m COMMENIAR
Een
blije paus
in Lourdes
ABP: een nieuwe
aflevering
Poolse politie drijft betogers uiteen
ter meulen
■S
I Valse briefjes
i van 25 gulden
'Strenger
tegen
Suriname'
Nederlandse j
opgepakt voor j
goudsmokkel
AMERIKANEN MOGEN NIET
MET JONGE RUS SPREKEN
Kort geding
van de baan
DE GANG VAN ZAKEN met het rapport-Gruijters over het
Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds is volgens de ijzeren
wet van het uitlekken verlopen. Niet naar buiten, zei de mi
nister in eerste instantie ferm en vastbesloten, een hou
ding die hij vervolgens afzwakte. Het rapport mocht toen
vertrouwelijk naar de kamer en naar de vakcentrales, zij
het zonder bijlagenDaarin waren namelijk de gesprekken
samengevat, die Gruijters met betrokkenen had gevoerd.
Daarop ging het zoals waste verwachten: in het afgelopen
weekeinde werd het stuk op beperkte schaal en vertrou
welijk rondgezonden en tegelijkertijd kwam het naar bui
ten. Een nieuwe aflevering van het ABP-verhaal, in dit ge
val een klucht, die de minister had moeten vermijden: van
zijn goedgemeende en hooggestemde ethische opvattin
gen kwam in de praktijk niets terecht,
DE GEVOLGEN WAREN duidelijk: het rapport kreeg de
grootst mogelijke'publiciteit. Wat dat betreft zat het NOS-
journaal op rozen, het kon voor een primeur zorgen omdat
de kranten zaterdag al uit waren. De vraag van de buiten
wereld in een geval ais dit is altijd weer: kan dat zo maar?
Hebben de media geen schroom om dwars tegen de
opvattingen van een bewindsman in tot publikatie over
te gaan? Het antwoord: nee. In Engeland formuleerde de
Times dat al in de negentiende eeuw: 'The press lives by
disclosures', de pers leeft door onthullingen een opvat-
ting die de media in democratische landen nog altijd als
een opdracht zien. In dit geval was de afgelopen weken in
vrijwel alle media betoogd dat de gronden, die de minister
tegen publicatie aanvoerde, ontoereikend waren. Het al
gemeen belang eiste openheid.
DE MINISTER SLOOT zich echter min of meer in een theore
tische constructie op en verwarde die theorie met de prak-
tijk. Zo ging hij er vermoedelijk van uit dat op zijn departe-
ment de ambtelijke solidariteit met de politiek verant-
woordelijke minister er toe zou leiden dat zijn opdracht
strikt zou worden uitgevoerd. Tegelijkertijd vertrouwde hij
er blijkbaar eveneens op dat de vrij grote groep die het
stuk wel zou krijgen, zich gebonden zou weten door het
predikaat .vertrouwelijk'. Meer dan eens is echter geble-
ken dat dergelijke uitgangspunten niet in overeenstem-
- ming zijn met de realiteit. Dat is altijd nog zo geweest: de
geschiedenis kent vele voorbeelden van welbewust ge
pleegde 'lekken', omdat de 'onthuller' andere-naar zijn
mening hogere belangen wenste te dienen dan degene
die de politieke verantwoordelijkheid droeg. De 'Penta
gon-papers' in de Verenigde Staten vormen daarvan een
markant voorbeeld uit de Vietnam-periode.
IN DIT GEVAL gaat het om een afweging van waarden. Er
was komen vast te staan dat er jegens het Algemeen Bur
gerlijk Pensioenfonds alle redenen waren om de leiding
van dit fonds te verdenken van handelingen, waarvoor het
woord 'dubieus' niet misplaatst is. Voorts lag er een ge
heim stuk het rapport-Gruijtersop tafel, waarin blijk
baar voor deze veronderstelling opnieuw aanleiding werd
gegeven. Overweging van de minister: een aantal figuren
dat daarbij Is betrokken, heeft recht op bescherming om
dat eerst nog bewijzen moeten worden geleverd. Overwe-
ging van de buitenwereld: er staan grotere belangen op
het spel, namelijk van ambtenaren en van de burger in het
algemeen. Het gaat hier om handel en wandel van een
overheidsfonds, dat een onderdeel is van de rrjksbegro-
ting. Nochtans prefereerde de bewindsman het kleine be
lang, een verkeerde keus.
EEN AFWEGING VAN waarden, inderdaad. Nog weer an-
..4 ders gezegd: een toepassing van ethische normen in de
vele kringen en sferen die bij deze affaire zijn betrokken.
Een minister, de kamer, de leiding van het fonds, de vak
beweging, de media, de bouwwereld, de advocaat van het
f nds. At deze kringen hebben eigen ethische maatstaven.
Om een voorbeeld te noemen: de raadsman van het ABP.
f Hij blijkt een belangrijke bron voor het rapport te zijn ge-
weest en zijn optreden was er mede aanleiding toe dat de
- zaak aan het rollen kwam. Binnen diens eigen professie zal
hier en daar 2eker het hoofd worden geschud: behoort de
vertrouwensrelatie lussen cliënt en raadsman hier niet de
hoogste prioriteit te hebben? Kennelijk heeft de betrok
ken jurist geoordeeld dat er andere hogerebelangen
aan de orde waren. Hij lichtte namelijk de minister in.
IN MENIG OPZICHT blijkt zelfs sprake te zijn van een vol
strekte vervaging van ethische normen. Gruijters vermeldt
In zijn rapport dat hij de directie van het ABP vroeg of het
niet voor de hand zou hebben gelegen het contact te ver
breken met de vermoedelijk chanterende handelaar In on
roerend goed. Antwoord: 'Het belang van het ABP dient
voor te gaan'. Vanzelfsprekende wedervraag van Gruij
ters: 'Moet de bescherming van de integriteit van de APB-
leiding niet prevaleren?'. De hoofddirecteur: 'Als contac-
- ten met dergelijke personen worden afgebroken, zou het
opereren van het ABP op de markt voor onroerend goed
nagenoeg onmogelijk worden'. Bij een dergelijk citaat
wrijft men zich de ogen uit. In feite zegt de leiding van het
1 fonds dat de bouwwereld een zo corrupte troep Is dat men
maar beter mee kan doen. -In een dergelijke situatie valt er
weinig aan waarden af të meten: ze zijn er niet.
UIT ALLES WAT nu naar buiten is gekomen, blijkt dat Riet-
kerk terecht Gruijters advies heeft opgevolgd: een nader
onderzoek. In hoeverre tijdens het onderzoek de directie
van het ABP onverminderd kan doorwerken, is een be-
1 langrijke vraag. Schorsing van deze leiding za! zeker aan
de orde moeten komen: tijdens onderzoeken in aanzienlijk
minder belangrijke aangelegenheden zijn leidinggevende
figuren tijdelijk van hun taak ontheven. Uit de rapportage
tot nu toe blijkt hoe dan ook dat de directie van het fonds
op zijn minst een we gebruiken dit vriendelijke woord
nog maar eens'dubieuze' houding moet worden verwe
ten. Kan zij rustig doorgaan?
DEKOK
Emmen Bij de gemeentepo-
utie van Emmen zijn vijftien
Valse biljetten van 25 gulden
ingeleverd. De politie acht het
waarschijnlijk dat er meer zul-
ten volgen. Het gaat om goede
r falsificaties. Onderzocht zal
J nog worden of de biljetten van
hetzelfde maaksel zijn als die
welke in september vorig jaar
in een groot deel van het land
in omloop werden gebracht^
De valse biljetten onderschei
den zich van echte 25-gulden-
biljetten doordat de achterkant
lichter gekleurd is, waarbij
geel de overhand heeft. De
donkerkleurige randen om de
ovaalvormige beeltenissen in
de linker bovenhoek ontbre
ken. Ook zijn de zogeheten
blindenstippen niet of nauwe
lijks voelbaar.
Botterdam» Nieuwsblad
mean dag
15 augustus 1983
Den Haag De VVD-fractie
in de Tweede Kamer blijft
er bij dat een onafhankelijk
onderzoek naar de dood van
15 Surinamers op 8 decem
ber vorig jaar voorwaarde
moet blijven voor hervat
ting van de Nederlandse ont
wikkelingshulp. Minister
Schoo (ontwikkelingssa
menwerking) mag deze
voorwaarde volgens de WD
niet laten vallen.
Het WD-kamerlid Weisglas
vindt de antwoorden van
minister Schoo op vragen
over Suriname onvoldoende.
Daarin noemt zij als voor
waarden voor hervatting
van de hulp stappen op weg
naar herstel van de demo
cratie en de rechtsstaat, het
respecteren van de grond
rechten en het scheppen van
structuren, die herhaling
van gebeurtenissen als in de
cember '82 uitsluiten.
Dc VVD-fractie vindt ook
dat de verantwoordelijken
voor de gebeurtenissen in
Suriname de gevolgen daar
van moeten dragen.
^jini iiiuiiii iininiiiiinra minui j uiuiviriiiiiiH
S Kathmandoe Een Ne
derlandse vrouw is in de 5
5 Nepalese hoofdstad S
Kathmandoe gear res-
S teerd op beschuldiging
van goudsmokkel. De
vrouw zou volgens de po-
=5 li tie afgelopen donderdag s
2 hebben geprobeerd vijf
kilo goud ter waarde van S
H ongeveer 330.000 gulden
van uit Thailand het S
land binnen re brengen. S
millllllllIllllflIIllllllIllllimillllllllllllllllillK
Lourdes Enige uren voor de aankomst van
de paus in Lourdes hebben onbekenden giste
re ren het gebouw van een katholiek blad op vijf
plaatsen in brand gestoken. Niemand heeft
Hf zich verantwoordelijk gesteld. Vrijdag ont-
plofte een bom bij een religieus beeld.
De paus in stil gebed
onder het beeld van Maria,
in de Grot van Bernadette.
Lourdes De rolstoelen en ziekenhuisbedden op wielen, de blauwe
koetsjes voor de half-invaliden; de in wit geklede ziekenhelpers, de ontel
bare padvinders en brancarddragers dat alles was in streng gelid aan
de oever van de rivier Gave, toen daar gisteren aan het eind van de mid
dag het hoekige voertuig kwam aanschuiven, dat men 'pausmobiel' noemt.
Er stroomden vele tranen over
de gezichten van de zieken, die
hier in Lourdes bij traditie op
de eerste rij liggen; galmend
van de wanden van het rivier
dal klonk in een opeenvolging
van talen, waaronder ook het
Nederlands, het welkom aan
de Heilige Vader en toen stap
te de paus uit zijn mobiel en
begaf zich naar de Grot.
Voor de plaats, waar in 1858
de heilige maagd moet zijn
verschenen aan het simpele
herderinnetje Bernadette,
maakte paus Johannes Paulus
II een knieval en kuste de
grond.
Gelukkig maar. Twee uur ge
leden, bij zijn aankomst op het
vliegveld van Tarbes, dat de
hoofdplaats is van de streek,
waarheen de paus ter bede
vaart is gekomen, had hij 2ich
overdreven formeel gedragen.
Handschuddcn met dc presi
dent van de Franse republiek,
Francois Mitterrand, luchtig
wuivend naar de menigte op
het vliegveld, wat verlichte
toespraken over-en-weer,
waarbij vooral de Franse pre
sident strak en niet op zijn ge
mak stond te kijken een be
trokken hemel en dreigend
onweer.
hehkóptervlucht, die de paus
van het vliegveld naar de pre
fectuur van Tarbes en vervol
gens naar de kathedraal van
die plaats brengt.
Het ronde gelaat van de Poolse
paus rimpelt zich pas in vreug
de als hij na de staatkundige
door
Aad Wagenaar
plichtplegingen m zijn eigen
witte voertuig omhoog klimt
door de uitlopers van de Pyre-
neeen en Lourdes binnengaat.
Helikopter Daar staan zc, dc bedevaart
gangers, de Mana-vereerders
Het is niet feestelijk tijdens de met wie hij zich wil vermen
gen in drommen langs de
weg naar de heiligdommen
van de Grot m de bronnen;
maar toch weer met in zó'n
grote menigte als was ver
wacht.
Op de bergweide aan de over
kant van de rivier, waar het
zeshoekige altaarpodium van
paus staat, zijn deze zondag
middag vele kale plekken. ,,Ze
moeten allemaal nog komen",
zegt Joseph Monteagudo, voor
zitter van de Lourdonse hotel-
liers geruststellend, „het échte
feest van Lourdes, de Maria
Hemelvaart, is op maandag de
I5e augustus".
Zingen
De vijftigduizend die er zijn,
houden niet op te zingen en in
de handen te klappen als het
pauselijke voertuig over dc es
planade naar dc baseliek van
de Heilige Rozenkrans rijdt
brede akkoorden van een or
gel, trompetstoten en tromge
roffel. gezang van mensen;
door de weerkaatsing van de
bergwanden komt er geen ein
de aan als Johannes Paulus II
bij de Grot uitstijgt.
Dan begint de paus te lachen.
Hij kijkt omhoog naar het
beeld van Maria, in de Grot
van Bernadette. Gaat naar
links en rechts en strijkt de
zieken over het hoofd, zegent
ze. Tranen als hij m stil gebed
gaat op een rood pluche kniel-
stoel
Drie minuten lang is het
doodstil dij de Grot van Lour
des. Ook alle zieken hebben
mèt de man m de witte souta
ne de ogen gesloten.
Plotseling klinkt in Lourdes
weer het Ave Maria. Karol
WoytïUa staat op en rijdt weg
van de Grot. wuivend naar aJ
die zieken, die hier al drie,
vier uur liggen opgebaard in
de schaduw van kastanjebo
men dat soelaas is er in ie
der geval wei.
Dank
Op het podium in de weide
zegt de paus* „Dank je, lieve
broeders en zusters, dat jullie
in zo'n groot aantal aan de uit
nodiging van deze bedevaart
hebben gehoor gegeven".
Dan. 's avonds, als in het ri
vierdal van het Pyreneeen-
siadje een vochtige sluier is ge
daald, komt Johannes Paulus
II weer terug van zijn tijdelij
ke residentie bij de bisschop
van Tarbes en is daarna de be
jubelde voorganger in een pro
cessie van duizenden, die alle
maal een kaars dragen.
Die lange lichts toet wordt in
het merkwaardige oord Lour
des 220 avonden per jaar ge
houden van de Grot naar
de esplanade, zingend, het
kruis voorop, dan het evange
lieboek. dan het beeld van de
heilige maagd van Lourdes,
deze avond doet tn de proces
sie dan ook paus Johannes
Paulus II mee, een grote kaars
in zijn stevige Poolse knuist.
Hij kijkt blij, Karol Woytilla.
Franse
militairen op
wacht aan de
rivier de Chari in
de Tsjadische
hoofdstad
N'Djamena. Aan
de overzijde van
de rivier ligt
Kameroen.
Fransen
naar front
in Tsjaad
N'Djamena/Parijs Franse troepen helpen met man en macht
het leger van president Habré van Tsjaad om een sterke verdedi
gingslinie op te richten tegen de troepen van rebellenleider Oued
deye, die naar de hoofdstad N'Djamena oprukken. De door Libië
gesteunde troepen van Oueddeye beheersen nu het gehele noorden
van Tsjaad.
Frankrijk lijkt vastbesloten Oueddeye niet tot de hoofdstad te laten
komen, maar niet bekend is hoe ver Parijs wil gaan om te voorkomen
dat Habré door Oueddeye uit N'Djamena wordt verdreven.
Een radiostation in Parijs meldde dat er een nieuw contingent paratroepen is
gestuurd, zodat er nu 700 Franse militairen in Tsjaad zouden zijn.
Hissene Habre
ADVERTENTIE
Een prachtig dessin...
Deze strikt eerste keus nostal
gische kanten vensterval is
onge20omd en daarom nu
met maar liefst 5 gulden voor
deel' In ivoorkleur. 60 cm
hoog
11,98 O»
President Mitterrands belang
rijkste adviseur in Afrikaanse
zaken, Guy Penne, voerde gis
teren in de Tsjadische hoofd
stad N'Djamena uitvoerig
overleg met pi-esident Habré
over de Franse hulp bij de
strijd.
Parachutisten
Tegelijk met het vertrek van
Penne naar Afrika, maakte de
Franse minister van defensie
Hernu in Parijs bekend dat
een contingent van vijfhon
derd Franse parachutisten
vertrokken Is naar de plaats
Salal, die 350 kilometer ten
noorden van N'Djamena ligt,
om daar een voorhoedepost in
te nemen.
Met de terugtrekking van de
regeringstroepen tot buiten het
bereik van de Libische jacht
bommenwerpers en de statio
nering van Franse eenheden
in hei oosten en het westen, is
Tsjaad nu in tweeen gedeeld.
De opmars van de door Libië
gesteunde rebellen zou, zo lijkt
nu de strategie, gestopt moeten
worden op de oost-west-lijn
van Abéché naar Salal.
Zaterdag vertrok al een con
tingent van 150 Fransen naar
Abéché, de voornaamste plaats
in Oost-Tsjaad.
Verlies
In regeringskringen verluidt
het nu dat de regering-Habré
er alles aan gelegen is na het
verlies van de noordelijke oa
seplaats Faya-Largeau in ieder
geval de zuidelijke helft van
het land le behouden.
Na de terugtrekking van de
regeringstroepen uit het noor
den was hel dit weekeinde re
latief rustig aan het front.
Gdansk Poolse oproerpolitie heeft
gisteren in de havenstad Gdansk hard
ingegrepen om een menigte van twee
duizend demonstranten uiteen te drij
ven. De demonstranten vierden de der
de verjaardag van de grote stakingen op
de Lenin-werf, die tot de oprichting
van de vakbond Solidariteit zouden lei
den, Tien demonstranten en een Ameri
kaanse cameraploeg werden gearres
teerd en na enkele uren weer vrijgela
ten. De demonstranten scandeerden
leuzen als 'Solidariteit, Solidariteit' en
'Bevrijdt de politieke gevangenen'. Zij
hadden zich verzameld na afloop van
een mis in de kerk bij de scheepswerf,
waar ook de vroegere leider van Solida
riteit, Lech Walesa, aanwezig was. Wa
lesa was de avond tevoren al tijdens een
dienst in de St. Brigid-kerk door dui
zenden sympathisanten toegejuicht.
Walesa verliet Gdansk voordat de rel
len begonnen. De oproerpolitie wilde
gisteren voorkomen dat de menigte zich
naar het monument bij de werf zou be
geven, dat geplaatst werd m nagedach
tenis van de doden die vielen tijdens de
arbeidersopstand m 1970, Het monu
ment is als symbool voor de kracht van
Solidariteit gaan gelden.
Washington De Sovjet-Unie blijft weigeren
5= Amerikaanse functionarissen een gesprek toe te
staan met de 16-jarige zoon van de Russische diplo-
S£ maat Berezjkov in Washington.
De jongen had vorige week te kennen gegeven dat
hij in Amerika wil blijven,
De Russische diplomaat Oleg Sokolov heeft zater-
dag, na afloop van een gesprek met de Amerikaan-
se onder-minister van buitenlandse zaken Richard
Burt, verzekerd dat de jongen nog steeds in de VS
is en niet met zijn moeder naar Parijs is gevlogen,
=55 zoals aanvankelijk werd bericht.
H| De diplomatenzoon liep vorige week van huis weg
en schreef een brief aan de New York Times en
5=5 aan president Reagan, waarin hij verklaarde dat
hij in de VS wilde blijven.
g De dag daarop keerde hij naar zijn ouderlijk huis
5= terug. Het Amerikaanse ministerie van buiten
ga landse zaken liet inmiddels weten dat de jonge Be-
rezjkov in de VS dient te blijven totdat er met hem
SS is gesproken.
VERVOLG VOORPAGINA
Nu het rapport-Gruijters, ove
rigens zonder de door hem ge
voerde gesprekken, toch in de
openbaarheid is gekomen,
vindt de grootste ambtenaren-
ceiuraJe ACOP een kort ge
ding niet meer nodig. Voorzit
ter Van de Scheur zei niet ge
schrokken te zijn van de in
houd van het rapport. ,,Veel
daarvan was toch al bekend
geworden. Er kan echter niet
volgehouden worden dat er
helemaal niets aan de hand is
bij het ABP. Het gaat ër nu om
de feiten over de gang van za
ken op tafel te krijgen via het
justitieel onderzoek". Van de
Scheur noemde de conclusie
van Gruijters overigens wel
een "forse uithaal' in de rich
ting van de directie.
De A COP-voorzitter noemt de
uitlating van oud-ABP-direc-
teur Wiarda zaterdag, dat de
pensioenen van de ambtena
ren gevaar lopen, 'flauwekul'.
Volgens hem hebben de cen
trales ingestemd met het te
rugtrekken door de overheid
van een bijdrage* ter grootte
van 900 miljoen gulden, nadat
de stand van zaken-was gecon
troleerd. „Een fonds dat een
vermogen van L0Ö miljard
heeft, kan wel een stootje heb
ben", aldus Van de Scheur.
Kamerleden van de regerings
partijen CDA en VVD, die
zich bezighouden met de ABP-
affaire, hebben ernstige kri
tiek geuit op de ABP-directie.
Ze vinden dat de ABP-directie
in de fout is gegaan door za
ken te blijven doen met de on-
roerend-goedhandelaar Meijer,
toen de directie zelf de indruk
had gekregen door hem te
worden gechanteerd. De ka
merleden vinden echter niet
dat de bevindingen van Gruij
ters nu al consquenties moeten
hebben voor de directeuren
Van der Dussen en Masson.
-rit
