ROTTERDAM
Nog altijd in de ban
van vij f oorlogsdagen
Geen vakantie, maar een Spartaans
leven
998.-
ter meulen
?jgÊr| natuurlijk
schoenen If
Luitenant-kolonelE.H. Brongers
Hitachi audiorack..
2 jaar
garantie
ULUSU
Voor het eerst op eigen henen
mdismmtasrsr
SSMI?
M
lp
m ^ooX
9
Rotterdams Nieuwsblad
donderdag
RZ/RV/RY/RW/RS 13 met 1062
(Foto: Ben Blumers)
DE FEITENKENNIS is zonder meer verbluffend, maar
de luitenant-kolonel E.H. Brongers, Eppo voor familie
en vrienden, heeft daar een nuchtere verklaring voor:
„U moet niet vergeten dat ik er sinds m'n hbs-tiid in
zit."
Toen is het namelijk al begonnen.
De jeugdig ogende, uiterst cor
rect geklede, slanke vijftiger
schrijft al sinds de jaren zestig
over de vijf oorlogsdagen in de
meimaand van 1940 in Neder
land. In '63 verscheen als eer
ste werk de Prisma-pocket
„De oorlog in mei '40"; de2e
maand zag het onlangs in deze
krant besproken boek „Op-
mars naar Rotterdam" het
licht. Het is het eerste van een
driedelige serie over de op-
mars van de Duitse troepen
naar Rotterdam en zijn zesde
boek over deze, toch korte epi
sode uit de Tweede Wereld
oorlog. Aanvankelijk schreef
Eppo Brongers de boeken in
zijn vrije tijd: de bronnenstu
die is met de aanduiding „in
drukwekkend" nog nauwelijks
benaderd. Aan één boek ligt
gemiddeld vijf jaar werk ten
grondslag...
Is hier sprake van een zekere
gedrevenheid?
Zodra de heer Brongers gecon
fronteerd wordt met een bui
ten de materie vallende, direc
te vraag, krijgen de staalgrijze,
koele ogen een wat afwezige
uitdrukking...: „Gedreven
heid? Leidenschaft? Ja, 't boeit
mij geweldig, hè, maar ik pro
beer het zo objectief mogelijk
te doen." Even maar zwijgt hij,
wat niet zo erg vaak voor
komt, verwijst dan naar een
publikatie in de Defensiek
rant, uitgave van de directie
voorlichting van het ministe
rie, waarin over Brongers ge
zegd wordt: „Hij doet dit niet
omdat hij gefascineerd wordt
door het oorlogsgebeuren,
maar omdat hij begaan is met
het lot van gewone mensen in
uitzonderlijke omstandighe
den. Burgers die zonder held
te willen zijn hun angsten wis
ten te overwinnen om hun
plicht te doen als Nederlandse
soldaten."
Brongers nu, thuis in zijn wo
ning in een nieuwbouwwijk
van Baarle-Nassau...: „Nou ja,
zo klinkt dat erg bekakt na
tuurlijk, maar dat van dat me
dedogen met die burgers, daar
ben ik het wel mee eens."
„De verrat»dmythe"
Eerder al in het gesprek had
hij een soortgelijke verklaring
gegeven voor het schrijven
van het boekje „De oorlog in
mei '40", dat nog „voor Lou de
Jong uitkwam". Brongers was
getroffen door de kritiek op
het leger, de „verraadmythe",
zegt: „Om dat recht te trekken
heb ik dat boekje geschreven.
't Was erg globaal en in de kri
tieken werd gesproken over
een ambtenarenstijl. Dat was
wel terecht trouwens. Ik had
echt nog niet het idee: Nou wil
ik auteur worden".
Hij veert op, snelt van de zit-
naar de werkkamer, komt te
rug met een klapper en kan
melden: „Toch zijn er 33.176
exemplaren van verkocht en
tot en met 1980 van „Grebbeli-
nie-1940 26.135 exemplaren".
Hardop denkend voegt hij er
aan toe...: „Nu is er relatief
weinig publiciteit rond mijn
laatste boek, maar misschien
komt dat nog."
Op 10 mei '40 was de in Rot
terdam geboren Eppo Bron
gers ell jaar oud. Herinnerin
gen aan de oorlogsdagenHet
bombardemen t?
De heer Brongers, zakelijk:
„Van het bombardement heb
ik niets gemerkt. We woonden
in West. Herinneringen? Ja,
als puber vond je die gevech
ten gewoon spannend. Dat was
al in de mobilisatietijd begon
nen met soldaatje spelen en
met het ook door de pers in
het leven geroepen geloof in
het voor de vijand onpasseer-
baar zijn van onze waterlinie.
Daarom was het voor mij als
jongen ook zo onbegrijpelijk
dat die hele oorlog in vijf da
gen was afgelopen."
Op de lagere school begon
Eppo Brongers al van alles
over de oorlogshandelingen te
verzamelen; op de hbs wist hij
dat hij officier wilde worden,
wil best proberen die voorlief
de te verklaren, maar vreest:
„Ach, dat wordt zo'n gesta
mel."
't Zat nauwelijks in de familie.
Hoogstens wat ouwe voorva
deren in de vorige eeuw bij de
artillerie. Brongers, toch een
poging wagend: „Direct na de
bevrijding waren er naast de
oorlogsvrijwilligers zelfs
dienstplichtigen die stonden te
trappelen om in dienst te gaan.
Met in hun gedachten: ,Dat
nooit weer'. Een keus op emo
tionele gronden. Nu gebeurt
dat meer rationeel."
Na zijn hbs-tijd gaat hij naar
de Koninklijke Militaire Aca
demie in Breda, waarna een
rijk geschakeerde loopbaan
volgt als officier. Het verzame
len van kranteknipsels, foto's
en ander materiaal in de be
zettingstijd, heeft intussen vas
tere vorm aangenomen. Op de
vraag „Waarom" antwoordt de
heer Brongers afstandelijk:
„Ach, waarom verzamelt ie
mand postzegels?"
ADVERTENTIE
xomplete HiFi tor„:- Mim 440 gulden voordeel. Bij
ter Meulen natuurrijk» Hoogwaardige geluidsweergave
Set bestaat uit
VERSTERKER
Van 2 x 25 Watt r m s (2 x 40 Watt maximaal) met met
freguentiebereik van 40 tot 20000 Hz Diverse filters
en aansluiting voor 4 boxen
TUNER
Met FM-stereo en middengolf Zeer goede stereo ont
vangst
KASSETTEDECK
Uitgevoerd met Dolby ruisonderdrukkingssysteem,
bandsoortschakelaar voor normale-, chroomdioxide- en
metal kassettes en twee vu-meters
DRAAITAFEL
Met MD dynamisch element, semi-automatische arm-
bediening en snaaraandrijving Frontbediening. Uitge
voerd in metaalkleur en rack in matzwart Met platen-
rek 2 jaar volledige garantie
Adviesprijs 1445,-
voor
geschiktJVOOk
mETAL TAPt
Tweede boek
In '68 verschijnt zijn tweede
boek, getiteld „De slag om de
Residentie". In een razendsnel
tempo (Verbaasd: „Kunt u dat
allemaal bijhouden?" Nee
dus) zet hij, data en feiten
spuiend, het hoe en waarom
van dat „opmerkelijk gebeu
ren" uiteen, is nu duidelijk de
docent strategie en militaire
geschiedenis, verklaart: „Dat
Leek me echt een. onderwerp
om uit te diepen."
Dat gebeurde met de grondig
heid van de perfectionist, die
moeiteloos bekent: „Ik schrijf
helemaal niet vlot, hoor. Eerst
een versie met potlood of bal
pen en dan pas op de machine
en daarna volgen er nog aller
lei correcties en aanvullin
gen."
Hij schreef het boek en vroeg
zich pas toen het klaar was af
of er een uitgeverij voor oor
logsboeken bestond...
De heer Brongers, lachend:
„Ja. Ik ben toen voor m'n boe
kenkast gaan staan en daar is
Hollandia uit Baarn uit voort
gekomen."
Er kwamen tientallen reacties,
honderden brieven en ook
suggesties voor een volgend
met Gijs van Barneveld
De heer E.H. Brongers ...misschien is dit mijn ontspanning..
boelc („Grebbelinie"). Tijdens
zijn verblijf in Limburg bij Af-
cent (Allied Forces Central
Europe) ontstaat via een feuil
leton in een Limburgse krant
„Een dag oorlog in Zuid-Lim
burg", gevolgd door „Afsluit-
dijk-1940", waarop de uitgever
zijn auteur suggereert om „Op
mars naar Rotterdam" op sta
pel te zetten, waarvan het eer
ste deel „De Luchtlanding" nu
is verschenen.
Hij zet de opzet van de drie
delen nauwgezet uiteen. De
boeken moeten apart gekocht
kunnen worden. Vertelt dat
hij zich inderdaad ter plaatse
orienteert, zoals bij voorbeeld
op het in deel I gedetailleerd
beschreven Eiland van Dord
recht, geeft een overzicht van
de door hem gebruikte bron
nen, komt langs omwegen
weer terug op een vraag („Ja,
sorry, ik ben afgeleid") en ver
liest zich voortdurend volledig
in zijn onderwerp.
Is er nog ruimte voor ontspan
ning?
Voor het eerst valt er een
complete, secondenlange stilte.
Luitenant-kolonel Brongers
staart enigszins ontregeld voor
zich uit, zegt dan aarzelend...:
„Misschien is dit m'n ontspan
ning. Hoe ouder je wordt, hoe
meer werk je op je hals haalt.
Lezingen ook..."
Ik ken voorbeelden waarbij
het andersom is...
Stilte. Brongers, oprecht:
„Nou, daar weet ik geen voor
beelden van
Nieuwe feilen
De auteur Brongers, 't wekt
geen verbazing, werkt uiter
mate systematisch...: „Als je
dat niet doet, word je stapel
gek." Zijn werk op de KMA
gaat ook gewoon door; de exa
mentijd is een drukke tijd. Op
de vraag of er in de nog vol
gende delen nieuwe feiten aan
het licht zullen komen, ant
woordt hij bevestigend.
Ook over het bombardement
op Rotterdam?
Brongers: „Daar ben Ik erg
mee bezig. Op dit moment is
er geen uitspraak mogelijk. De
historici zijn het er zelfs niet
over eens, maar ik geloof niet
dat het een terreurbombarde-
ment is geweest." Hij verwijst
naar het in '63 verschenen
boek „Rotterdam mei '40" van
Aad Wagenaar, meent: „Dat
had een grotere oplage ver
diend. Een voortreffelijk docu
ment. Bijna onbegrijpelijk dat
hij dat in twee jaar heeft kun
nen doen."
Heeft hijeen toch jeugdig,
soms zelfs wat jongensachtig
overkomende vijftiger, het ge
voel tegen de tijd te moeten
werken?
Eppo Brongers, ernstig nu:
„Oud worden kan ik moeilijk
accepteren, 't Gaat allemaal zo
vlug. Tegen de tijd werken
zegt u? Ja, dat gevoel heb ifè
toch wel. Er moet nog ecik
tweede en nog een derde deoi
komen. Nee, een tijdshmicii.
hou ik af. 't Tweede deel zo ijl
eigenlijk voor juli af moeteij
zijn. Of dat lukt betwijfel iKf
maar voor volgend jaar haal
het op m'n slofjes."
Deze maand wordt hij 53 jaa
over twee jaar dus „mei groi
verlof". Is dat een probleem
De heer Brongers- „Nee. nee
nee. Ik heb nog zoveel t
schrijven. Denk bij voorbeei
maar eens aan de Fins-Russi
sche oorlog, toen de Russen
veel klop kregen".
Zijn hobby is metterdaad f.\\
werk geworden
Rotterdam Tien zeilschepen van het modernste soort
sieren momenteel de Leuvehaven op. Kritisch kijkende
leden van het wedstrijd-commissariaat, belast met de
keuring van de schepen, zorgen voor een gespannen
sfeer. De voorbereiding voor de Rotterdam Transatlan
tic 200-zeilrace, van Rotterdam naar New York en te
rug is in volle gang.
Onder de tien schepen, die
gaan dingen naar de hoofd
prijs ook de Samsonite, met
schipper Patrick Schouten
en bovendien de jongste
deelnemer. Bemanningsle
den tussen de 20 en 25 jaar,
een schipper die pas 23 jaar
is en een navigator. Ties van
Os, die met zijn 25 jaar tot de
wat oudere garde behoort.
Zij gaan voor het eerst op ei
gen benen de race varen.
Niet onervaren overigens,
want zowel Schouten als Van
Os waren twee jaar geleden
aan boord bij Dirk Nauta, op
Conny van Rietschoten na de
meest bekende schipper in
ons land.
„Met Nauta hebben wij mee-
gevaren in de Specerijen
race van Djakarta naar Rot
terdam", vertelt Patrick
Schouten, „Ikzelf als wacht
commandant, Ties als zeil
maker. Het was een uitste
kende ervaring, zeker met
een man als Nauta die het
klappen van de zweep wel
kent. Alleen, eenmaal terug
in Rotterdam kwam ik tot de
conclusie dat ik het nou zelf
maar eens moest gaan doen.
Op eigen kracht, met een ei
gen bemanning en natuurlijk
als verantwoordelijke man."
Schouten nam contact op
met Ties van Os. „Ik voelde
er meteen iets voor", aldus
de student op de zeevaart
school. „Bij Nauta aan boord
was het allemaal natuurlijk
prachtig, maar hij had de
touwtjes in handen. Ik wilde
ook wel wat meer zeggen
schap, wat meer verantwoor
delijkheid. Dat is nu dus ook
gebeurd. We hebben zelf
sponsors gezocht, de voorbe
reidingen helemaal zelf uit
gevoerd en we gaan nu dus
ook zelf naar New York".
Geen vrouwen
De eerste stap van de debu
tanten in het grote werk was
het zoeken van een geschikte
bemanning. Schouten: „Geen
vrouwen aan boord, die vie
len automatisch buiten de se
lectie. Er moeten er maar
een paar verliefd worden tij
dens de race. Dat kunnen we
niet hebben. Wat die selectie
betreft, we zijn wat mensen
gaan bellen die we geschikt
achtten, maar allemaal men
sen van onze leeftijd. Een zo
gelijkwaardig mogelijke be
manning met dezelfde inte
ressen, dezelfde humor en
uiteraard wel zee- en zeiier-
varing."
De ondernemende zeil-fana-
ten slaagden er in korte tijd
in een volwaardige beman
ning 'aan te trekken', Pa
trick Schouten: „Toen dat
geregeld was konden we de
finitief aan een boot gaan
denken, maar uiteraard ook
aan sponsors. Het vinden
van sponsors was een hele
door Martijn Verwaaijen.
klus, maar doordat we deel-
sponsors hebben gezocht
slaagden we op redelijk kor
te termijn in het financieel
remdkrijgen van onze plan
nen."
Huurbool
Pas toen kon ook definitief
aan de boot gedacht worden.
„Een half jaar geleden beslo
ten we een boot in Scheve-
ningen te huren. Vanaf dat
moment 2ijn we gestart met
de voorbereidingen. Eerst al
les vrij rustig aan, de laatste
zes weken constant en de
laatste twee weken zelfs dag
en nacht. Navigatie-appara-
tuur installeren, de wereld
ontvanger monteren en ge
woon zorgen dat ieder gaatje
benut wordt. En alles dus zo
licht mogelijk."
Gisteren moest het tijdelijk
eigendom van Schouten en
Van Os in de Leuvehaven
liggen, waar het de komende
dagen aan een strenge keu
ring wordt onderworpen.
„Men is vooral op het gebied
van de veiligheid zeer
streng", zegt schipper Schou
ten. Elk lid van het race-co
mité heeft zo zijn specialiteit
en voert daarover controle
uit. Bovendien is het ook
voor ons van belang dat alles
in orde is. Want als er tijdens
de race iets kapot gaat kun je
niet even uitstappen om een
nieuw onderdeel te kopen.
Dan zul je op eigen gelegen
heid aan wal moeten ko
men".
De racers nemen de noorde
lijke route, in tegenstelling
tot de cruise-vaarders die
wel naar New York gaan,
maar de wat meer aantrek-
fK snq - h ;n.f
«MSI
t:
Een deel van de jonge be
manning van de Samsonite
aan het werk
kelijke zuidelijke route ne
men. „Wij moeten proberen
net onder New Foundland te
komen, precies onder de ijs
bergen eigenlijk. Maar denk
nou niet dat wjj lekker in het
zonnetje kunnen liggen want
het is verschrikkelijk koud."
De zevenkoppige bemanning
gaat dan ook niet even lek
ker vakantie vieren aan
boord. Spartaans gaat het er
volgens de schipper aan toe.
„Tanden poetsen met zout
water, niet roken, niet drin
ken en geen ruzie maken.
Vier weken lang. En dan
moeten we dat ook nog eens
terug doen, want ook de te
rugweg wordt in race-vorm
gehouden. Je moet dus ook
wel echt een fanaat zijn om
dit te willen doen. En dat
zijn wij..."
De bemanning van de Sam
sonite, die de 3520 mijl enke
le reis gaat afleggen, bestaat
naast schipper Schouten en
navigator Van Os uit Pieter-
Paul Klaassen (23), Olav Mol
(20), Reinoud van Vloten
(25), Arnold Jippes (23) en
het oudste bemanningslid,
Jan Schoen (42).
ADVERTENTIE
9 föec"
A Rotterdam Binnenwegplein 10, Nwe Binnenweg 379,
:zz Katendrechtse Lagedijk 428, Gr. Hilledijk 262, Putselaan 230
S pij k e fiisse Nie u wstraat 14-18 Schiedam-Kethel Winkelcentrum Spa land 36
Schiedam Hoogstraat 2Vlaardingen Liesveld 16.
20 Vestigingen
