COMIWI
EN1A
lAR
In de hele stad rook je brandlucht
Stone praat
met verzet
El Salvador
De nieuwe loten
liggen klaar.
Evende buren
bellen of ze ook
meedoen.
Midden-
Amerika:
nieuwe Balkan?
EGRSTE GROEP TOERISTEN TERUG UIT SRI LANKA
EN MAAR ZITTEN
V/'-k
Automatisch extraatje
voor bijstandstrekkers
Cocaïnevangst
na noodlanding
'fjs gebroken
De meeste kans in de Staatsloterij, -af*
Minder
Nederlanders
naar
Euro-stembus
Raymond Massey
(86) overleden
Zes doden
bij ongeluk met
helikopter
Rotterdams Nieuwsblad J
maandag
1 augustus 1983 j
DE CONFERENTIE IN Panama yan negen Latijnsamerikaan-
se landen over de vrede in Midden-Amenka isvoorlopig
zonder resuitaat geëindigd. Wel zijn er verklaringen af
gelegd, die enig optimisme voor de foekomst mogelijk ma
ken: de ministers gaan eerst thuis overleggen en komen
deze maand opnieuw bijeen. Er zou een basis zijn voor
'een mogelijke voorovereenkomst': veel vager kan het
met. Ondertussen krijgt de visuele nieuwsvoorziening over
dit rumoerige deel van de wereld spannende en dramati
sche trekken. Zo toont het televisienieuws Russische
vrachtschepen die met wapens onderweg zijn. terwijl er
ook beefden zijn van Amerikaanse marineschepen die op-
stomen voor wat het weekblad Newsweek Reagans 'Gun
boat diplomacy' noemde, de diplomatie met het oorlogs
schip. Een tweede Vietnam?
DE TEGENSTANDERS van Reagans beleid met name in
Amerika doen daar somber over: ze vrezen dat dit ver
toon van macht tot een oorlog in dit gebied zal leiden en
geloven dat daarvan de invloed ook in het binnenland ern
stig zal zijn. De les van Vietnam is duidelijk: Amerika was
tijdens die oorlog een in zichzelf verdeeld huis, waarvan de
bewoners elkaar fel bestreden. De scheidslijn vóór of
tegen de Vietnam-oorlog zorgde zelfs voor tegengestel
de kampen in de gezinnen. Die tegenstellingen hebben
diepe voren getrokken, die nog zichtbaar zijn. Gaat het nu
dezelfde kant op? Reagan heeft Midden-Amerika onlangs
tot de 'achtertuin' van de Verenigde Staten verklaard en is
niet van plan daar de invloedssfeer van de Sovjet-Unie
want daar vreest hij voor toe te laten.
DAT IS EN blijft de kern van de situatie daar: het is onderdeel
van het machtsevenwicht tussen de Verenigde Staten en
de Sovjet-Unie. Menig conflict in deze wereld was en is
daartoe te herleiden. Korea in de jaren vijftig was er het
eerste grote voorbeeld van, Vietnam eveneens, nu is Mid
den-Amerika aan de beurt, zoals ook Hongarije, Tsjecho-
stowakije en Polen in deze machtsstrijd hun rol spelen.
Verzwakking van Ruslands positie in deze satellietlanden
zij dreigt voortdurend wordt immers niet toegestaan,
zo min Reagan het over zijn kant wil laten gaan dat de Sov-
jet-Ume haar invloedssfeer in het Centraal-Amerika uit
breidt. In dit verband sprak de president onlangs over 'de
eerste werkelijke communistische agressie op het Ameri
kaanse vasteland'.
DAARDOOR WORDEN de belangen van de bewuste landen
zelf tot een factor van ondergeschikt belang gedegra
deerd. Reagans opvatting over 'communistische agressie'
kan, van uit zijn positie bekeken, best wel kloppen. Maar
daarmee is niet verklaard waarom deze agressie mogelijk
werd en evenmin is er een oplossing voor de toekomst van
deze regio aangeduid. De oorzaak van de ellende is im
mers de sociaal-economische situatie in deze tanden: in
de jaren zeventig Is de conjunctuur er in elkaar gezakt zon
der dat de regeringen tot doeltreffende maatregelen over
gingen. 2e beschermden voornamelijk geprivilegieerde
groepen en dwongen door hun onderdrukkend beleid de
allerarmsten tot verzet. De onrust en rebellie in deze lan
den voor de betrokkenen van levensbelang gaat nu
een wereldpolitieke rol vervullen, vermoedelijk zonder dat
de deelnemers zich daarvan scherp bewust zijn.
IN EEN WAT verdere terugblik los van de huidige tegen
stellingen tussen Amerika en Rusland doet zich een ver
gelijking voor met een geheel ander gebied, dat in het be
gin van deze eeuw eveneens een brandhaard was in het
toenmalige spel der machten: de Balkan. De volkeren In
dat deel van Europa hadden niet het communisme ais
ideologie, maar het nationalisme, maar het effect was niet
veel anders. Een deel van de Balkan-volkeren was eeuwen
onderdrukt door de Turken en zag, toen dat land verzwak
te, een mogelijkheid zich te wreken: nationalistische revol
tes waren er aan de orde van de dag. De grote mogendhe
den van toen Engeland, Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk
en Rusland beschouwden echter het roerige Balkan-ge
bied als deel van het Europese machtsevenwicht: hun ei
gen belang was er mee gemoeid. Reagan zou zeggen: de
Balkan was hun 'achtertuin',
DE TOENMALIGE Franse minister Poincaré waarschuwde er
in die dagen meer dan eens voor dat de nationalisten op
de Balkan het een zorg zou zijn wanneer er tengevolge van
hun rebellie een algemene wereldbrand zou ontstaan. Hij
kreeg gelijk: eerst brak een Balkan-oorlog uit, een krijg die
het voorspel werd tot de Eerste Wereldoorlog. Als directe
aanleiding daarvan wordt de moord op de Oostenrijkse
troonopvolger op 28 juni in Serajewo in het Oostenrijk
se deel van de Balkan beschouwd, maar in feite was
deze gebeurtenis er éèn van een reeks. Een deel daarvan
speelde zich at in en rond dat omstreden gebied van Euro
pa, dat in het evenwicht van die dagen tussen de groot
machten zulk een belangrijke rol speelde.
MIDDEN-AMERIKA HEEFT iets weg van de Balkan. Mis
schien is de vergelijking met dit gebied zelfs beter dan die
met Vietnam, De strijd daar is lokaal gebleven en heeft
tenslotte geleid tot de terugtrekking van Amerika uit het
gebied. De Verenigde Staten zullen dat in Midden-Ameri
ka zeker niet doen: ze laten hun achtertuin niet door Rus
land omspitten. Er zal veel staatsmanschap nodig zijn, zo
wel in Washington als tn Moskou, om tot een oplossing van
deze kwestie te komen. Maar ais die gevonden kan wor
den, is het probleem allerminst de wereld uit. Er zal pas
werkelijk rust in dit gebied ontstaan als er een redelijke
welvaart komt en die welvaart redelijk onder de bevolking
wordt verdeeld.
DE KOK
De Colombiaanse
politie heeft drie inzittenden
(twee Amerikanen en een Co
lombiaan) van een Ameri
kaans vliegtuigje gearresteerd,
dat een noodlanding moest
maken bij de Colombiaanse
stad Barranquilla. Het vlieg
tuigje bleek 350 kilo cocaïne
ter waarde van naar schatting
twaalf miljoen gulden aan
boord te hebben, vermoedelijk
bestemd voor de VS.
Frankfurt Hagenaar R.
van der Hoeven had zich
zijn huwelijksreis heel an
ders voorgesteld.
In het vooruitzicht waren
een rondreis van een week
door Sri Lanka en dan nog
een week aan één van de
stranden. Maar al halver
wege kwam aan de reis een
einde.
In verband met de steeds fel
lere rassenstrijd tussen Tamils
en Si ngalezen haalde Arke
Reizen in samenwerking met
een Duitse reisorganisatie haar
klanten terug. „We hadden nu
nog de zekerheid de mensen
weg te krijgen. De situatie
wordt eehter met de dag erger.
We konden met de garantie
geven dat het ook over een
paar dagen nog 'zou lukken",
legt Rob Admiraal, vertegen
woordiger van Arke, uit.
Vannacht kwam het echtpaar
Van der Hoeven met nog ze
ventien anderen in Frankfurt
aan. „We zijn opgelucht dat we
weer terug zijn, maar we heb
ben nooit echt het gevoel ge
had persoonlijk m gevaar te
verkeren", was het algemene
gevoelen van de groep
De reizigers vertelden steeds
duidelijker te hebben gemerkt
dat de situatie m het land ver
slechterde. Er rijden geen
taxi's meer. geen bussen en
geen treinen. Tijdens de rond
reis door Sn Lanka werden de
Nederlanders steeds directer
met de onlusten geconfron
teerd. „Toen wtj zondag m Sri
Lanka aankwamen, was er
volgens ons nog niets aan de
hand", vertelt de heer Van der
Hoeven „Wij hebben Colombo
nog intact gezien Tijdens een
rondrit door de stad merkte je
nergens iets van".
Grimmiger
Van af dinsdag, tijdens de
rondrit langs Tissamaharama,
Nuwara Ehya en Kandy werd
de sfeer echter grimmiger Er
werd een avondklok ingesteld,
die eerst om vier uur en later
om twee uur 's middags in
ging Brandstof voor de bus
was alleen nog na omkoping
met sigaretten te krijgen. „We
moesten hard rijden om elke
keer voor de avondklok in de
door
Margriet Vrcmans
vrlgende plaats van bestem
ming te zijn"
„De chauffeur was bang. Bij
elke wegversperring door de
militairen gooide hij meteen in
de bus alle lichten aan. zodat
de militairen zouden zien dat
de bus vol toeristen zat en dat
ze mets zouden doen Wij von
den die versperringen ook
angstig De soldaten stonden
met het geweer op de bus ge
richt".
Volgens de teruggekeerde toe
risten was vooral woensdag
avond een angstige sfeer
merkbaar ..Wy keken vanaf
ons hotel op Kandy neer en
zagen overal branden, rook
pluimen uit de stad komen. De
volgende dag zagen we veel
Rob Admiraal neemt op
Schiphol afscheid van het echt
paar Van der Hoeven, dat daar
in de auto stapte voor de laat
ste kilometers naar huis.
lege plekken, u-aar de huizen
en winkels van Tamils hadden
gestaan In de hele stad rook je
nog constant de brandlucht
De straten waren tamelijk
leeg Wel zagen we veel mili
tairen en politie"
In Kandy werden de toeristen
wel met direct geweld gecon
fronteerd „We zagen hoe een
militair met de kolf van zijn
geweer zo maar op mensen in
beukte We hadden het gevoel
dat hij zich nog inhield, omdat
wij vanuit de bus toekeken"
Op de laatste plaats van be
stemming. Trmcomalee. zagen
de toeristen grote groepen uit
hun huizen verdreven Tamils
op net strand. ..Dat u-erd ons
toen wel een beetje link", zegt
de heer Van der Hoeven „De
Si nga lezen zaten in de stad, de
Tamils op het strand en tussen
de bomen en wij zaten daar m
ons hotel precies tussenin"
Hamsteren
Vooral toen ook de mensen
waarmee de groep toeristen
het meest had te maken, teke
nen van angst begonnen te
vertonen, werd het duidelijk
dat ze terug zouden moeten
gaan „De chauffeur en de gids
wilden absoluut niet meer in
Trmcomalee blijven Onder
weg kochten ze enorme hoe
veelheden voedsel in Ze ham
sterden. voor als er straks geen
voedsel meer is W:j wilden
nog de stad in om te gaan kij
ken of het echt /o erg was.
maai we konden geen taxi
chauffeur vinden die ons naai
de stad wilde rijden Het wa*-
vecl te gevaarlijk geworden"
Volgens de toeristen is de be
volking. zowel Tamils als Stn-
galezen, bijzonder vriendelijk
tegen de vakantiegangers ge
bleven „De onlusten hebben
zich nooit tegen ons gekeerd
en we hebben ons ook nooit
echt onveilig gevoeld Maar je
moet natuurlijk met ongeluk
jes rekening houden"
Het is weer eens zo ver: het wereldrecord paalzitten is gisteren
gesneuveld. Nico Meeuwenoord (25) uit Noordwijk en Bas
Ouwehand (24) uit Katwijk hielden het met bemoedigende taal
van familieleden op de wat 102 uur en 30 minuten uit op de paal
boven het water in Noordwijkerhout. ledereen mag nu weer
proberen dit record te verbreken. Een paar dagen op de rand van
het bad thuis als oefening en dan weer de palen op, de verveling
in. Zo komen we onze dagen wel door.
Bogota De Amerikaanse gezant voor Midden-Amerika,
Richard Stone, heeft gisteren in de Colombiaanse hoofd
stad Bogota voor het eerst besprekingen gevoerd met een
leider van het Salvadoriaanse verzet.
Volgens de Colombiaanse
president Betancur sprak
hij minstens twee uur met
Rubén Zamora, de leider
van de politieke vleugel
van de coalitie (FDR-
FMLN), die strijdt tegen de
door Washington gesteunde
Salvadoriaanse regering.
Zamora zei na afloop 'zeer bin
nenkort' nieuwe ontmoetingen
met Stone te hebben. Hij was
'duidelijk hoopvoller gestemd*
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
Ze zijn er weer Staatsloten, met een kans van
één op twee Gemiddeld natuurltik Hen prachtkans
op een prachtprijs Var. een 'tentje tot 't halt' mihoen
Adressen van lotenverkopens vindt u mdc Gouden
Gids Speelt u liever per giro mee- Dat kan ook. Bel
voor inlichtingen de Staatsloterij, 070-47 74 84
Brussel Ruim driekwart
van de Westeuropeanen ti>
van plan volgend jaar juni
een stem uit te brengen
voor een nieuw Europees
parlement, maar 1/1 Neder
land en Engeland js de be
langstelling voor de Euro
pese verkiezingen fors ge
daald De Italianen (89%,I en
de Fransen (85%) hebben de
meeste belangstelling, zo
blijkt uit een opiniepeiling.
Het Europarlement werd in
'79 voor het eerst recht
streeks gekozen, toen was
het opkomstpercentage 73%.
Nu is de verwachting dat
78% gaat stemmen In EEG-
kringen is deze prognose
met enige tevredenheid
ontva ngenHet Europese
pa riemen t was i miners de
afgelopen jaren vaak m het
nieuws, mei altijd met poli
tieke tdeeen, maar met
reeksen schandaaltjes.
Van de Nederlandse bevol
king zegt nu 54% dat ze ze
ker weer gaat stemmen. In
'79 ging 58% van de Neder
landers stemmen.
De Wesrdutise Groenen en
de Nederlandse PPR zullen
bij de verkiezingen voor het
Europese parlement een ge
zamenlijke lijst presenteren.
Dn is afgelopen weekeinde
tussen de twee partijen
overeengekomen.
S
over de kansen op een politie
ke oplossing van de burgeroor
log in EI Salvador. Betancur
zei zeer optimistisch te zijn
over de kansen op vrede in El
Salvador en Midden-Amerika.
Betancur verklaarde gister
avond dat dit eerste contact
kan leiden tot een ontmoeting
tussen de guerrillabeweging en
de Salvadoriaanse regering
met Stone als bemiddelaar Hij
beklemtoonde dal du slechts
een mogelijkheid was die ver
dere studie vereiste, na een
ontmoeting van Stone met Sal
vadoraanse functionarissen
Uitstel
De president van El Salvador,
Aivaro Magarta, is er volgens
Betancur mee akkoord gegaan
dat Stone ale bemiddelaar op
treedt Magaiïa kondigde aan
dat de verkiezingen, die oor
spronkelijk L'ind dit jaar zou
den worden gehouden, tot
1984 worden uitgesteld vanwe
ge vertraging bij het opstellen
van een nieuwe grondwet
Betancur was spaarzaam met
informatie over het besproke
ne. Hij zei slechts dat het ijs
was gebroken en dat de ont
moeting een belangrijke slap
was, die de gespannen suuaue
in Midden-Ainerjka kon hel
pen verminderen. Stone, die
vrijdag in Bogota aankwam, is
onmiddellijk na het gesprek
vertrokken naar San Salvador
en is weer naar Bogota terug
gevlogen. Hij wordt waar
schijnlijk vandaag nog in Ni
caragua verwacht.
Rubén Zamora was al vijf da
gen m de Colombiaanse hoofd
stad Betancur verklaarde dat
de ontmoeting op diens ver
zoek plaats had. Begin vorige
week was ook Guillermo
Ungo, de leider van het Salva
doraanse verzet, in Bogota. Hij
vroeg president Betancur naar
verluidt deze ontmoeting te
organiseren. Het contact tus
sen Stone en Zamora was naar
wordt aangenomen op het
hoogste niveau dat ooit plaats
had tussen de regering-Reagan
en het verzet. Drie eerdere po
gingen van Stone om de guer
rillabeweging te spreken, mis
lukten.
Zie ook pagina 5
t
Raymond Massey, alias dok
ter Gillespie.
Los Angeles De acteur Ray
mond Massey, vooral bekend
geworden als de nukkige dok
ter Gillespie in de ook ui ons
land op televisie vei loonde se
rie 'Dr Kildare'. is zaterdag m
een ziekenhuis m Los Angelus
op 86-jarige leeftijd overleden
De serie 'Dr Kildare' was in
de jaren zestig overal ter we
reld een absoluut kassucces
Massey speelde iti meer dan 60
films. Het bisucnoppubhek
leerde hem vooral kennen
door zijn vertolking van Abra
ham Lincoln
St Rambert-d'Alhon Een
mislukte landing met een ge-
hu ui de helikopter m Si Rum-
beri-d'Albon, een stadje ten
zuiden van hei Franse Lyuii
heeft gisteren aan de piloot en
vijf inzittenden het leven ge
kost Toen de helikopter land
de, sloeg hut toestel om en vat
te vlam
Bij een vhegshow in de Cana
dese provincie Brush Colum
bia zijn de twee piloten en een
passagier van twee oude. uit
de tweede wereldoorlog stam
mende Harvards omgekomen
toen de toestelen met elkaar m
botsing kwamen en neerstoit-
ten De vhegshow was georga
niseerd door een groep lief
hebbers van oude vliegtuigen
uit Canada en de Verenigde
Staten
Den Haag De gemeentelijke sociale diensten gaan zelf
onderzoeken welke bijstandstrekkers in het najaar recht
hebben op de eenmalige uitkering. Daardoor zai vrijwel
geen van de bijstandsgerechtigden zelf de uitkering hoe
ven aan te vragen.
Du heeft staatssecretaris De Graaf (sociale zaken en werkgele
genheid) de Tweede Kamer meegedeeld. Hij komt daarmee te
gemoet aan de wens van vrijwel de hele kamer.
Degenen die een bijzondei e bijstandsuitkering ontvangen, zoals
de mensen die een ander minimum inkomen hebben (bij oor
beeld AOW, of de WWV'ers). zullen zelf de aanvraag moeten
doen.
Bijstandgerechtïgden moeten, om in aanmerking te komen voor
de uitkering ineens, evenals andere 'echte minima' het hele jaar
in Nederland hebben gewoond en een eigen huishouding heb
ben. Degenen die neven verdiensten hebben gehad die niet op
hun bijstand in mindering zijn gebracht, kunnen voor de uitke
ring worden afgewezen, omdat hun totale inkomen boven hei
minimum ligt.
