isain
'Zonder mijn stukken
was ik een misdadiger'
azz van
[Getz en Jackson
'itsch als muzikale curiositeit
memmmm
Niet te filmen:
Bomans in Berkenrode
Mark Medoff CKinderen van een mindere god'):
1
Perfectie en warmte
bij Carole King
Verbod op
boekenkartel
voorlopig
opgeschort
ZDF herhaalt
'Star Trek'
I
ij)
Rotterdams Nieuwsblad
maandag
5 april 1982
Den Haag „Ik ben verheugd ver
heugd te zijn" zegt de Amerikaanse to-
neelk:hrijver Mark Medoff. Vrijdaga
vond heeft hij in een volle Koninklijke
Schouwburg de voorstelling van zijn
'Kinderen van een mindere god' door
de Haagse Comedie bijgewoond. Op
doorreis naar Nairobi kwam hij af op de
goede berichten over de Haagse voor
steling, die duidelijk hét succes van het
seizoen is geworden.
Het stuk zal dan ook deze
maand en in mei, maar ook
in het volgend seizoen, In au
gustus en september, nog et
telijke malen gespeeld wor
den.
Medoffs lof is bepaald geen
beleefdheidsfrase. Hij bekent
dat hij eigenlijk zat te wach
ten tot de Haagse Comedie
met het delicate gegeven iets
vreselijks zou doen, iets bui
ten zijn bedoelingen om.
„Maar dat gebeurde niet",
zegt hij merkbaar opgelucht.
Het is de eerste maal, dat hij
'Kinderen van een mindere
god' in een voor hem vreem
de taal heeft kunnen volgen.
Het was ook de eerste maal,
dat een voorstelling tot stand
kwam buiten zijn supervisie
om. Maar regisseur Jo Dua
.heeft perfect begrepen waar
.het om ging in de relatie tus
sen de spraakleraar James
Leeds (Willem Nijholt) en
het doofstomme meisje Sarah
(Kick Nicolet). Na de voorste-
Ung volgde dan ook de alge
mene verbroedering tussen
Medoff en het gezelschap op
basis van een niet beschaamd
geraakt vertrouwen. De
Amerikaanse auteur spreekt
de voornamen van de vertol
kers nu uit of hij ze al jaren
kent.
Mark Medoff woont in New
Mark Medoff,
toneelschrijver
uit New
Mexico, op
doorreis.
Mexico, zijn voorouders wa
ren van Russische komaf. Als
hoofd van de afdeling drama
is hij verbonden aan de State
University. De laatste tien
jaar hebben hem een
groeiende reputatie als to
neelschrijver bezorgd.
..Schrijven ïs een enorme
therapie voor mij. Als ik mijn
vijandigheid over dingen die
gebeuren niet van mij af zou
kunnen schrijven zou ik een
verschrikkelijk soort misda
diger zijn" overweegt hij,
„onmachtig er iets anders te
genover te stellen".
„Ik woon in een vallei tussen
twee woestijnen en ik ben in
staat gesteld een wens te ver
vullen, door op de universi
teit een broedplaats te maken
voor talent. Jonge toneel
schrijvers hebben het erg
moeilijk op het ogenblik. Een
romanschrijver kan achter
zijn schrijfmachine gaan zit
ten, maar voor een toneeel-
schrijver begint het daarna
pas. Eerst in relatie met het
publiek weet je hoe een stuk
werkt".
Zo gebeurde het ook met
"Kinderen van een mindere
god". „Meestal heb ik een
stuk al in mijn hoofd als ik
na ongeveer een jaar achter
de schrijfmachine ga zitten.
Toen ik er in New Mexico
aan werkte was ik tamelijk
naïef over het leven van de
doven, het was alleen maar
door
Piet Ruivenkamp
een dramatische uitwerking
over doven. In mijn hoofd
ontwikkelde zich tijdens re
petities steeds meer hoe een
dove zou reageren. Steeds
meer veranderde het stuk in
de richting van Sarah's ge
zichtspunt De voorstelling in
Los Angeles eiste, dat het
aantal figuren tot zeven werd
teruggebracht Ik won aan
vertrouwen in mijn capaci
teiten. De karakters groeiden
steeds meer naar elkaar toe,
het stuk werd steeds beter".
„Ik heb gevraagd dit stuk in
de rollen van de doven zo
veel mogelijk door dove of
bijna dove spelers te laten
doen. In Amerika is dat ook
gebeurd, bij de Haagse Come
die kon dat niet. Een verschil
is dat horende acteurs niet de
geluiden voortbrengen, die
doven soms maken. Dat is
hier wel geprobeerd, maar
men merkte dat het publiek
dat dan zou ervaren alsof de
vertolkers een moment ver
gaten, dat zij niet konden
spreken. Daarom is het ach
terwege gelaten. Iets anders
is dat dat wij spreken alsof
wij in een raam staan, maar
een deel van ons is zichtbaar.
Een dove spreekt met zijn
hele lichaam".
Liefdesgeschiedenis
'Kinderen van een mindere
god' begon als een liefdesge
schiedenis van twee mensen,
die daar hun plezier aan be
leven. Waarbij zij toevallig
doof was. „Zo begon ik. Geen
pleidooi dus voor de doven
als de laatste Amerikaanse
minderheid. Geen: redt de
doven".
Mark Medoff vertelt over
zichzelf, dat hij op jongere
leeftijd een neiging tot ninils-
me had. „Toen ik begon
stond ik onder invloed van
de absurdisten. Het waren de
grote dagen van Ionesco en
Beckett. En Albee als een
Amerikaanse zoon van dat
absurdisme. Ik was een kind'
van de jaren zestig met link
se ideeen. De geest van Ken
nedy. Ik voelde het alsof de
hoop van toen geen uitwer
king kreeg. Zou over hem
niet dezelfde wrok zijn ont
staan als later over Johnson
en Nixon als hij was blijven
leven?"
„Ik ben teruggekeerd naar
een meer realistische manier
van vertellen. En dat blijf ik
doen tot het mij verveelt. Het
isolement van de laatste ja
ren heb ik als heel gelukkig
ervaren. Het gaf mij meer in
nerlijke vrede. Ik ben nu
twaalf jaar getrouwd en heb
drie kinderen. In de relaties
van de ene mens tot de ande
re heb ik meer positieve mo
gelijkheden voor mijzelf ont
dekt. Er is ook nauwelijks
iets plezierigers dan met
mensen in het theater te
werken en daar de beste din
gen uit te ontwikkelen,".
Niet zozeer andere toneel
schrijvers als wel het werk
van de romanschrijver Wil
liam Faulkner onder meer
inspireert Medoff. „Niets is
daarmee te vergelijken", zegt
hij.
Helden
De huidige mode van de ni
hilistische held in film en
theater ziet Medoff als ironie.
Amerikanen accepteren in
een tijd van depressie geen
neerslachtig avondje theater.
„Daar betalen ze op Broad
way geen zestig gulden per
plaats voor. Een commercieel
succes vereist een positief
eind. Maar schrijvers zijn van
huis uit pessimisten".
Met enige wrevel zegt Me
doff: „De uitdaging voor een
toneelschrijver is op het
ogenblik hoe hij zo onkritisch
mogelijk kan zijn. Ieder jaar
wordt er door de critici op
Broadway één serieus stuk
toegestaan tussen het luchti
ge amusement. Een paar jaar
geleden kreeg ik de prijs.
Voor 'Kinderen van een
mindere god'.
De laatste weken voor zijn
Afrikaanse vakantie is hij be
zig geweest aan de filmversie
van dat stuk. Alan Pakula,
die de regie zou doen, is door
de producent inmiddels de
laan uitgestuurd. Medoff
schrijft ook aan een oor
spronkelijk filmscenario.
The majestic kid'. Over de
ondergang van het Ameri
kaanse familie-ideaal en de
noodzaak nieuwe wegen te
zoeken.
Auto
„We leven in een wanhopige
maatschappij zonder helden.
Waar zijn de respect afdwin
gende mensen, die de mis
standen signaleren? Het lijkt
of wij de passagiers zijn in
een automatische auto, die
180 kilometer per uur rijdt.
Iedereen leest en kijkt en is
bezig, maar niemand bekom
mert zich erom of er iemand
aan het stuur zit".
Medoff heeft zich terugge
trokken in het onderlinge be
grip van de ene mens tot de
andere. Maar toch niet hele
maal lijkt het, zijn maat
schappelijke betrokkenheid
blijft voelbaar.
„Ik ben met mijn vrouw op
weg naar Nairobi. Een ro
mantische vakantie om de
wilde dieren te fotograferen,
die dreigen uit te sterven. En
de mensheid misschien niet
zover daarachter aan".
c Carole King
Amsterdam Telkens als
men een ooit zeer hoog
gewaarde zanger of zange
res gevoeglijk denkt te
kunnen afschrijven we
gens gebrek aan recente
muzikale hoogstandjes,
blijkt zo iemand toch plot
seling met verrassende za
ken tevoorschijn te kun
nen komen. Zo ook Carole
King, die ooit haar in 1971
verschenen album 'Ta
pestry' een van de best
verkochte platen de pop
historie zag worden, maar
nog steeds voor de onmo
gelijke taak staat dat al
bum te overtreffen, laat
staan te evenaren.
Ter gelegenheid van het ver
schijnen van haar nieuwe al
bum 'One to one' trad de 40-ja-
rige zangeres gisteravond op
in een verrassend vol Carre.
Haar eerste en voorlopig enige
concert in Nederland sinds het
begin van haar carrière. Se
dert dat begin in 1968 is Carloe
KOT-thntflr. Pen Haag: Kitsch
er» muziek', etampconcert, w-
mengeetild door Polo da Haas,
nun.». Lao van Oostrom, saxo
foon, auldo Nletsan, piano,
Heity Spameey, beektarinat,
Dick Bor, viool en Jan Tromp,
kunatiiuitar. Herhaling: woens
dag in Hottardam (Da Lanta
ren).
Den Haag Jazeker, pia
nist en componist Polo de
Haas heeft weer iets ge
vonden waar hij zich hele
maal in kan uitleven en
waar helaas maar weinig
mensen op zaten te wach
ten: kitsch in de muziek.
Het programma dat hij in
deze weken met enkele
musici in de grote steden
brengt is volkomen aan
dit thema opgehangen en
muziekminnend Den
Haag kreeg als eerste de
gelegenheid met dit bonte
-Rotterdam Sinds de avontuurlijkste
en interessantste Amerikaanse jazzmuzi-
ikanten een paar jaar geleden besloten
hun honoraria tot vrijwel onbetaalbare
hoogten op te voeren, is het somber ge-
ÉSteld .met het Nederlandse concertleven.
•Aantrekkelijke optredens moeten te
genwoordig met een lantaarntje worden
gezocht, de echte smaakmakers worden
nog maar zelden binnen het vaderland
clubcircuit gesignaleerd en de weini
ge buitenlandse kontakten die resten,
tijn concerten van gevestigde muzikan
ten. Van de Oscar Petersonnen, de
Count Basies en de Sarah Vaughans; de
publieksvriendelijke musici dus. Een le
ger van avontuurlozen die avond na
avond slechts hun oude roem bevestigen
en het publiek zonder uitzondering een
versleten repertoire voorzetten. En of
dét nu zo zinvol is, moet sterk worden
betwijfeld.
Stan Getz
ïNeem bijvoorbeeld Stan Getz.
Deze Amerikaanse tenorsaxo
fonist is al sinds jaar en dag
een gewaardeerd musicus en
een origineel stilist, maar hij
slaagt er zelden in om dat tij
dens concerten waar te ma-
Da Doelen, Rotterdam: Stan
Getz kwartet, Milt Jackaon-Ray
Brown kwartel
door
Willem Bruring
-ken. Een merkwaardige vorm
Van onmacht, die voorname
lijk is toe te schrijven aan
s mans volstrekt fantasieloze
^eDertoirekeus
Ook gisteravond gaf Getz er
voorkeur aan zijn program
ma op te bouwen met composi
ties die óf van oorsprong ka
rakterloos zijn. óf dat door een
simpele ingreep kunnen wor
den gemaakt. En in dat laatste
'*'ts hij uitzonderlijk goed op
f. Suikerzoete muziekjes
produceerde Getz. krachteloze
thema's, die door zijn satijnen
toonvorming en geeuwerige
improvisaties nog eens extra
saai werden neergezet. Een be
nadering waarmee Getz er
zelfs in slaagde van een vrolij
ke compositie als Clifford
Brown's 'Joy Spring' nog een
werkzaam slaapmiddel te ma
ken.
Evenmin spontaan was het op
treden van het kwartet van
vibrafonist Milt Jackson en
bassist Ray Brown. Een viertal
keurige heren dat in het verle
den ieder op zijn eigen ma
nier een bijdrage heeft gele
verd aan de ontwikkeling van
de jazz en dat kennelijk een
reden vindt om het rustiger
aan te doen en voortaan ver
der te gaan als improviserend
salonorkestje. Iedere noot, ie
dere improvisatie en iedere
ritmische wisseling die dit
kwartet produceerde, bleek
zorgvuldig ingestudeerd. Ver
rassingen werden nauwlettend
vermeden en naast vlekkeloos
was het optreden bijgevolg ook
zouteloos. Zelfs de rolwisseling
tussen Ray Brown en Monty
Alexander, waarbij de pianist
nu eens de bassist begeleidde,
bleek van moment tot moment
voorspelbaar en dat is bij jazz
concerten bepaald geen voor
deel te noemen.
Nee. het wachten is op een te
rugkeer van de avontuurlijke
musici. Of op de eerste geves
tigde muzikant die uit zijn rol
valt. Want je weet tenslotte
maar nooit.
programma kennis te ma
ken.
De Haas heeft zich verstan
dig genoeg er niet aan ge
waagd een definitie van
kitsch te geven. Hij geeft en
kel voorbeelden van muziek
die volgens hem onder deze
noemer valt. Tussen veel
derderangs salonstukken wa
ren ook werken te horen die
een concert als dit interes
sant maken. De Chaconne
voor vioolsolo van Bach bij
voorbeeld maar dan wel met
de door Mendelssohn toege
voegde pianobegeleiding. Het
resultaat is, vriendelijk ge
zegd, wat onlogisch, maar
bijzonder blijft het.
door
Tom Ruijfrok
Werkelijk fascinerend door
alle tierelantijnen en het ui
terlijk vertoon zijn de varia
ties van Liszt over de beken
de Hochzeitsmarsch van
Mendelssohn. Pianist Guido
Nielsen, een vroegere leer
ling van De Haas, maakte er
een schitterend shownum
mer van, daarbij niet altijd
even secuur maar wel effect
vol musicerend.
Veel tijd was gereserveerd
voor Chopin. Met name voor
de Minuten wals die in drie
bewerkingen te horen was.
Leuk, dat wel, maar het is de
vraag in hoeverre deze be
werkingen serieus zijn be
doeld. Want kunst komt pas
voor de benaming kitsch In
aanmerking als de schepper
bewust toegeeft aan het
■schoonheidsideaal van het
grote publiek.
Voltreffer hier was toch ook
het optreden van kunstflui
ter Jan Tromp, die samen
met Polo de Haas een stuk
van Rogier van Otterloo liet
horen. De muzikale clichés
stapelden zich hier op. De se
rieuze instelling van de flui-»
ter iets dat bij de andere
muzikanten irritant genoeg
ontbrak resulteerde in een
geslaagd slot van een niet al
tijd even interessant pro
gramma.
SS:
Da villa Berkenrode: visueel hoogtepunt in de tv-documentaire over Godfried Bomans.
Hilversum Aan het
aantal boeken dat er is ge
schreven over Godried
Bomans zijn er zojuist
twee toegevoegd: een lite
raire beschouwing over
het fenomeen door Jeroen
Brouwers en een werk
van Michel van der Pias
over het leven van Bom
ans tussen 1913 en 1945.
Van der Plas, die vanaf na
de oorlog tot aan Bomans'
dood met hem bevriend is
geweest, leverde dan ook
de teksten voor 'Bomans
en Berkenrode', en het is,
behalve misschien op
grond van commerciële
overwegingen, de vraag of
Van der Plas daar goed
aan heeft gedaan.
Over een overledene kan
Televitw, maandag 5 april.
Hod, 1, AVRO, 2CJ25 20.55:
'Onimo«tlng«n\ wn lilm over
*Boman« on Berkenrode' van
Gor Viaacher en Wim Hazeu
met teksten van Michel van der
Ptaa. Presentatie: Arnold Gel-
men een bibliotheek vol
schrijven, maar visueel
wordt 't wat moeilijker. Dat
blijkt dan ook uit deze film:
uitvoerige blikken op de vil-
door
Jaap Koopmans
la in Heemstede met zachte
muziek en af en toe de pre
sentator, die daar dus voor is
gaan staan, anekdotes, foto's
en vooral ook mensen die
Bomans hebben gekend en
maar al te graag in die kwa
liteit op de televisie komen.
Zo vertelt iemand uitvoerig
dat Bomans hem een manus
cript had laten lezen en dat
hij dat manuscript terug
bracht in een kano: „ik had
het neergelegd op het enige
plekje in de kano dat nog
droog was", of iets dergelijks.
Dit soort koek in een filmpje
van een half uur over de ne
gen jaar dat Bomans in Ber
kenrode heeft gewoond
een voor de vorming van de
literator belangrijke periode
in verband met de gezangs
verhoudingen thuis is
waarschijnlijk tekenend voor
de dunk die de tv-makers,
hebben van hun publiek.
Wie iets over Bomans wil
weten kan deze maandag
avond beter besteden aan het
lezen van of over dc schrij
ver.
Cane. Amsterdam: de Ameri
kaanse zangeres er» pianiste
Carole King.
King nauwelijks veranderd.
Niet van uiterlijk, maar ook
haar manier van spelen en
zingen is nog immer dezelfde.
Dat werd al direct duidelijk
tijdens de eerste twee num
mers, 'It's too late' en 'Way
door
Aernoud Oosterholt
over Yonder, beide afkomstig
van 'Tapestry'. Binnen enkele
minuten wist Carole King heel
Carré aan haar voeten te krij
gen met haar open, heldere
zang en warme pianospel.
Daarna was het de beurt aan
een ongewoon grote band
(acht man) om het geheel nog
meer relief te geven.
Carole Kings compositorisch
talent is tweeledig. In rustige
ballads weet ze een haast
breekbare sfeer op te wekken,
terwijl ze de snelle, rockachti-
ge nummers een gevarieerd en
swingend karakter geeft door
de instrumenten zeer veel
ruimte ie laten.
Carole Kings inzet en ook die
van de band waren bewonde
renswaardig. Gedurende ruim
twee uur werd een lange car
rière Ln beeld gebracht die
veel hoogtepunten heeft ge
kend, maar die met name ge
durende de laatste jaren heel
wat vraagtekens heeft opge
wekt. Het hoopgevende recen
te materiaal, met name van
'One to one', de enorme per
fectie en bovenal het enthousi
asme en de warmte die Carole
King uitstraalt doen vermoe
den dat ze al die vraagte
kens ten spijt toch nog wel
toekomst heeft.
Brussel Het verbod op het
Nederlands-Vlaamse boe
kenkartel is voorlopig opge
schort door het Europese Hof
van Justitie. Dit heeft Euro
pees commissaris Frans An-
driessen in Brussel op vragen
bevestigd. Andriessen had
eind vorig jaar zelf het kartel
verboden, omdat dergelijke
grensoverschrijdende over
eenkomsten binnen de Euro
pese gemeenschap tegen de
regels zouden zijn.
Door het verbieden van het
kartel werd het mogelijk, dat
Nederlandse boeken door ex
port en import via Belgie uit
eindelijk in ons land onder
de vastgestelde prijs werden
verkocht. Het opschorten
van het verbod is een uit
spraak in kort geding, dat
nog gevolgd zal worden door
een uitgebreide behandeling
door het Europese Hof.
Mainz De Amerikaanse
science-fictionserie 'Star
Trek' wordt vanaf vanavond
herhaald-op Duitsland 2. In
totaai worden achttien afle
veringen uitgezonden, met
William Shatner als kapitein
Kirk en Leonard Nemoy als
dr. Spock. De serie heelt in
Duitsland de titel 'Raum-
schiff Enterprise' meegekre
gen. c'
I.:
i t
I j
