coiisliMENflü
21
Mevrouw zag paars toen
ze die vis had gegeten
Harde guldens als lokaas voor consument
1
Kleine kleuren-tv's:
te weinig knoppen
voor de kabel
Driekwart van
vergiftigingen
blijft mysterie
Gratis folder
1
■s
I
Koopje voor
fabrikant:
meeste
bonnen
worden
toch niet
ingestuurd
onder redactie van
L.Bakker, Els Kemper en
Guus van den Qudenalder
Rotterdams Nieuwsblad
donderdag
.6 oktober 1983
Een verhaal over voedselver
giftiging is natuurlijk nooit
zo vrolijk. Maar je wordt
compleet mismoedig als je
ziet hoe ongewis het kan lo
pen als men gaat zoeken naar
de veroorzakers van de el
lende. Daar staan schrikba
rende dingen over te lezen in
het juist verschenen eerste
overzicht van voedselinfec-
ties en -vergiftïgigingen in
Nederland. Het rapport is
uitgebracht door het ministe
rie van volksgezondheid. In
andere landen zijn dergelijke
gegevens al vaker verzameld.
Hier is men er nu mee be
gonnen. En vaak stuit men
op raadsels.
Bij het ministerie tekende
men het volgende geval op:
Een mevrouw kreeg een uur
nadat ze bij de lunch tonijn
uit een blikje had gegeten
„een ontzettende rode kleur
en een warm hoofd; de wan
gen zagen paars en op borst
en armen verschene knalro
de plekkenNa twee en een
half uur was alles weer voor
bij. Van de tonijn was niets
over. Mevrouw had alles, 200
gram, opgegeten. Maar ze
had nog wel een ander blikje,
dat ze tegelijk had gekocht.
In de tonijn uit dit blik werd
zoveel histamine gevonden,
dat iemand er bij consumptie
van 50 tot 100 gram al ver
schijnselen van vergiftiging
van zou hebben gekregen. De
gealarmeerde Keuringsdienst
van Waren ging geschrokken
op pad, en onderzocht ook
nog acht andere blikjes to
nijn. Vijf uit dezelfde partij
en drie uit diverse andere
partijen. In geen van die an
dere blikjes vond men een
hoog histamine-gehalte.
Tonijn is een vissoort die van
nature een hoger gehalte van
deze stof kan hebben dan an
dere vissoorten. De oorzaak
van het wel zeer hoge gehal
te in de twee blikjes, die bij
een en dezelfde vrouw te-
reeht kwamen, kon echter
niet worden achterhaald.
Onbekend
In het geval hierboven kon
den ze tenminste nog de his
tamine vinden, maar meestal
krijgt men helemaal niets bo
ven water. In dit eerste over
zicht worden 160 incidenten
(met 600 zieke mensen) ge-
Eten eindeloos In de koelkast bewaren kan niet.
meld. In driekwart van de
gevallen bleef de ziektever
wekker onbekend.
Het ministerie zou vooral de
boosdoeners achter plotselin
ge diarree en braken willen
opsporen. Maar het blijft be
helpen, want het gros van de
mensen gaat natuurlijk heie
door Els Kemper
maal niet naar de dokter of
de Keuringsdienst van Wa
ren na een keertje overge
ven. De overgrote meerder
heid van de patiënten is dus
totaal onbekend.
Restaurant
Bij het groepje gevallen
waarin men wèl een bacterie
of giftige stof opspoorde,
bleek bijna 40 procent ziek te
zijn geworden na eten in een
restaurant of cafetaria. Maar
ook dat beeld is weer een
beetje vertekend, want wie
zich niet dan niet goed voelt,
wantrouwt achteraf onmid
dellijk de restaurantkeuken.
Een kwart (24 procent) werd
ziek van het eten thuis,
slechts 1 procent van produk-
ten uit de vleeswaren- of zui
velindustrie.
Met eten thuis doen mensen
soms onverstandige dingen.
Een 96 jaar oude dame moest
naar het ziekenhuis met er-
stige verschijnselen van
voedselvergiftiging, nadat zij
's middags kipfilet had gege
ten. Die bleek zij te hebben
overgehouden van vorige da
gen. De kipfilet was een dag
na aankoop gebraden en ge
deeltelijk opgegegeten. Het
restant werd vier dagen later
au bain marie opgewarmd,
en opnieuw voor een deel ge
consumeerd. Weer twee da
gen later at zij Weer een
stukje, waarna de ziektever
schijnselen optraden.
Het laatste stukje kip bleek
vol baeterieén te zitten. Vlees
zo lang bewaren en dan ook
nog half'en half opwarmen,
dat vraagt natuurlijk om
moeilijkheden.
De hele familie
Maar het vervelendste is wel
als er erge dingen gebeuren
en er niets wordt gevonden:
In een vermoedelijk geval
van nitrietvergiftiging wordt
een man in het ziekenhuis
opgenomen met ademnood,
en blauwe lippen en nagels.
De arts denkt eerst aan een
hartkwaal.
Een dag later openbaren zich
dezelfde verschijnselen bij
een zoon, echter niet zo ern
stig. Weer een dag later komt
een dochter ziek uit school»
en moet naar het ziekenhuis.
Diezelfde middag komt een
zwager informeren naar de
toestand, en eet mee. 's A-
vonds moet ook hij in allerijl
naar het ziekenhuis met de
zelfde verschijnselen. Uit
bloedonderzoek blijkt een ni
trietvergiftiging.
Niets te vinden
De ingeschakelde Keurings
dienst van Waren wijst
stoofsla en gebraden karbo
nade als het meest verdachte
voedsel in huis aan.
Uitvoerig onderzoek levert
echter geen aanknopingspunt
op. In de restjes sla en vlees
zit geen nitriet en slechts
weinig nitraat. Andere mon
sters van levensmiddelen uit
de diepvriezer van het gezin
(met blinde vink, soepvlees,
tartaar), rauwe sla uit de
tuin, zout dat is gebruikt voor
het vlees, niets maar dan ook
helemaal niets levert iets op.
Kortom, hoe kan dat nou.
Ondanks deze onzekerheden
ziet men het registreren van
voedselinfeeties als zeer ge
wenst, omdat men alleen dan
iets aan bestrijding en pre
ventie kan doen.
De ITT 3113 was de enige met een redelijk aantal keuzetoetsen voor'de
kabel, namelijk zestien. Het toestel is uit produktie, maar volgens de impor
teur zijn de nieuwe ITT 3114 en de Greatz Lady 4114 er technisch gelijk aan,
en hebben ook deze 16 toetsen. De richtprijzen van deze toestellen zijn voor
allebei 1030.
Kleine kleuren-tv's met 36
cm beeldscherm, die tegen
woordig nogal veel worden
aangeboden, hoef je niet voor
hun lagere prijs te kiezen,
want dan doe je een slechte
koop. De meeste van die toe
stellen hebben slechts 8 tot 12
kanalentoetsen. Wie kabel-tv
heeft en zo'n toestel in huis
haalt evenueel als tweede
toestel zit meteen aan het
De Panasonic TC 492 was
de beste ook met het
oog op de prijs voor de
camping, met 8 program-
matoetsen.
eind van zijn mogelijkheden.
Zodra er op de kabel een net
bijkomt, kan hij weer met de
afstemknoppen gaan zitten
prutsen zoals bij een oude t.v.
Dat ïs bij winkelprijzen die
als regel voor dergelijke toe
stellen variëren tussen 700 en
1100 gulden, een te groot ge
brek. Wantje wil uiteindelijk
toch een aantal jaren plezier
hebben van je nieuwe aan
koop.
De Stichting Vergelijkend
Warenonderzoek (VWO), die
onder auspiciën van het mi
nisterie van economische za
ken de officiële warentests in
ons land verricht, heeft sa
men met Westduitse en Bel
gische consumentenorganisa
ties 17 merken en types 36
cm kleurentoestellen getest.
Sleehls één
Slechts één van deze toe
stellen bleek een aanvaard
baar aantal van 16 keuze-
toetsen te hebben. Dat was
de ITT 3113 met een richt
prijs van ƒ1100. Nu is deze
juist uit produktie, maar
van de importeur 'verne
men wij dat het nieuwe
type ITT 3114 eveneens 16
toetsen heeft, evenals de
Graetz Lady 4114 die pre
cies eender is. Deze beide
apparaten hebben volgens
de importeur een richtprijs
van 1030,
Het wordt een andere zaak
als je zo'n toestel niet in huis
op een extra aftakking van
de kabel wil gebruiken, maar
kleur wilt kijken in de cara
van. Dan heb je natuurlijk
wel wat aan die t.v.'s met
minder kanalen, want zoveel
stations heb je daar toch met.
In dat geval bevelen de on
derzoekers de Panasonic TC
492 van /"900 aan. Ook de
NEC 14 T 412 van ƒ850, en
at- Orion 2000 van ƒ850 vin
den zij goed.
Kleurentelevisie*, 36 cm beelddiagonaal
Het ministerie van welzijn, volksgezondheid en cultuur
heeft nu opnieuw een folder uitgegeven met regels om
voedselvergiftiging te voorkomen. De titel is „Voeding en
hygiëne11 en dat gaat natuurlijk voornamelijk over hygiene
in ae keuken. Over hoe je het veiligst eten kan klaarmaken
en bewaren.
De folder is gratis te krijgen bij het ministerie. Aanvragen
kan via een briefkaart naar het ministerie WVC, afdeling
voorlichting volksgezondheid, postbus 439, 2260 AK Leid-
schendam, -
zeer goed
goed
O redelijk
maiig
slechl
f
3
*r
O
"2
O
O
EB
O
O
Ss
O
O
O
2
merk en type
TT
0
01
TT 3
O
Se
D T
tJ 3
X3 "p
o
3
c.
O
c_
CL
t
Conic T 7701
Conlee KT 8135
Grondig A 2102 S
Hitachi CPT 1472
nT3113
900
700
850
800
1100
8
8
8
8
16
O
O
O
O
D
O
D
a
O
NEC 14 T 412
Nocd Mende SC 1434
Orion 2000
Panasonic TC -492
Philips 14 CT 2006
850
900
850
900
800
8
12
8
8
12
O
os
O
O
O
a
D
D
O
D
O
Saba P 37 S 25
Sanyo CEP 3000
Sharp C 1401 GS
Sony KV 1352
Telefunken PC 2006
1100
900
80O
1100
1100
12
10
8
12
8
os
O
O
O
a
O
a
O
O
Teleton PC 14 B
Tokyo CBS 4041
850
000
12
8
O
O
a
D
O kop'- of oortelefoon; S SCART-piuq.
Niet op accu
Wel moet je er rekening mee
houden dat dergelijke 36 cm
kleuren-tv's op een gewoon
stopcontact moeten. Gebruik
op de accu van auto of boot is
niet mogelijk
Ze worden wel "draagbaar'
genoemd, maar ze zijn toch
wel zo groot en zwaar (tussen
10 en 12 kilo), dat ze een vast
plekje nodig hebben.
De label
In de tabel kunt u zien hoe
de onderzochte toestellen
verder uit de test zijn geko
men.
De genoemde prijzen zijn
'richtprijzen', dat wil zeggen
dat u daar de apparaten zon
der veel moeite voor kunt
vinden. Maar ,.met meer
speurwerk kunt u ze nog wel
goedkoper kopen," zegt
VWO, en het onderzoekinsti
tuut waarschuwt: „Laat u dus
met m de luren leggen door
de zogenaamde kortingen op
de adviesprijzen".
De beoordeling van de ont
vangstkwaliteit is uitslui
tend gebaseerd op het ge
bruik van de kamerantenne
die op het toestel zit Bij aan
sluiting op de kabel of een ei
gen dakantenne is bij alle
toestellen de ontvangst zon
der problemen.
De beeldkwaliteit is beoor
deeld op scherpte, vervor
mingen, natuurlijke kleuren,
en dergelijk. Maar ook is er
op gelet of ondertitelingen
recht en scherp zijn, en m
hun geheel binnen het
scherm vallen. „Bij deze klei
ne apparaten," zegt VWO
hierover, ..is dat van extra
belang omdat ze vaak wor
den toegepast als beeld
scherm bij een huiscomputer.
Bent u dat van plan, kies dan
een apparaat met een plus in
de kolom beeldkwaliteit."
Een ander punt is de zogehe
ten SCART-plug. Deze is
nodig om videorecorders,
spelletjes en computers recht
streeks op het toestel aan te
sluiten. Als er geen SCART-
plug op zit, moet die er op
worden gemaakt. Dat kost 25
a 50 gulden. Informeer in
zo'n geval vóór de aankoop
of dat inderdaad kan.
Steeds meer fabrikanten ontdekken het: hoiidt de
consument als beloning een paar harde guldens of
rijksdaalders voor, en hij is sterker geneigd je pro
dukt te kopen. De fabrikanten hoeven dat geld niet
meteen uit te delen. Het leuke is, dat 2e het in de
meeste gevallen helemaal nooit hoeven te betalen.
Veel consumenten sturen die bonnen eenvoudigweg
niet in.
De consument merkt te laat
dat hij meestal eerst, nog
méér produkten moest halen,
en haakt af. Of hij vergeet
wat hij moet doen om het
geld binnen te krijgen.
De fabrikanten van wasmid
delen zijn er mee begonnen,
maar in de loop van dit jaar
zijn de geldbonnen-acties
zich steeds meer gaan uit
breiden. Ze worden gretig
gebruikt vóór de verkoop
van wijn, kattenvoer, sterke
drank, frou-frou wafeltjes,
haarshampoo, toiletzeep,
noem maar op. Morgen kan
er alweer een nieuwe geld-
bonnen-actie in de winkels
staan.
En het werkt. Ondanks alle
voorlichting over prijzen en
kwaliteiten die er tegenwoor
dig is, happen veel consu
menten blindelings in het
lokaas. Als er als korting
maar flinke bedragen wor
den genoemd. Niet zomaar
'een paar kwartjes, maar bij
voorbeeld vijf gulden op een.
koopprijs van een tientje. Dat
trekt kopers.
Niet waar
'Nu voor halve prijs' staat er
brutaalweg in de reclame. Of
Tweede pak gratis!'. Maar
dat is niet waar. Je betaalt
'gewoon de volle prijs. Pas als
je naderhand bonnetjes of
etiketten naar de fabrikant
opstuurt, krijg je de 'korting'
op je girorekening gestort
'Toen een winkelbedrijf er dit
voorjaar toe over ging de be
loofde prijskorting op de
•wasmiddelen All en Dixon
.meteen bij de kassa's met zijn
klanten te verrekenen, wa
ren de fabrikanten des dui
vels. Zij weigerden verder
nog actiepakken aan de win-
'kel te leveren.
De conclusie lag voor de
hand dat de fabrikanten die
dergelijke acties voeren, toch
liever niet zien dat alle be
loofde kortingguldens zo
makkelijk te incasseren
zijn
De man achter de All-actie is
de heer A. Burgmans, direc
teur marketing en verkoop
bij Lever-Sunlight (van Uni
lever). Hij verklaart desge
vraagd dat bij de lopende
All-actie naar zijn verwach
ting 50 van de geldbonnen
a 4,25 zullen worden uitbe
taald. Op een geldbonnen-ac-
tie die eerder met All werd
gehouden, is volgens hem 30
van de bonnen binnenge
komen, toen was de 'korting'
slechts ƒ2,12 en moest je
eerst nog een tweede pak ko
pen.
'Probeerkracht*
De helft van de mensen die
in de afgelopen maanden t
een pak All met korting
bon erop hebben gekocht,
krijgen de korting van
ƒ4,25 om een of andere re
den dus nooit in hun porte
monnee. Er zit dus blijk
baar wel een rem in die ac
ties ingebouwd-
Volgens meneer Bürgmans
zien we dat helemaal ver
keerd. „Als de huisvrouw bij
de twee pakken-actie tot de
met-inzendsters behoorde,
kwam dat doordat zij bewust
had besloten niet het tweede
pak All te kopen dat nodig
was om de korting te krijgen.
Het eerste pak was zij niet
speciaal gaan kopen om het
geld terug te krijgen, maar
omdat zij het vernieuwde All
weieens wilde proberen. De
in het vooruitzicht gestelde
terugbetaling versterkt al
leen maar de probeerkraeht
van het artikel naar de con
sument."
Dat is een mooi verhaal.
Maar bij de huidige All-actie
kunnen de mensen meteen
de bon van het eerste pak in
sturen om ƒ4,25 te krijgen,
en dat doet de helft dus ook
niet.
Wij denken dat het voordeel
voor de fabrikant hier in zit:
het is een heel gedoe is om
die korting te krijgen (je
moet de bon goed invullen,
envelop en postzegel in huis
hebben), je kunt het waspoe-
Brteije van
als lokaas
erop-
De meeste huisvrouwen kopen wel het produkt, maar komen er nooit toe de bonnen in te
sturen. Dat weten de fabrikanten bijvoorbaat.
der allang hebben opgemaakt
zonder eraan te denken dat
die bon nog van het pak ge
knipt moest worden. Kortom,
het wordt makkelijk uitge
steld en vergeten.
De helft van de probeer-
sters van het nieuwe was
middel zou in elk geval
zelfs met een direkte ken-
nismakings-korting van
een kwartje nog beter af
zijn geweest.
Wij hadden ook wel graag
willen weten wat nu de 'pro
beerkraeht' is geweest van de
actie van het wasmiddel
Dixan, dat nota bene op twee
bonnen 9 terug gaf.
Maar helaas, bij Dïxanfabri-
kant Henkei weigert men
iets te zeggen over het aantal
mensen dat die 'korting' echt
uitbetaald heeft gekregen. Na
intern beraad wordt "sléchts
de volgende mededeling af
gegeven: „Omtrent de door u
gevraagde gegevens kunnen
wij principieel geen uitspraak
doen tegenover derden."
Zo zou je natuurlijk ook een
loterij kunnen organiseren
zonder de prijswinnaars be
kend te maken
Voor de poes
Kattenvoer, daar kun je ook
guldens op terugkrijgen als je
maar genoeg van hetzelfde
merk in huis haalt.
Quaker Oats Purina drukte
deze zomer op zijn dozen
Katmenu en Zeebanket
spaarzegels af, waarvan er
zes moesten worden opge
plakt op een 'bespaarcheque',
die na inzending ƒ3,50 zou
opleveren. In de spelregels
staat: „Stuur uw bnef voor 30
november 1983."
Je moet er zes pakken van
400 gram voor kopen, voor in
totaal circa 12,50. Maar
denk niet dat je nu tot eind
november zo af en toe een
pak met een spaarzegel in de
winkel kunt meenemen. De
dozen met spaarzegel blijken
namelijk slechts van eind juli
tot hooguit half september
afgeleverd te zijn. Na half
oktober is daar weinig meer
van in de winkels te vinden.
Je had dus vlugger moeten
zijn met kopen, anders mis je
de ƒ3,50 'besparing'. Maar
dat stond nergens te lezen.
We merken dat dit ook bij
andere acties wel gebeurt. Ze
pakken de bonnen nog wel
aan, maar geven 2e allang
niet meer uit.
30 procent
De heer E. van Wemelsker-
ken die bij Quaker Oats deze
actie uitvoert, zegt: „Tegen
Werelddierendag (begin ok
tober red.) neemt de ver
koop van dierenvoedsel altijd
sterk toe. Wij proberen in die
periode ons marktaandeel
vast te houden. We hebben
daarvoor een geld actie geko
zen, omdat dergelijke acties
met direct voordeel momen
teel het beste blijken te sco
ren." (Blijkbaar heeft men
dat gemerkt aan de conclir-
rentie van het merk Felix,
dat juist een actie heeft ge
had met /2,50 terug op vier
pakken voer).
Na lang trekken wil de
heer Van Wemelskerken
kwijt dat hij zo'n 30 van
de bonnen terug verwacht.
Dus ook hier laat weer 70%
van de kopers uiteindelijk
ƒ3,50 liggen.
De percentages uitbetaalde
geldbonnen die fabrikanten
ons noemen, lijken allemaal
nogal aan de hoge kant Insi
ders noemen voor sommige
acties in elk geval heel ande
re getallen: Doppen van
wijnflessen die moesten wor
den ingestuurd om op 12,85
aankoop 1 gulden terug te
krijgen, leverden slechts 0,8%
uitbetalingen op. Bij een
actie voor sausen zou men
volgens de planning slechts
3% hoeven uit te betalen.
Andere taktiek
Sausen, die brengen ons bij
een hoofdstuk apart. De fa
brikanten van sausen volgen
aan radikaal andere taktiek.
.Deze taktiek werd lussen
juni en half augustus van dit
jaar ook al toegepast door
Procter and Gamble Bene
lux, makers van het wasmid
del Dash.
Opereren andere geldbon
nen-merken in het volste
vertrouwen dat toch niet al
te veel consumenten hun
'korting' zullen opeisen, de
methode-Dash is er een
waarbij de fabrikant veel
nauwkeuriger de geldpot kan
beheren.
Bij deze methode staat de
geldbon niet afgedrukt op
pak of pot. De fabrikant de
poneert in de winkels losse
formuliertjes. Daarop moet
een woord of een afbeelding
van de verpakking worden
geplakt. Bijvoorbeeld het
woord 'nieuw'.
Met deze formuliertjes kan
de fabrikant precies regelen
hoeveel aanvragen voor kor
ting er mogelijk zijn. Formu
liertjes op? Actie afgelopen.
Terwijl zijn artikelen in het
zelfde pak in de winkel blij
ven slaan.
Bovendien gelden dergelijke
acties alleen in winkels die
een speciale uitstalling van
het produkt hebben gemaakt.
Dan wel, dan niet
Precies zoiets is nu aan de
gang met de sausen van
Heinz, en Calvé heeft ook zo
iets lopen. Koop je Heinz in
de ene winkel waar hgt
merk je in een speciale uit
stalling dringend wordt aan
bevolen dan kun je op drie
ingestuurde etiketten 5 te
rugkrijgen. Maar koop je ze
ergens anders, waar ze ge
woon tussen de andere sau
sen staan, dan geldt die kor
ting weer met.
Vijf gulden terug, dat lijkt
een heel bedrag voor drié
potjes saus van 1,98 per
stuk, zelfs al ben je eerst nog
70 cent kwijt aan de postzegel
om de etiketten op te sturen.
De fabrikant moet er sterk
op vertrouwen dat het afwe
ken van de etiketten zo'n ex
tra hindernis oplevert, dat hij
lang niet alle potjes hoeft te
vergoeden
De formulieren-methode
geeft de fabrikant ook nog de
mogelijkheid zijn actie desge
wenst wat aan te zwengelen
Heinz plaatste bijvoorbeeld
advertenties waarin het
schaarse formulier nu ineens
weer zomaar stond afge
drukt, om uit te knippen.
Er gebeuren dolle dingen bij
de geldbonnen-acties. Zoals
bij die van Allied Spirits-and
Wines Nederland, die het
merk Olifant Jenever voert.
Men hangt aan de flessen
Jonge Olifant een spaar-hals-
iabei. Met dit label kan de
consument naar keuze zes of
twaalf doppen van de jene
ver flessen insturen. Voor zes
doppen krijgt hij 3 gulden
terug, voor twaalf doppen6.
Een fles Jonge Olifant kost
circa 15.50, aus heb je intus
sen voor 98 ofivel f 186 aan
jenever gekocht. En dat moet
nog vlug gebeuren ook, want
Olifant gaat de actie-fJessen
maar één maand leveren.
Maar je moet ze ook rap op
drinken, de doppen moeten
er immers af en opgestuurd
worden
