De Langste Dag van Ti regelneef
Poppe geeft 'de
buis' de schuld
Gehandicapte
is het best af
in Maassluis
'Ben ik
al wezen
stemmen?'
l
mnmmmm
WATERWEG
Rijk rekenen.
LES IN HET STEMLOKAAL
EmMMEMIM
Koffiekoerier als
een leuk tussendoortje
kreisel
ONTZETTING AF TE LEZEN
WÊISËÈSÈm
Verkiezingscafé naar Roo Roosenzaal
Verkiezingen in het bejaardenhuis:
OCCASION
Rotterdams Nieuwsblad
donderdag
7 september 1989
Maassluis Paul Ravensber
gen beleefde op 6 september zijn
Langste Dag. De chef van de af
deling burgerzaken had de af
gelopen week al heel wat uren
gemaakt om de verkiezingen in
Maassluis in goede banen te lei
den. maar gisteren sloeg alles.
Om half zeven 's morgens be
gon hij aan een werkdag die ze
ker tot middernacht zou duren.
Ook al is Ravensbergen al 25
jaar in overheidsdienst, verkie
zingen blijven voor hem hecti
sche evenementen. Op dagen
dat de bevolking naar de stem
bus gaat, leeft de Maassluisse
ambtenaar onder hoogspan
ning. Natuurlijk is Ravensber
gen als particulier nieuwsgierig
naar de einduitslag. Maar tijd
om te vragen welke partijen er
op kop liggen heeft hij nauwe
lijks
Daarvoor eisen teveel zaken
zijn aandacht. Want verkiezin
gen verlopen nooit helemaal
volgens het draaiboek. De ene
keer is het slot van een stembus
zoek, de andere keer moet uit
puttend worden overlegd over
de juiste invulling van bet pro
ces-verbaal, omdat een kiezer
zich niet helemaal aan de regels
heeft gehouden.
Met het openen van de kluis en
het uitdelen van'blanco proces
sen-verbaal, kiezerslijsten en
andere paperassen gaf Paul Ra
vensbergen gistermorgen rond
half acht in het stadhuis het
startsein. Na een laatste briefing
zwermden de voorzitters uit
over de 23 stembureaus in
Maassluis. Het kiezen van die
voorzitters en het samenstellen
van de ploegen die de stembu
reaus bemannen,, behoort tot
rijn vaste taken.
In Maassluis zijn dat vier mede
werkers per lokaal, aangevuld
met twee 'avondhulpen' die as
sisteren bij tellen van de stem
men. De gemeente recruteert de
ploegen uit raadsleden, ambte
naren en gewone burgers. Voor
hun proviandering hoeft Ra
vensbergen niet te zorgen. Hun
natje en droogje moeten de le
den van het stembureau maar
betalen van hun vergoeding
van 110gulden. „Degenen die in
een stembureau in een bejaar
dentehuis zitten, hebben geluk
gehad. Daar is altijd wel wat te
krijgen". Zelf stilde de verkïe-
zings-regelneef zijn honger in
het restaurant van het stadhuis.
In het 'politiek café' volgde een
laatste inspectie van de eleetro-
nica, die zorg moest dragen voor
het doorgeven van de uitslagen.
Wederom: spanning, omdat
werd proefgedraaid met een
nieuw computerprogramma.
Ravensbergen: „Als het goed is
komt daar straks ook een mooie
zetelverdeling voor de gemeen
teraad uitrollen, want de uitsla
gen voor de Kamer rekent de
comput er moeiteloos om".
Na het sluiten van stembureaus
om zeven uur opnieuw top
drukte. De techniek mag bur
gerzaken dan veel werk uit
handen genomen hebben, stem
men tellen blijft een secuur en
verantwoordelijk karweitje.
Paul Ravensbergen was er een
paar uur ingespannen mee be
zig. Daarna moesten alle proces
sen-verbaal worden gecontro
leerd. De papiermolen kwam
pas laat in de avond tot stilstand.
Ra vensbergens laatste daad van
de dag: het doorgeven van de
verkiezingsuitslag aan het
ANP.
Politici kunnen heel flexibel
denken. Zo flexibel zelfs, dat
fors stemmenverlies bij nadere
analyse vaak als een ferme
winst wordt uitgelegd. In de
verschillende verkiezingszalen
werd gisteren weer een puik
staaltje rijk rekenen ten beste
gegeven.
Het Schiedamse D66-gemeen-
teraadslid Coby de Ia Rie becij
ferde dat haar partii samen met
Groen Links straks wellicht
goed is voor zeven zetels. Hoe
a ie krachtige oppositie tot
stand moet komen, is moeilijk
verklaarbaar, want vertaald
naar de plaatselijke situatie zou
D66 naar drie zetels stijgen,
maar Groen Links zou z'n aan
hang tot 1 gehalveerd zien.
In Maassluis bagatelliseerde
WD'er John Scheerstra het
verlies van één raadszetel door
de kracht van de lokale politici
te benadrukken. Ook D66'er
Jan Storm gelooft straks met
een comfortabele drie verte
genwoordigers op het pluche te
zitten. „Want", zei hij, „in
Maassluis scoren we altijd 2D
procent hoger dan ergens an
ders in het land".
Het'verlies van de raadszetel
van klein Links baart Eüy
Doddema al evenmin zorgen.
Als de spoeling straks dunner
wordt, is zij er van overtuigd
dat haar partij weer gewoon te
rugkeert in de raad,
In Vlaardïngen hielden de po
litieke kopstukken zich wijse
lijk op de vlakte. Door alle
schermutselingen in de woeli
ge politieke arena van de ha-
rïngstad valt er immers nauwe
lijks peil op te trekken wat het
electoraat bij de gemeente
raadsverkiezingen zal gaan
doen.
Af en toe vergeten politici ge
makshalve dat er in Vlaardïn
gen maar 35, in Schiedam 33 en
Maassluis 23 raadszetels te ver
geven zijn. Helaas kan niet ie
dereen winnen.
Vlaardingen 't Is niet dat
zij de denkbeelden van de SP
aanhangen in tegendeel
maar toch vonden tal van
Vlaardingse raadsleden het
jammer, dat de partij van
lijsttrekker Jan Mariinissen
niet twee zetels in de Tweede
Kamer veroverde. Dan wa
ren ze eindelijk van die dek
selse Remi Poppe af geweest.
„Zouden ze blij zijn?", vroeg lijst
duwer Poppe retorisch, toen hij
zaal Triangel binnenkwam. Nee,
ze waren niet blij. Veel Vlaar
dingse politici zijn 'die lastige
schreeuwer' liever kwijt dan
rijk.
Maar het mocht niet zo zijn. Ma
rijnissen komt niet in de Kamer
en Vlaardinger Poppe al hele
maal niet. Hij had er na de laatste
opiniepeilingen ook niet meer op
gerekend. „Maar dat wij hele
maal geen zetel halen is wel een
tegenvaller".
De Vlaardingse fractievoorzitter
van de SP had wel een verkla
ring voor de tegenvallende uit
slag: de televisie. Op de buis
kwam de SP er niet aan te pas.
„Ik heb de afgelopen weken vier
keer in een forum gezeten met
landelijke politici. Nou, zo'n par
tij als Groen Links, met hun
groen-tax, die veeg ik zo van ta
fel. En als je dat op de tv doet,
dan beïnvloedt dat de uitslag".
De SP heeft wel geprobeerd een
plaatsje rond de tafel te krijgen
bij verkiezingsdebatten op de tv.
Poppe: „Maar dan zeggen ze: als
we jou toelaten, moeten we Jan
maat ook toelaten. Hadden ze
het maar gedaan. Dan hadden de
Centrum Democraten nu mis
schien geen zetel gehad".
De SP hield het op de verkie
zingsbijeenkomst in Vlaardin
gen al snel voor gezien. Toen
burgemeester Fred van Lier de
uitslag bekend had gemaakt, to
gen alle SP'ers naar het hoofd
kwartier van de partij aan de
Vijverhofstraat in Rotterdam.
Om daar de teleurstelling te ver
werken.
Waterweg Van de drie
Waterweggemeenten blijkt
Maassluis het meest rekening
te hebben gehouden met ge
handicapte en bejaarde kie
zers.
Paul Ravensbergen, hoofd van
de afdeling burgerzaken: „Van
de 23 stembureaus zijn er vijftien
toegankelijk en bruikbaar voor
mensen met een handicap. Van
de gemeente Dordrecht hebben
we onlangs zelfs extra brede
stemhokjes met een verlaagd
blad overgenomen".
In Maassluis werd net als in de
andere gemeenten tamelijk veel
teruggevallen op het volmacht-
rtemmen, „Hoeveel gehandicap
ten daar bij zaten weet ik na
tuurlijk niet Maar ik denk dat
veel oude en zieke mensen er
van gebruik hebben gemaakt",
aldus Ravensbergen. Een Maas
sluisse gehandicapte die wel zelf
is gaan stemmen, is Marianne
van Dijk. „Ik ben vanmorgen bij
gemeentewerken in de Haven
straat geweest. Dat was gewoon
goed bereikbaar. Ik doe over dat
soort dingen niet zo moeilijk".
Vlaardingen paste 26 van de 51
Stembureaus aan. Ambtenaar
C.P. Snijders: „Stembureaus 2ijn
altijd een beetje geïmproviseerd.
De voorzieningen hebben een
tijdelijk karakter. Een loop
plankje als hellingbaan en zo.
Van stemcomputers hebben we
hier maar afgezien. Die dingen
zijn te duur".
Het voormalig Vlaardings CDA-
raadslid Jacques Hockx meent:
„De gehandicaptenorganisaties
moeten er naar streven ook die
andere 25 lokalen toegankelijk
te maken. Ik ben in de Emaus-
kerk gaan stemmen en daar za
ten nog twee hoge traptreden
voor de deur. Dat kan toch ei
genlijk niet".
In Schiedam vertelt ambtenaar
T.J. de Bruyn dat het zeker in
oudere buurten problemen, geeft
de lokalen toegankelijk te ma
ken. „We hebben er voor ge
zorgd dat bij elk lokaal een bode
is om mensen te helpen. Dat
scheelt al enorm". Schiedam
heeft op de verkiezingsdag 23
van de 27 stembureaus geschikt
gemaakt voor minder-validen.
Net als in de andere steden werd
gestreefd naar stembureaus in
bejaardencentra. „Dan hoeven
oude mensen tenminste niet de
straat op".
A.A. van der Sluis van de Schie
damse invalidenbond AMIB
vindt dat gehandicapten meer
baat hebben bij permanente
voorzieningen dan bij een tijde
lijke oplossing als een aangepast
stembureau.^ „We moeten, het
geld nuttig gebruiken en verkie
zingen duren tenslotte maar één
da^\
Aan deze verkiezings
pagina werkten mee:
Joop Breed veld
Peter de Lange
Aad Rietveld
Carel van der Velden
Paul van den Bosch
Mirjam Killian
Mari Timmermans
Vreugde, teleurstelling, span
ning, berusting. Allemaal emoties
die passen bij een verkiezingsa
vond. In de kantine van het Maas
sluisse stadhuis ging er een golf
van ontzetting door de zaal toen
duidelijk werd dat ook daar de
partij van Janmaat tot de win
naars moest worden gerekend.
Die ontzetting valt ook af te lezen
van de gezichten van de Maas
sluisse kiezers die naar het score
bord staren.
Vlaardingen De stembureaus
waren nog maar een kwartiertje
open o f de zes koffiekoeriers van
Vlaardingen stapten gistermor
gen op hun fiets. Met thermos-
kannen koffie gingen zij op pad
om de leden van de bureaus van
hun natje te voorzien. Een pakje
brood moesten de leden zelf
meenemen. Daar is hun vergoe
ding op gebaseerd.
Vakantiewerker Jeroen Wit-
mus, de 19-jarige spits van voet
balclub Zwaluwen, verzorgde
vanuit het stadhuis de catering
van zes stembureaus. „Ik had dat
al een keer eerder gedaan, bij de
gemeenteraadsverkiezingen. Of
waren dat de, verkiezingen voor
het Europees parlement?"
Over zijn vakantiebaan bij de
burgerlijke stand van de ge
meente is Jeroen Witmus en
thousiaster dan over zijn rondes
langs de stembureaus. „Als blije
vaders hier met een grote glim
lach op hun gezicht de geboorte
van een baby komen aangeven,
da's prachtig. En het is verant
woordelijk werk".
Een dagje koerier spelen bete
kent voor Witmus niet meer dan
een leuk tussendoortje en een
extra zakcentje. Om kwart over
acht bracht hij de koffie, om tien
uu r haalde hij de lege kannen op
en bracht hn flesjes limonade
rond. 's Middags rond half vier
kregen de leden van de stembu
reaus nog eens een kan koffie.
Om half zes haalde de student
aan de sportacademie in Haar
lem voor de laatste keer de lege
kannen op.
Witmus kende veel leden van de
stembureaus in het centrum.
Zijn vader en zijn overbuurman
werken op het stadhuis, van
daar. „Dus ik kon ook zo hier en
daar een praatje maken. Wel ge
zellig". Maar het prettigste vond
Witmus toch wel, dat hij van alle
koeriers de kortste ronde had.
Schiedam Rob Lutz heeft een punt gezet achter een traditie die hij
in 1969 invoerde. In zijn zalencentrum Irene aan de Nieuwe Haven
hield hij gisteren voor de laatste keer zijn verkiezingscafé voor plaat
selijke, politici. Lutz heeft Irene verkocht aan de Schiedamse Jeho
va's Getuigen. Zij gaan het zalencentrum volgende maand verbou
wen tot Kon ink rijkszaal.
De politiek bedankte Lutz voor het verleende onderdak met een
bloemstuk en een ingelijste prent van de Lange Haven. Het volgende
verkiezingscafé wordt waarschijnlijk gehouden in de Roo Roosen
zaal in het Passagetheater. Dat adres heeft de voorkeur van de mees
te fracties. Het ligt centraal, het beschikt over een bar (café De Ten
der) en de Stadsomroep Schiedam heeft zijn studio aan de overkant,
waardoor commentaren op de stembusuitslagen vlot de huiskamers
kunnen bereiken.
Stemmen in het bejaardenhuis: met een beetje hulp komen ze er wel uit...
Schiedam En of er wordt
gestemd in bejaardenhui
zen... Soms zelfs bijna twee
maal door dezelfde persoon.
In de grote koffiezaal van Thur-
lede zit een hoogbejaarde vrouw
zich hardop af te vragen of ze al
een hokje rood heeft gemaakt.
Net als ze besluit dat ze nog moet,
komt een kwiek dametje op haar
toelopen om te zeggen dat ze
heus al is geweest-
He t is Johanna van Gogh (91).
De 'verstandigste bejaarde' van
Thurlede wordt zij genoemd. Zij
helpt haar mede-bewoners
stemmen. Een eindje verderop,
in verzorgingshuis De Harg,
woont een al even behulpzame
vrouw, Neeltje Holswilder. Zij is
een jaartje ouder en heeft in het
huis een flink aantal bewonde-,
raars.
Maar hoe kiezen zij als het om de
Tweede Kamer gaat? De gebo
ren en getogen Schiedamse Jo
hanna van Gogh vertelt vooral
over de achtergrond van haar
stemgedrag. 'Zo arm als de rat
ten' had ze het vroeger. Het ze
ventien koppen tellende gezin
sliep in groepjes van vier in een
ledikant. „Als je wakker werd
lag er een teen in je oor". Vaak
was er niets te eten.
Wijfïie
Mevrouw Van Gogh woont §m-
per twee jaar in Thurlede. Van
wege haar afkomst kijken som
mige mensen op haar neer. Haar
acteertalent is verbluffend. Ze
neemt opeens een bekakt, kra
kerig accent aan. Ze doet een oud
'wijffie' na: „Als kind heb ik al
tijd behoorlijk broodbeleg ge
had". Vervolgens haar eigen
spontane reactie: „O ja?". Terwijl
ze haar benen omhoogzwaait en
haar voeten aantikt, kraait ze:
„En kan je dit?" Ze wil er maar
mee zeggen dat ze een stuk ge
lukkiger is dan de meeste rijke
lui. „Moetje toch eens kijken hoe
ze erbij zitten met die scheefhan
gende koppies".
Er zitten ook bejaarden bij die
erg in de war zijn. „Ik heb gezegd
dat ze van Lubbers allemaal
douche-spul krijgen en een
spons en dat hij eens in de maand
komt ruiken of we lekker fris
zijn. Sommigen weten niet eens
wat stemmen is. Nou, dan help ik
ze toch gewoon een beetje? Want
ik weet toevallig dat wij het nu
zo goed hebben door Drees". Ze
is christelijk, maar stemtsteevast
PvdA. Aan Rta Lubbers heeft ze
een hekel. Misprijzend zegt ze:
„Dat mens moet geloof ik show-
lopen of zoiets".
Morgenrood...
In De Harg worden de bejaarden
één voor één gehaald om te
stemmen. Hier bevindt het stem
bureau zich in de gang, Neeltje
Holswilder (92) loopt druk heen
en weer Ze heeft zojuist haar
etage-vriend in, die in een rol
stoel zit, naar het stemhokje ge
bracht. Ze vindt het niet nodig
om te zeggen waar ze op stemt,
maar een tip wil ze wel geven:
Morgenrood is haar lievelings
lied...
In haar groepje wordt vrolijk ge
praat, De onderwerpen zijn:
vroeger, mede-bewoners, eten
en het personeel. De verkiezin
gen houden hen niet echt bezig.
Ach, je moet zo vaak stemmen.
En el ke keer stem je gewoon het
zelfde, Als je gereformeerd bent,
stem je SGP en als je één keer
PvdA hebt gestemd, blijf je dat
doen. Dit geldt voor de meeste
bejaarde kiezers.
De verpleegsters, die soms hel
pen bij het invullen, zijn naar ei
gen zeggen volstrekt onpartijdig.
„Als iemand op de Anti-Revolu
tionairen wil stemmen", legt een
jonge verpleegster uit, „dan zeg
ik dat die nu CDA heten en dan
kleuren ze het eerste hokje".
Schiedam Basisschool De Re
genboog in Woudhoek gaf giste
ren een educatief tintj'e aan de
verkiezingen. In de hal van de
Schiedamse school was kieslo-
kaal nummer 50 gestationeerd,
tussen de schoolgaande kinde
ren in. Het bleek een perfecte
gelegenheid om aan het reeds
gestarte project over de staatsin
richting van Nederland een
praktisch voorbeeld toe te voe-
De onderwijzers namen de gele
genheid te baat de oudste scho
lieren de gang van zaken rond
de verkiezingen uit tc leggen. De
stemhokjes werden bezichtigd
'en de functie van de bemanning
van het stembureau, onder lei
ding van wethouder Hans van
Kleef, werd uitgelegd.
In groep 8 mochten de leerlingen
zelf hun politieke voorkeur naar
voren brengen. Voor de kinde
ren was er maar één partij in
beeld, collectief werd het CDA
naar voren geschoven.
De komende dagen zal dit lesje
een vervolg krijgen. Een heuse
kabinetsformatie zal deze week
in de hoogste klas van De Regen
boog plaatsvinden, De politici in
Den Haag zullen ongetwijfeld
meer tijd claimen om tot een
nieuwe regering te komen.
U leest het goed: de hele maand
september betaalt Kreisel de BTW
van uw Top Occasion.
Een occasion die u de grootst mogelijke
zekerheid biedt, want alleen Top
Occasions zijn uitgerust met een
garantie van maar liefst 12 maanden
gMAlITXÖF die bovendien in
heel Europa
geldig is.
Stel u koopi 'n Top Occasion voor
12.000,- en u krijgt voor uw huidige
auto f 5.000,- terug. Dan hoeft u geen
7.000,- toe
te betalen,
maar slechts
ƒ5.907,17.
Want Kreisel
neemt in
september de 18,5%
BTW voor zijn rekening.
Waardoor de occasions
met de beste garantie nu
ook nog eens het
voordeligst zijn.
Door het grote succes van de nieuwe
Renaull-modellen, en dan met name de
Renault 19, geeft Kreisel u de keus uit
een groot aantal Top Occasions van alle
merken en typen Driedeurs, vierdeurs;
vijfdeurs en stationcars.
Benzine, LPG en diesel. Kom
maar kijken, de occasion die
u zoekt staat bij Kreisel.
Dit unieke aanbod kan natuuilijk
alleen maar tijdelijk zijn. Kom
daarom snel kijken, rijden, praten en
profiteren, want deze maand rijdt u
weg met dc beste garantie en het
grootste voordeel.
Autobedrijven B.V.
-voor Konstante Kwaliteit^
Stationsplein 3112 Hl Schiedam Tdefoon (01Q> 4377099
Bergweg hoek Gordel*eg 40,3036 AC Rotterdam Telefoon (010) 46544 4.
Wormerhbrif 12. 2905 TX CapeUe a/d UutcL Telefoon (0!0f 45188 U