Doodskreet 5x5 moet
nog lang nagalmen
roces over lawaai
iets
roiect
ROTTERDAM
■i
ACHlïRGROND
Overvaller laat
deel buit achter
Een jaar lang knokken
voor wat verfstrepen
Pleidooi voor meer kwaliteit in woningbouw
Erg
Omwonenden
Roteb eisen
stop op
bedrijfsafval
Informatie
per bus voor
jongeren
Nieuwe secretarie De Hoek
komt op huidige locatie
Vrouw in
het water
Fietsstroken ontbreken nog steeds
De boodschap
van Peper
door BEN MAANDAG
Het is elk jaar hetzelfde ri
tueel. Wethouders die steen
en been klagen omdat hun
gemeente weer veel te weinig
woningen toegewezen heeft
gekregen. Nooit zijn ze tevre
den over die toewijzing, altijd
zijn het er te weinig. De
grootse gemeentelijke bouw
plannen komen op de tocht te
staan, ze hadden toch zeker
wel wat meer verwacht en
hoe moet het nu toch ooit nog
allemaal goedkomen, valt uit
hun monden op te tekenen.
Vaste prik, zo aan het begin
van elk jaar.
Het is tekenend: woningbouw
gaat in getallen. Zoveel woning
wetwoningen, zoveel premie-
koop, zoveel van dit, zoveel van
dat En als het de woningaantal
len niet zijn. dan gaat net wel
weer over de hoogte van de sub
sidies. Maar om wét er nou pre
cies komt te staan, hoe al die
nieuwe woningen er uiteindelijk
zullen uitzien, daaraan wordt
doorgaans iets minder aandacht
besteed.
Misschien heeft niet iedereen
het gemerkt, maar deze week
stond in het teken, van de volks
huisvesting. In de monumentale
vertrekhallen van de Holland
Amerika Lijn aan de Rotter
damse Wilhelmïnapier werd
drie dagen lang uitgebreid gefi
losofeerd over de kwaliteit van
de hedendaagse woningbouw.
Over hoe het in het verleden
was, hoe het er nu bijstaat en hoe
die, in de toekomst, kan worden
verbeterd.
Want dat er het een en ander
moeten worden verbeterd staat
voor de organiserende stichting,
de Werkgroep 5x5, als een paal
boven water. Veel te weinig
wordt er gelet op de architecto
nische en stedebouwkundige
kwaliteit van de woningen die
dezer dagen overal in den lande
uit de grond worden gestampt.
Waar is dat sprankje creativiteit,
die ene briljante gedachte, die
woningbouw doet uitstijgen bo
ven alweer een lading blokken
dozen?
Discussie
De werkgroep 5x5 (vijf discipli
nes uit vijf plaatsen) werd vorig
jaar opgericht om de discussie
over de kwaliteit op gang te
brengen. Die discussie was nodig
omdat 'het reglementaire de in
spiratie heeft verdrongen', om
dat 'de bureaucratie de cultuur
verstrekt'. Enkele bijeenkom
sten werden gehouden. Zes
proefprojecten in woningbouw
en stadsvernieuwing werden
aangewezen: in Rotterdam
(Overschie), Den Haag, Utrecht,
Zwolle, Maastricht, Groningen
en, later, Amsterdam. In die pro
jecten komt de problematiek
van morgen tot uitdrukking en
wordt bekeken hoe kwaliteit
kan worden benaderd.
En dan nu deze manifestatie in
Rotterdam. Waarmee het dood
vonnis voor 5x5 ook meteen is
getekend, want de werkgroep
houdt het voor gezien. Klaar. Er
zijn al genoeg stichtingen en in
stituten, vindt 5x5. De zwane-
zang, of liever doodskreet, van
5x5 zit samengevat in twee
prachtboeken; 'Inititatief en in
spiratie', waarin de zes projecten
worden beschreven. En 'Voorbij
het gangbare', waarin in vurige
bewoordingen een vlammend
pleidooi wordt gehouden voor
meer kwaliteit in de woning
bouw. Een gedegen, vol inge
houden, maar lang opgekropte
emoties geformuleerde angst
schreeuw, die nog lange tijd
moet nagalmen.
Is het echt zo erg met de woning
bouw? Als je naar het verleden
kijkt wel. De naoorlogse volks
huisvesting ging maar van een
ding uit, leek het: het getal. In zo
kort mogelijke tijd moesten zo
veel mogelijk Nederlands aan
een onderdak worden geholpen.
Bouwen, bouwen, toe maar jon
gens, doet er niet toe wat, als 't
maar lekker goedkoop is.
Onder de druk van het getal
ging het mis. Ach, de stedebouw
kundige opzet deugde misschien
wel, maar dan was de technische
kwaliteit weer om op te schieten.
Kijk maar naar Overschie. De
mensen voelen zich in in de
wijk, ontworpen door Lotte
Stam-Beese, best thuis, maar in
de woningen valt nauwelijks
meer te wonen.
In de jaren zestig kwam even iets
van een ommekeer. Typerend
V-
Rotterdams Nieuwsblad
zaterdag
25 november 1989
Architectonische kwaliteit bij de
Rijnhaven: het Hillekop-project
van Mecanoo.
voorbeeld: de Amsterdamse Bijl
mermeer. Voltooid in een tijd
dat de opvattingen begonnen te
schuiven. De wijk van de toe
komst was plotseling een foeile
lijke opeenstapeling van honde-
hokken. Daar ging je toch niet
meer wonen?
Nee, dan de oersaaie rijtjeshui
zen, de befaamde eengezinswo
ningen met fraaie doorzonka
mers, Was natuurlijk ook niet al
les. In de jaren zeventig wisten
de architecten niet goed raad
met de vrijheid, die ze in iets rui
mere mate toebedeeld kregen,
stelt 5x5 vast Gekke tierelan
tijntjes, overbodige dingetjes wa
ren daarvan de uitingen.
Goedkoop
En daar kwam natuurlijk bij dat
volkshuisvesting per definitie
goedkoop moest, dus er eigenlijk
ook een beetje goedkoop uit
moest zien. En ziedaar: de mini
mumkwaliteit werd tot norm
verheven. Dat smoort kwaliteit
in de kiem.
In enkele hoofdstukken (met
veel uitroeptekens: Hart voor de
zaak! Hoofd erbij! Handen uit de
mouwen!) krijgen de verschil
lende disciplines van 5x5 ingepe
perd wat hun te doen staat. Het is
een nadere uitwerking van de
'Oproep', die 5x5 vorig jaar ai
lanceerde.
Architecten moeten bij elke op
dracht die ze krijgen de aller
beste oplossing zoeken en zich er
niet met een Jantje van Leiden
afmaken. Opdrachtgevers
moeten eerst een visie ontwik
kelen, voordat ze aan het bou
wen slaan. Gemeentebesturen
moeten een visie hebben over
wat ze met hun steden en dorpen
precies willen. Het rijk moet uit
gangspunten voor de toekomst
ontwikkelen. Bewonersorgani
saties moeten zich niet alleen
richten op de financiële kant
van het bouwen, maar ook op de
kwaliteit. En: laat vooral geen
van al diegenen die bij het bouw
proces zijn betrokken zich door
angst laten leiden.
Een oproep die klinkt als een
klok en het verdient gehoord te
worden. 'Vanaf nu ligt de ver
antwoordelijkheid voor het na
jagen van kwaliteit in ieders da
gelijkse werk', schrijft 5x5. Of
dat ook zal gebeuren is twijfel
achtig. Kijk alleen maar naar de
staatssecretaris, Enneüs Heer-
ma, die tijdens een forumdiscus
sie, woensdag, alleen maar wilde
spreken over decentralisatie.
„Maar wanneer houdt de staats
secretaris nou eens een geïnspi
reerd betoog dat er goede archi
tectuur moet worden aangetrok
ken? Je kan toch niet alleen
maar doorschuiven", probeerde
5x5-oprichter Adri Duivesteijn
nog, ooit wethouder van Den
Haag en nu directeur van het ar
chitectuur-instituut Maar het
mocht niet baten. De bewinds
man trekt niet als een bevlogene
door het land, blijft het beleid
decentraliseren. En daarmee is
de eerste zwarte piet alweer in
andermans handen gespeeld.
Dat voorspelt niet veel goeds.
Tot 2000 moeten er, alleen al in
de randstad, nog een miljoen wo
ningen worden gebouwd. Hou je
hart maar vast
Rotterdam Ongeveer 2000
omwonenden van de vuilver
brandingsinstallatie van de Ro
teb aan de Brielselaan in Rotter
dam eisen met directe ingang het
stopzetten van het verbranden
van bedrijfsafval in deze instal
latie. Een brief van deze strek
king, die door 80 procent van de
buurtbewoners is ondertekend,
is gisteren aan het eind van de
middag aangeboden aan de Rot
terdamse wethouder Hoogen-
doom.
De ondertekenaars willen dat de
hele vuilverbrandingsinstallatie
op termijn uit de stad verdwijnt
om aan de roet- en stankoverlast
een einde te maken. Men vindt
tevens dat de gemeente en de
Roteb een beleid moeten voeren
dat gericht is op het verminde
ren van de afvalberg.
Rotterdam Een actiecaravaan
van de Jongerenbeweging ver
bonden met de FNV doet woens
dag Rotterdam aan. Vanaf half
elf 's-morgens rijdt er een bus
langs scholen, winkelstraten en
jongerencentra, waarbij infor
matie wordt verstrekt over loon.
werkende 1990-maatregeL
Ook zal de aandacht worden ge
vestigd op een manifestatie in
Den Haag, die in het teken staat
van de werkloosheid, studiefi
nanciering en het inkomen voor
jongeren. De manifestatie, half
december, draagt het motto:
Jongeren nemen de toekomst.
1535
mg&zssssm, v -5
issüSSESSSï V.«BijatamBasEBBü
Rotterdam De Stichting voor Volkshuisvesting
Hoogvliet (SVH) vreest het slachtoffer te worden
van een 'proefproces', dat moet uitwijzen in hoever
re woningbouw kan plaatsvinden naast lawaaierige
industrie.
De regionale inspectie voor de volksgezondheid en
milieuhygiëne heeft aangekondigd een dergelijke
procedure te zullen aanspannen, meldt de deelge
meente Hoogvliet.
In de op stapel staande procedu
re zal het gaan om de vraag of
een reeds in aanbouw zijnd pro
ject van 98 woningwetwoningen
aan de Toscalaan in de Hoog-
vlietse wijk Oud eland mag wor
den gebouwd zonder dat dit strij
dig is met de milieuwetgeving.
De SVH is opdrachtgeefster van
het project Formeel moet het
dagelijks bestuur van de deelge
meente nog een definitieve
bouwvergunning afgeven. Maar
als dat eenmaal gebeurd is, zal de
regionale inspectie hiertegen
beroep aantekenen bij de afde
ling rechtspraak van de Raad
van State. De verwachting is dat
dit een zogenoemde bodempro
cedure, waarvan de behandeling
doorgaans meer dan een jaar
vergt, zaï worden. Met andere
woorden: als de afdeling recht
spraak een uitspraak doet, zijn
de 98 sociale huurwoningen al
lang opgeleverd en bewoond.
„Dat zo n proces gevoerd wordt,
verbaast ons niks. Maar dat juist
óns project het speerpunt in de
procedure zal worden, vinden
wij maar niks", vertelt een
woordvoerder van de SVH.
Ongenoegen is er bij de SVH
vooral vanwege het feit dat de
stichting niet van te voren op de
hoogte is gesteld van het proef
proces. Het risico bestaat immers
dat de Raad van State oordeelt,
dat er inderdaad niet gebouwd
had mogen worden op de loka-
tie. Vervolgens is er de kans, dat
het ministerie voor volkshuis
vesting de jaarlijkse bijdrage in
de exploitatiekosten van het pro
ject aan de Toscalaan zal
(moeten) intrekken.
Dat de SVH op 15 augustus
jongstleden een beschikking
kreeg van het ministerie om de
98 woningen te mogen bouwen,
is in dat geval niet meer dan een
'papieren' toezegging.
De SVH is niet bang dat de wo
ningen aan de Toscalaan in de
toekomst leeg zullen blijven
staan. „Het is een gewilde loka-
tie, waar het prima wonen is", al
dus de SVH-woordvoerder. Hij
heeft geenszins het vermoeden
dat Hoogvlietse woningzoeken
den het project zullen boycotten
op grond van te veel geluidhin
der.
AC.ENtM.WW
/.vW
Hoek van Holland De nieuw
bouw van de Hoekse deelge
meentesecretarie gaat verrijzen
op de huidige locatie aan de
Prins Hendrikstraat. Dat besluit
werd gisteravond tijdens de be
handeling van de begroting voor
1990 genomen door de deelraad.
Alleen Hoeks Welzijn verklaar
de zich tegen deze locatie. De
partij had een eigen berekening
van de kosten voor nieuwbouw
laten uitvoeren door de Dienst
Openbare Werken Amsterdam
(DOWA), die heel duidelijk ver
schilde van de berekeningen die
door hei deelraadsbestuur op pa
pierwaren gezet.
De CDA-fraetieleden P. van der
Wél en C. van der Pol, die even
als Hoeks Welzijn aanvankelijk
voorstander waren van koppe
ling van de secretarie aan wijk-
gebouw De Hoekstee, lieten zieh
door de nu door het deelraadsbe
stuur gepresenteerde cijfers
overtuigen. De bouwkosten voor
de Prins Hendrikstraat bedra
gen anderhalf miljoen gulden.
Realisering van de deelgemeen
tesecretarie bij De Hoekstee zou
bijna een half miljoen meer gaan
kosten.
Rotterdam Een 44-jarige
vrouw uit Rotterdam is gister
middag met onderkoelingsver-
schijnselen opgenomen in het
ziekenhuis, nadat zii in het water
was gevallen aan de Parkkade.
De vrouw wilde daar kennissen
bezoeken op een schip, maar
struikelde over een loopplank.
Het duurde meer dan een kwar
tier om haar op het droge te krij-
gen.
Ze kon zich echter in het water
vastklampen aan een reddings
boei.
Een agent bestudeert één van de briefjes van honderd, die de over
valler tijdens zijn vlucht verloor. Om geen sporen uit te wissen houdt hij
het biljet met een pincet vast
Schiedam Een man die gister
morgen rond half elf het post
kantoor in de Dieselstraat in
Schiedam overviel, heeft daarbij
tussen de 10.000 en 15.000 gulden
buitgemaakt De overvaller, een
naar schatting 24-jarige man,
verloor tijdens zijn vlucht onge
veer 4000 gulden.
Hij had even daarvoor de loket-
tiste de stuipen op het lijf gejaagd
toen hij haar een briefje over
handigde met de mededeling dat
hij een handgranaat zou laten
ontploffen als zij hem geen geld
gaf. Hij liet haar als bewijs dat
het hem menens was het explo
sief zien.
De politie weet slechts dat de
man hollend in de richting van
-de Daltonstraat is ontsnapt Ver
der beschikt ze over het volgen
de signalement de dader is circa
1.70 meter lang, had een capu
chon op en een pleister op één
van zijn wangen.
Vanaf de Kapelstraat ontbreken ineens de lijnen, die aangeven dat er
een fietspad ligt. Hier op de foto, ter hoogte van Schiemond, doemen
ze plotseling weer op.
door MARTIJ N VERWAAI JEN
Het valt niet altijd mee om
iets bij de gemeente gedaan te
krijgen. Dat beseft de fietser-
bond ENFB inmiddels ook
wel. Deze organisatie, die
zich inzet voor de veiligheid
van de zwakkeren in het ver
keer, is immers al ruim een
jaar bezig om gedaan te krij
gen dat fietsstroken op de
Westzeedijk tussen Schie
mond en ae Kapelstraat wor
den gemarkeerd.
Een kwestie van wat likken verf in en rond Rotterdam bestaan nogal
en ook dit probleem is opgelost, wat knelpunten, onduidelijkheden
Althans, dat denk je dan op zo'n en zelfs irritante situaties waar het
moment. Maar zo eenvoudig verkeer betreft. In deze rubriek
gaat dat nieL Een terugblik. W" daa. seragald »oorb»l-
Lezers, die voorbeelden aan kun
nen dragen, kunnen hierover op
werkdagen bellen met de redactie,
telefoonnummer (010) 4056530,
liefst tussen 12 en 14 uur.
broken om er leidingen neer te
leggen. Nadat alles weer netjes
geasfalteerd was vroeg de ENFB
op 26 oktober 1988 of gemeente
werken ook de witte strepen
weer wilde aanbrengen. Die toe
zegging werd gedaan, maar op 25
januari 1989 was dat nog niet ge
beurd.
De ENFB vroeg er maar weer
eens naar en weer kwam de toe
zegging. Op 8 maart nog maar
eens een poging gewaagd en ui
teraard werd ook toen gezegd
dat het op korte termijn geregeld
zou zijn.
Er kwam op 10 mei weer contact
tot stand tussen gemeentewer
ken en de fietsersbond. En uiter
aard was ook de Westzeedijk
weer onderwerp van gesprek.
En toen ineens kwam een aardi-
[e verrassing: gemeentewerken
_;on van het toch al beperkte
budget niet alle vereiste marke
ring realiseren.
Verbaasd
„Wij hebben ons daar zeer over
verbaasd", schrijft de ENFB in
een brief aan de directeur ge
meentewerken. „Op de totaal-
kosten van de graafwerkzaam
heden, leidingen en nieuwe be
strating kunnen de ontbrekende
verfstrepen nauwelijks van in
vloed zijn".
Nou geldt de Westzeedijk, als
een verbindingsweg tussen oost
en west, als een zogenaamde 'be-
wegwijzerde hoofdfietsroute',
wat concreet inhoudt dat het dus
voor fietsers een soort hoofdweg
is. En dus moet het daar hele
maal veilig zijn, vindt ook de
ENFB.
Parkeren
Op twee gedeelten van de West
zeedijk waar de markering op
het fietspad ontbreekt worden
bovendien door twee bedrijven
regelmatig personen- en vracht
auto's langs de trottoirrand ge
parkeerd, soms zelfs dwars op de
rijrichting en bovendien vaak
dubbel geparkeerd. Het behoeft
.geen betoog dat dit voor fietsers
extra gevaarlijk is.
'Een woordvoerder van gemeen
tewerken moet inderdaad toege
ven dat het allemaal wel erg lang
duurt- „Maar die belijning komt
er. Begin volgend jaar staan de
strepen er hoe dan ook. Het pro
bleem was, dat wij om het werk
te laten uitvoeren tekeningen
nodig hebben van de verkeers
dienst, en die lieten op zich
wachten. Zij hebben de zaak op-
fehouden totdat definitief bie-
end was wat er met de Müller-
pier zou gebeuren. Overigens
gaan de kosten, en die liegen er
niet om, van het budget van de
verkeersdienst af en niet van dat
door Koos
de Gast
Er schort nogal wat aan de wijze
waarop onze democratie functio
neert. In de dagelijkse beleving
van het politieke gebeuren valt
dat waarschijnlijk niet zo op. Je
bent druk bezig met de actuali
teit; er gebeurt veel in Het Nieu
we Rotterdam. Daaruit ontstaat
het beeld dat het allemaal wel
goed gaaL Politieke partijen zijn
maar al te zeer bereid om het in
elk geval uiterlijke succes van de
stedelijke vernieuwing naar zich
toe te halen.
Intussen is wel duidelijk gewor
den dat de glamour van Het
Nieuwe Rotterdam aan glans
verliest door het gegeven dat
economische/ruimtelijke ver
nieuwing niet automatisch leidt
tot zichtbare resultaten voor die
groepen Rotterdammers, die
niet direct van zo'n vernïeu-
wingsgolf kunnen profiteren.
Dat roept spanningen op, en ge
lukkig zijn die in Rotterdam tij
dig onderkend. Het rapport 'Het
Nieuwe Rotterdam in sociaal,
perspectief van de commissie
Idenburg bevat in elk geval een
poging om de over en door de
stad gaande vemieuwingsgol-
ven te integreren tot een stedelij
ke én sociale vernieuwing die-
alle Rotterdammers ten goede.
komt
Wat hier gebeurt is natuurlijk
niet iets specifiek Rotterdams.
De behoefte aan vernieuwing is
internationaal. Wat Rotterdam
bijzonder maakt is de aanwezig
heid van een burgemeester, die
zijn wetenschap als oud-hoogle
raar sociologie en zijn ervaring
als burgemeester verenigt in een
analyse van de tekortkomingen'
die de relatie tussen politiek en»
kiezers is gaan vertonen
In RN-zaterdag geeft Bram Pe
per inzicht in zijn gedaehtenwe-
reld en getuigt hij van zijn zorg
over de toekomst van de poli
tiek. In de loop van een aantal
Nieuwjaarsredes heeft hij de ge
meenteraad al min of meer voor
bereid op de stellingen, die hij nu
met volle kracht op ons loslaat
Het is geen opwekkend beeld,
hoewel hij ook wijst op de aan
sprekende mogelijkheden om de
burger weer voor de wereld om
hem heen te winnen en hem aan
te spreken op zijn eigen verant
woordelijkheid in de samenle
ving.
Men mag rustig vaststellen dat
als Sociale Vernieuwing de ko
mende tijd inzet wordt van het
regeringsbeleid de aanpak in
Rotterdam is geboren. Het is
evenzeer duidelijk, dat Rotter
dam een voortrekkersrol zal blij
ven vervullen. Laat dat gerust
aan Peperover.
Het moeilijke in zo'n ontwikke
ling is, dat de theorie achter soci
ale vernieuwing sluit als een bus.
Maar dat zijn woorden. De bur
ger zal zich onmiddellijk afvra
gen: en wat merk ik er van?
Wanneer en waar kom ik in
beeld?
Pepers opvatting is, dat de bur
ger weer dient te worden aange
sproken op zijn verantwoorde
lijkheid; hij meent ook dat die
burger bij wijze van spreken al
in de startblokken staat om aan
dat proces te kunnen deelne
men. Hij neemt een enorme
veerkracht en bereidheid waar
tot het nemen van initiatieven.
De vraag is wel hoe die span
kracht ook praktisch te mobili
seren is.
In Het Nieuwe Rotterdam zie je
de resultaten voor je: nieuwe ge
bouwen, prachtige maquettes,
nog meer plannen. Sociale ver-
nieuwingïs veel minder herken
baar. Beleggers zijn bereid mil
jarden in de stedelijke vernieu
wing te investeren. Geld brengt
geld op. In sociale vernieuwing
zullen vooral de politieke partij
en moeten investeren en wat zij
kunnen en willen bieden is min
der zichtbaar en tastbaar. Peper
pleit in feite voor een geheel
nieuwe verbintenis tussen poli
tiek en burgerij. Daarvoor kan
het nodig zijn dat de 'vernieuw
de politieke partij' aan directe
macht zal moeten inboeten ter-
wille van een groter vertrouwen
bij zijn kiezers.
De vraag is hoe dat gesprek tus
sen partijen en burgers op gang
moet komen. Zo goed als de poli
tiek 'bekeerd' dient te worden
zullen de, wat Peper 'netwer
ken' van samenlevingsvormen
noemt, ook weer moeten gaan
wennen aan het idee, dat de kas
sa niet meer zo luidruchtig rin
kelt en zijzelf verantwoordelijk
heid dienen te aanvaarden. Ook
dat zal toch even wennen zijn-
Peper is zeer benieuwd naar wat
de regeringsverklaring maan
dag over de sociale vernieuwing
zegt. Laten we in Rotterdam
maar eens beginnen af te wach
ten of de Rotterdamse raad er tij
dens de behandeling van de be
groting op 6 en 7 december blijk
van geeft Pepers boodschap te
hebben begrepen.
