Buurt bij het
serumcomplex
1
*1 Oude
Raedthuys t
wint
Bos bedreigt het unieke
karakter van Voome's Duin
OUD-MATHENESSE:
GEGETEN EN GEDRONKEN
Zilveren pan gaat naar Kethel f-/J
&3ss&£SSr S
éÊÊÊSÊÊS
Zuidhollands Landschap zet vee en houthakkers in
Rotterdams Nieuwsblad
24 januari 1987
Rotterdam telt meer dan hon
derd buurten. Bekende, maar
ook verbolgen piekjes, soma
niet groter dan één straatje.
Oude en nieuwe huizen, de his
torie, de winkels en de buurtbe
woners. Even 'buurten' ïn Rot
terdam.
en net Thuis te Hevier. Er waren dne wegen en een sloot: de Matenes Wech, de Vermaud-
dyck, de Groene Wechge en de Mole Sloot.
Hogenbanweg.
Later kwamen er in dit gebied
de boerderijen, zoals De Hoog-
eboomen, aan het begin van de
toenmalige Laanslootscheweg,
een landweggetje dat zich door
de weilanden richting Schie-
damse Schie kronkelde. In die
omgeving stond ook de ooit be
kende boerderij VreelusL
Dat het hier om historische grond
gaat blijkt uit het feit dat er al in
het jaar 1276 sprake was van een
ambacht van Ma then esse, met
Dirk Bokel als eerste ambachts
heer. Een van zijn kleinzonen
koos later voor de naam Dirk van
Mathenesse. Belangrijk was het
geslacht Bokel zeker, want de fa
milie was tevens in het bezit van
het slot Bulgersteyn en het Hof
van Weena
De dijk tussen de polders Nieuw
en Oud-Mathenesse dateert van
1347, het jaar waarin Daniel van
Mathenesse van de heemraden
van Schieland toestemming
kreeg de toen nog één geheel
zijnde polder opnieuw te bedij
ken. Die dijk (de huidige Schie-
damseweg/ Rotterdamsedijk) én
de ruïne van het Huis te Riviere
ook wel het kasteel van Mathe
nesse genoemdaan de Schie-
damse Broersvest, herinneren
nog aan vroeger eeuwen. De pol
der zelf werd tussen 1901 en 1913
bij stukjes en beetjes Rotterdams
grondgebied. Met als grootste
aankoop een lap van 54,5 hectare,
vooreen bedrag van 1.086.824,
Grenslijn
Echte plannen had Rotterdam
met Oud-Mathenesse toen nog
niet. Want toen de toenmalige di
recteur Gemeentewerken,
ir.GJ.de Jongh, in 1903 rijn uit
breidingsplannen voor Rotter
dam! lanceerde, bleek Oud-Ma-
thesse buiten beschouwing te zijn
gelaten. De belangrijkste oor
zaak: Schiedam bezat in Oud-Ma
thenesse nog steeds flinke stuk
ken grond, waardoor er sprake
was van een uiterst grillige grens
lijn.
Hoe moeizaam beide steden het
eens konden worden over de
grond in Oud-Mathenesse, blijkt
uit een pas in 1921 verschenen
rapport, dat voor het eerst een
duidelijke scheiding tussen het
Schiedamse deel van Mathenesse
en het Rotterdamse grondgebied
beoogde. Toch duurde het daarna
nog eens zeventien jaar alvorens
de onderhandelingen werden af
gerond. Eindelijk was er, in 1938,
sprake van een rechte grens tus
sen Rotterdam en Schiedam, op
de plaats waar nu de Hogenban-
wegligt
Vooruitlopend daarop had Rot
terdam voor Oud-Mathenesse al
verschillende plannetjes bedacht.
Eén er van was de bouw van een
nieuwe marinierskazeme, waar
voor reeds 4,5 hectare grond in
erfpacht was uitgegeven aan het
Rijk. De oude kazerne aan het
Oostplein zou dan voor 110.000,-
- door de gemeente worden aan
gekocht en gesloopt In Oud-Ma
thenesse zouden tevens zeven
duizend arbeiderswoningen wor
den gebouwd. Zo ver kwam het
niet, want Rotterdam en het Rijk
werden het er over eens dat de
nieuwe kazerne toch maar beter
aan het Toepad in Kralingen kon
worden neergezet
Inrichting
Het plan dat het uiteindelijk wèl
haalde dateert van 1934. Hierin
nam het reeds gebouwde com
plex van de Rijkjeruminrichting
een belangrijke plaatsin. De aan
vankelijk kleine inrichting van
de Rotterdamse dierenarts Jan
Poe Is was uitgegroeid tot een ver
maard wetenschappelijk cen
trum, waardoor de gebrekkige
behuizing aan de Vinkenstraat te
klein was geworden. Toen bleek
dat het Rijk de inrichting wilde
overbrengen naar Utrecht of
Bergen op Zoom, gaf Rotterdam
heel snel de grond in Oud-Ma
thenesse in erfpacht en zorgde
voor de bouw van de opstallen.
Kort voor de opening van de in
richting overleed Jan Poels, die
Het uit de jaren vijftig daterende deel van Oud-Mathenesse gezien vanaf de Hoekersingel.
■■■■■■■hi
Rnlandlaschool.
Vroegere seruminrichting.
werd opgevolgd door zijn assis
tent dr. Lourens. Pas in 1983 ver
huisde de inrichting naar de Fle-
vopolder. Het pand werd ornge-
bouw tot een 'Beschermd-wo
nen-complex voor ouderen'.
De bouw van de Rijksserumin-
richting in 1931 betekende het
sein tot het realiseren van de ove
rige plannen, want ook de laatste
ontbrekende zeventien hectare
grond in Oud-Mathenesse wer
den in 1935 voor een rijksdaalder
per centiare gekocht van het
Schiedamse Weeshuis der Her
vormden. En in dit tussen Span
gen en Schiedam ingeklemde
Oud-Mathenesse verrees de
buurt zoals we die nu kennen: het
kort voor de Tweede Wereldoor-
Jog gebouwde deel tussen de
Franselaan en de Schiedamse-
weg (met de naar verschillende
landen genoemde straten), en het
uit het begin van de jaren vijftig
daterende deel langs de Horvath-
weg, met straatnamen die te ma
ken hebben met de scheepvaart
Dorpssfeer
Toch is er in het nog korte be
staan van de buurt veel veran
derd. Niet zozeer in het uiterlijk
van Oud-Mathenesse, alswel in
het innerlijk. „Vroeger had je
hier nog een echte dorpssfeer",
zegt kruidenier P. Janse in rijn
winkel op de hoek van de Deen-
sestraat en de Engelsestraat
„Toen was het in Oud-Ma thenes-
se veel gemoedelijker, want de
mensen woonden hier al vanaf
de bouw van de buurt". Uit die
tijd dateert ook de winkel. In
1960 hield kruidenier A.P. Meul-
i
Kruidenier P. Janse.
:p;'rX,
Buurthuis Poolsestraat.
Boekhandelaar Van Buren.
IJspret op Hoekersingel.
dijk het in dit oudste deel van de
buurt voorgezien.
„Makkelijk was het in het begin
zeker niet", zegt zijn opvolger de
heer Janse. „Op de eerste dag
haalden we een omzet van nege
nentachtig gulden, maar lang
zaam maar zeker is het beter ge
worden. Toch is er veel veran
derd: in de flats woonden vroeger
48 gezinnen, nu nog maar 48 per
sonen. De meeste van mijn oude
klanten zijn vertrokken. Er rijn
er nog maar een paar van het
eerste uur. Bij een aantal bezor
gen we de boodschappen maar
aan huis".
Het buurtwinkeltje voorziet ech
ter in een behoefte. „Hier komen
de mensen óók nog voor een
praatje. Dan willen ze even iets
kwijt Al wordt dat langzaam
maar zeker wel minder. De buurt
is in dit opzicht duidelijk aan het
veranderen. En vergeet niet dat
hier heel lang zo'n twee- tot drie
honderd woningen hebben leeg-
gestaan. Zoiets merk je óók. Toch
is Oud-Mathenesse een fijne
buurt, v/aar ik het nog heel lang
hoop vol te houden".
„Er komen hier in de buurt
steeds meer jonge mensen wo
nen", zegt ook de heer Van Bu
ren in zijn boekhandel aan de
Franselaan. Hij woont sinds
1941 in Oud-Mathenesse, waar
hij in 1967 in het nieuwe deel
van de buurt de winkel over
nam van P.D. Bolle, wiens va
der in vroeger jaren aan het
Hang een vanouds bekende
boekwinkel had. Alom bekend
waren ook zijn advertenties met
de tekst: 'De zolders kraken van
de boeken'.
„De boekwinkel van Bolle was
ook in Oud-Mathenesse een be
grip", herinnert de heer Van
Buren zich. Al dacht de jeugd er
in die tijd toch wel anders over,
want voor de kinderen uit Oud-
Mathenesse was de winkelier
een strenge man. Geen boek
mocht er worden aangeraakt.
„Ze deden het voor hem in hun
broek", geeft de heer Van Bu
ren toe.
Maar ook de boekwinkel veran
derde. Een grondige verbou
wing volgde, waarna ook het
belendende manifacturenwin-
keltje erbij werd getrokken. An
dere winkels verdwenen, zoals
de fietsenmaker en de radio
zaak, die niet in staat bleken de
huur van drieduizend gulden
per maand op te brengen. Dage-
lijks komen er in de boekwinkel**'
twee- tot driehonderd buurtbe?^-
woners en in de drukke tijd*""
zelfs circa zeshonderd. „De win-
keiiers in Oud-Mathenesse heb-
ben het zeker niet slecht", ver-
duidelijkt de heer Van Buren,
wiens dochter voorzitter is van
de één jaar geleden opgerichte
winkeliersvereniging. „Hier in -
Oud-Mathenesse wandelen de 1
mensen nog weieens de winkel
binnen voor een praatje. De jon-
ge re mensen stappen misschien
eén keer per week in de auto om
hun inkopen te gaan doen in de j
supermarkt, maar de ouderen
hebben nog behoefte aan con-1*
tact. In Oud-Mathenesse kant.
dat nog.Daarom doen de kleine.,
winkeltjes het hier nog. zó
goed..."
•De vlaggen in
top bij't Oude
Raedthuys, en
terecht, want
dit
voortreffelijke
eethuis wint
Gegeten en
Gedronken
1986.
door JOEP HAZEE
De balans is opgemaakt en zo
als uit de kop boven dit stukje -
de finale - blijkt, gaat de zil
veren pan ditjaar naar restau
rant 't Oude Raedthuys in Ke
thel. Gastheer André Nijen-
huis en zijn staf hebben de eer
ste plaats ten volle verdiend,
want naast het bewaken van
de kwaliteit van het in hun
restaurant gebodene, hebben
ze door aanpassingen in het in
terieur hun toch al mooie zaak
in de loop van 1986 nog weten
te verfraaien. Daarmee extra
cachet gevend aan de 8,4 pun
ten, waarmee ze zich al vrij
snel-in de loop van 1986 aan de
kop van het klassement nestel
den. Dat is een welverdiende
felicitatie waard!
De bijzondere kwaliteiten van
dit voortreffelijke huis nog
eens op een rij:
- De ontvangst is perfect; har
telijk, beleefd, vriendelijk. De
sfeer is hierdoor erg gemoede
lijk: niet echt deftig (zodat ie
dereen aan tafel meent te moe
ten Duisteren), maar zeker ook
niet al te wild.
- De inrichting is zeer smaak
vol: een grote 'huiskamer', met
een gigantisch schoolbord
waarop in fraai gecalli graf eer
de letters de specialiteiten,
mooi gedekte tafels, luxe stoe
len, verse bloemen, een be
scheiden buffet. Voorts (op de
eerste etage, waar ook de toi-
j letten rijn) een aparte zaaltje
voor gezelschappen.
De kaart is gevarieerd, ver
meldt bovendien gerechten
jdie je niet overal tegen komt.
'Hieruit spreekt originaliteit,
imaar evenzeer de lust tot ex
perimenteren van de chef
kok. Per seizoen prijken wisse
lende specialiteiten 'Op de
kaart. De prijzen rijn niet echt
laag (het streefbedrag van
honderd gulden voor twee
personen werd zowel bij ons
eerste als bij het tweede bezoek
<o
overschreden), maar gezien de
kwaliteit van het gebodene
wel acceptabel.
- De presentatie van de ge
rechten is zeer verzorgd: mooi
opgemaakte borden, aparte
bordjes voor de groenten, niet
al te kleine porties en de war
me gerechten worden geser
veerd op hete borden. De kwa
liteit van de gebruikte grond
stoffen is prima.
- De wijnen zijn zeer betaal
baar en goed; t Oude Raedt
huys maakt deel uit van de
groep restaurants die zich heb
ben gebundeld in 'Wijn aan ta
fel' en die extra aandacht wiJ
besteden aan een gevarieerde
wijnkaart, waarbij de gast met
een minder gevulde porte
monnee zeker ook de kans
krijgt een goed glas wijn te be
stellen.
Zochers'
Hoewel 't Oude Raedthuys tot
aan het eind van de race aan
de kop van het klassement ge
zelschap moest dulden van
restaurant Zochers1 in het
Park in Rotterdam, was de
keuze uit deze twee 'concur
renten' uiteindelijk niet moei
lijk.
Zochers' is zonder meer een
aanwinst voor Rotterdam en
omgeving. Het is een vernieu
wende zaak, modern, gemoe
delijk, fris kokend. Met accep
tabele prijzen (een uit drie
gangen bestaand dagmenu van
ƒ35 is natuurlijk zeer goed
koop, alleen jammer dat de
porties erg klein rijn) en goede
huiswijnen. Het interieur is ge
durfd en mooi, al zal niet ie
dereen er even enthousiast zijn
(tè modern?). Een topklasse-
ring is zeker verdiend. Maar
qua perfectie moet Zochers'
het afleggen bij 't Oude Raedt
huys, zowel ten aanzien van de
kookkunst, als de bediening en
de inrichting.
En verder
En verder bevat de lijst van
door ons bezochte restaurants
en cafees weer een hele rij
nieuwe ontdekkingen. Veel
aanwinsten voor de regio, die
steeds meer te bieden heeft
voor fijnproevers. In de top
tien komen we toevalligerwijs
vijf Rotterdamse restauranis
en vijf bedrijven uit de regio
tegen:
Cambrinus (Oude Haven, Rot
terdam): een voortreffelijke
kroeg met honderden bieren
en uitgebreide eetmogelijkhe
den. Nadeel: het wil nog wel
eens zo druk zijn, dat de bedie
ning ïn de problemen komt.
Goede keuken, schappelijke
prijzen.
Lumignon (Oudedijk, Rotter
dam): fraaie zaak, mooie kaart,
uitstekende keuken. Wel erg
prijzig. Erg dure wijnen.
Marktzicht (hartje Dordrecht):
Heel aardig restaurant, vooral
vïsspecialiteiten. Vriendelijke
bediening, goede keuken.
Hosman Frères (hartje Schie
dam): bevestigde ook dit jaar
de reputatie: goede keuken,
zeer sfeervol restaurant, geva
rieerd aanbod.
Onder de Molen (Bergam
bacht): prachtig restaurant,
prijzig maar goed.
La Bourgogne (hartje Rotter
dam): alweer zo'n aanwinst in
Rotterdam. Mooie zaak met
een prima keuken maar ook
forse prijzen.
Sari Agung (hartje Rotter
dam): Voortreffelijk Indone
sisch eethuis. Zeer betaalbaar.
Prima bediening, prettige
sfeer.
De Oude Hoorn (Oud-Beijer-
Jaittl); goed restaurant, wei
prijzig. Naar het schijnt heeft
sinds ons bezoek een (in onze
ogen terechte) personeelswis
seling plaatsgehad.
Volgende week een laatste
analyse van het afgelopen eet-
seizoen, daarna gaan we weer
aan tafel!
door LEEN PREESMAN
Als de mens het duingebied van
Voome volledig ongemoeid zou
laten, dan is het in de volgende
eeuw gedaan met de rijke flora
en fauna. Veel van de huidige
bijzondere plantensoorten zul
len dan het veld hebben ge
ruimd en plaats hebben ge
maakt voor een beperkt aantal
huis-, tuin- en keukenplan ten.
De veelgeroemde variatie zal
zijn verdwenen.
Deze schijnbare tegenstelling
baart de Stichting Het Zuidhol
lands Landschap, die het duin
gebied bij Oostvoome beheert,
grote zorg. Het terrein blijkt in
hoog tempo dicht te groeien met
struiken en bomen. Dat gaat ten
koste van de open begroeiing in
de natte valleitjes en de duing
raslanden. En juist daar groeit
het merendeel van de (soms mi-
niscule) plantjes die Voome's
Duin zo bijzonder maken.
Blauwe zeedistel
Inventarisaties hebben aange
toond dat het aantal planten
soorten in het noordelijke duin
gebied sinds 1962 is teruggelo
pen van 580 naar 540. Voor de
ruim honderd zeldzame ver
dwenen planten, waaronder
blauwe zeedistel en zeewolfs-
melk, kwamen zo'n 65 groten
deels algemene soorten terug.
Om de unieke vegetatie te be
waren vindt de stichting mense
lijk ingrijpen geoorloofd en zelfs
[ewenst.
ünds 1957 probeert het Land
schap de bosvormïng te vertra
gen door de open plekken jaar
lijks te maaien en het maalsel af
te voeren. Hoewel deze methode
vruchten afwerpt, is ze bijzon
der arbeidsintensief en met echt
natuurlijk. Daarom heeft de
stichting besloten deze zomer
jongvee en wellicht ook geiten
en schapen in te zetten, die als
natuurlijke grazers voor meer
variatie kunnen zorgen.
In eerste instantie zullen zo'n 25
dieren worden ingeschaard in
en ver-';
makke-i
>k goed"'
i", licht"
Pony's,
geiten en
schapen
heipen al bij
het natuur
beheer op het
voor publiek
afgesloten
Groene Strand
bij
Oostvoorne.
De zeldzame
blauwe
zeedistel is niet
meer in
Voorne's Duin
te vinden.
het negentig hectare grote deel
tussen de Sipkesslagen het
Jachtpad. Hun wegen zullen die
van de wandelaars gaan krui
sen, maar volgens districtsbe
heerder J.J. van den Berg hoeft
dat niet tot problemen te leiden.
„Ervaringen elders hebben aan
getoond dat het vee juist rusti
ger wordt, naarmate het meer
ruimte krijgt", zegt hij.
Populierenkap
Na^st begrazing wil het Zuïd-
hollands Landschap door mid-r;
del van het opruimen van op-j
gaande geboomte leefruimt|,
scheppen voor de specifieke
duinvegetatie. Ze denkt dit tei.
kunnen bereiken door geleid©-"'
lijk aan opstanden van populie
ren te vellen of te doen afsterf/
ven. Daarbij heeft de stichting
met name het Van Itersonbos op[i
het oog. Het bos zou binnen een
jaar of tien moeten zijn opget-j3
ruimd, waardoor de toenemen!-j,
de wind ook daar meer dyna"-j|
miek in het duin kan brengen, ii
Bioloog Dick van der Laan van^
het biologisch station Weeverèjj
Duin zietzelfs mogelijkheden el-
in de toekomst een beperkte^
zandverstuiving te creeereaj
een extra element in de land-,,
schappelijke variatie. „Een ver
stuiving is niet alleen gemakki
lijk te maken, maar ook
onder controle te houden"
hij toe.
Het oprukken van het bos is-
deels een natuurlijke ontwikke
ling. Stuifduinen aan de zeereep.
'plegen begroeid te raken mei;
helm en via duindoomstruweell
naar opgaand bos te evolueren.""
In de jaren twintig, toen in dè~>
duinen een kap- en graasverbod.»
werd ingesteld, kreeg dit proces1-
ruim baan. Regelmatige myxo-
mato se-epidemieën onder dej*
konijnen beperkten de rol vam
deze knager bij het kort houden-,
van de d uinbegroeiïng. I f.
Zure regen
De invloed van de mens lijkt?'
echter van doorslaggevende be-_
tekenïs te rijn bij het ontstaan
van de bosexplosie en de biolof
gische verarming. Door de aan-j
leg van de Maasvlakte kreeg da-,
zoute zeewind minder kans
boomgroei te belemmeren. Ver
der blijken ruigteplanten alsjj
brandnetel toe" te nemen. Eep::
verschijnsel dat de deskundigen
van Weevers Duin grotendeel^ I
toeschrijven aardde stikstof, die,-;
met de zure-regen in het duin
valt.