BBTTEBBAM
15
Van der Ploeg: hogeschool
in stadsvernieuwing
-ü
m
TT
1
,-jr
e de.
oort-
veelf
rfjfs*
af.-
ris£
moe-.
2 OtP
rijfs-
duur
geen
be
waar
itteri
plet
van'
nnen
'i-
de
lein-"
terst
oienv
ïnbeC
tedsg
Rotterdams Nieuwsblad
dinsdag
RZ/RV/RY/RW/RS 31 augustus 1982
tmé 1 v
x-i: -r - -^5»
Gouvernestraat. van der Ploeg gaf de oude stad een Persoonskade. Een nieuw stukje 'oud' Rotterdam
nieuw gezicht.
Stadsvernieuwing..
de
i op
►loe
ren,
af-
ags-
be-
;1 te
ires
zijn
cht-
(in
jten
jen)
in
rais
es ti-
reen
■clei-
n de
za-
be-
pen,
/oor
die
vijk
de
>mi-
den,
nen-
ver-
nog
Het
'de
lere
een
sing
ijfs-
goe-
loor
i ge-
raal
niet
en
jen-
het
te
/ele
in-
em-
dat
j is
ge-
Nu hij weggaat wil hij het
wel hardop zeggen: raads
vergaderingen vindt hij
stomvervelend. Toen hij
nog gewoon raadslid was
gebruikte hij de tijd voor
het invullen van zijn gi
ro's. Als wethouder heeft
hij altijd een stapel stuk
ken bij zich' om de tijd
nuttig te besteden.
- „Ik kan nog steeds met tegen
de miezerigheid van al die op
geschreven redevoeringen.
Een enkele keer worden er
wel leuke dingen gezegd. Als
Minus Polak spreekt, dan
móet je luisteren.
Voor wethouder drs. Jan van
der Ploeg zit het er op. Hoe-
wet als lid van de Eerste Ka
mer voor de PvdA krijgt hij
weer volop tijd zijn giro's in
orde te maken....
Met wethouder Jan van der
Ploeg verdwijnt een oude, po
litieke rot uit de raad. Hij
heeft er dertig jaar in dienst
van de Rotterdamse gemeen
schap opzitten: de helft als
raadslid, de helft als wethou-
I der. Zo'n hekel aan raadsver-
I gaderingen en toch in de poli-
j tiek gebleven.
- „Ik had bepaalde ideeën over
de volkshuisvesting en sane
ring. Wat dat betreft ben ik
consistent gebleven. Die kon je
een paar maal per jaar en bij
de behandeling van de begro
ting wel kwijt. Dat maakte het
toch de moeite waard.
Van der Ploeg had al eerder
wethouder kunnen worden.
- „Eerlijk gezegd zag ik het
toen niet zitten. Ik ambieerde
bet niet. In 1953 kon ik kiezen
tussen wethouder of directeur
j
door Koos de Gast
Foto's: Ben Blumers
•mpol
van de Sociale AcademieToe
vallig boden beide banen het
zelfde salaris: f14.000 per jéér.
Ik heb voor de Academie ge
kozen. Ik vind, dat je niet te
jong wethouder moet worden.
Je moet zo'n functie niet lan
ger dan een jaar of acht, hoog
uit twaalf uitoefenen. Tenzij je
het wethouderschap gebruikt
ds sprinplank om burgemees-
tór te worden, of naar een
hoge bestuurspost te gaan (zo
nk Riezenkamp), moet je er
niet te jong aan beginnen.
Het bleek toch maar uitstel te
.zijn:Toen in 1967 Roel Lange-
s «aip^SK/door ziekte uitviel, werd
k op -f'an der Ploeg waarnemend-
Logal „yethouder. Tijdens dat halve
n che Jaar waarneming heeft hij de
3e op „srïïaak te pakken gekregen,
arme V,
ud e »fk ontdekte, dat een wet
houder invloed heeft. Hij kan
t fEon in de stad veranderen.
Als je als wethouder zegt dat
VLie^,moet gebeuren, gebeurt
- Dat gevoel had ik als
V zei
erani
or d
raordg.. "Yf- gevoei nat
hee! ■fzzoslid nooit gekend."
■t vei
t: ,,2
urs. jan van der Ploeg
-Van der Ploeg werd de be-
w j1^. krachtbron achter
an d «at provisorisch een stuk
gel £r~ergzaamheid in de stad
loudt -^nbracht Van het roemruch-
ydic bolland Popfestival in het
.f 'vw jf Bos (nooit meer geë-
jdde *™aa";d) tot een kabelbaan
Miki yw de Coolsingel. een echt
iSS'pP de stoep voor het
toirl'Uls en Pavilj°ens op trot
yl voetganger
EM 1
a3f ïlwa!f 'vat d°et- -Wee™
M znfht' werd eindeloos ge-
■"J wek*T?? *>Jaats- In drie
aar i ^en stond het pp papier aan
wt X Zuidplem. In die Daar
itoa 'Laren?n n<~'° de wijkcentra
lt» iare^amp Klimmende Be-
oor! dE M"ideUandtstraat er
ifrft?gen- wat ge-
f het wethouderschap be-
vredïgt ook je ijdelheid. Ik zeg
dat met enige arrogantie; ik
heb zelfkennis genoeg om dat
toe te geven...
Zo neutraliseert hij de indruk
ken van zijn gesprekspartner,
maakt hij streberij en ambitie
tot positieve begrippen. Want
wat Van der Ploeg voor Rot
terdam gedaan heeft, liegt er
natuurlijk niet om. Hij kan
wat laten zien, zoals dat heet.
In het gewone leven van alle
dag kom je daar zo gauw niet
toe, maar wie wil weten wat
Van der Ploeg de afgelopen
acht jaar in de stadsvernieu
wing heeft bereikt, hoeft maar
een dag door de oude wijken
te trekken om geconfronteerd
te worden met een totale ge
daanteverwisseling van de
stad. Crooswijk, Rubroek,
Oude Noorden, Oude Westen,
Cool, oud-Kralingen, Feije-
noord, Afrikaanderwiik: kijk
eens hoe het stadsbeeld er is
veranderd. Rondom de, city
zijn complete nieuwbouwwij
ken aan het ontstaan, oud hui-
zenbezit wordt vernieuwd.
Van der Ploeg heeft van sane
ring stadsvernieuwing ge
maakt.
- „Je kunt je in zo'n wijk een
beetje de burgemeester van
een kleine gemeente voelen.
Als je er door wandelt zijn er
altijd mensen, die je aanschie
ten en vragen of je wilt komen
kijken hoe zij er nu bijzitten.
'Heb je even tijd voor koffie',
vragen ze. Verrukkelijk. Hier
heb je echt het gevoel wat tot
stand gebracht te hebben."
Wethouder Van der Ploeg
pleegt het resultaat voor een
groot deel toe te schrijven aan
de komst van het meerder
heidscollege met acht PvdA-
'ers. Zo politiek is hij wel om
die munt te verzilveren. Hij
wijst altijd graag op de eraan
voorafgaande jaren met een
afspiegelingscollege, waarin de
sanering niet van de grond
kwam. Hij spreekt niet tegen,
dat hij in de jaren '70 de ken
tering in het denken over
stadsvernieuwing mee had.
Mentaal was hij klaar om te
kunnen doorstoten.
Van der Ploeg is de man ge
weest, die de groeiende onvre
de bij de bewoners in de oude
wijken in de loop van de jaren
'70 heeft gekanaliseerd tot be
wonersorganisaties en project
groepen. Bouwen voor de
buurt, werd het parool.
- "Dat bouwen voor de buurt
wordt vaak te letterlijk geno
men. Het betekent niet, datje
alleen maar bouwt en ver
nieuwt voor de mensen die er
nu wonen. Het betekent datje
bouwt voor de groep mensen,
die van oudsher in deze wij
ken hebben gewoond."
Alle bewondering verheelt
niet, dat een aantal stadsbe
stuurders de angst om het hart
slaat bij de gedachte aan de re
kening, die hij achterlaat. Al
leen Van der Ploeg zelf ligt
daar niet van wakker. Bij alles
wat hij gedaan heeft was hij
min of meer gedwongen blin
delings in het diepe te sprin-
gen, zonder zich af te vragen
of hij de overkant zou halen.
Het avontuur wagen is zijn
tweede natuur geworden.
Toen hij aantrad was zijn amb
telijke staf nauwelijks op zijn
doortastendheid berekend. Hij
creëerde een nieuw ambtelijk
apparaat om zich heen. Zonder
te weten waar de gok zou ein
digen startte hij een aankoop
actie van oude woningen, om
dat hij zonder deze operatie
geen begin aan de vernieu
wing kon maken. Van der
Ploeg walste door dichte deu
ren. Om de rekening bekom
mert hij zich niet.
- „Stadsvernieuwing is niet
duur. Rotterdam steekt er
jaarlijks honderd miljoen in,
het rijk legt er drie- tot vier
honderd miljoen bij. Wil je het
echt goed doen, dan zouden
die bedragen verdubbeld moe
ten worden."
Hij geeft ook aan waar het
geld zit.
- „De bouw van én nieuwe
woning levert 2.6 manjaren
werk. Een vernieuwingsbeurt
geeft 1.7 manjaren werk. Als
de minister van volkshuisves
ting onvoldoende geld heeft
moet hij naar zijn collega van
sociale zaken gaan en zeggen:
geef me zoveel honderd mil
joen uit de pot werkloosheids
bestrijding en ik zet in de
stads vernieu wing duizend
man aan het werk."
- ,Hoe kom je er bij dat er
geen geld meer is. Als je naar
de bedragen op de rijksbegro
ting kijkt gaat het bij de stads
vernieuwing om peanuts. Er is
nog geld genoeg. Waarom
worden er miljoenen uitgege
ven aan een verkeersbegelei-
dingssysteem op de rijksweg
naar Den Haag, dat aanwijst
dat je '70' moet rijden. Nie
mand doet dat toch? Waarom
moet de PTT zijn hele wagen
park en telefooncellen zo no
dig gifgroen schilderen? Weet
je wat dót kost?"
- ,JHr zou in dit land veel meer
op basis van het profijtbeginsel
moeten gebeuren. Waarom
moeten mijn kinderen gratis
naar school? Apekool. Met
mijn inkomen kan ik daar best
wat voor betalen. Waarom
moet ik met mijn toch al goede
pensioen nog AOW er boven
op krijgen? AOW is nodig voor
mensen met een inkomen be
neden de zestig mille, niet
voor de inkomens daarboven.
Aan onderwijs wordt in dit
land 25 miljard uitgegeven,
aan verkeer en waterstaats
werken elf miljard. Kan daar
op geen 2.5 miljard voor de
stadsvernieuwing worden be
zuinigd?
Toch blijft de vraag overeind
of stadsvernieuwing op den
duur te betalen is. Het ant
woord is eigenlijk met belang
rijk. De praktijk in Engelse en
Amerikaanse oude steden be
wijst, dat de maatschappelijke
en sociale schade veel en veel
groter is als je geen stadver-
nieuwing pleegt, als je de men
sen zonder uitzicht laat op ver
betering van hun leefomge-
v ving.
- „De bewoners klagen over de
hoge woonlasten. In zekere zin
terecht. Op hun huur komt
nog eens 60 prpcent aan ver-
warmingskosten. Dat is niet op
te brengen. Ik weet ook niet
hoe je daar uit moet komen.
Het ontbreekt me aan inventi
viteit om wat te bedenken.
Maar er moet wel een oplos
sing komen. Als de mensen
het niet meer kunnen opbren
gen kun je niet meer voor ze
bouwen.
Wethouder Van der Ploeg en
de bewoners van de buurt
hebben in de loop van de jaren
een bijzondere relatie met el
kaar gekregen. Het is Van der
Ploegs credo dat de politiek
moet luisteren naar wat de
mensen zeggen en zoveel mo
gelijk moet doen wat ze wil
len. Hij gaat daar heel ver
mee.
- We hebben er met zijn allen
zo'n troep van gemaakt, dat
we nu maar eens naar de men
sen moeten luisteren. Rotter
dam is daar de laatste jaren
heel wel bij gevaren. Er is heel
wat van de grond getild. Daar
bij worden er weieens onrede
lijke eisen gesteld en er wordt
wel eens overvraagd, maar
ook als ik vind dat ze ongelijk
hebben bewaar ik mijn kalmte
en tel tot tien. Er kan altijd
wel iets zitten in wat ze te zeg
gen hebben. In elk geval is
Rotterdam gespaard gebleven
voor ,de permanente obstruc
tie, die bijvoorbeeld het bestu
ren van Amsterdam zo moei
lijk maakt. Hoewel: daar gaat
het de laatste jaren ook beter
in de stadsvernieuwing.
Hoe gaat het verder in Rotter
dam? Van der Ploeg was een
autoriteit In de lokale gelede
ren van zijn partij. Aan popu
larisering en progressieve
beeldvorming heeft hij nooit
meegedaan. Bijna altijd ge
kleed in donker pak. In de
pemoonlijke relaties altijd
vriendelijk, maar nooit 'ouwe
jongens, krentenbrood'. Hij
dwingt op natuurlijke wijze
ontzag af, heeft een overwicht
dat als vanzelfsprekend wordt
ervaren. Van zijn achterban
heeft hij "nooit enige last ge
had. Hoe gaat dat verder? De
gevolgen van de collegevor
ming Iaat hij uidrukkelijk on
besproken. Toch:
- „Een ander college levert
een andere aanpak op. Men-
tink, Riezenkamp en ik begre
pen elkaar als het om de stads
vernieuwing ging. In zekere
zin is een aflossing van de
wacht goed. Ik hoop maar dat
onder de nieuwe omstandighe
den het élan er in blijft. De af
gelopen acht jaar is er in de
PvdA-fractie nooit fractiedis
cipline toegepast. Ik vind dat
gelukkig, want ik hou er niet
van. Maar naarmate je homo
gener moet zijn zal er meer
discipline moeten komen."
- „In de afgelopen jaren heeft
het tussen college en fractie
nogal eens gespannen. B en W
gingen teveel hun eigen gang.
Maar dat was tóch de enige
manier om te kunnen functio
neren. Een homogeen college
is een groot goed.
Afscheid van Van der Ploeg,
Vermeulen volgt hem op, ze 1
deden het werk al een poosje j
samen. („Het is niet voorgeko-
mendat ik iets anders gedaan
zou hebben als hij"). We zijn 1
er dus al een beetje aan ge-
wend. En zijn naam zullen we
in de krant blijven tegenko- 5
men, want in de Eerste Kamer
zal hij zeker over de stadsver-
nieuw in g spreken.
Rotterdam neemt afscheid van 1
een groot bestuurder. De ma- i
nier. waarop hij de stadsver- i
nieuwing heeft aangepakt
staat model in tal van landen
in de wereld en is op techni- j
sche hogescholen een deel van
de leerstof geworden.
Ergens in een "oude wijk, te
midden van een stulq'e herver
kaveling, past de naam van
Jan van der Ploeg op - het
naambord van eennieuw j'
plein, 't Hoeft niet van hem,
maar hij is ijdel genoeg om het
mooi te vinden. - 'y
