ROTTERDAM
17
Jaar geëist voor
flessentrekkerij
En nu zijn er
weer tevéél café's
in Rotterdam....
Vragen
over
politie
optreden
Peper slaat
eerste paal
bedrijfs
verzamel
gebouw
Vormings
centrum
't Kruispunt
officeel
geopend
Rotterdams Nieuwsblad
zaterdag
17 september 1983
Schiedam Erkenning
als oorlogsslachtoffer
door de Stichting 1940-
1945; Godfried Timmers
(59) uit Schiedam is al
bijna zeven jaar bezig
om die te verkrijgen. In
1944' zat hij acht
maanden in een Duitse
gevangenis. Hij hield er
een oorlogssyndroom
aan over. Als erkend
oorlogsslachtoffer zou
Thinners recht hebben
op behandeling van dat
syndroom in een
speciaal centrum in
Oegstgeest. Maar de
Buitengewone
Pensioenraad erkent
hem niet. „Ik krijg ook
helemaal geen steun",
verzucht Timmers. „Ik
heb alle papieren zelf
moeten achterhalen."
In zijn huis in Schiedam heeft
hij een koffer vol papieren, die
hij sinds zijn eerste aanvraag
in mei 1977 heeft verzameld.
Afschriften uit het gevange-
nisboek van de polltiegevange-
nis in Kiel, papieren van de
Gestapo, schriftelijke verkla
ringen van de stuurman en de
scheepskok van de coaster
Heidberg in Kiel, waarop Tim-
mers werkte als tweede ma
chinist tot hij in augustus '44
werd gearresteerd. De karton
nen mappen kunnen de papie
ren maar nauwelijks bevatten.
Timmers heeft al die papieren
verzameld, nadat in mei 1977
zijn eerste aanvraag om erken
ning ais oorlogsslachtoffer was
afgewezen. In hoger beroep
werd de aanvraag opnieuw al
door
Aad Rietveld
gewezen. Daarna doorliep
Timmers de hele procedure
opnieuw, met hetzelfde resul
taat. Alle stukken die hij ach
terhaalde waren niet voldoen
de om de stichting volledig te
overtuigen. „Maar wat moet ik
nou in godsnaam nog bewij
zen?", vraagt de 59-jarige
Schiedammer, de armen ver
twijfeld geheven. „Ik heb alle
papieren achterhaald en dat is
al een wonder. En nou word
ik nog tn de hoek getrapt, als
of ik het hele verhaal uit mijn
duim zuig."
Koksmaat
Timmers' laatste hoop is nu,
dat hij de man kan vinden die
in 1944 koksmaat was op de
Heidberg. Een man waarvan
hij alleen weet, dat hij in de
oorlog aan de Goudsesingel in
■Rotterdam woonde, dat zijn
voornaam Jack is en dat hij nu
54 of 55 jaar moet zijn. Dat zou
de enige levende getuige zijn,
die het verhaal van de arresta
tie van Timmers door de Ge
stapo uit de eerste hand kan
bevestigen. Alle andere ver
klaringen .zijn uit de tweede
hand.
Naar Engeland
Timmers was in de oorlog een
van de velen die naar Enge
land wilde vluchten. „Dat was
het ideaal in die tijd." Hij
woonde toen nog in Vlaardin-
gen. De eerste drie pogingen
mislukten falikant. Begin 1944
vatte hij samen met een maat
het plan op om er nog een po
ging aan te wagen. Ze vertrok
ken naar Rotterdam en mon
sterden aan op de coaster
Heidberg, van de Rotterdamse
firma Vogemans, die in de ha
ven van Kiel lag. Vandaar zou
Godfried Timmers:
'Je wordt in
een hoek getrapt'
de reis naar Zweden gaan en
dan verder naar Engeland,
was de bedoeling.
Voor andere Nederlanders op
de Heidberg werd het een ge
slaagde poging tot Engeland-
vaart, maar Timmers belandde
in een Duitse gevangenis. Hij
werd in augustus 1944 door de
Gestapo gearresteerd, omdat
hij een vrouw waarvan hij
dacht dat ze een Russische
spionne was als verstekeling
op het schip had onderge
bracht. Timmers: „Op een
avond zagen we aan de over
kant van de haven een vrouw
zwaaien. We vermoedden, dat
ze de vrouw van een van de
bemanningsleden was. Ik gaf
de koksmaat opdracht om haar
aan boord te halen. In haar
taaltje maakte ze duidelijk dat
ze een spionne was, die ge
zocht werd door de Gestapo."
Na een korte beraadslaging
besloten de Nederlanders, dat
de vrouw als verstekelinge
mee zou gaan naar Zweden. Ze
werd verstopt in een kast on
der de stuurhut, waar de ket
tingen van het roer doorheen
liepen.
Maar bij de afvaart, toen de
kettingen begonnen te bewe
gen, raakte de vrouw in pa
niek en ontvluchtte de kast.
Ze werd gearresteerd door de
Gestapo en een dag later, op 14
augustus 1944 was Timmers de
klos. Hij werd tot acht maan
den gevangenisstraf veroor
deeld voor het aan boord bren
gen van de verstekelinge en
kwam pas aan het einde van
de oorlog weer vrij.
Eleciroshocks
Een lange voettocht bracht
Timmers weer in Nederland,
waar hij zich bij een bureau
aanmeldde voor het korps ma
riniers. Tijdens zijn opleiding
in Amerika werd het hem te
veel; hij stortte in elkaar.
„Achteraf gezien was het niet
zo verstandig om me gelijk
weer aan te melden, maar ja,
ik was jong." Een behandeling
met electroshocks bracht hem
nog verder van huis. „Het
woord oorlogssyndroom be
stond nog niet eens, je kon
nergens terecht."
Terug in Nederland probeerde
hij zo goed en zo kwaad als het
ging verder te leven. Hij ging
met een groentekraam in
Schiedam op de markt staan.
Godfried Timmers: „Als je
jong bert kun je je oorlogser
varingen nog wel verwer
ken."
Timmers: „Dat hield ik steeds
een zomer vol. Daarna lag ik
dan weer de hele winter in de
kreukels en de volgende 20-
mer was het weer hurcy-up er
tegenaan om wat geld te ver
dienen." Zeven jaar geleden
was hij aan het einde van zijn
latijn. Hij kon het niet meer
volhouden.
Over zijn gevangenschap in
Duitsland, waarvan hij drie
dagen in concentratiekamp
Nordmark zat, vertelt hij maar
liever niet. „Laten we het daar
maar niet over hebben. Dat
was zo erbarmelijk. Wat ik
daar gezien heb is met geen
pen te beschrijven.'" Aanvan
kelijk was de aanklacht 'land
verraad'. „Daar staat de door-
straf op en dat lieten ze bij de
verhoren en tijdens het voor
arrest ook goed merken."
Met het klimmen der jaren,
vertelt Timmers, komen al die
beelden, al die spanningen
weer terug. „Als je jong bent
kun je dat allemaal nog wel
verwerken, maar bij het ouder
worden raak je je weerstand
kwijt." Maar behandeling voor
zijn oorlogssyndroom was voor
de Schiedammer niet wegge
legd. „In Oegstgeest is daar
een speciaal centrum voor,
maar daar word je niet behan
deld als je niet erkend bentlals
oorlogsslachtoffer."
Het steekt Timmers. Hij is af
gekeurd en zit in de AAW.
„Maar daar hoor ik niet in, ik
weet wat ik heb. Maar als ik
om behandeling vraag dan
zeggen ze: „Ga maar in een te
huis." Maar daar past de
Schiedammer voor. „Ja, toe
nou, ik ben niet gek!"
Timmers heeft zo ongeveer al
les gedaan wat maar in zijn
vermogen lag, om een getuige
te krijgen. Eerst heeft hij in
Oost-Duitsland geprobeerd om
de vrouw te vinden die de oor
zaak was van zijn arrestatie.
Volgens het gevangenisboek
van de politiegevangenis in
Kiel heet ze Erna Kruger en is
ze geboren in Magdeburg. Na
speuringen door de politie van
Magdeburg leverden echter
niets op. „Ze kan natuurlijk in
die situatie net zo goed een
valse naam hebben opgege
ven", aldus Timmers. „Tsja, en
dan bestaat ze in feite niet
meer."
De Schiedammer is blij met
alle hulp die hij in Oost-Duits-
land heeft gekregen. De poli
tiecommissaris heeft de bevol
kingsregisters in de wijde om-
Rotterdam Burgemeester
Bram Peper heeft gistermid
dag de eerste paal geslagen
voor het nieuwe bedrijfsverza
melgebouw op het voormalige
veilïngterrein aan de Boezem-
bocht, Het complex biedt
ruimte aan dertig kleine be
drijfjes die in verband met
stadsvernieuwing moeten wor
den verplaatst. De bedrijfs
ruimtes kunnen worden ge-
bocht, gehuurd en geleased.
De prijzen zijn laag gehouden
door subsidies van gemeente
en rijk en doordat de gemeen
te een lage grondprijs heeft be
rekend. De burgemeester wees
op een mentaliteitsverande
ring bij de gemeente Rotter
dam, waar de problematiek
van het midden- en kleinbe
drijf scherper wordt onder
kend. Volgens Peper was de
overheid En dit geval tot het
uiterste gegaan met haar
steun.
Dat laatste werd bestreden
door de directeur van de pro
jectontwikkelaar Amro, drs.
E.G.L.M. Prick. „Eigenlijk
zouden de ondernemers de
grond in eigendom moeten
kunnen verwerven", vondt-
Pj^ck. „Het pricipe van erf-
v
pacht zadelt een gemeente op
met een groep ontevreden on
dernemers. Met erfpacht kan
dan ook geen wervend vesti
gingsbeleid worden gevoerd.
Vooral beginnen'de onderne
mers worden erdoor afge
schrikt." De burgemeester wil
de niet reageren op de woor
den van Prick, omdat hij dan
vooruit zou lopen op de ver
wachte discussie over erfpacht.
Ondernemers uit het Oude
Noorden en Crooswijk krijgen
voorrang in het nieuwe be
drijfsverzamelgebouw, maar
Burgemeester Bram Peper
slaat met behulp van drs.
Prick de eerste paal voor het
nieuwe bedrijfverzamelge-
bouw aan de Boezembocht.
ook middenstanders uit andere
stadsvernieuwingsgebieden
zijn welkom aan de Boezem
bocht. De twee gebouwen heb
ben een totale oppervlakte van
7.355 vierkante meter. Alle
ruimtes beschikken over een
beperkte kantooraccomodatïe,
sanitaire voorzieningen en een
pantry.
geving laten nazoeken, echter
zonder succes. „Als er door
enig toeval nog iets bekend
wordt dan zullen wij u daar
over onmiddellijk berichten",
schrijft commissaris Troike in
zijn laatste brief, die Timmers
afgelopen zaterdag ontving.
Timmers: „De steun die ik
daar gekregen heb, die vind je
hier in Nederland niet. Het
lijkt wel of de mensen het hier
zat zijn."
De rapporteur van de Stich
ting '40-'45. M. M. Oosenbrug,
heeft andere ervaringen in
Oost-Duitsland. „Wij zijn daar
nog steeds bezig met een nader
onderzoek naar de zaak-Tim-
mers, maar dat loopt niet erg
vlot", aldus Oosenbrug. „De
autoriteiten zijn niet erg' be
reidwillig om ons te helpen."
Wat de Stichting in Oost-
Duitsland zoekt mag de rap
porteur niet zeggen. Evenmin
mag hij vertellen waarom de
aanvragen van Timmers twee
keer zijn afgewezen.
Vurige hoop
De hoop dat hij in Oost-Duits
land nog iets zal vinden heeft
Timmers al opgegeven. „Maar
ik hoop vurig, dat koksmaat
Jack uit Rotterdam nog ge
vonden wordt, Ik heb dagen
op de Goudsesingel lopen neu
zen, maar de kans datje op die
manier aanknopingspunten
vindt is natuurlijk miniem."
Hij weet dat het zoeken, zo
lang hij de achternaam van
zijn laatste getuige niet kent,
erg moeilijk is. „Maar de mo
gelijkheid dat ik hem vind be
staat nog."
Zelf als Timmers die getuige
niet vindt zal hij nog een keer
een aanvraag indienen. Maar
dan is hij nog wel een paar
jaar bezig. „Moet u luisteren,
ik heb verteld over die gevan
genschap, dat is waar. Je pro
beert je gelijk te halen, maar je
wordt in een hoek gedrukt. De
centrale raad van beroep
vroeg, hoe ik wist dat het Ge
stapo was, die me arresteerde.
Toen ik zei, dat ze zich voor
stelden, lachten ze me uit.
Daarna vroegen ze voor hoe
veel rechters ik had moeten
verschijnen, Dat waren er vijf,
maar toen ik dat zei geloofden
ze me weer niet." Nu heeft
Timmers een papier waarmee
hij kan aantonén dat hij voor
vijf rechters stond.
„Het is moeilijk, hoor. Als ze
me in een hoek drukken klap
ik dicht", zegt Timmers, die
nog steeds staat op erkenning,
„Je komt niet van dat syn
droom af door de behandeling,
maar je leert er in ieder geval
mee leven."
Je doet het ook nooit goed,
zal iedere stadsbestuurder
van tijd tot tijd verzuch
ten. Neem nu weer dit
voorbeeld.
Jarenlang is Rotterdam
gebukt gegaan onder het
odium, dat het een levenlo
ze, saaie stad is. Je kunt er
niet uit, er is niets te doen.
'Als je wilt stappen, moet
je naar Amsterdam'. Onge
zellige stad, je waait er uit
je jas. Je kurt 's avonds
een kanon afschieten. En
zo kun je een tijdje door
gaan.
Een jaar of wat geleden is
er een stadsbestuur opge
staan, dat daarin resoluut
verandering is gaan bren
gen. Te lang was de bouw
van kantoren en bedrijfs
panden voorgegaan boven
die van woningen. De
mensen waren uit de stad
weggetrokken. Die moes
ten worden teruggehaald.
Kantoren genoeg in de
stad, woningen moesten er
komen. Als je huizen
bouwt, komen de mensen
terug en als de mensen te
rugzijn wordt het vanzelf
weer herbergzamer en ra
ken de kroegen en café's
weer vol. Kortom: bouw
meer huizen in de stad en
het wordt gezellig.
Die woningen staan er nu.
Aan het Weena, langs het
Pompenburg, op de Ja-
cobsplaats, aan het Chur-
chillplein, langs de Blaak
en straks rondom de Oude
Haven. Operatie 'gezellig
heid' geslaagd
Vergeet het maar. Het is
drukker geworden in de
stad. Het tocht er minder,
je kunL gewoon over straat
zonder uit je jas te waaien.
Het caféleven trekt aardig
aan. Er verschijnen plenty
horeca-etablissementen, er
verdwijnen er weinig; het
zal ze dus wel goedgaan.
Te goed. De bewoners
kwamen naar het centrum
terug. Ze hebben 2ich ui
teraard meteen georgani
seerd en zich verenigd in
de bewonersorganisatie
'Stadsdriehoek'. Het is te
voorspellen wat één van
de actiepunten is gewor
den: er zijn teveel horeca
zaken in het stadscentrum.
Horeca is een synoniem
voor overlast. En overlast
wordt niet geduld.
Het maakt duidelijk wat
er aan het gebeuren is.
Rotterdam is bezig weer
'een grote stad1 te worden.
Maar om grote stad te
zijn, heb je in de eerste
plaats 'grote stadsmensen'
nodig en die zijn er van
daag de dag waarschijn
lijk niet meer voldoende
om een hele binnenstad te
bevolken. Of we zijn het
verleerd 'grote stadsmens'
te zijn. We wensen in het
stadscentrum dezelfde rust
als in een buitenwijk.
Toen wethouder Mcntïnk
óm de levendigheid terug
te brengen huizen voor
kantoren wilde, is het
vaak genoeg aangevoerd:
dat is de remedie niet. Die
huizen worden bevolkt
met mensen, die net als in
een woonwijk 's avonds de
deur achter zich dichttrek
ken en naar de televisie
kijken. Binnenstadsbewo
ners zijn niet per definitie
uitgaanders. Het blijkt nu
door Koos de Gast.
te kloppen: het uitgaansle
ven begint op iets te lij
ken, maar het wordt niet
gevoed met de bewoners
van de city zelf. Die vin
den het maar lastig. Die
willen rust.
En ondertussen komen
huizen leeg te staan en
heeft Rotterdam over een
tijdje kantoren te wei
nig.... Als stadsbestuurder
doe je het nooit goed.
Dat is eigenlijk wel lo
gisch. Wie politiek bedrijft
is op succes uit. Een beleid
veranderen lukt in de re
gel alleen als je rigoreus
het roer omgooit. Politiek,
gericht als hij is op direct
zichtbaar resultaat, kent
geen geleidelijkheid. Een
wethouder tekent voor pe
riodes van vier jaar en
binnen die vier jaar moet
hij resultaten kunnen la
ten zien.
Daarom worden bij de
komst van een nieuwe
wethouder resoluut stre
pen gehaald door open ter
reinen, die voor kantoren
bestemd waren. Daarom
worden zoveel mogelijk
open terreinen volge
stouwd met woningen.
Binnen tien jaar heeft
Rotterdam inderdaad een
metamorfose ondergaan.
Maar het is een stenen ver
andering geweest. ïn de
geest hebben Rotterdam
mers er geen gelijke tred
meegehouden. Men zou
ook kunnen zeggen: als
burgerij hebben we gehun
kerd naar de completering
van de binnenstad, die te
lang een open vlakte is ge
weest. Maar voor de indi
viduele burger hoefde het
kennelijk allemaal niet zo
nodig.
Toch zal het proces van in
vullen en volbouwen bin
nen de oude stadsdriehoek
gestaag moeten voortgaan.
Het Weena is nu aan de
beurt allure te krijgen. Er
moet nog een nieuwe
Schouwburg worden ge
bouwd. Bij alle nieuw
bouw kan men er donder
op zeggen, dat er nóg meer
caé's en kroegen, restau
rants en disco's bijkomen,
want in deze tijd zijn het
ongeveer de enige klein
schalige ondernemingen,
die de huur van de be
drijfsruimten kunnen op
brengen. En die is weer no
dig om de exploitatie van
de aanpalende woning
bouw sluitend te maken.
Het duurt waarschijnlijk
nog tientallen jaren voor
de burgerij in de nieuwe
city is gegroeid en de nieu
we jas behaaglijk aan
voelt, Dat is de eeuwige
discrepantie tussen beleid
en de uitkomst ervan: je
denkt te bouwen voor de
burgers van nu, maar ei
genlijk doe je het voor de
generatie van morgen.
DordrechtEen jaar gevan
genisstraf eiste officier van
justitie A.N. van Brummen
gisteren tegen een 20-jarige
Dordtenaar, die er het afgelo
pen jaar gewoonte van maakte
goederen te besteilen en te la
ten afleveren zonder van pian
te 2ijn hiervoor te betalen. In
totaal werd er voor 65.000 gul
den bij hem thuis bezorgd.
De man was een jaar geleden
een glazenwassersbedrijf be
gonnen, maar had geen start
kapitaal. Toen begon hij met
de flessentrekkerij. In het jaar
liet hij de meest uiteenlopende
artikelen thuis bezorgen: van
taarten tot vlees en complete
maaltijden. Van sport- en
werkkleding tot generatoren.
Het meeste verkocht hij door.
De waardevolle spullen aan
bekende helers, voor vlees en
bloemen zocht hij zijn klanten
in de plaatselijke kroegen.
Voor de bestellingen gebruikte
hij namen die in zijn hoofd op
kwamen. Zijn slachtoffers
zocht hij in de Gouden Gids.
„Ik ging maar door, omdat het
zo gemakkelijk ging. Over de
gevolgen dacht ik niet na", al
dus de Dordtenaar, die zich in
de rechtszaal beduidend min
der op izjn gemak voelde dan
tijdens de uitvoering van zijn
praktijken. Volgens een psy
chiatrisch rapport was de man
volledig toerekeningsvatbaar.
Volgens dit rapport is de kans
op herhaling erg groot en
wordt dan ook gevangenisstraf
geadviseerd.
Volgens raadsman mr. P. van
Houten is de situatie na de ge
vangenisstraf anders dan die
na het politieverhoor. Toen
was hij gewoon doorgegaan,
omdat hij wist dat hij zich te
zijner tijd zou moeten verant- J
woorden voor de rechtbank.
Bij een voorwaardelijke ver
oordeling zou de drempel,
naar het idee van de raads
man, hoger worden.
Ook vond de raadsman de eis
nogal hoog, in vergelijking
met andere, naar zijn idee
zwaardere, misdrijven. Een
gevangenisstraf van tien we
ken onvoorwaardelijk en de
rest voorwaardelijk zou hij het
meest op zijn plaats vinden.
De rechtbank doet over twee
weken uitspraak.
Rotterdam Raadsleden
van de linkse fracties in de
Rotterdamse gemeenteraad
hebben burgemeester Pe
per vragen gesteld over het
politieoptreden afgelopen
dinsdag bij demonstraties
in de Waalhaven tegen de
NAVO-oefening „Reforger
'83".
De raadsleden vragen de
burgemeester of het wel
nodig was dat de politie ge
arresteerde demonstranten
fotografeerde voor ze wer
den overgebracht naar het
politiebureau en waarom
dit zo hardhandig moest
gebeuren. De raadsleden
wijzen in dit verband op
foto's in kranten, waarop
actievoeders zijn te zien die
door agenten bij de oren en
de haren worden vastge
houden terwijl ze worden
gefotografeerd. De vragen
stellers vinden dat het op
treden van de politie in
strijd was met de wet op de
privacy en met het Wet
boek van Strafvordering.
Voorts willen zij van bur
gemeester Peper weten of
hij als hoofd van de Rotter
damse politie vooraf was
geraadplgeegd over de ma
nier waarop de politie is
opgetreden.
Rotterdam heeft er een vor
mingscentrum voor jonge
volwassenen bij. 't Kruispunt
aan de Catharïna Beers-
mansstraat werd gisteren of
ficieel geopend door wethou
der Hans Simons. Het vor
mingscentrum zal recreatieve
en opleidende projecten or
ganiseren om kansarme jon
geren en werklozen bij te
scholen.
Het vormingscentrum voor
jonge volwassen maakt deel
uit van de Beroepskwalifice-
rende Educatie, dat begin
augustus van start Is gegaan.
Het centrum wordt voor drie
kwart bekostigd door het rijk,
de rest komt uit de gemeen
telijke pot her-, om- en bij
scholing. Simons zei blij te
zijn in deze tijd nog een vor
mingscentrum te kunnen
openen, waar mensen elkaar
op 't Kruispunt kunnen ont
moeten en zich ontwikkelen*.
