10
WAÏERWE6
De vissersvrouw stond vaak alleen in gezin
'Vormingswerk
gaat tweede
jeugd tegemoet'
achtergrond PvdA is armgeworden
is?
Suiker in
de theepot
was luxe
Waarom
geen
brede
discussie
over
arbeidsloos
inkomen
Conferencier
bederft
expositie
draaiorgels
i
.'4
Rotterdams Nieuwsblad
maandag
22 februan 3982
Vlaardingen „Je had
wel hulp in nood, dan
kwamen ze kijken, dames,
en als ze dan zagen dat er
suiker in de theepot zat-
dat was luxe."
Een deel van een interview
met de weduwe van een vis
ser uit het begin van deze
eeuw. Studentes van de
werkgroep vrouwengeschie
denis van de Leidse Rijksu
niversiteit hielden vraagge
sprekken met vissersvrou
wen als onderdeel van hun
onderzoek naar de positie
van die vrouwen. Dat onder
zoek ligt ten grondslag aan
de expositie 'Vissersvrouw,
zelfstandig tegen wil en
dank', die vrijdag in het Vis-
serijmuseum aan de Westha-
venkade werd geopend.
De citaten zijn het leukste
deel van de expositie, die
verder bestaat uit prachtige
foto's, ondersteunende tek
sten en beelden. „Ja, ik
kreeg wel geld, maar boek
houden, nou het was elke
week op, dus ik hoefde niets
bij te houden." De uitspra
ken laten zien. dat het leven
van vissersvrouwen in die
tijd financieel niet veel ver
schilde van dat van andere
vrouwen. Schraalhans was
door Aad Rietveld
keukenmeester en als haar
man overleed werd het nog
erger. Dan was ze aangewe
zen op de dames van de
kerk.
Noodfonds
Weduwen die altijd trouw
betaald hadden aan het
noodfonds konden daar eni
ge steun van verwachten.
Maar veel was dat niet „De
sociale voorzieningen, nou,
daar schrijnde het bij, dat
was verschrikkelijk", zei een
van hen. En het kwam nogal
eens voor dat de man niet
terugkeerde; hij voer in het
kleine scheepje op de grote
zee. Vaak voeren zijn zoons
op hetzelfde schip, dus als
het verging verdween met
een de halve familie naar de
bodem van de zee.
Maar zelfs ais de vissers
vrouw geen weduwe was,
stond ze vaak overal alleen
voor. Ze moesten beslissin
gen van de ene op de andere
dag nemen en kon dat niet
delen met iemand anders.
Als ze uit de geschiedenis al
als zelfstandig naar voren
mag komen, dan is dat vol
gens de onderzoeksters
schijn.
Maijan Schwegman: „De
vissersvrouw werd enorm
beperkt in haar vrijheid.
Ten eerste had ze heel wei
nig geld, ten tweede leefde
ze in een kleine en hechte
gemeenschap, waar veel so
ciale controle was."
Bovendien bleven de meisje
vaak in hetzelfde kringetje,
ze trouwden met een visser.
Veel kans om uit dat milieu
te komen hadden ze niet.
Leren was er niet bij. want
op hun twaalfde moesten ze
werken. „Ik 2al blij zijn als
ze gaat werken en geld gaat
verdienen", zei een moeder,
zo herinnert een vissers
vrouw zich.
De onderzoeksters hebben
ook Scheveningen en Kat
wijk in hun onderzoek, dat
over de periode 1900-1940
gaat, betrokken. Op de expo
sitie zijn van vrouwen uit
die plaatsen poppen te zien,
levensgrote beelden die elk
een periode uit het leven
van de vissersvrouw voor
stellen. Die beelden zijn
moeilijk te zien, ze zitten
achter de panelen waaruit
de tentoonstelling is op
gebouwd. Vormgever Joop
Stigter had daar een bedoe
ling mee: het gaat op de ex
positie vooral om de infor
matie, de beelden zijn van
ondergeschikt belang. De
toeschouwer voelt zich een
gluurder, als hij tussen de
panelen kijkt naar beeld van
het leven van de vissers
vrouw aan het begin van
deze eeuw.
Het museum is erg blij met
deze tentoonstelling. Zelf
had ze die niet kunnen ma
ken, want door de bezuini
gingen van de gemeente ont
breekt het het Visserijmu
seum aan de geldelijk mid
delen om het nodige histo
risch onderzoek te doen. Het
onderwerp stond al jaren op
het verlanglijstje van het
museum. De expositie loopt
tot eind september van dit
jaar.
Maassluis „We krijgen een brede maat
schappelijke discussie over het energievraag
stuk. Daar worden miljoenen aan besteed.
Waarom geen brede discussie over een ar
beidsloos inkomen?
Er moet eens een bezinning
komen over de vraag wat ar
beid hoort te betekenen. Het
propageren van deeltijdar
beid, zoals dat nu gebeurt, is
in feite ook al een keuze. Je
kan wel zeggen: er zij deel
tijdarbeid. Maar mensen
moeten ontdekken wat ze
buiten werk kunnen doen en
waar 2e ook genoegen aan
kunnen beleven. Mogelijkhe
den zijn er zat om je tijd door
te brengen. Of mensen daar
genoegen aan beleven is ech
ter in hoge mate afhankelijk
van hoe de maatschappij
daarover denkt. Wat dat
aangaat is er nog steeds een
overwaardering voor werk.
Arbeid wordt gezien als de
beste mogelijkheid voor indi
viduele ontplooiing."
Andries Greiner, directeur
.van het Maassluise vor
mingscentrum de Maaskant,
windt er geen doekjes om dat
hij werk niet ziet als enig za
ligmakende bezigheid die er
is. Hij benadrukt dat op de
Maaskant dan ook de vraag
welke middelen er zijn om
een compleet mens te zijn als
een rode draad loopt door de
cursussen die er worden ge
geven. „In de zeven jaar van
ons bestaan is dat cursusse-
naanbod uiteraard verfijnd.
Begonnen we met twintig
mogelijkheden, nu zijn er dik
zestig."
Greiner haast zich te verkla
ren dat het natuurlijk niet
betekent dat cursussen, die
opleiden tot bepaalde beroe
pen, naar het tweede plan
2ijn geschoven. „Wij probe
ren de jongeren te geven wat
ze vragen en wat ze nodig
hebben. En daar horen na
tuurlijk ook beroepskwalili-
cerende cursussen in thuis.
Hoewel het accent bij die
cursussen wel steeds meer is
komen te liggen op de oriën
tatie. Je kunt wel stellen dat
de werkgevers dat ook op
Andries Greiner: „Leg ze maar eens uit waarom op de jeugdlonen veertig procent is ge:
kort."
Schiedam Wie het carnaval
mee beleefd had en zondag
middag de 4 Molens bezocht
tijdens het tweewekelijks vrij
entree in dit dienstencentrum
aan de Nieuwe Damlaan, zal
wel even hebben moeten accli
matiseren. Het was een sfeer
die met het carnaval in schril
contrast stond. Een uiteenlo
pend gezelschap mensen, in
alle leeftijden, zat er de zon
dagmiddag uit te zitten en het
moet gezegd dat de belangstel
ling voor de tentoonstelling
van draaiorgels wat tegenviel.
Interessant was de lectuur
over pierementen en orgels
wel, voor wie er van houdt, en
ook de miniatuurorgels waren
best de moeite waard om te
zien. Maar zo halverwege het
vrij entree, rond kwart voor
drie, toen de meeste bezoekers
binnen waren, hing er geen
echte draaiorgelsfeer. Er was
een Haagse conferencier aan
het woord, die het niveau-
Harry Touw probeerde te ha
len en die werkelijk alles 'niet
te geloven' vond. „Hij verpest
de hele middag," zei een ouder
echtpaar, dat er maar gauw
vandoor ging.
De draaiorgelvrienden hadden met de expositie wel op wat meer belangstelling gehoopt. Secretaris Daar» Kamp had lec
tuur en mimatuurmodeilen meegenomen.
prijs stellen. Een cursist met
een ruim keuzepakket heeft
2ijn horizon natuurlijk ver
breed."
Zelf
Op de Maaskant bepalen de
jongeren zelf voor 75 procent
wat voor cursussen ze willen
volgen. Verplicht zijn cursus
sen maatschappij verkenning
en creativiteit. Op vragen als
wat zijn mijn mogelijkheden,
hoe ga ik met anderen om, hoe
praat ik met anderen wordt in
die cursussen naar een ant
woord gezocht. De beroepscur
sussen worden naar eigen in
zicht gekozen. Die keuzes wor
den pas bepaald na langdurige
gesprekken; met de jongeren
zeif maar ook met het thuis
front. Ook wordt er geluisterd
naar hetgeen werkgevers ver
langen van hun jonge perso
neel dat naast het werk ver
plicht het vormingscentrum
bezoekt.
„Maar de wil van de werkge
ver is geen wet", stelt Greiner.
„Hoewel die wel meer invloed
krijgt, omdat arbeid nu een
maal een steeds schaarser arti
kel wordt. Als bijvoorbeeld
een werkgever ons opbelt en
zegt dat die en die een boek-
houdcusrsus moet gaan doen,
dan gaan we daar serieus op
in. Bekijken we met de cursist
of die er wat voor voelt en als
er mogelijkheden zijn dan
wordt de wens van zijn baas
ook gehonoreerd", aldus Grei
ner.
De Maaskant heeft contact
met zo'n vijfhonderd werkge
vers en Greiner is daar goed
over te spreken. „Als ze een
vacature hebben vragen ze ons
vaak of wij niet een geschikte
kandidaat kunnen noemen."
Premie
Volgens Greiner neemt de
vraag naar vorming steeds
meer toe. „Je 2iet nu al dat
jongeren drie a vier dagen
naar het vormingscentrum ko
men in plaats van de twee die
ze volgens de wel verplicht
zijn. Die hebben aan twee da
gen tekort. Het is dan mooi
meegenomen dat ze zich niet
werkloos voelen'", meent Gei-
ner. „Ik vind zelfs dat jonge--,
ren die vrijwillig naar een
vormingscentrum gaan om
aan zichzelf te sleutelen een
premie moeten krijgen. Dat
lijkt me heel logisch."
Directeur Andries Greiner
voorziet in de toekomst een
nog grotere toeloop op vor-
minsgcentra. In dat verband
spreekt hij zelfs over een
uveede jeugd die de vormings
centra tegemoet gaan „Steeds
meer jongeren komen wat
werk betreft niet aan de bak.
Ze tonen meer en meer
belangstelling voor activiteiten
buiten werk, het verenigings
leven bijvoorbeeld. Vormings
werk kan ze daarbij helpen.
Het onderwijs doet dat in veel
mindere mate. Ik spreek niet
negatief over scholen. Maar ik
denk dat daar toch nog teveel
produclgericht wordt gewerkt.
De leerlingen dienen aan het
eind van de rit aan een aantal
exameneisen te voldoen en
daar draait het om. De per
soonlijke ontwikkeling komt
daardoor wel eens in het ge
drang. Bij het vormingswerk
ligt dat anders. Daar wordt
meer naar de jongeren zelf ge
luisterd", meent Greiner, die
zelf mede om die reden het
onderwijs de rug heeft toege
keerd. „In die tijd was de ar
beidsmarkt nog o.k. Je zag
toen dat er heel resultaatge
richt werd gewerkt. Dat be
nauwde mij."
Onzekerheid
Directeur Greiner vindt dat de
onzekerheid onder de jeugd is
toegenomen. „Niemand heeft
een idee hoe het er over vijf
jaar uit zal zien. Een ander be
langrijk punt is ook de voo:
beeldwerking die weg is W«
vader vroeger metselaar da
was de kans groot dat zi;
zoon dat ook zou worden. Di t
gaat nu niet meer op. En neei I
nu het aantal gebroken getu
nen. Scheidingen komen toe
meer en meer voor. Wat oo i
meespeelt is dat de overzicht*
lijheid van de samenlevin
naar de knoppen is. Vroege
was je al een heel eind als;
bij staatsinrichting duideiij
maakte hoe een wet ontstaa:
Nu moet je uit de doeken doei
hoe het systeem van regent
en oppositie werkt. Waaron
een partij in de oppositie bi
opneemt voor de jongeren t
wanneer ze in de regering zi j
ten het tegenovergestelde bt i
weren. De onzekerheid j
daardoor alleen maar toegenc
men." j
Meest gedupeerd t
„Leg ze maar eens uit waan»
er op de jeugdlonen veert
procent is gekort, terwijl du i
zelfde politieke partijen
voor hebben gezorgd dat e
minimum jeugdlonen ki\;
men. De jongeren realisen 2
zich wel dat het economist
slecht gaat, maar waarom zi
zij het eerst de klos; waaro I
in die mate? 1
Vervolgens somt Griener e«
zestal maatregelen op waarvi
jongeren de dupe zijn; deb
drage van de werkgevers irii
partiele leerplicht is geschrtj
de jeugdlonen zijn aangepai
de kinderbijslag is verhit:
derd, de wachttijden voor e*
uitkering zijn verlengd, opj
onderwijsvoorzieningen won
gekort en bovendien krijft
ze bij sollicitaties telkens^
horen dat ze geen ervan;
hebben en dat de keus ojri
mand anders is gevallen. -
„In de praktijk komt het er
neer dat de meest gedupeeri
groep het minst verzet pleeg! f
Schiedam „Wie de meeste vriendjes mee
neemt, wint." concludeerde de Schiedamse
historicus Han van der Horst droog, na de
emotionele PvdA-vergadering van donder
dag, En !o was het: de vriendenschare van
Zijdeveld en Brouwer was groter dan die van
Konings en consorten, doordat PvdA-leden
.als Jo Ouwens en Tini Krikke een achterban
hadden gemobiliseerd, waar het afdelingsbe
stuur dat om principiële redenen niet had ge
daan.
Krikke sprak en de massa
stemde mee, een menigte
PvdA'ers die zich nooit op
partij vergaderingen laat zien,
die het klappen van de zweep
nauwelijks kende en die door
Jo Ouwens ingefluisterd was
dat het bestuur machtsmis
bruik had gepleegd. Natuurlijk
-1—dat is voer voor verstokte
socialisten: besturen zijn per
definitie niet te vertrouwen,
de basis zal wel eens even zeg
gen hoe het moet. Ze hebben
het geweten: de PvdA is er
arm (nog armer?) door gewor
den.
„De meeste vriendjes" die
plaatsen wethouder Zijdeveld
en fractieleider Brouwer, door
het bestuur in de ban gedaan,
weer verkiesbaar niet om
politieke redenen. De opge-
trommelde schare mag, omdat
zij er anders nooit is, niet
geacht worden op de hoogte te
zijn van alle conflicten die
zich vier jaar lang binnen de
fractie en tussen fractie en be
stuur èn tussen fractie en le
den hebben voorgedaan,
Nee, men was vergaderd om
een wethouder en een fractie
leider te redden, en nog nog
enkele mindere goden want
zulke mensen naar huis stu
ren, dat had dat bestuur niet
mogen doen. Het ging hierbij,
nogmaals, niet om politieke ar
gumenten. Die kwamen nau
welijks aan bod. Het ging erom
dat mensen zo aardig zijn
(Arie van Loenen), of dat ze
vrouw zijn (Yvonne Siljee), of
zoals CPN-waamemer Ar-
mand van Puyvelde zei:,, Men
keek of de neus scheef stond."
Het betekende (citaat Jan
Vleesenbeek) „de verloedering
van de politiek". Alleen al het
feit. dat totaal onbekende en
met de actieve politiek weinig
voeling hebbende PvdA'ers op
de alternatieve hjst-Krikke
hoger waren geplaatst dan
partijgenoten die al jarenlang
om hun inzet van zich doen
horen (Hans Konmgs en Jos
van der Lugt: zij kwamen m
het plan-Krikke zelfs niet
meer op de lijst voor), geeft
blijk van de sentimenten van
waaruit gehandeld is.
door Kor Kegel
De leden, die donderdag bijeen
waren, hebben hun eigen be
stuur in de kou laten staan,
maar in feite zichzelf hiermee
in het hemd gezet. Ei is ten
slotte veel voorafgegaan aan
de kandidatenlijst waarmee
het bestuur een flink aantal
mensen op hun nummer zette,
zodanig dat tegenacties wer
den voorbereid die vorige
week tot het interne partijdra
ma leidden- Het is een ver
keerde analyse die Cees van
der Wel gaf, dat het bestuur
uiteindelijk verantwoordelijk
is voor het terugtreden van
belangrijke kandidaten als
Hans Konings, Nikolaj Dieie-
mans. Ton de Vos en Jan
Vleesenbeek. Volgens partijlid
Van der Wel had het bestuur
een meer genuanceerdelijst
moeten samenstellen, omdat
het had moeten beseffen met
de gepresenteerde lijst haat en
nijd te kweken, wat tot repre
sailles zou leiden. „Wie wind
zaait, zal storm oogsten," zo
noemde Gé Brouwer de
wraakactie tegen het bestuur
Maar die redenate gaat krom,
zij is inconsequent. Het be
stuur heeft, toen het drie we
ken geleden de lijst presen
teerde, niets anders gedaan
dan de opdracht ten uitvoer
brengen die de leden zelf had
den gegeven. Vier jaar lang
beklaagde de achterban zich
over de gemakzucht en de
nonchalance van de fractie en
toen in september de achter
ban op de jaarvergadering een
grotendeels uitgesproken anti-
Zijdeveid-bestuur herkoos, gaf
zij daarmee een eerste start
voor een nieuwe aanpak. De
leden vroegen om een frisse
wind door de fractie te laten
blazen, maar zó dat het een
werkbaar geheel werd. De le
den maakten de weg voor het
bestuur nog meer vrij, toen in
januari een verkiezingspro
gramma werd vastgesteld,
waarvan met name Konings,
Dielemans en Van der Lugt de
pïilers waren - niet Zijdeveld
of Van Loenen, die hebben
geen wezenlijk bestanddeel
van het program aangedragen.
Ook hadden de leden er
schande van gesproken, dat
fractieleider Gé Brouwer na
een vertrouwenscrisis in zijn
fractie de vergadering op
schortte en in de problemen
bleef berusten, zonder de kop
bij de horens te vatten. Toen
het bestuur na lang intern be
raad en na sollicitatiegesprek
ken met alle kandidaten hier
uit de consequentie trok om
door de leden omstreden ge
worden politici als Zijdeveld
en Brouwer buiten spel te zet
ten en óm de pijlers van het
PvdA-program hoger op de
lijst te plaatsen toen verket
terden die leden dat bestuur.
Toen werden politieke outsi
ders, toevallig wel PvdA-lid,
uit alle mogelijke hoekjes van
daan gehaald om het bestuur
de les te lezen.
Is dat nu politiek? Krijgt een
partij kleur als de achterban
de ene vergadering zich zus
uitspreekt en op de andere zo?
Kan men dan een bestuur iets
verwijten? Het getuigt van on
begrip en onbekendheid met
de feiten, als men dan van dit
bestuur zou eisen dat het af
treedt, omdat de leden zich zo
duidelijk zouden hebben uitge
sproken.
Duidelijk? Was dat wel zo?
Reeds een dag na de fatale
vergadering, waarop de fiets
zijn rode achterlampje kwij
traakte (beeldspraak Diele
mans), spraken partijleden, die
in de ban van Krikke, Zijde
veld, Posthoorn, Ouwens en
Brouwer waren geraakt, hun
spijt uit over de gang van za
ken, Een oudere dame liet we
ten dat, als zij beter op de
hoogte was gesteld, als zij de
gevolgen had kunnen over
zien, dat zij zich dan niet had
laten meesleuren.
Het bestuur had de leden op
de hoogte gesteld maar dat
is voor een bestuur zonder nut,
zodra hij het verwijt krijgt
machtsmisbruik te plegen.
Gangmakers weg
Het bestuur had een werkbare
fractie willen creeren, hetgeen
stellig haalbaar was geweest
als met name lijsttrekker Post
hoorn zich aan het bestuurs
voorstel had geconformeerd en
hij niet zijn dikke vriend Zij
develd naar voren 'gepusht'
zou hebben. Want wat door
toedoen van Posthoorn, Ou
wens en Krikke geschiedde,
was dat er een fractie werd
benoemd die daarin van de
huidige verschilt, dat zij haar
gangmakers kwijtgeraakt is.
Het schip is stuurloos gewor
den, hoewel ook deze beman
ning een werkbaar geheel zal
zijn maar volgens sceptici
uit de partij meer als gezellig
heidsclub dan waar politiek
vinnige en inhoudelijke dis
cussie de boventoon zullen
voeren.
Konden mensen als Konings,
Vleesenbeek en Dielemans an
ders handelen dan zich terug
te trekken? Zij zagen door toe
doen van de opgetrommelde
leden een fractie ontstaan die,
als zijzelf zouden aanblijven,
dezelfde problemen als de af
gelopen vier jaar tegemoet zou
gaan. Zij hebben zich de wens
van het bestuur een werk
baar geheel ter harte geno
men en trokken hieruit hun-
consequentie. Met name Ko
nings had trouwens ook geen
zin om 'afgebrand' te worden:
tweemaal was hij weggestemd
en het zou hem, blijkens de al
ternatieve lijst-Krikke, nog
menigmaal overkomen zijn
daarom trok hij zijn kandida
tuur in. Ook zijn medestanders
gaven, ter wille van hun par
tij, hun kans op een raadszetel
op.
Het is niet niets, dat PvdA'ers
om wat gebeurd is hebben be
sloten in Schiedam niet meer
op hun eigen partij te stem
men. De leden kunnen de
hand in eigen boezem steken.
Zij mogen hun voorzitter Hans
Bakker dankbaar zijn, dat hij
niet af wil treden, zoals men
wil, maar dat hij zich nog wil
inzetten, ook voor de raads
verkiezingen, voor een fractie
zoals die ontstaan is.
Het Maassluise vorming
centrum de Maaskant hou
maandag- en dïnsdagavoi
open huis. Ieder die belan
stelling heeft voor het vc
mingswerk kan 's avofl
tussen zeven uur en half t
een kijkje nemen in het
bouw aan de Lijsterlaan II
WAO'ers doen er volgc
C. Paardenkooper van
Schiedamse FNV WAl
werkgroep goed aan
dinsdagmiddag 23 febrüi
naar de 4 Molens te kontë
omdat de chef der rijksbel
tingen C.J. Esbach er va
lichting komt geven over*
zondere aftrekposten en
dere faciliteiten voor j
beidsongeschïkten. De 1
eenkomst in het diensten»
trum begint om twee
Koffie staat klaar.
In de voorjaarsvakan
kan de jeugd (4 tot 16 jaar)
het Maassluise zwembad
fijn weer goedkoop zvrt'
men. De entreeprijs voor?
uur zwemmen bedraagt
22 tot en met 26 februari e
gulden.
