De tijd heeft
er stilgestaan
mm
Het Jagershuis
ROTTERDAM
NOORD-KETHEL:
GEGETEN EN GEDRONKEN
MARITIEM
Thuishaven voor sleep vaartmuseum
.sm
Maassluis: zeesleepboten komen er niet meer
f JfefI
Kolterdams Nieuwsblad
zaterdag
15 apnl 1989
Rotterdam telt meer dan
honderd buurten. Bekende,
maar ook verborgen plekjea,
soms niet groter dar» één
straatje. Oude en nieuwe
huizen, de historie, de winkels
en de buurtbewoners. Even
'buurten' in Rotterdam.
Aan het oog onttrokken door een
langgerekte dijk, ontstaat op steen
worp afstand, in de voormalige Oost-
Abtspolder, het bedrijvenpark Rotter
dam Noord-West.
Nog even en de bezoekers van dit bezijden de Mat-
lingeweg verrijzende bedrijvencomplex zullen
Verandert aan de ene kant van
de dijk de eeuwenoude Oes Abs
Polder in een hypermodern be
drijvencentrum, aan de andere
zijde proef je nog steeds de sfeer
uit de jaren dat alles er nog één
en al polder was. Want met de
Noertketelsche Polder noem je
in één adem de eerder genoemde
Oes- en West Abs Polder, een
cleyn buten - poldergen (later
Polderenburg genoemd), Harc-
hpolder, Nieuwelantsepolder, 's
Gravenlant en Kortelant
Al deze polders maakten volgens
een uit 1562 daterend konier
deel uit van de ambachtsheer
lijkheid Kethel, Vergeleken bij
9 die jaren, is het oude landschap
van Kethel door opspuitingen,
nieuwbouw, verleggingen van
waterlopen grondig verwoest.
De dorpskern met het oude
kerkje is er nog, maar het decor
bestaat uit hoge flatgebouwen.
Het vlakbij gelegen Noord-Ke-
thel daarentegen is nog vrijwel
ongerept, ook al overstemt het
sluipverkeer op de Kandelaar-
weg er het geluid van de vogels
en lijkt de intercity Rotterdam-
Den Haag er bijna non stop door
het polderlandschap heen en
weer te razen.
Tiendrecht
Uit de studie 'De Tienden van
Kethel' van M.C.P. Seholte,
blijkt dat het tiendrecht van Ke
thel in vroeger eeuwen voor een
zeer'groot deel heeft toebehoord
aan de abdïi van Egmond. Tien
drecht betekent in dit geval dat
een tiende gedeelte van de op
brengst van het land (een tiende
schoof graan, een tiende maat
erwten, het tiende lam, kalf of
veulen) moest worden afgestaan,
zoals al in het Oude Testament
wordt gesproken over afgïften
van opbrengsten in natura voor
het onderhoud van priesters en
tempels.
Aan die tiendrechten kwam een
einde ten tijde van de opstand te
gen Spanje en de daarmee ge
paard gaande kerkhervorming.
Alle bezittingen van kerken,
kloosters en kapittels werden in
beslag genomen, onteigend en
toegewezen aan de stad, of ver- §i|
kocht aan particulieren. Pas in
1907 werden er zogenaamde s|§P
Tiendcommissies ingesteld, bij gfSp
welke de eigenaren van tien-
drechten hun bezit konden aan-
geven, waarna, na het vaststel
len van de rechtmatigheid, een
schadevergoeding werd vastge- 'Z
steld.
Poldervaart
Kandelaarweg
Noord-Kethel, een eeuwenoude polder met een handjevol woningen en boerderijen
poorwegovergang
- Ï--5
WÊËÊÊËÊkl£MÊÊÈm
even over het dijkje moeten kijken, om te zien hoe
de Oost-Abtspolder er in vroeger jaren heeft uitge
zien; als Noord-Kethel dus, de nu nog uitgestrekte
en ongerepte polder tussen De Kandelaar, de
Delftse Schie. de Oost-Abtspolder en het dorpje
Kethel, dat, nadat het in 1941 als zelfstandige ge
meente was opgeheven, voor het grootste deel bij
Schiedam en voor de rest bij Vlaardingen en Rot
terdam werd gevoegd.
Veiling
Of ook de tiendbiokken in
Noord-Kethel en de Oost-en
West Abtspolder bij de Tiend-
commissie zijn aangemeld is niet
bekend. De tiendbiokken, met
namen als Broertgensblok,
Delftse Schie.
Groote- en Kleine Schieblok,
Huigenhofsblok, - Kikkersblok
en Oost- en West Abtspolder-
blok, werden tijdens een veiling
van de Domeinen op 3 mei 1842
voor een totaalbedrag van 245Ö
i Karakteristieke woning.
gulden gekocht door Rijswijkse
jonkheer M.B.H.W, Gevers,
heer van Kethel en Spaland,
Uit niets blijkt echter dat de
tiendbiokken var* Noord-Kethel
hierna bij de Tiendcommissie
zijn aangegeven, óf ze zouden al
vóór 1907 moeten zijn afgekocht
Zeker is wel, dat er, na aankoop
door jonkheer Gevers, met geen
woord meer over de vroegere
tiendbiokken is gerept.
Wonen op een eilandje.
Maar juist omdat er in deze eeu
wenoude polder zo weinig is ver
anderd, proefje er nog steeds iets
van die sfeer van vroeger. Door
de Huigenhofsloot, de Polder
vaart en het handjevol oude wo-
Decor van Delft.
ninkjes lijkt het, alsof de tijd er
heeft stilgestaan. Maar vanuit
het westen doemt Schiedam op
en ook Delft komt ogenschijnlijk
steeds weereen stukje dichterbij.
En boven het dijkje langs de
Oost-Abtspolder torenen de
graafmachines omhoog, verrijst
het gloednieuwe bedrijvenpark
Rotterdam Noord-West. Lande
lijk Noord-Kethel. Nog steeds.
Maar voor hoe lang nog..?
DOORTHEOVANDERLOON
ADRES: Badweg 1, Hoek van
Holland {tel.01747-2251)
DE KAART: Voorgerechten (14)
van 5,50 tot 23,50;
hoofdgerechten (13) van f 29,50
tot/47,50.
ONZE BESTELLING: Crèmesoep,
ossehaas met noten en
peperkorrels, toumedos met
pepersaus, varkenshaas met
truffels.
Het Jagershuis is een bekende
gelegenheid in de duinen van
Hoek van Holland, aan het begin
van de oude boulevard, die na de
landwinning van al weer meer
dan tien jaar geleden een kust
weg werd. Iedereen die wel eens
een tochtje naar de monding van
de Waterweg heeft gemaakt,
moet het etablissement zijn te
gengekomen. Wie denkt, dat het
een veredelde strandtent is,
heeft het radicaal mis.
Toen wij Het Jagershuls bezoch
ten, op de scheidslijn van winter
en lente, althans klimatologisch,
was het guur, winderig en nat.
Binnen was het daardoor extra
knus met de -weliswaar gasge
stookte, doch levensechte*- open
haarden. In de lounge staan uit
nodigende banken, waar het
aperitief en de afsluitende koffie
kan worden gebruikt. Het is ook
echt als een verblijfplaats van ja
gers ingericht' klassieke inrich
ting, opgezette dieren en gewe-
ren aan de wanden, kanten'
kleedjes op de tafels en donker
groene deuren, ramen en kozij
nen.
Flexibel
De menukaart geeft -wij werden
er aan tafel attent op gewezen-
slechts een deel van de mogelijk
heden weer. Er zijn tal van com
binaties van gerechten met sau
zen mogelijk. Een huis met een
'flexibele' keuken, waarvan we
bovendien hebben begrepen, dat
men de kaart veel vaker wil ver
nieuwen. Met druktechnieken
via de computer is dat uiteraard
veel gemakkelijker dan wan
neer men handgeschreven kaar
ten moet vervangen.
Het Jagershuis heeft, kennelijk
een hobby van de uitbaters, een
wel zeer uitgebreide wijnkaart.
De prijzen van sommige -exclu
sieve- wijnen reiken tot voor ons
onbetaalbare hoogten. Gelukkig
zijn er echter ook heel betaalba
re.
Sophie koos dit maal een crème
soep. Het bleek te gaan om een
slap aftreksel van wat een pad
destoelensoep had moeten rijn.
Met-alweer-die Japanse shii-ta-
kezwammen, die wij nu weke
lijks tegenkomen. „Zeer flauw,
om niet te zeggen: volkomen
smakeloos", velde Sophie het
harde oordeel/
De ossehaas, die ik had gekozen,
was daarentegen voortreffelijk.
De stukjes zeer mals vlees waren
flintèrdun gesneden. De koude
dressing deed het prima bij het
ijskoude vlees, waarover nootjes
en groene-peperkorrels waren
gestrooid. -In tegenstelling dus
SfH
van Sophie kon ik op ons denk
beeldig scorebord een cijfer
dicht tegen het maximum geven.
Kaas
Het flexibele van Het Jagershuis
bleek direct al in de praktijk. Ik
had zin in een varkenshaasje, die
met ananas gegratineerd zou
worden geserveerd. Maar ik heb,
zo drukt Sophie het uit, een ge
smolten-kaasfobie. Kaas kan,
vind ik, soms best te eten rijn,
hoewel ik er niet dol op ben,
maar met de lucht alleen al van
gesmolten kaas kan men mij ge
makkelijk op de vlucht jagen.*
Geen probleem voor de kok,
want het gerecht kon natuurlijk
ook zonder kaas worden geser
veerd. Het haasje en de ananas
zagen er daardoor wat uitge
droogd uit. Dat was niet het ge-
val: het vlees was mals en sappig
en er ging een smakelijke papri
ka-roomsaus bij.
De toemedos van Sophie werd
opgediend met een volgens mijn
eega lekker pittige pepersaus.
Het vlees, zo vond zij. had wat
malser gekund.
Erbij bracht men ons gebakken
aardappeltjes, niet zo maar ge
bakken, maar echt heel lekker,
een schaaltje met broccoli, spina
zie, bloemkool en een soort rata
touille van gekookte groenten en
een schaalde met frisse salade.
Dat alless goed verzorgd.
De stand:
1. La Ugne(Zwljndrecht)
2. Mlnangkaoau
3. Het Jagershuis (Koek van Holland)...
De Gekroonde ZaJm (Brieiie).
5. Hotel Atlanta
6. Le Marquis
7. De Logg er (Vlaardingen)
8. Dejlma:
9. Lux........
91
86
82
.....82
79
77
76
73
..„72
Uit het ruime aanbod van wij
nen kozen wij een Rioja Salceda
uit 1983, toch in het algemeen ge
zien als een zeer behoorlijk jaar.
Deze Spaanse wijn viel ons wat
tegen, de smaak kon ons althans
maar matig bekoren.
De bediening was gezellig vrien
delijk, ongedwongen en toch
correct, men deed beslist zijn
best om het ons naar de 2in te
maken.
Het Jagershuis is, zo luidt onze
conclusie, een restaurant voor
zowel hen, die Iets te vieren heb
ben als zij die gewoon gezellig
een avond uit eten gaan. Het is er
niet goedkoop, maar ook niet be
paald duur. Vooral in de week
einden kan het er druk zijn en
het is da a ook aan te bevelen te
reserveren.
De Punten:
Voorgerecht: 7 (telt dubbel: 14);
hoofdgert ht: 7,5 (telt dubbel:
15); bedien* t 8; wijn: 6,5 kof
fie: 7,5; prijs ,1'wakteit: 7,5 (telt
drie maal 22,5); sfeer 8,5; totaal
82 punten. Het .Jagershuis moet
de voorlopige derde plaats delen
met De Gekroonde Zalm in
Brielle.
Een thuishaven voor sleepboten
kan Maassluis niet meer worden
genoemd. De zeeslepers die tien
tallen jaren in de buitenhaven op
wérk hebben liggen wachten,
zijn weg. Voorgoed. Een enkele
bergingsboot voor de kleinere
karweien ligt er af en toe nog
wel, maar.dat is dan ook alles.
Maassluis is intussen echter wèl
de thuishaven, de ankerplaats
voor het Nationaal Sleepvaart-
museum. Tien jaarlang reeds.
De aan roemruchte tijden herin
nerende collectie scheepsmodel
len, foto's, logboeken en nog véél
meer is ondergebracht in het
vroegere, 17e eeuwse stadhuisje;
aan het eind van de Maassluisse
haven. Voor de achterdeur van
het pand ligt de inmiddels 73 jaar
oude Furie van de Stichting
"Hollands Glorie'.
Tien jaar deze maand dus: een
bescheiden jubileum, maar voor
de vele vrijwilligers die dit unie
ke museum in stand houden, be
tekent dit wel féést. Want het
tweede lustrum kan eindelijk
worden gekoppeld aan de inge
bruikneming van een belangrij
ke uitbreiding. Drie jaar is er ge
werkt aan de restauratie van het
pand naast het stadhuisje en het
resultaat is een museum dat nu
de ruimte heeft. De wand van
het oorspronkelijke trouwzaaltje
is doorgebroken, naar het
(scheeps)trappenhuïs van het
nieuwe gedeelte en dat geeft
vele expositie-mogelijkheden.
Volgende week zaterdag ver
richt Maassluis' burgemeester de
stapelloop van het nieuwe', ge
middeld zo'n 8000 bezoekers per
jaar trekkende sleep vaartmu
seum, dat overigens nogal wat
steun van de gemeente krijgt. De
stichting die het museum be
heert behoeft bijvoorbeeld niets
te betalen voor de huur van de
(vergrote) ruimte, die gemeente-
'eigendom is.
Er moet de komende dagen nog
heel wat werk worden verzet om
op 22 april officieel van wal te
kunnen steken. Zo moet de nieu
we video-ruimte en de stuurhut
van een sleepboot uit de jaren
vijftig nog worden ingericht.
Ook enkele originele plaquettes,
gewijd aan tijdens de oorlog om
gekomen bemanningen van
Smit-sleepboten, moeten op hun
plaats worden aangebracht. Ver
der hebben de twee koperen
seheepsbellen van de beroemde
sleepboot Zwarte Zee uit 1933 en
van de gelijknamige boot die
dertig jaar later werd gebouwd,
een poetsbeurt nodig. Zee- en ri-
viersleepvaart, historie (zoals de
getuigschriften en de medailles
van de befaamde kapiteins Jan
Kalkman en Teun Veth), assis
tentie aan de offshore: het sisep-
vaartmuseum biedt van alles.
Thuishaven
Het sleep vaartmuseum gaat na-
de heropening van start met de
expositie 'Thuishaven Maas
sluis', waar museum-enthousiast
N.J. Ouwehand een begeleidend
boekje bij heeft geschreven,
boordevol gegevens over de re
latie tussen Maassluis en de
sleepvaart
Vissers waren omstreeks 1400 de
eerste bewoners en zij domineer
den met hun beroep tot ver in de
19e eeuw Maassluis, dat in 1811
stadsrechten had gekregen.
Honderdtwintig jaar geleden
werd de Zïerikzee als eerste
sleepboot in het havenstadje aan
de (toen nog in aanleg zijnde)
Nieuwe Waterweg gestatio
neerd. Het was een boot van L.
Smit en Co., dopi^Fop Smit in
1842 opgericht en decennia lang
een begrip. Maassluizers werk
ten graag bij Smit, dat als één
.van de eerste bedrijven een pen
sioenvoorziening had.
L, Smit en Co. bouwde aan het
eind van de eeuw aan de haven
van Maassluis een eigen kantoor,
een magazijn en een smederij. In
1882 werden voor het eerst en
kele sleepreizen naar buiten
landse havens gemaakt: Huil,
Londen en Boulogne. Tien jaar
later introduceerde Smit de eer
ste zeegaande schroefsleepboten:
"de Noordzee en de Oostzee, van
750 pk. Ook deze boten kregen
een plaats in Maassluis. Sleepbo
ten bepaalden het beeld van de
smalle haven en dat zou vele ja
ren zo blijven.
Vóór het eind van de eeuw had
Maassluis eveneens een eigen
bergingsmaatschappij (van de
familie Dirkzwager) en een
E 'X' H?'
i;<-*£/'a, H
Sleepboten van SmH In de Maassluis© buitenhaven, begin jaren dertig. Links vooraan de oude Zwarte Zee
en daarnaast de Noordzee.
tweede sleepvaartbedrtjl Dat
was de Internationale Sleep
dienst Maatschappij (ISM), con
current van Smit, die boten had
varen met riviernamen: Tha
mes, Schelde en Humber.
Dirkzwager moest in 1923 met
bergingen stoppen (niét met de
scheepsagentuur), het jaar waar
in de ISM overgenomen werd
door Smit De bedrijfsnaam
werd L. Smit en Co's Internatio
nale Sleepdienst; later is dat
Smit Internationale geworden.
In de crisistijd (1933) werd als
eerste motorsleepboot van ons
landde trotse Zwarte Zee ge
bouwd. Het schip kwam goed de
oorlog door, in tegenstelling tot
de Oostzee, Java Zee, Rode Zee
en Humber, die ten onder gin
gen.
Na de bevrijding kwamen de
sleepboten geleidelijk aan terug
naar Maassluis. Er werd heel wat
tonnage gebouwd en en werd"
druk gevaren. Het betekende
veel bedrijvigheid voor de inwo
ners van Maassluis, die ook het
onderhoud van de boten deden.
Het eind van het stoomvaart
tijdperk kwam in de jaren vijf
tig. Na de Ganges en de Schelde,
was de Ebro de allerlaatste. In
1958 verging het schip op de
Banjaardsbank. Vijf jaar eerder
reeds was het laatste Maassluisse
vissersschip verkocht.
Het perspectief voor de sleep
vaart bleef overigens uitstekend.
Smit liet een groot aantal nieuwe
boten bouwen: groter en sterker
dan hun voorgangers. Voor
Maassluis evenwel had dit ook
z'n keerzijde, want op een gege
ven moment werd de haven te
klein voor de maat van de sche
pen. De Zwarte Zee en Witte Zee
(gebouwd in '63 en '66) waren de
eerste boten die er niet meer in
konden. Andere boten voeren
minder thuis omdat hun beman
ningen per vliegtuig werden af
gelost. In het nieuw ontwikkelde
Europoort-gebied werd ligplaats
voor sleepboten ingericht. Kort
om: Maassluis werd als thuisha
ven van steeds minder belang.
In 1969 sloot Smit het kantoor.
Elf jaar later verliet de oude
Schelde, onder de nieuwe naam
Golden Venture als laatste boot
van de oude generatie voorgoed
de haven.
Bergingsvaartuigen zijn er dus
nog wel. Maar, zoals Ouwehand
schrijft: 'De echte sleepvaart, zo
als we die vroeger kenden, is
verdwenen. Namen van nieuwe
straten in het havengebied her
inneren aan de slepers van wel
eer'.
En natuurlijk het Nationaal
Sleepvaartmuseum: tweemaal
zo groot als vroeger!