ffij
Dementie, schrikbeeld voor ouderen
VAN MEURS
PALLONE
i
het waaigat
'Ik speel op intuïtie9
SWEG
SPORT
Atelierexpositi e
Schiedams dienstencentrum snijdt beladen onderwerp aan
BINNEN HUISADVISEURS
PRESENTEERT DE
het meubelsysteem
met de vele
mogelijkheden
SPORTAGENDA
Karlijn Bokkers
en Enrico de Boer
verdedigen titel
Ziekenboeg
Excelsior M
goed bezet
Jerry Cooke, SWs sublieme schaduwschutter, weet geen oorzaak voor wisselvalligheid
Rotterdams Nieuwsblad
vnjdag
2 maart 1990
■ji
SCHIEDAM
Body en mind
Bewegen is een uitdaging, die vraagt om zeilwerk-
zaamheid en creativiteit Vanuit dat uitgangspunt
treedt Mare Wynn morgen en zondag de cursisten
tegemoet die meedoen aan de door hem geleide
workshop Dans en Ontspanning.
Wynn, die zijn opleiding genoot op een befaamde
balletschool in het Canadese Toronto, is vooral geïn
teresseerd in moderne en vernieuwende dans. Een
voorliefde die hij ook na zijn Canadese avontuur in
New York kon botvieren.
Komend weekeinde is Schiedam aan de beurt Twee
middagen lang zal hij de deelnemers aan de work
shop onderwerpen aan de principes van, de door
hem ontwikkeldebody/mind techniek. Wynn heeft
een combinatie gevonden tussen het 'dansen' met
het skelet en de spieren en met de bloedsomloop en
het zenuwstelsel.
Concreet komt dat er op neer dat naast een aantal
traditionele danstechnieken vooral improvisaties
uitgehreid aan bod komen.
De workshop wordt beide dagen in de School der
Bewegende Kunsten aan de Westmolenstraat ge
houden van 13.00 tot 17.00 uur. Voor meer informa
tie en aanmelding kan men bellen met Mare Wynn:
telefoon 01866-2264.
Ontvangst Russen
De Russissche damploeg uit Minsk, die hier de gast is
van de Damclub Schiedam, heeft gistermiddag een
bezoek afgelegd aan het oude stadhuis. De zeven
Wit-Russen werden ontvangen door burgemeester
Scheeres en de wethouder van sportzaken Haf
kamp. De dammers, die in het Novotel logeren, zijn
uitgespeeld in de Brandersstad, maar zullen hun
'triomftocht' voortzetten met wedstrijden in Rotter
dam, Den Haag en Amsterdam.
IVLAARDINGÉN 1
Tropisch feest
Slingerapen, grote spinnen, palmbomen en
sche vruchtencocktails. Allemaal ingrediër
het beeld van exotische oorden oproepen. Di
spelen een belangrijke rol tijdens het tropir
dat zondag in het scholierenhonk in jongerencen
trum Labyrint wordt gehouden. Het feest begint om
twee uur en is bedoeld voor jongeren van 12 tot 16
jaar,
De beeldende kunstenaars Kees Lesuïs en Hans
Rikken houden zaterdag- en zondagmiddag een ate
lierexpositie van recent werk. In nun werkruimte
in de kapel van de voormalige KK-begraafplaats
aan het Emaus tonen zij beide dagen tekeningen en
schilderijen. De kunstenaars ziin zelf van 13.00 tot
17.00 uur aanwezig om hun werk toe te lichten.
Schiedam Bejaarden die zo maar
aandrang krijgen naar hun werk te
gaan of verhalen vertellen die hen
weer ïn de kinderfase terugwer
pen. Het is een schrikbeeld voor de
ouderen. Door veel mensen wordt
dementie gezien als een vorm van
aftakeling, die in al z'n hulpeloos
heid snel het predikaat onmenselijk
meekrijgt. Het is een beladen on
derwerp.
Maar tijdens een voorlichtingsmid
dag in het Schiedamse dienstencen
trum (DC) De Vier Molens werd
deze week uitgebreid ingegaan op
dementie. Annie Bijlsma, voorheen
als activiteitenbegeleidster werk
zaam in verpleeghuis Driemaasste-
de en sinds anderhalf jaar overge
stapt naar kliniek Bloemendaal,
probeert aan de hand van haar da
gelijkse werkzaamheden een be
duidend minder beangstigend
•beeld te schetsen.
„Niet iedere geheugenstoornis
heeft dementie tot gevolg,", houdt
Bijlsma haar gehoor voor. Voor
veel ouderen ïs die wetenschap al
een hele geruststelling. Een prettig
idee geeft het hen eveneens te we
ten dat je niet aan je lot hoeft te
worden overgelaten, mocht het je
wel overkomen. En als familie, ver
zorgers of kennissen ook nog van
de Validation-therapie hebben ge
hoord, kan dat een angstig en ver
ward leven toch nog voor een deel
iriichten.
ilidation
Validatton-theorie. Daar gaat
,et vooral over in het dienstencen
trum. De naam staat voor een nog
maar pas uitgewerkte aanpak die
volgens Bijlsma al zeer positieve re
sultaten heeft opgeleverd. De uit
gangspunten zijn heel eenvoudig,
doch doeltreffend. Dat bewijzen
haar voorbeelden.
Ook wordt duidelijk verteld wat
dementie is. hoe het kan ontstaan
en wat het in het dagelijks leven be
tekent- Het echtpaar Teldenburg
staat hiervoor model. In een docu
mentaire wordt het echtpaar aan
het woord gelaten en kan het pu
bliek de eigen problemen herken
nen.
DC-medewerkster Miep de Groot
legt uit dat dementie een hersen-
stoornis is. „Er zijn vele vormen en
die kunnen heel verschillende oor
zaken hebben". Ze houdt haar uit
leg beknopt De riekte van Alzhei
mer is de meest voorkomende
vorm. De oorzaken zijn nog niet be
kend, Dement gedrag ontstaat ook
vaak door factoren die buiten de
hersenen liggen. Dit is eigenlijk, zo
vertelt De Groot, geen echte de
mentie.
Als veel voorkomend voorbeeld
van zo'n afgeleide vorm van de
mentie noemt zij het isolement,
waarin mensen terecht komen als
hun zintuigen minder goed gaan
functioneren. Ouderen kunnen
slechter gaan horen, ontlopen daar
om liever andere mensen en raken
op die manier verstrikt in een vi
cieuze cirkel.
Voorkomen
Het kan ook gebeuren dat bejaar
den plotseling een hevige schok te
verduren krijgen. Zo leidt opname
in het ziekenhuis of het wegvallen
van de partner niet zelden tot een
vorm van dement gedrag. Een gro
te boosdoener, die helaas nogal eens
onderbelicht blijft als over het on
derwerp wordt gesproken, is vol
gens De Groot het gebruik van
sommige medicijnen. Evenals ver
keerde voeding kunnen bepaalde
pillen dementie in de handwerken.
Ter geruststelling meldt ze er bij dat
dit in principe wel te genezen is.
Voor de ingewijden is dementie dan
ook geen ziekte die zich manifes
teert zonder dat ouderen dat kun
nen voorkomen. Goed eten, veel
bewegen en het uiten van emoties
zijn stuk voor stuk man Ieren om die
hersenstoornis af te wenden. In het
dienstencentrum zelf worden daar
voor verschillende cursussen aan
geboden.
Dementie, voor veel ouderen is 't
een schrikbeeld dat het hen ook nog
eens overkomt...
Een van de toehoorders, de hoogbe
jaarde mevrouw Lokker-Bakker
weet hierover mee te praten: „Ik
volg allerlei cursussen om bij te blij
ven". Zij maakt de voorlichtings
middag mee, omdat ze, zegt zij „in
de mens is geïnteresseerd". Me
vrouw Lokker-Bakker is misschien
wel de enige aanwezige, die niet
met het verschijnsel dementie te
maken heeft „Niemand in mijn
omgeving heeft het", zegt ze. La
chend voegt ze er aan toe: „Ik ben
ook de jongste niet meer. Wie weet
zit ik hier lang niet voor niks".
Film
Maar als de film begint is iedereen
weer ernstig. Het echtpaar Teklen-
burg wordt in beeld gebracht. Zij is
'normaal'. Ze probeert zo goed en zo
kwaad als dat gaat haar demente
man te corrigeren. Ze krijgt een
punthoofd van zijn 'gezeur', maar
blijft ondanks alles van hem hou
den Hij leeft in het verleden.
Denkt er soms over nog een kind te
nemen. Zijn vrouw antwoordt: „We
hebben er al acht, da's toch wel
De volwassen kinderen komen ook
aan het woord „Voor haar is het
nog het ergste", zegt één van de
dochters. De zaal herkent de situa
ties. Men is het over het algemeen
eens met de doch ter in de documen
taire. Annie Bijlsma vertelt echter
over hoe de demente bejaarde zich
voelt Het moet vreselijk zijn zo ge
bukt te gaan onder angstige en boze
gevoelens. Vreselijk ook om steeds
op onbegrip te stuiten.
„Het is de kunst er goed mee om te
gaan", zegt ze, de kern van de Vali
dation-therapie aanhalend. „De
leemtes die ontstaan in de kennis
omtrent het hier en nu moeten aan
gevuld worden. Dat kan bij voor
beeld door structuur aan te brengen
in de vorm van een vast dagritme.
Is de dementie een fase verder, dan
is een andere benaderingswijze no
dig. De patiënt zal namelijk afwij
zend, boos of verdrietig reageren
wanneer ze met onze werkelijkheid
wordt geconfronteerd. Ze hebben
de grip op die werkelijkheid im
mers verloren."
Liefde
In de Validation-therapie wordt
uitgegaan van warmte, begrip en
empathie, het zich in anderen kun
nen invoelen. Toch is het niet ge
makkelijk mei verwarde ouderen
te communiceren. Ze vertalen hun
gevoelens in gebeurtenissen van
vroeger. En hun taal is doorspekt
met symbolen Eten bij voorbeeld
betekent liefde.
„Vaak wordt om nog een bordje ge
vraagd. Dat moeten we vertalen als
een hunkering naar meer liefde",
zegt Bijlsma, die daarmee de paral
lel met de belevingswereld van het
kleine kind aanhaalt.
Familieleden, kennissen en verzor
gers van demente bejaarden vertel
len tot slot vooral uit ervaring.
„Wat vindt u daar nou van?" wordt
er dan gevraagd. Ate alle vragen uit
de zaal voldoende zijn beantwoord,
krijgen de aanwezigen een brochu
re mee waarin het besprokene uit
gebreid aan de orde komt. De mees
te ouderen verlaten de zaal met
eenzelfde gevoel, dat van: 'ik heb
een hoop geleerd' en: 'ik weet nu
hoe ik verder moet
EEN NIEUWE RONDE LIJN IN ZITKOMFORT
VOOR MEER INFORMATIE:
ORANJESTRAAT 11 SCHIEDAM
TEL. 010-4267844
waai eens aan... dan laten wij u de
vele mogelijkheden zien.
"alles uit voorraad leverbaar"
BEr
oq 3S0"aBBBS J
11 1 11 i—i rimnnncini
grenen meubelen
markt 57
vl aardingen
010-4343685
Tip»wcxwdM»rubriek kunt udoorgevanaan d*
Iportredihtk Mn krant, poitto" 4006.
3130 KC Vlaardlngan. p* ■pom:»dmktl« ii OMr-
d«g ((Irfofilich baralkbur on<J»r nummarOIO*
4345209 an in da avonduran ortdir numirwrfllO*
ZATERDAG 3 MAART
KNVB-vo«tb»U 19 30 SW-Haerenveen. 15 00
Excelsior M—Rozenburg. 14 38 Zwaluwen Vt—
SSS, U0C Lelden—HVO. 14 00 PPSO—RGL,
14 30 HBSS—DVO'32, 14 30 H0nsel9radl|k—
Hoekse Boys, 1430 JAO-MW'27, 14 30 Waar
dinnen—Stellendam, 14 00 BVC8SVDPW,
14 30 DSS-26—HSC'89, RVB-VOatbal: 13 45
GTB— Alexandrla'66, 14 30 SC Voome—CION.
1330 G5S—WK. Damesvoetbal; 10 30 Zwart
W1C28—HBSS. 11.00 MW'27—OBGC. 1615
DZBPPSC, 1D 00 HBSS 3-Exc«lslor'20.12 00
DVO'32—Zwervers: Eaiktlhil: 19 30 Juvenilis—
Leidon 2 (hl. Volleybal; 1500 RVC/Ubanon—
Rijnmond (d), 19 30 flVC/Ubancn'50/4—Shell (h),
Zaalkorfbal: 20 15 Oranje Nassau—Mwwede.
14 15DeS(Dl—CKC Maassluis. 20 00OOI— Poor-
lugaat 20 00 Sucoea—WION, Tarnia: 1000-
23 00 Open Sehledama kampioenschap In Kethel.
hage.
14 30 XamasFori una VI. 14 30 EBOH—SFC,
14 00 Hoek van Holland—GOS. 14 00 Htflevoet-
slufe—ExcelsJor'20. 1430 VDL—SC Foyanoord.
14 OO MartlnllSMV, 14 30 Aeotus—HSC'69,
14 30 Steeds Hooger—VFC. 14 30 HKWIK—OHS,
14 00 EOSSW (am), 14 00 HWD—Schiedam,
RYB-voatbnl: 14 30 V08— MSV'71.14 30M0f1l>-
pool— Uraus, 14.30 SC Zutd—Schiedamse Boys,
Dame* voel tul: 12 00 Hermes OVSHSC'89,
15 00 VFC—svs. 1100 M3V71—VDL, Zaal
handbal; 13 45 Ae (smeerUVG (d). 13 45 DWS—
Helioform/Tachos (d), 1745 Wlngs-WIK (b).
15 00 DWS—EDM 2 (h). 14 50 Vires et Cel «rites—
UVG (hl; Zaalkorfbal 14 45 Hou Stand—Harga
Basketbal: 13 30 J wentus—Gurrco Rotterdam (h,
h«ve finale beker): Hockey 12 45 VilMtogan—
Spirit (rejiant 15 minuien, bij 1-1 aland); Tennl»;
Open Sch ledams kamploenseh apin Kethelhage
SchiedamKarlijn Bokkers en
Enrico de Boer verdedigen van
af morgen in het tenniscentrum
Kethelhage hun Schiedamse ti
tel in de B-klasse. Het open ten
niskampioenschap van Schie
dam in de categorieën B, C en D
gaat zaterdag van start en ein
digt volgende week vrijdag. In
het weekeinde worden ae wed
strijden tussen 10.00 en 23,00 uur
gespeeld, terwijl op doorde
weekse dagen de tennisbanen
van 18.30 tot 22.30 uur worden
bezet
Het belooft in de B-klasse sowie
so een interessant toernooi te
worden, waarin het voor Karlijn
Bokkers en Enrico de Boer geen
eenvoudige opgaaf zal zijn hun
titel te prolongeren. Zij kunnen
op geduchte tegenstand rekenen
van onder anderen Luciënne
Sigmand,'Just Palm, Raymond
Schot. Friso Glansdorfer, Len-
nart Kapteijn, Raymond Barzi-
lay en Mark Jansen.
Maassluis De naam EBOH
werkt bij Eric Gudde deze dagen
als een lap op een rode stier. Aan
het onplezierige oefenduel met
de Dordtse tweede klasser hield
Excelsior M naast een nietszeg
gende 0-L nederlaag vier gebles
seerde spelers over.
De kwetsuren van Wim Put (bo
venbeen) en topscorer Ron Ber-
veling (dizzy van het veld gedra
gen) vallen achteraf mee, maar
het is allerminst zeker dat Gert
Jan Bunt (wreef) en Gert Jan
Vreugdenhil (enkel) morgen in
de thuiswedstrijd tegen het be
dreigde Rozenburg kunnen
meedoen.
Het wordt voor Gudde toch al
een moeilijke zaak om een re
presentatieve formatie het veld
in te sturen, Marcel IJspelder is
geschorst, terwijl de herstellen
den Robert de Reus, Rik Kramer
en Rob van der Meer door de
trainer voorzichtig worden
voorbereid opeen rentree.
door DONALD BAX
Schiedam Jerry Cooke
geeft grif toe van de hel (PEC
Zwolle) in de hemel (SVV) te
zijn beiand. SVV's sublieme
schaduwschutter kijkt reik
halzend uit naar het moment,
en dat kan nooit meer lang
weg zijn, dat de poort naar de
eredivisie definitief wordt
geopend. „Ik denk", zegt de
27-jarige Twent, „dat het
voor spelers als Jos Luhukay,
Dean Gorré en mezelf een
verademing zal zijn om in de
eredivisie te spelen. Ik ben er
in elk geval rijp voor. Dat heb
ik in drie seizoenen FC
Twente en twee jaar PEC
Zwolle wel aangetoond".
Hij wordt liever niet meer herinnerd
aan z'n laatste maanden in Zwolle, toen
PEC zowel sportief (degradatie naar de
eerste divisie) als financieel (achter
stand in uitbetaling salarissen) almaar
afgleed. Het voormalig stukje speel-
goedj' van Marten Eibrink (Cookè:
'Alle spelers waren eigendom van zijn
besloten vennootschap') dobbert thans
anoniem rond in de asgrauwe midden
moot van de eerste divisie, wat uiter
aard schril afsteekt bij de torenhoge
ambities in Schiedam.
„Ik had het bij PEC niet meer naar m'n
zin", blikt Cooke (vijfjaar FC Twente,
drie jaar De Graafschap en twee jaar
PEC Zwolle) op die periode terug. „Er
waren jongens die met het aflossen van
hun hypotheek in de problemen kwa
men, omdat de salarissen niet op tijd
werden uitbetaald. De goede spelers
moesten, gewoon weg, want ze hadden
die vergoedingen hard nodig. Van der
Waart ging naar Roda JC, Berghuis
naar Volendam en Van Ankeren naar
Beveren. Natuurlijk was het een op
luchting dat ik ook weg' kon".
Toch wekt het verbazing dat Cooke 8]
aan het einde van de jaargang 1988-
1989 niet door een eredivisionist werd
ingelijfd. Er waren serieuze contacten
met FC Utrecht, maar het werd SVV.
„Ik kan me nu geen betere club wen
sen", zegt Cooke uit de grond van z'n
hart, „SVV heeft z'n zaakjes prima
voor elkaar. Het moet een grote club 1
wordten, We zijn aan de eredivisie toe,
met de bedoeling daarin een blijvertje
te worden. Dat ïs het moeilijkste, omdat
je in de voetballerij niets kunt voor
spellen".
Wisselvallig
PSV. De oorzaak? Wist ik het maar. Ik
heb het er ook met de trainer over ge
had, Ik heb me in de aanloop naar de
competitie goed voorbereid. Daar ligt
Het is de wisselvalligheid die tot nu toe het ïn geen geval aan. Ik speel puur op
een contract bij een topclub in de weg intuïtie, misschien dat dat het is
heeft gestaan. De kwaliteiten van de „Ik ben nog lang niet tevreden over
'zalige linkspoot zijn boven elke twijfel mezelf. In het begin van het seizoen
verheven. De onlangs tot beste speler speelden we met drie man diep voorin,
van de eerste divisie uitgeroepen Peter van Veizen in de punt en Jos Lu-
Cooke heeft een beduidend betere hukay en ik aan de zijkanten. Peter
voorzet dan bij voorbeeldBrian scoorde aan de lopende band, maar de
Roy en Pieter Huistra, maar het is hem tegenstanders stelden zich daar steeds
nog steeds niet gegeven constant te beter op in. Ik kreeg minder ruimte en
presteren. Zo liet hij zaterdag de onbe- er werd beter rugdekking gegeven
A.Z'
!S SeSe'
holpen Ferry Stroes van AZ voor rust achter die back. Nu ik 'hangend' speel
alle hoeken van het veld zien, maar aan de linker kam, gaat het weer lek-
was het velen ontgaan dat hij ook in het ker. Er is meer ruimte voor mijn akties,
tweede bedrijf nog meedeed. maar ik heb ook een grotere verant-
„Maar noem mij eens een aanvaller die woordelijkheid",
wel constant speelt", kiest Cooke zon- -p.
der kwade opzet de tegenaanval. „Roy, UenKen
Huistra, Van 't Schip? Ook het ene mo- „Als ik als een pure linksbuiten speel,
ment alles en het andere moment hele- heb ik nog een middenvelder en een
maal niets. Als ik die pieken en dalen verdediger in m'n rug, maar in dit sy-
had kunnen vermijden, speelde ik nu steem rijn we kwetsbaarder en staat al-
waarschijnlijk bij een cluo als Ajax of leen Ab Plugboer nog achter me. Dat
betekent dat ik m'n verdedigende
werk beter moet doen, dat ik constant
mee moet denken. Ik moet eerlijk zeg
gen dat deze rol me het beste ligt Ik
ben niet een type dat echt diep gaat
zonder bal Ik maak alleen snelheid om
m'n aktie te maken. Als ik op het juiste
moment versnel, ben ik moeilijk af te
stoppen".
In negen van de tien gevallen sluit Jer
ry Cooke z'n valstrage passeeraktïe af
met een voorzet op maat, diep aange
sneden en zonder uitzondering van net
doel af draaiend. „Ik geef ze in de
loop", aldus Cooke, „dus is het logisch
dat ik met mijn linkerbeen buitenom
ga. Vorig jaar trainde Pim Doesburg de
doel verdedigers bij PEC. Hij zei dat die
voorzetten van mij niet te keepen wa
ren. Het geheim van m'n traptechniek?
Ik zou het niet weten. Dat is iets datje
hebt meegekregen".
Jerry Cooke vmdt het fijn dat trainer
Dick Advocaat hem zo min mogelijk
defensieve opdrachten meegeeft Als
hij z'n mannetje in de gaten houdt en de
passlijnen blokkeert, is dat eigenlijk
Jerry Cooke...'Als ik op het juiste mo
ment versnel, ben ik moeilijk af te stop
pen'...
meer dan genoeg. „Maar bij NAC",
lacht hij, „moest ucdie Van den Dun-
gen afstoppen. Toen merkte ik dat ik
tekort kwam als ik m'n eigen akties
wilde afmaken. Ik zal dat toch wat be
ter moeten doceren. De aktie afmaken
of de bal afspelen. Ook dat heeft weer
met die pieken en dalen te maken".
Promotie
Hij maakt zich geen zorgen over de op
handen zijnde promotie naar de eredi
visie. „In de eredivisie kom je voetbal
lende backs tegen, maar wordt er tak-
tisch meer van ie verwacht", vindt
Cooke. „Qua voetbal kan SVV de ere
divisie aan, maar er komt wel wat meer
voor kijken. ïn de bekerwedstrijd te
gen Roda JC waren we niet echt min
der qua veldspel, maar gingen we de
boot in door de details. Foutjes worden
in de eredivisie zonder pardon afge
slacht..".
