als het slecht
gaat telt de economie
zwaar mee, als het weer
goed gaat kan het wel
weer een beetje minder.
De Kamer acht deze bena
dering fundamenteel on
juist. Niet alleen in tijden
door
Koos de Gast
van economische stagna
tie of teruggang, maar
ook in economische groei
perioden dient de over
heid 'het werken' dezelfde
prioriteit te geven als 'het
wen en'. Onder 'werken'
dient men namelijk niet
alleen werkgelegenheid te
verstaan, maar ook inko
mensvorming in de parti
culiere sector, waarop in
belangrijke mate het wel
vaartsniveau steunt.
Uiteraard is de Kamer in
genomen met de plannen
voor een actief wervings
beleid. De vraag is echter
of men zïeh in gemeente
lijke kring voldoende rea
liseert, dat naarmate de,
concurrentiepositie ver
slechtert het pakket aan
vestigingsvoorwaarden
verbeterd dient te wor
den.
Hier raakt de Kamer
twee elementen, die heel
wezenlijk zijn voor de
aanpak van de proble
men. Het eerste is, dat 'de
politiek' traag reageert op
actuele ontwikkelingen.
Politici zijn in de regel zo
overtuigd van hun gelijk,
dat zij menen dat hun op
vattingen bij wijze van
schrijven voor de eeuwig
heid geldend zijn. Het ge
volg is, dat met veel te
grote vertragingen en
dan nog maar heel gelei
delijk aan wordt bijge
stuurd. En elke bijsturing
wordt dan nog ervaren
als het noodgedwongen
loslaten van een stuk
prestige. Daartegenover
staat, dat het bedrijfsle
ven veel sneller op actue
le situaties reageert. Noch
'de politiek', noch het
ambtelijk apparaat blijkt
daartegen te zijn opge
wassen. Ze hebben geen
feeling voor 'het onderne
men*.
Dat verschil in 'golfleng
te' vermindert wel. Da
discussie rondom 'Zestien
hoven' toont, dat ambte
naren sneller inspelen
dan bun politieke bazen.
Rotterdam De rechtbank heeft gisteren
een negentienjarige Rotterdammer yeroor-
deeld tot twee jaar gevangenisstraf en voor
waardelijke terbeschikkingstelling van de
regering wegens een serie overvallen- De
jongen zal zo snel mogelijk worden opgeno
men in de reclasseringsgemeensehap Groot-
Batelaar in het Gelderse Lunteren.
De rechtbank wees het vonnis overeen
komstig de eis van de officier meteen aan
hel eind van de zitting. De rechtszaak, die
vorig jaar juli voor het eerst diende, was al
diverse keren aangehouden wegens psychia
trische onderzoeken en een opnamegesprek
in de inrichting Groot-Batelaar.
De zaak tegen een medeverdachte, tegen
wie de eis anderhalf jaar cel en eveneens
voorwaardelijke tbr luidde, werd opnieuw-
aangehouden. Omdat deze 21-jarige Rotter
dammer volgens deskundigen het program
ma van Groot-Batelaar niet aankan, wordt
over twee weken ter zitting bekeken, of hij
terecht kan in Hoeve Boschoord. ïn de ko
mende veertien dagen zal er een opnamege
sprek plaatsvinden in deze Drentse inrieh-
ting.
„Als hij maar zo snel mogelijk uit de gevan
genis gaat en zo snel mogelijk wordt behan
deld", zei officier van justitie mr. H. de
Doelder gisteren met klem. Net als zijn
reeds veroordeelde medeverdachte zit de
Rotterdammer al tien maanden in voorar
rest. Twee andere jonge Rotterdammers, die
bij de overvallen waren betrokken, zijn al
lang veroordeeld tot anderhalf jaar en 21
maanden cel.
Coolsingel
De vier knapen beroofden in wisselende sa
menstellingen in april vorig jaar in de bin
nenstad in totaal 2es mensen. Ze opereerden
vooral op de Coolsmgel, waar tal van bedrij
ven hun opbrengst in de nachtkluizen van
de bankgebouwen deponeren.
Meestal sloten ze met zijn drieen hun slacht
offers in, bedreigden hem of haar met een
vuurwapen en eisten geld Als iemand niet
snel genoeg op hun eis inging, mishandel
den zij hun slachtoffer. Zo maakten zij op de
Coolsingel eenmaal vijfduizend en een keer
ruim dertienduizend gulden buit. Beide
slachtoffers waren op weg naar de nacht
kluis om daar geldcassettes op te bergen.
Op 13 april liep het in de Conradstraat fout
af. Een voetganger, die zijn portefeuille uit
zijn achterzak had hangen, was hun volgen
de slachtoffer. De man verzette zich even
wel, toen twee jongens hem wilden beroof
den. Hij werd bedreigd met een vuurwapen
en kreeg een aantal klappen, maar gaf niet
toe.
Aangezien er steeds meer publiek ver
scheen, maakten de overvallers zich uit de
voeten. Twee getuigen zetten met hun auto's
de achtervolging in. Een van de overvallers
schoot met het vuurwapen om de achtervol
gers af te schrikken. Kort hierna werden de
jongens aangehouden en bekenden zij de be
rovingen. Hun verslaving aan heroïne bleek
de drijfveer.
Ernstig
Aanvankelijk eiste officier van justitie mr.
De Doelder tegen de twee jongens, die giste
ren terecht stonden, tweeënhalf jaar cel. Bij
de oudste haalde hij daar gisteren een jaar
af. Bij de ander, die de meeste berovingen
op zijn naam had staan, een half jaar. „Maar
lager dan twee jaar kan ik toch niet gaan.
daar zijn de feiten te ernstig voor", meende
de officier. Hij wilde niettemin de opname
al tijdens de gevangenisstraf mogelijk ma
ken De officier zag de voorwaardelijke tbr
als 'een stok achter deur'.
De verdachten lieten merken graag een be
handeling te ondergaan, maar toonden
evenzeer hun grote bezwaren tegen de
voorwaardelijke tbr. „Ik wil daar wel vrij
willig heen", zei een van hen. „De tbr is
voor mij geen stok. maar een balk achter de
deur."
Ook de advocaten keerden 2ich tegen de eis
van mr. De Doelder. Andere, wettelijke,
mogelijkheden om de jongens te laten opne
men zagen ze echter zelf ook niet. De recKt-
bank evenmin.
