[ROTTERDAM
II
Het eigen heroïne
beleid van de
Afrikaanderwijk
9 Heroïne
gebruik
bestaat!
Ga
daar
dan
vanuit
Junkiebond na een jaar
nog vol strijdlust
'Stelen? Ik kijk wel uit. Dan staan
die havenarbeiders op de stoep'
Rotterdams N.euwsbUui
zaterdag
23 januari J 982
Rotterdam Toen wethouder
Wim van der Have onlangs op
een internationale drugsconfe
rentie in Kuala Lumpur vertel
de, dat er in Rotterdam een Jun
kiebond bestaat,, dachten zijn
toehoorders, dat hij hen voor de
gek hield.
In Londen geloofde een Ameri
kaanse hoogleraar, gespeciali
seerd in de drugsproblematiek,
zijn oren niet, toen hij hoorde,
dat verslaafden in Rotterdam
zich hadden verenigd. Hij reisde
meteen naar de Maasstad om de
En ddt terwijl de Junkie
bond het in eigen land en
vooral in Rotterdam al zo
druk heeft. De bond bestaat
deze week een jaar, maar
dat is voor de leden nog
geenszins een reden om in
een luie stoel onderuit te
2akken.
„Er is nog zoveel te doen",
verzucht Nico. „Terwijl we
al een jaar achter de rug
hebben, waarin keihard is
gewerkt. Door verslaafden
zelf. Er is ontzettend veel in
gang gezet. Allerlei thera
peuten en hulpverleners
proberen junkies te active
ren, maar het resultaat is
meestal nul-komma-nul. Wij
zijn een zelfhulpgroep en
werken onszelf op..."
Archief
We zitten in een kamer op
debovenste etage in het
pand van het Jongeren Ad
vies Centrum (JAC) aan 's~
Gravendijkwal, waar de
Junkiebond haar onderko
men* heeft. Nico Adriaans
legt twee ordners en twee"
agenda's op tafel, die het nog
prille archief van de Junkie
bond vormen.
Nico is een van de drie aan
heroïne verslaafde oprich
ters, die nog steeds dagelijks
voor de bond actief zijn. Ge
let op de reputatie van de
gemiddelde junk, hielden de
meeste ingewijden dat voor
onmogelijk. Vooral de drugs
hulpverlening was van meet
af aan wantrouwend.
Nico: „De gevestigde hulp
verlening stond op haar ach
terste poten. We hadden de
instellingen niet meer nodig
en dat vonden ze natuurlijk
niet leuk."
Aan de leiding van de Jun
kiebond zijn twee studenten
toegevoegd om het voortbe
staan te waarborgen. Zij
schrijven onder meer brie
ven naar ambtelijke instan
ties en bepalen in samen
werking met de junks de
strategie bij acties. „Zij ne
men de zaak echter niet
over. De Junkiebond blijft
een bond van junkies", be
klemtoont Nico.
De Junkiebond is geen vak
bond, maar een belangenve
reniging, Een ledenlijst of
een overlegstructuur met
een erkende vakbond ont
breekt „Natuurlijk zijn wij
geen echte bond, junkie zijn
is toch geen beroep", roept
het bestuur in koor. „En een
ledenlijst is niet mogelijk. In
dat geval zouden we de ver
slaafden in Rotterdam regi
streren. Het gevaar, dat zo'n
lijst in verkeerde handen
komt, is te groot", meent
voorzitter Nico.
Hij wuift de voor de hand
liggende beschuldiging weg,
dat de bond geen achterban
heeft. „.Een groot deel van
de scene, misschien wel ie
dere drugsgebruiker, staat
achter ons. Dat blijkt wel als
we iets organiseren. Laatst
bij de kerstviering waren
meer dan honderd mensen
aanwezig. Ook wordt er da
gelijks een beroep op ons ge
daan, door iemand, die hulp
nodig heeft. Bovendien
wordt het eethuis, dat wij
hebben opgericht, goed be
zocht,"
Een ding heeft de Junkie
bond wel met de erkende
vakbonden gemeen: de voor
mannen zijn erg fanatiek in
de belangenbehartiging en
werken keihard. Die betrok
kenheid is logisch, omdat ze
zelf behoren tot de groep,
waarvoor ze opkomen. De
leden zijn zelfs zo druk be
zig, dat hun heroïnegebruik
flink is getaand. Zij, die
eerst een keer per dag ge
bruikten, doen dat nu nog
maar vier, vijf maal per
maand.
Opsomming
Terugkijken op een jaar
Junkiebond, betekent een
imposante opsomming van
activiteiten: de drugsconfe
renties in Den Haag en Rot
terdam, de oprichting van de
Federatie van Nederlandse
Junkiebonden (FNJB), de
oprichting van een eethuis
voor verslaafden, voorlich
ting aan ouders en scholie
ren, overleg met de gemeen
te en het ministerie van
volksgezondheid, het maken
van een krantje voor ver
slaafden, contacten met de
Tweede-Kamerfracties en
recentelijk de eigen radio
programma's bij de VPRO.
Dit is nog maar een greep,
want in Rotterdam zelf wa
ren er te veel activiteiten om
op te noemen. Een aantal
hiervan heeft tot* concrete
veranderingen geleid in het
drugsbeleid in Rotterdam.
„Ik denk, dat de Junkiebond
de grootste invloed heeft ge
had op de methadonver-
strekking", zegt wethouder
Van der Have na weinig na
denken.
Onder druk van de Junkie
bond is de methadon-ver-
strekking in Rotterdam aan
zienlijk uitgebreid. Naar
voorbeeld van het opvang
centrum de Bulldog aan de
's-Gravendijkwal zijn er nog
twee zogeheten laagdrempe
lige methadon-programma's
op komst, waar verslaafden
terecht kunnen voor het
ontwenningsmiddel; een op
de linker en een op de rech
ter Maasoever.
Poen
Wie denkt, dat de Junkie
bond zich hiermee alleen te
vreden stelt, komt bedrogen
uit. Het beleid van de ge
meente en met name wet
houder Van der Have, dat
'Den Haag' juist zo vaak
roemt, kan in haar ogen
geen genade vinden. „Wij
willen, dat de dingen, die we
als junkies zeggen, serieus
worden genomen en dat de
beleidsmakers daarvan de
waarde gaan inzien."
De bond meent, dat wethou
der Van der Have te veel
naar de bestaande hulpver
lening luistert en met de
verkeerde mensen praat.
„Van der Have zegt ook
steeds in de gesprekken met
ons, dat wij poen willen heb
ben. Maar dat is helemaal
niet waar. Wij komen niet
voor poen, maar voor een
ander beleid, dat meer zoden
aan de dijk zet."
De mening van Van der
Have: „Ik sta best positief te
genover de Junkiebond. Het
is goed, dat verslaafden zich
zo organiseren. In de ge
sprekken tussen de bond en
mij is toch een zekere ont-
yy'' m
mm t* yw
mwitfêféïs fiS-
'/j
leden van de Junkiebond met
eigen ogen te aanschouwen.
Inmiddels sijpelt in steeds meer
landen het bericht door van het
bestaan van een bond van ver
slaafden in Rotterdam. „We
hebben inderdaad ook interna
tionale pretenties", zegt Nico
Adriaans, voorzitter van de Rot
terdamse Junkiebond, vastbera
den. „We gaan binnenkort naar
Bremen. Hebben we een ont
moeting met de scene. We wil
len proberen het drugsbeleid in
Duitsland te liberaliseren."
Leden van de Junkiebond
met in het midden Nico
Adriaans achter de type
machine. Door de drukke
werkzaamheden is het ma
ken van het eerste jaar
verslag fn het gedrang ge
komen.
wikkeling aan het beleid ge
geven."
Vegen
Vooral de hulpverlening
krijgt van de Junkiebond de
nodige vegen uit de pan. „De
hulpverlening moet niet als
voorwaarde stellen, dat een
verslaafde allereerst van de
drugs afkomt. Van sociale
hulp is geen sprake. Zorgen,
dat de junk uit zichzelf weer
goed gaat eten of huisvesting
krijgt, ïs er amper bij. De
hulpverlening moet zorgen,
dat een junk er door zijn
verslaving geen andere pro
blemen bijkrijgt.
Zij baseert haar beleid nu op
een ideaal, zoals ze het graag
zou willen zien. Wij accepte
ren daarentegen, dat wij ge
bruikers zijn! Het is realiteit,
dat er heroïne wordt ge
bruikt. En vanuit die werke
lijkheid moet je een beleid
gaan maken."
De Junkiebond vindt boven-,
dien, dat de meeste instellin
gen een belangenstrijd uit
vechten om maar een zo
groot mogelijk bedrag bin
nen te slepen uit de Rotter
damse hulpverleningspot
(jaarlijks 26 miljoen). Die
geldstroom zou in de visie
van de bond moeten worden
omgebogen, vooral naar
kleinere wijkgerichte projec
ten. Zelf ontvangt de Jun
kiebond nog geen subsidie,
Buiten de kring van beleids
makers en hulpverlening
zeggen de leden wèl begrip
en waardering te ontmoeten.
Onder meer bij ouderen tij
dens de voorlichtingsbijeen
komsten. Nico: „Ze hebben
meestal van te voren alleen
maar een negatief beeld.
Maar als ze yoor het eerst
een junk zien en merken,
dat hij normaal is, worden ze
stil."
Ellende
De Junkiebond heeft -nog
veel meer wensen. Zoals het
creëren van ontmoetings
plaatsen buiten de woonwij
ken, waar de buurt geen
overlast heeft, waar heroï
negebruik wordt toegelaten,
maar waar niet mag worden
gehandeld. Wethouder Van
der Have wil echter niets
weten van dit plan. „Maar
wat is zijn alternatief dan?",
roept Nico verontwaardigd
uit. „Doorgaan met de huidi
ge ellende? Dan verergert de
situatie alleen maar."
Ook wil de Junkiebond met-
hadonverstrekking op on-
derhoudsbasis in de gevari-
genissen. Tevens zou de op
vang van junks uit de in
richtingen moeten worden
geregeld. Nico: „Er zijn zat
gebruikers zonder huis. Als
ik naar mezelf kijk bijvoor
beeld: ik Hg in een kamertje
van vijf bij vijf met vier
man. Dan is het een doom
in het oog, als je aan het
eind van de Coolsingel al die
grote flats leeg ziet staan."
Een van de grootste wensen
is de inschakeling van huis
artsen bij de verstrekking
vafn methadon in combinatie
met een wijkgerichte aan
pak, zoals in de Afrikaan-
derwijk nu gebeurt. „Als de
gemeente geen beleid maakt,
doen we het zelf wel", zegt
Nico. „Zoals het in de Afri-
kaanderwijk is, moet het
overal zijn..."
door SïrH m,
Robert vat,
Rotterdam De meeste wijken Een ontmoetingscentrum voor
in Rotterdam hebben maar één verslaafden buiten een woon-
mening over het heroïnepro- wijk, is een oplossing, die het
bleem: 'Er moet iets aan gedaan Oude Westen aandraagt. „Maar
worden, maar niet bij ons op de op de Maasvlakte werkt zoiets
stoep'. Iedereen is bang voor niet", liet wethouder Van dei-
overlast. Soms terecht, want er Have deze week nog de bewo-
zijn voorbeelden, die de angst ners van deze wijk weten.
gegrond maken.
De Afrikaanderwijk vormt
een levensgrote uitzondering
en heeft het probleem op
een geheel eigen wijze aan
gepakt. Buurt werkers heb
ben daar in samenwerking
met de bewoners zelf de uit
daging aangenomen en een
hulpprogramma voor hun
'eigen' junks opgezet, geheel
buiten de officiële instanties
om. Alleen de gebruikers,
die in de wijk wonen mogen
meedoen, anderen worden
geweerd. Het project draait
nu een jaar en tot ieders te
vredenheid.
Theo Kop is één van de ini
tiatiefnemers. Als buurtwer-
ker kwam hij dagelijks in
aanraking met verslaafden,
die in zijn wijk wonen. Hij
probeerde hen te helpen,
maar zag, dat zijn arbeid
nutteloos was. „Ik regelde
wel eens een huisje of ande
re dingen, maar ik zag dat ze
bleven gebruiken. We kwa
men in aanraking met Rinus.
van Klaveren van de Buli-
dog en zagen hoe daar met
hadon aan een heleboel ver
slaafden werd verstrekt. Er
was daar maar één arts, die
het veel te druk had. Wij
kregen toen het idee om de
zaak zelf aan te pakken en
daar hebben we tot nu toe
geen spijt van".
Theo Kop en zijn collega
Bert Koot spraken met de
artsen in de wijk, van wie de
meesten bereid waren aan
het buurtproject mee te wer
ken. Daarna werden er ge
sprekken gevoerd, met de
bewoners, die het wel wil
den proberen. Het ging ten
slotte om hun eigen buurtge
noten.
Havenarbeiders
De opzet is simpel en geba
seerd op samenwerking tus
sen artsen, buurtwerkers,
bewoners en verslaafden. De
laatsten staan bij een huis
arts ingeschreven. De arts
verstrekt methadon, maar
niet rechtstreeks aan de 'pa
tiënten'. De buurtwerkers
krijgen het recept, waarmee
?e bij de apotheek methadon
kunnen ophalen. De ver
slaafde haalt dagelijks zijn
portie bij de buurtwerken
Theo Kop: „In het begin
verstrekten we gewoon op
straat, maar later kregen we
van een vereniging dit
pandje, dat nu dagelijks open
is". Het onderkomen is een
piepkleine ruimte in de
Beijerstraat, dat door hen
zelf is opgeknapt. Deze
ruimte is nu een soort ont
moetingsplaats geworden,
waar ze ook regelmatig even
binnenwippen voor een
praatje en een kopje koffie.
Alcohol wordt er niet ge
schonken en het gebruik
van alle illegale middelen,
ook softdrugs, is verboden.
Incidenten zijn er tot nu toe
niet geweest. Veel buurtbe
woners merken er niets van.
Willem, één van de veertien
cliénten: „Het draait goed,
omdat je de mensen kent,
bijvoorbeeld uit de kroeg of
de winkel. Je steelt ook niet
in je eigen wijk. Ik kijk wel
uit, hier met die havenarbei
ders. Die staan zo bij je op de
stoep".
Willem was één van de eer
sten, die in het programma
werd opgenomen. Al jaren
gebruikte hij heroïne. Ver
schillende malen probeerde
hij via ingewikkelde thera-
pién in een omtwenningskli-
niek van het spul af te ko
men, maar het mislukte ie
dere keer. „Hier werd ik
niet direct uit het program
ma getrapt, als ik eens een
keertje bijgebruikte. Dat ge
bruik werd vanzelf minder",
zegt hij nu.
Te gek
De verslaafden krijgen iede
re dag hun methadon (een
drankje) in het onderkomen
aan de Beijerstraat. Ze moe
ten het direct opdrinken, be
halve op zondag, dan is de
'winkel* gesloten. Willem:
„In het begin durfden ze de
methadon voor het weekein
de niet mee te geven. Te
recht, want ik zou het op de
zwarte markt hebben ver
kocht. Een buurtbewoner
kwam dan op zondag naar
mijn .huis, om de methadon
te brengen. Hij belde dan op
hoe laat hij kon komen en
bleef soms een hele middag.
Dat vond ik te gek".
Het voornaamste verschil
met de meeste ontwennings
klinieken is dat het afkicken
niet centraal staat. „'Het gaat
ons in eerste instantie om
het verbeteren van de socia
le omstandigheden. Dat kan
volgens mij alleen wijkge
richt. We merken dat 'onze'
verslaafden vanzelf minder
heroïne gaan gebruiken,
Een deel van de clientele
van de Werkgroep Opvang
Heroïneverslaafden Afri
kaanderwijk (WOHVA), Ui
terst rechts buurtwerker
Theo Kop.
maar dat gebruik is eigenlijk
hun eigen zaak".
De grootste kracht van dit
systeem is de sociale contro
le, die er uit voortvloeit.' Bij
een gecentraliseerd meüia-
don-verstrekkingspunt krij
gen honderden verslaafden
dagelijks hun portie. Van
enige sociale begeleiding is
daardoor amper sprake.
Komt er iemand niet opda
gen, dan valt daar niets aan
te doen.
Theo Kop: „Als dat bij ons
gebeurt, dan loop ik even de
hoek om en ga bij die jongen
thuis kijken wat er aan de
hand is. Het is trouwens nog
niet voorgekomen, dat ie
mand zo maar wegbleef. Wel
zijn er activiteiten uit voort
gevloeid, die we zelf organi
seren". Een dag zeevissen,
elke maandag met elkaar
sporten in de gymzaal en
twee voetbaltoernooien zijn
daarvan de concrete resulta
ten.
Daarnaast worden de buurt
werkers en hun clienten re
gelmatig gevraagd om voor
lichting te geven, bijvoor
beeld op scholen. Willem:
„Samen met een van de an
dere buurtwerkers geef ik
wel eens voorlichting We
leggen dan het project uit en
ik vertel alles over heroïne
gebruik.Ik vertel dan ook
alle rotdingen, die ik heb ge
daan, om aan te geven hoe
verslavend heroine is".
Bezwaar
Wethouder Wim van der
Have reageert gematigd en
thousiast op hel project „Als
het puur gaat om begelei
ding vind ik het uitstekend.
Maar ik heb be2waar tegen
de wijze waarop daar metha
don wordt verstrekt".
De gemeente heeft een uit
gesproken voorkeur voor
een gecentraliseerde en ge
registreerde merthadon ver
strekking. Toch wil Van der
Have in principe wel mee
werken: „anders had ik ze
toch geen subisidie gege
ven?"
Van die subsidie heeft Theo
Kop nog niets gemerkt. „We
hebben een jaar geleden
5300 gulden gevraagd. Ge
zien de tientallen miljoenen,
die de officiële hulpverle
ning vraagt, lijkt me dat
geen groot bedrag. We heb
ben nog geen cent ontvan
gen. Alles hebben we uit ei
gen zak betaald. Het gevolg
is dat we schulden hebben.
Zouden we die vijfduizend
gulden krijgen, dan gaat het
grootste deel direct naar
onze schuldeisers. Volgens
mij is de verstrekking van
methadon op deze wijze juist
erg belangrijk. Daarin ver
schil ik van mening met de
wethouder."
Inmiddels lijkt het er jnmid:
dels op, dat Van der Have in
de toekomst met nog meer
van dergelijke initiatieven
als in de Afrikaanderwijk te
maken kan krijgen. In Span
gen en Crooswijk zijn al ge
luiden opgegaan pm - de
werkwijze van de Afrikaan
derwijk over teTiemen. -
