[ROTTERDAM
19
Delegeknip
in het gras
GRAAGÜEDAAN.
bon
m
CROOSWIJK
ZOALS 'T WAS
I roos wijk rondd< eeuwwisseling
Nog maar zeven
papierprikkers
o
I
-
Rotterdams Nieuwsblad
dint 3g
4 oktober 1983
Het leven
in de 'bogt
van Guinee'
Het meest bekende deel van het Crooswijk rond de
eeuwwisseling was een bocht in de Rotte, in de volks
mond de 'bogt van Guinee' genoemd, met een knip
oog naar het welvarende gebied aan de Westafri-
kaanse goudkust. Hier stond het tot herberg met
speeltuin omgebouwde Huis te Rubroek, met in 1890
CJ.L.Kuypers als bierhuishouder. 'De bogt' telde
kort voor de eeuwwisseling de meest uiteenlopende
bedrijfjes.
De Hugo de
Grootstraat
rond de
eeuwwisseling
LT
Zoals de wasinrichting van
Th.Botermans en de stoomkui-
perij van A.Welschen. In de rij
huisjes woonden volgens het
adresboekje van 1890 ook: tap
per Th. Brouwer, arbeider
W.J.Amen, tuinier P.van Bee-
kum en de directeur van de
algemene begraafplaats, H.Tja-
bring. In het net voorbij de
bocht gelegen hofje was het
kantoor gevestigd van de lom
penhandel Meijer en Wessel,
met als naaste buren: tapper
en slijter J.Engel, bleker
S.J.van Wijnen, schipper
A.Heus, spoeler J.Ouwerkerk
'en sloper A.Oosterwijk.
Het leven in Crooswijk speel
de zich vooral af in de directe
omgeving van de herberg,
'waar op het grasveld 2ondags
tafels en stoelen werden neer
gezet voor de talrijke wande
laars. De grote stroom voorbij
gangers, veelal afkomstig uit
de stad, bracht een fruitkoop
man op het icfee nabij de her
berg een stalletje neer te zet
ten. Lang ging alles goed, lot
de man het op een dag aan de
Rotterdam Er zijn nog maar
zeven papierprikkers in de
stad. De dienst gemeentelijke
sociale werkvoorziening mag
geen mensen meer aannemen
voor dit werk, omdat het niet
wordt betaald. Het ministerie
van sociale zaken kondigde
vorig jaar aan de sociale werk
voorziening meer projecten
moet ereeren die geld opbren
gen,
In 1960 telde Rotterdam-Zuid
nog zestig papierprikkers. De
laatste zeven mogen het werk
nog verrichten, maar er kun-
•nen geen nieuwe mensen
meer worden ingezet.
De dienst gemeentelijke socia
le werkvoorziening is bezig
rmct een tuinprojecl aan de Bo-
vendijk. Daar kunnen hon-
derdzesiig wsw-ers worden ge-
plaatst.
..Een dergelijk project heeft
meer doorstromingsmogelijk-
heden dan het papierprikken",
aldus directeur drs. H. W.
Dijkstra.
stok kreeg met de plaatselijke
politieman. En prompt, op de
zondag na de woordenstrijd,
kreeg hij te horen dat hij
moest opkrassen, omdat hij
zich met zijn koopwaar op ge
meentegrond bevond.
Toen al was er echter sprake
van die typisch Crooswijkse
eensgezindheid, die in later ja
ren zo nadrukkelijk op de
voorgrond zou gaan treden.
'Baas Wcls', zoals A.Welschen,
de eigenaar van de stoomkui-
perij genoemd werd, had het
tafereel tussen de wraaklustige
diender en de van woede rood
aangelopen fruitkoopman mi
nutenlang zwijgend gadegesla
gen. Hierna liep hij zonder een
woord te zeggen naar de poort
van zijn stoomkuiperij, zette er
de deur wagenwijd open en
wenkte de over zijn toeren ge
raakte fruitkoopman. Op de
grond van de stoomkuiperij
kon de diender hem namelijk
niets< maken. En terwijl het
ene na het andere kistje met
appels en peren in de opening
van de poort werd uitgestald,
blies de politieman met een
van nijd vertrokken gezicht de
aftocht. Het is het oudst be
kende voorval waarin Croos
wijk zich openlijk verzette te
gen het gezag.
Maar dit soort gebeurtenissen
doorbraken de sleur van alle
dag. De meeste kinderen kre
gen in die jaren hun eerste
schoollessen in de bewaar
school aan de Poolstraat; bij
hoofdmeester P.Molenaar in
de Havelozenschool aan de
Baezemsingei, of op latere
leeftijd aan de in 1909 gebouw
de Ambachtsschool aan de
Tamboerstraat. Maar het
grootste deel van de dag
brachten de Crooswijkers door
in de omliggende fabrieken,
zoals de Nieuwe Rotterdam-
sche Cementfabriek aan de
Crooswijksebocht, in de stoom-
wasserij De Zon van F.Over-
tnans aan de Crooswijkseweg,
waar later de uit de Vijverhof-
straat afkomstige grossier in
lucifers, was- en poetsmidde
len, N.V.G. de Vries, zijn in
trek nam, de meubelfabriek
v/h C.H.Eckhart aan de Hen
drik de Keyserstraat, de orgel-
fabriek Van der Tak aan de
De paarde
tram op een
over üe
Rotte
omstreeks
Boezem kade, de brouwerij van
Heineken aan de Crooswijkse-
singel en de fabriek in suiker
werken van C.Jamin aan de
Hugo de Grootstraat.
Milieubewust
De Crooswijkers waren ver
trouwd geraakt met de aanwe
zigheid van fabrieken in hun
directe woonomgeving. Al in
1835 had vernisstoker Francois
Adriaan Molyn Dzn zijn oog
laten vallen op Crooswijk.
Want in dat jaar schreef hij
aan burgemeester en wethou
ders van Rotterdam: 'Wij kun
nen nu aankopen een huis,
Joods en stalling aan de Croos
wijksche Weg, vanouds ge
naamd Het Hagelhuysjen. Wij
vragen daartoe toestemming
en vleien ons daar niemand
enige hinder of overlast te
kunnen aandoen. Wij verzoe
ken reverentelijk om een fa
vorabele dispositieMolyn was
ten einde raad, want waar hij
zijn bedrijf ook wilde vestigen,
overal stuitte hij op weerstand
van de omwonenden, die
vreesden in de stank terecht te
komen en er niets voor voel
den in de directe omgeving
van een zo brandgevaarlijk be
drijf te wonen. Zo was Molyn
al eerder uitgeweken naar
Kralingen en Delf shaven. In
het op dat moment nog spaar
zaam bewoonde Crooswijk zag
door Hans Soeters
hij echter zijn kans schoon. En
het Rotterdamse gemeentebe
stuur, dat de vele klachten
over het bedrijf meer dan zat
was, gaf gretig zijn toestem
ming. Zo vestigde Molyn zich
in het pand dat zich uitstrekte
van de Crooswijkseweg tot de
Linker Rotiekade, Met zijn
vrouw en vier kinderen ver-
Dinsdag 4 oktober
j.De Schouwburg: 20.15: Wütcmber-
1 gisch Staatstheater met 'Nathan der
Jweise'. De Lantaren: 2J.0Q: Lanta-
renproduktie 'De Bruiloft' van Elias
Canetii, De Doelen: 20.15: The Du-
Winers, Ierse folk, Luxortheater:
20.15: Alexandra Radius en Han Eb-
belaar, hoogtepunten uit romantisch
klassiek ballet. Jazzcafé Dizzy:
2200: First Avenue-8. Jazz-Inn de
Roode Leeuw: (Capciie), 22.00:
Green River Revival Jazzband. De
Lantaren: 20.30: Muziektheaterpro-
^duktie Yusa. Slichting Orkater.
Woensdag 5 oktober
De Lantaren: 21.00: Lantarenpro-
duktie 'De Bruiloft' van Elias Canet
ii. De Schouwburg: "20.15: RO-thca-
'er speelt 'De Vliegen'. Piccolothea
ter: 20.30: Solotoneel door Paul van
Soest met hot programma 'A-ïerde-
Zwei'. St. Laurenskerk: 12.45: Pau
wconcert door Henk Groeneweg. De
D°rien: 12.45: Koffieconcert door
Koperernsemble R.Ph.Ó., dirigent
John Floors, m.m.v. vier danseres
sen. De Doelen: 20.15: The Commo-
<iores Dc Doelen: 20.15: Nikila Ma-
Sjdoff, piano (Chopin-cyclus). Luxor-
3eater: 20.15: Alexandra Radius en
dan Ebbelaar, hoogtepunten uit ro
mantisch klassiek ballet. Grote
Kerk; Vlaardingen, 20.15: C.O.V.
Gloria Toonkunst, solisten Marijke
Kieuwenweg, sopraan, Ruud v.d.
Weer. bariton. Ad van Baasbank. te
nor. Tijn van Eijk, orgel, het Gewes
telijk Orkest voor Zuid-Holland, al
gehele leiding Aad v.d. Hoeven. Wer-
van o.a. Fauré, en Gounod. De
Lantaren: 20.30: Muziektheoterpro-
duktie Yusa, Stichting Orkater. De
Lantaren: 21,00: Triomf der archi-
'«tuur door Ton Pompert. Poppen-
theater Belle Psss: Waterloostraat
14.30: Poppentheater speelt 'In
-de kijkdoos van Kiko'
bioscopen
yAlhambra I: "Sophie's Choice' (16)
2.00 en B.00 u. Alhambra 2
Octopussy' (12) dag. 2.00-6.45 en 0.30
- u, Calypso 1: "Woodstock* (12) dag.
145 en 7.'45 u. Calypso 2: 'Blue Thun
der' (12) dag. 2.00-7.00 en en 9.30 u.
Calypso 3: 'Gejaagd door de wind'
(16) dag. 1.45 en 7.45 u. Centraal:
'Supersterren in 3D* (18) dag. 12.15-
2.00-3.45-5.30-7.15 en 9.00 u, Cineac
(Beurs): 'Oclopussv' (12) dag. 2.00-
6.45 en 9.30 u. Cineac (Bijenkorf):
'Highroad to China' (16) dag. 2.00-
7.00 en 9.30 u. woe. 2 00 u. Cinerama
1: "Space Hunter' (12) dag. 1.45-7.00
en 9.30 u Cinerama 2: 'Een moord-
boef' (16) dag 1.45-6.45 en 9.15 u. Ci
nerama 3: 'De Lift' (12) dag. 1.45-6.45
en 9.15 u. Cinerama 4: 'Flashdance'
(al) dag. 1.45 en 6.45 u. en *Psycho-2*
(16) dag. 9.30 u. Cinerama 5: 'Hot
Bubblegum in het leger* (16) dag.
2.00-7.00 en 9.30 u. Corso: 'Vrijdag de
dertiende' (16) dag. 2.00-7 00 en 9.30
u. Kritcrion: 'De stem van het wa
ter' (al) dag. 7.00 en 9.30 u. ma. alleen
8.00 u. Lumïere 1: "The Bronx War
riors' (lö) dag. 2.00-7.00 en 9.30 u. Lu-
miere 2: The meaning of life" (16)
dag. 2,00-7.00 en 9.30 u. Lumiere 3:
'An Bloem* (12) dag. 1.45-6.45 en 9.15,
woe. 6.45 en 9.15 u.T en 'Heidi' wae.
1.45 u. Lumiere 4: 'Porky-2. de vol
gende ochtend' (16) dag. 1.45-6.45 en
9.15 u. Mctro-1: 'De duivel hale je'
(16) vrij. 7.00 en 9.3Ö, ma. di. en woe.
bingo. Mctro-2: 'De vloek van de
mummie' (12) vrij. zat. en zond. 7.00
en 9.30 u, en 'Ik ga vreemd schat' (18)
ma. t/m woe. 8.D0 u. Rex: 'Hot Babes"
(18) dag. van 10.00 u. s' morgens tot
10.00 s* avonds. Thalia: 'Brandende
liefde' (16) dag. 2.00-7.00 en 9.30 u. T
Venster-1: 'Another Way' (16) dag.
19.30 en 22.00 u. ma. gesloten. *t Ven-
ster-2: 'Dagboek van een verlorene"
(16) dag. 20.00 en 22.30 u, ma. geslo
ten. 't Venster-3: 'Lianna' (16) dag.
19.30 cn 22.00 u. ma. gesloten.
Kindervoorstellingen
Lumiere-3: 'Heidi' woe. 1.15 u. Me-
tro-2: 'Oom Ferdinand en do tover
drank' woe. 2.00 u. Passage: "De fluit
en de zes smurfen' woe. 2.00 u.
Spijkenisse
Euro 1: 'Brandende liefde' (16) dag.
6.45 en 9.15 u. zat. zond, en woe. 1.30-
6.45 en 9.15 u. Euro 2: 'Porky's-2, de
volgende ochtend' (16) dag. 6.45 en
9.15 u, zat. zond. en woe. 1.30-6.45 en
9.15 u. Euro 3: 'Flashdance' (al) dag.
6.45 en 9.15 u, zat. zond. en woe. 1.30-
D.iD en 9.15 u. Euro-4: 'Octopussy'
(12) dag. 6.30 en 9.15 u.
Kindervoorstellingen
Euro: 'Kuifje en het haaienmeer'
woe. 1.30 u.
llellevoetsluis
TivoIHheaten 'Bad Boys' (16) vrij.
en zal. 19.00 u, zond. 16.00 u. 'Por-
ky'6-2, de volgende ochtend' (16) vrij.
en zat. 21.30 u, ma. en woe. 20.00 u.
'Dc Pornoboerderij* (18) do. en di.
20.00 u.
Kindervoorstellingen
Tivolf-theater: 'Bugs Bunny zet de
boel op stelten' woe. 14.30 u.
Brielle
Apollo-theater. 'Evil Dead' (1G) do.
en ma. 20.00 u, vrij. en zat.'22.Ó0 u,
zond. 21.00 u. 'Blue Thunder" (12) vrij.
en zat. 19.30 u, zond. 16.30 u, woe.
20.00 u.
Kindervoorstellingen
Apollo-theaten 'Lucky Luck en de
vier OaUons* woe. 14.00 u.
Dordrecht
Euro Cinema: Zaal-1: "Bud deelt dof
fe dreunen uit' (al) dag. 6.45 cn 9.30
u. zat. zond. en woe. 1.45-6.45 en 9.30
u. Zaaf-2: 'Flashdance' (al) dag. 6.45
cn 9.30 u, zat. zond. en woe. 1.45-6.45
en 9.30 u. Zaal-3; "Brandende liefde'
(16) dag. 6.45 en 9.30 u, zat. zond. en
woe. 1.45-6.45 en 9.30 u.
Euro Cinema-4: (Voorstraat 294);
'Vrijdag de dertiende' (16) dag 6.45
en 9.30 u, zat. zond. en woe. 1.45-6.45
en 9.30 u. Cinode: 'The Verdict' (16)
dag. 8.00 u. vrij. en zat. 7.00 en 9 30 u,
Kindervoorstellingen (al)
Cinode: 'Kuifje en de zonnetempel'
woe. 2.00 u.
Medische Diensten
Apotheken: De Rotterdamse apothe
ken zijn dagelijks geopend van 8.30-
17.30 u. Butten deze tijd, dus ook in
de weekeinden is voor spoedgevallen
een waarnemingsregeling. Men kah
via het antwoordapparaat of het me
dedelingenbord van uw eigen apo
theek te weten komen welke apo
theek waarneemt. Betreft het een
spoedrecept, dan kunt u een taxi ne
men. Vraag een taxibon die u aan de
chauffeur overhandigt. Taxi Tele
fooncentrale, Tel: 010-361222. Art
senboodschappendienst: Tel: 206511
(ook voor Vlaardingen en Schiedam).
Integraal Kankercentrum Rotter
dam: Telefoonbaken voor vragen
over kanker l.K.R. Tel' 010-634130
Ambulancedienst: Voor fierkel,
Bergse hen hoek en Bleiswitk Tel: 010-
333300.
Diversen
Raad en Daad: Vragen kunnen
schriftelijk worden gesteld aan Re
dactie Sijthoff Pers., rubriek Raad en
Daad, Postbus 16050, 250C AA Den
Haag Op donderdag kan tussen 9.00
en 11.00 uur telefonisch informatie
worden ingewonnen op tel: 070-
190749. G.E.B- Voorlichtingscen
trum Rotterdam: (Rochussc ristra at
198. Tel: 01Ü-575H-I0Voorlichting
over energie, besparing. CAI, tarie
ven e.d. Openingstijden maand t/n»
vrij. van 9.00-16 45 uur. Telefonische
Hulpdienst Rijnmond: Rotterdam
010-362244. Schiedam O10-731161.
Voor hulp bij maatschappelijke en
geestelijke noden. Telefonische
hulpdienst voor jongeren: Tel 010-
552539. dag var» 17.00-24.00 u. Tele
fonische Hulpdienst Spijkenisse:
(van 19.00 tot 03 30 u). Tel. 01880-
25952 Hulp- en informatie
centrum Postkantoor Coolsingel Tel:
172929, sociale en culturele informa
tie. rechtshulp, studie en onderwijs
zaken, vacaturebank, loon technische
dienst enz. Geopend maand. 11.00-
17.00 u, dmsd l/in vnj 8 30-1700 u.
Crisiscentrum Rotterdam: Mathe-
nesserlaan 270. tel. 763944 Voor
mensen met accuie problemen op elk
gebied Geopend 24 uur per dag ook
zaterdag cn zondag. A.A. werkgroep
Rotterdam: Bergweg 307a, tel:
673815, voor mensen met alcoholpro
blemen. Stichting Rechtswinkel:
tel: 525577 en 525690 (op werkdagen
van 10 00-14 00 uur). Kralingen:
Goudserijweg 21, di. 17.00-19 00 u.
Bloemhof: Viohcrstrnat 1. di 17 00-
19.00 u. Spangen: Potgieiemraai 8.
do. 17.0O-20.C0 u. Bureaus voor
rechtshulp: 2uid Plein weg 218-220
(lel: 843433): maand. 13 00-15 00 u,
dond 9.30-11.30 u. Noord: Teihnger-
straat 59 (tcl:658777). ma 13.00-16.00
u. di. en vrij. 10.00-12.00 u Schiedam
Hoogstraat 198 (tel* 737433). maand,
en dinsd. 14 00-16.00 u. dond 17.00-
19 00 u, dinsdagmiddag Turkse tolk
aanwezig West Ma then esse rlaan 173
(tel: 3363711): do. 13.00-15.00 uur.
voor maand, en dinsd. kan afspraak
worden gemaakt.
huisde hij naar Crooswijk,
korte tijd later gevolgd door
het gezin van meesterknecht-
pakhuisbaas Scholten. De
verf fabriek hield het er tot
1895 vol. Toen besloot de toen
malige directeur, Frans Molyn,
dat de aanwezigheid van een
dergelijke fabriek, zo dicht bij
een woonwijk, sociaal gezien
niet langer verantwoord was.
Kort hierna werd het bedrijf
in Crooswijk gesloten.
Vuilnisbelt
Crooswijk veranderde lang
zaam maar zeker van een pro
pere volksbuurt in een achter
buurt. De straten verpauper
den in sloppen en stegen.
Crooswijk werd voor de bui
tenstaander vooral de begraaf
plaats. de vuilnisbelt, de plek
waar in 1885 bij het Schutters
veld de barakken voor be
smettelijke ziekten in gebruik
werden genomen, het abattoir,
en de plek waar in de Croos
wijksebocht de honden be-
vaarplaats was gevestigd. Wie
naar Crooswijk ging zag er de
door zwartgerokte bedienaars
begeleide doden in begrafenis-
koetsjes over de slecht gepla
veide Crooswijkseweg naar
hun laatste rustplaats hobbe
len, of hoe de armeluisdoden
cr door de Rotte per boot wer
den aangevoerd. En men
kwam er de 'isterietsers', de
vuilophalers, tegen, en hoorde
het gejank van de honden die
cr door voerman Willem van
Bommel in zijn kar naar het
'stikhok' waren gebracht.
Vaak hing er iri en rond
Crooswijk een ondraaglijke
stank, veroorzaakt door de
slechte staat van de riolerin
gen. En bij het geringste re
genbuitje stonden er de straten
blank. Dan was Crooswijk in
de eerste plaats het domein
van de jeugd, die prompt met
inderhaast gemaakte viotjes
door de straten voer.
Crooswijk was een achter
buurt geworden. Al in een
rapport van 24 april 1877 werd
de oorzaak van alle ellende
aangegeven: 'De grondbezitter
verkoopt zijn grond zo voorde
lig mogelijk en bekommert
zich weinig over de minder
gewenste toestand, die daaruit
ontstaat. De reeds gevormde
en nog in aanleg zijnde straten
tussen de Linker Rottckade en
de Croos wijksche weg kunnen
daarvan ais voorbeeld dienen:
geen rioleringen. Geen water
leiding. Geen straatverlich
ting. Geen zorg voor het on
derhoud van de straten
het gebouwtje een semi-per
manente bestemming. Van ho
gerhand noemde men dit een
'groots gebaar', want Croos
wijk had er toch maar mooi
een fraai feestgebouw bijge-
kregen. Hoewel het gebouw
niet meer was dan een houten
keet met amper driehonderd
zitplaatsen, werd het in de ja
ren erna het centrum van tal
loze activiteiten. Tien jaar lang
werden hier feesten, galaeon-
certen en schouw burg voorstel
lingen gehouden. Maar hel be
tekende óók dat de Crooswij
kers even zovele jaren met af
gunst moesten toezien hoe def
tige Rotterdammers zich in
'hun' Feestgebouw kwamen
vermaken. Het duurde tot
1887, Toen meldde het Rotter-
damsch Nieuwsblad op 25 sep
tember, dat het voormalige
Feestgebouw onder aanvoe
ring van de sloop!ustige Croos
wijkse jeugd zo goed als ge
slecht was.
Erg veel verdriet had de
Crooswijkse jeugd van het
verdwijnen van dit feestge
bouw niet. Daarvoor zorgde de
in die jaren eveneens in de
Isaac Huberlstraat gebouwde
remise van de Hotterdamsche
Tramweg Maatschappij. Al op
1 juni 1879 reed dc eerste paar-
detram van het Beursplein
naar de Crooswijkschekade.
En de jeugd, die er een dage
lijks plezier in schepte om
hangend aan de wagentjes vele
meters mee te rijden, doopte
het traject al snel om in 'peer-
dcsirontstraat'. De tramremise
zou lot 1960 in Crooswijk blij
ven. Hierna verhuisde de Rot
terdamse Electrisehe Tram
naar de Kleiweg en werden de
gebouwen nog enige tijd ge
bruikt door de Heineken brou
werij.
Geschenk
Temidden van deze weinig
verheffende woonomgeving
verrees in 1875 in de Isaac Hu
berts! raai het Feestgebouw,
overblijfsel van het 72ste Na
tionaal Zangersfeest. Burge
meester en Wethouders van
Rotterdam beseften dat Croos
wijk in het verdomhoekje te
recht was gekomen en gaven
In het gras voor het stadhuis
ligt een lege knip van enorme
afmetingen: overblijfsel van
de manifestie 'woonlasten
Omlaag', die zaterdag vijfdui
zend demonstranten op de
been bracht. Een treffender
symbool voor de financiële
nood in honderdduizenden ge
zinnen in het land is nauwe
lijks denkbaar.
Het is op, de rek is er uit: te
ruglopende inkomsten, stij
gende woonlasten. Troonrede
en miljoenennota zijn onbe
grijpelijk geworden voor bur
gers, die geen kant meer uit
kunnen. Ze zien de logica niet
meer, zien geen resultaten. En
daarom voeren ze actie. In de
Doelen beloofden ze elkaar
niet los te laten: het was meer
een uiting van wanhoop dan
van saamhorigheid. Het moet
nu tot het Binnenhof door
dringen, dat het zo niet lan
ger kan.
Is deze situatie dan niet te
voorzien geweest? Men moet
natuurlijk elke situatie plaat
sen in de tijd, waaruit ze is
ontstaan. Wat nu op tafel ligt
is de rekening voor een volks-
huisvestingbeleid, dat een
verkeerd vertrekpunt heeft
gehad en dat per actualiteit is
bijgespijkerd. Het gevolg is
een krakend gebouw, dat op
instorten staat. Maar is daar
mee het beleid fout geweest?
De oorsprong ligt in feite bij
de keuze, die in de na-oorlog-
se periode is gemaakt: huren
werden kunstmatig laag ge
houden, opdat de loonkosten
in de hand gehouden konden
worden. En door die beheers
te loonkosten lukte het dit
land een stevige plek te ver
werven in de Westeuropese
economie. Maar hoe lang kun
je daarmee doorgaan?
Door het laaghouden van de
huren ontstonden er achter
standen in het onderhoud. Bij,
de besteding van het inko
men had wonen een lage prio
riteit. Tot de achterstand in
het onderhoud tot een groot
schalige verpaupering van de
stad ging leiden en in het be
gin van de jaren *79 de stads
vernieuwing grondig diende
te worden aangepakt om de
stad nog te kunnen redden.
En dan blijkt de onbeholpen
heid van de politiek. Aan de
ene kant ontbreekt het ver
mogen ontwikkelingen tijdig
bij te sturen, aan de andere
kant is er de noodzaak onont
koombare besluiten te nemen.
En dan vallen reeksen maat
regelen samen, die op zichzelf
genomen elk voor zich best
gerechtvaardigd kunnen zijn,
maar die door hun opeensta
pelende effect een ramp wor
den voor de burger, die het
raakt.
Niemand zal bestrijden dat
de stadsvernieuwing de hoog
ste urgentie moest krijgen.
Wonen is een van de primaire
levensbehoeften, ieder mens
heeft recht op een heel dak
boven het hoofd. Maar een ge
renoveerde woning vergt wel
hogere buren. In de jaren '70
hadden de bewoners van de
oude wijken er dat nog graag
voor over. De verhogingen
waren nog te overzien.
Maar hoe moet je de stadsver
nieuwing op peil houden bij
een sterk teruglopende econo
mie en een staatshuishou
ding, die boven zijn draag
kracht is uitgegroeid. Wonen
is een primaire levensbehoef
te, ja, ja; maar de btw op de
bouwprijzen werd wel van
vier op achttien procent ge
bracht (en binnenkort zelfs
op 19).
In de stadsvernieuwingswij
ken was het een verrijking
van het woongenot de gereno
veerde en nieuwe woningen
te voorzien van centrale ver
warming en. mooier nog,
stadsverwarming. Maar op
hetzelfde moment ontdekten
de politici het aardgas (eerst
toch beschouwd als een leuke
nationale erfenis uit de oud
heid, die we met zijn allen
mochten verdelen) als melk
koe om aan extra inkomsten
te komen ter dekking van 's
lands tekorten. Verwarming
is toch één van de primaire
levensbehoeften: niettemin
ging ook hier de btw in 1978
van vier naar achttien pro
cent (en binnenkort naar IS).
In een rapport van het 'Woon
lasten Óverleg Nederland'
worden onthutsende cijfers
gegeven over de toeneming
van de woonlasten, zowel qua
door Koos de Gast
huur als kosten van verwar
ming en service. De prijs van
het aardgas steeg van 23 cent
in 1978 naar 49,5 cent in dit
stookseizoen (en moet dus nu
weer vier cent bijkomen). De
huren werden per jaar met
gemiddeld 5,7 procent ver
hoogd. Omdat de uitkeringen -
van het rijk dalen, verhoog
den gemeenten hun tarieven
vrij fors. En intussen daalden
de inkomens relatief zodanig,
dat bij lange na niet de stij
ging van de woonlasten kon
worden bijgehouden.
Het is duidelijk, dat in de eer
ste plaats de lokale overhe
den met de gevolgen worden
geconfronteerd: huurinhou-
dingsacties, onbetaalde ener
gierekeningen, toenemende
weerstand tegen het inge-
bruiknemen van een gereno
veerde of nieuwgebouwde wo
ning. In Rotterdam weet men
ook niet goed wat men er mee
aanmoet: Vermeulen zigzagde
maar wat bij de aanpak van
de huurinhoudingsacties, de
projectgroep Woonlasten on
derzoekt mogelijkheden al
lerlei kosten (zoals die van
portiekverlichting en derge
lijke) omlaag te brengen.
Maar het zet allemaal geen
zoden aan de dijk.
De oplossing moet van het
Binnenhof komen, maar,ge-,
vreesd moet worden, dat de
afstand tussen 's lands verga
derzaal en de wijk zo groot is,
dat de problemen grotelijks
worden onderschat De hoge
woonlasten worden op het.
Binnenhof nog steeds be
schouwd als een inkomen
sprobleem. Het is een metho
de, om de zorgen van je af te
zetten en er niet naar om te
kijken.
Zo was het inderdaad voor de
oorlog: wie de huur niet meer
kon betalen, pakte op zater
dagavond zijn boeltje op en
verhuisde naar een goedko
per woninkje. Maar afgezien
van het feit, dat vandaag die
goedkopere woningen er niel
meer zijn (integendeel, de
stadsvernieuwing gaat rond
en maakt wat nog goedkoop
is duurder), leven we wel in
een andere tijd.
Wat het Woonlasten Overleg
Nederland eist ia in wezen
een maatschappelijke door
braak, die een directe relatie
legt tussen inkomen en woon
lasten. Men is daar op het
Binnenhof nog lang niet aan
toe.
Daarom zal de actie van za
terdag de geschiedenis ingaan
als 'de éérste manifestatie
voor wtmen naar draag
kracht'. Er zullen er nog heel
wat volgen, zo moet men ver
wachten.
Er zijn mensen die onze krant nog niet f
lezen. Uw beste vriend of vriendin
misschien. Breng daareven kaant:
verandering in. Adres-
Maak hem of haar abonnee. Zo gefikst I PDstCo
en goed beloond! Want voor ^ie kleine» °c
moeite krijgt u een verzilverd
miniatuur van de
Laurenskerk. j&'i
kot,
eeru.i.v
o ;"£££&«-
'°"nee.
°°"P'aa!s
S'uur
T Advert
Uu'ens te,,.
K kaam:^
Adj-es:
I P°sfcode:,
TeJefoou;_
f ^"urdeho
