12
De 'Orpheusfamilie' bestaat 125 jaar
Grote schoonmaak in Stedelijk Museum
'Vroeger zongen alleen jeneverbaronnen en advocaten in dit koor'
1
Zolder wemelt van de probleemgevallen
P
Kassa
Ziekenomroep zoekt 55-plussers
Bridge-seizoen van start
Buitenhavenweg wordt
geasfalteerd
Spoortreintjes in Visserij
museum
iBurgemeester beëdigt
systeembeheerder
Rairipfteis1111
;VS
O
Ini
He
ton
J&le
-slaan
%n
"Vjlur
'bram
RW
I Woensdag 14 augustus 1991
Rotterdams Dagblad
-Ssaf»
Geen eten in huis! Ik doe de ontdekking vlak voor sluitingstijd van
de winkels. Dus, als de wiederweerga naar Bas van der Heyden aan
het Broersveld in Schiedam. Gelijk maar even de lege bierkrat, die al
weken achterin de auto staat, mieveren.
..Het lege fust," zegt een jongeman, „moet u buiten op de band zet
ten." Met de krat terug de winkel door, Bjj het loket voor lege flessen
zet ik de krat op de band en weg is 'ie. Ik wacht op het vervolg en kijk
ongeduldig op mijn horloge. Nog even en de zaak gaat dicht In
plaats van een statiegeldbonnetje, verschijnen er digitale letters. Ze
geven me te verstaan dat er hulp gehaald moet worden. Snel de win
kel weer in, op zoek naar een technicus.
De band bleek vastgelopen. De bierkrat krijg ik terug met de bood
schap: „Lege kratten accepteren we niet." Een korte woordenwisse
ling volgt uiteindelijk krijg ik toch het bonnetje waar ik recht op
heb. Wéér de winkel in.
Met een zak bintjes, een pak melk, een krop sla en een bloemkool
onder de arm kies ik de kortste rij bij de kassa's. Helaas, Zoals altijd
slinken de andere rijen sneller. Ik sta voor de kassa van een leerling-
cassière waar alles tegenzit De nieuwelinge krijgt van haar verveeld
rondkijkende begeleidster weinig hulp. Bij de klanten voor me moet
ze diverse prijzen telefonisch navragen. Dan maakt ze ook nog een
fout met afrekenen.
Extra alert schuif ik naar voren. Eerst wordt me toegesnauwd dat ik
voortaan een wagentje moet nemen en dan volgt de afrekening. De
melk is verkeerd aangeslagen en het statiegeld aftrekken van het
eindbedrag blijkt een enorm probleem. Het kassabonnetje krijg ik
niet. Dat heeft men vanwege alle fouten nodig voor de administratie.
Ik moet er maar vanuit gaan dat het in orde is. Eenmaal buiten blijkt
dat de cassière me een kwartje te kort heeft gedaan. Ik ben niet weer
die winkel in gegaan. Wat ik dacht, houd ik maar voor me,
Sander Sonnemans
Mensen die ouder zijn dan vijftig jaar, geïnteres
seerd zijn in regionaal nieuws, minimaal vier uur per
week beschikbaar zijn en eventueel zelfstandig ra
dio-reportages willen maken, zijn van harte welkom
bij de Ziekenomroep.
Voor het programma 't Sterrebos, dat iedere donder
dagavond van 19.00 tot 22.00 uur wordt uitgezonden,
zoeken de omroepers namelijk enkele 55-plussers
die aan de radio-serie willen meewerken.
Het programma besteedt wekelijks aandacht aan ac
tiviteiten die door dienstencentra, ouderenbonden
en wijkverenigingen worden georganiseerd. Naast
deze informatie behandelt men elke week een the
ma over de meest uiteenlopende zaken. Juist voor
dat onderdeel kan men ten behoeve van de te vor
men redactie enkele vrijwilligers gebruiken die de
programmamakers ondersteunen.
Voor informatie kan men bellen met John Weimar,
4731230. 'Sollicitaties' kan men richten aan de Stich
ting Ziekenomroep Schiedam, t.a.v. John Weimar,
Postbus 23$ 3100 AE Schiedam.
Redactie
Waterweg:
Jan Boolster
Ben van
Haren
Peter de
Lange
Carel van der
Velden
Brede Haven
straat 6
Postbus 4008
3130 KA
Vlaardingen
Telefoon
4343229,
4352066,
4350557
Telefax
4349754
Sportredac
tie:
Donald Bax
Telefoon
4345209
Bridgers kunnen in het komende winterseizoen
weer een kaartje leggen in het clubhuis van Excel-
sior'20 opSportpark Thurlede. Vanaf 10 september
wordt er iedere dinsdag vanaf 13.00 uur gespeeld
door beginners en gevorderden en op woensdag 11
september start men om 20.00 uur met de avondses
sies. Leden bridgen gratis, alleenstaanden betalen
voor deelname 1,50 gulden en echtparen kunnen
voor 2,00 gulden meedoen.
Voor informatie kan men bellen met Cor Wever
(4738543) of Henk de Groot (4731660).
Het wegdek van de Buitenhavenweg krijgt binnen
kort een flinke opknapbeurt. Als gevolg van het
vrachtverkeer zijn grote delen van de weg flink ver
zakt, en om dat in het vervolg te voorkomen worden
de klinkers vervangen door asfalt. Dinsdag 20 au
gustus vangt men aan met de reconstructie.
■Om de bereikbaarheid van de bedrijven te waarbor-
'gen, wordt het karwei in twee fasen uitgevoerd. Ge
start wordt met het gedeelte tussen de Koemarkt en
de inrit van de glasfabriek. Dat deel zal volgens de
-planning 20 september gereed zijn, waarna men ver
der gaat met het gedeelte tussen de glasfabriek en
het Nieuwsticht. Omstreeks half november moet de
klus zijn geklaard.
Vlaardingen
Ter herdenking van het feit dat precies honderd jaar
geleden de spoorlijn Schiedam-Vlaardingen-Maas-
sluis in gebruik werd genomen, heeft het Visserij
museum zaterdag 17 en zondag 18 augustus een mo-
delspoorwegtentoonstelling in huis. De opening van
jde spoorlij n droeg in belangrijke mate bij aan de ont-
wikkeling van haringstad en dat was aanleiding om
'mimatuurtremen en modelspoorwegmateriaal uit
Nederland, België, Frankrijk, Duitsland, Engeland
•en de Verenigde Staten te exposeren.
*De expositie is zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur en
:zondag van 14.00 tot 17.00 uur te bezichtigen.
Maassluis;
"De heer WAJ. de Koning wordt vrijdagmiddag om
v 14.00 uur in het personeelsrestaurant van het stads-
«huis beëdigd door burgemeester Van Es De Koning
j treedt in dienst bij de gemeentepolitie als admini-
stratief systeembeheerder voor de automatisering,
VLAARDINGEN
donderdag 15 augustus
Lunchconcert Aad Zoutendijk, Grote kerk, 12,45
Juur.
f zaterdag 17 augustus
Wandelconcert Rob Theissen, Grote kerk, 15.00
«uur.
IMAASSLÜIS
zaterdag 17 augustus
Nostalgische kermis Steendijkpolder.
Spoorgwegenwandeltocht (10 en 30 km), NS-sta-
tion, 08.00 uur.
s Emdcr.'lccierjnarkt Steendijkpolder, 09.00 uur,
maandag 19 augustus
Kinderspeelinstuif (t/m donderdag), 10.00 uur.
Door Nathalie Lans
Schiedam - In het Limburgse
plaatsje Sehm op Geul verkon
digde het Koninklijk Schiedams
Mannenkoor Orpheus 15 jaar ge
leden al dat het 125 jaar bestond.
Het was een leugentje om eigen
belang, want de burgemeester
van Valkenburg hanteert de stel
regel dat alleen koren die 100 jaar
of langer bestaan de gemeente
grotten mogen bezichtigen. En de
zangers wilden de grotten dol
graag zien.
Vanaf 29 augustus aanstaande
hoeft Orpheus niet meer te liegen
om toegang te verkrijgen tot de
Limburgse attractie. Op die dag is
het precies 125 jaar geleden dat
het Sehïedamse mannenkoor
werd opgericht,
Enny Stouthandel, André Balvers
en Piet Smit halen tijdens de laat
ste voorbereidingen van het jubi
leumjaar herinneringen op over
de tientallen jaren die zij zelf bij
het koor hebben doorgebracht.
Enny Stouthandel, die secreta
resse is bij Orpheus en tevens de
enige vrouw in het gezelschap,
kan zich zelfs van het 60-jarig ju
bileum nog wel iets herinneren.
„Mijn vader zong by Orpheus en
daarom ben ik sinds m'n kleuter
tijd al betrokken bij het koor. Van
het 60-jarig bestaan kan ik mij al
leen nog herinneren dat er een
man met een wit gezicht optrad."
Piet Smit, die 26 jaar lang voorzit
ter is geweest van het koor en nu
voorzitter is van de 5 jaar geleden
opgerichte 'Stichting 125 jaar
Orpheus', en André Balvers, dl 20
jaar vice-voorzitter, maken nog
niet zolang als Enny deel uit van
wat zij noemen de 'Orpheusfami
lie', maar ze kennen wel menig
verhaal van horen zeggen.
„Vroeger was het een elitaire ver
eniging. Er zongen alleen maar
advocaten, leraren en jeneverba
ronnen bij het koor. Begin deze
iëeuw is daar verandering in geko
men. De vader van Enny, Jan de
Vogel, was trouwens de eerste ar
beider in het koor," weet André
Balvers.
„De mensen die van 's morgens
vroeg tot 's avonds laat met hun
handen werkten, hadden gewoon
geen tijd om te zingen. Want het
was niet zo dat de arbeiders niet
geaccepteerd werden in het koor.
Mijn vader had een hele mooie
stem en daar ging het toch uitein
delijk om. Van discriminatie was
geen sprake, want binnen korte
tijd zat hij in het bestuur," vult
Enny Stouthandel aan.
André Balvers, Plet Smit en Enny Stouthandel bladeren in het foto-archief van Orpheus. 'Die concertreis naar Hongarije was een
ramp.'
Foto Fotobureau Roel Dijkstra
Opvallend is wel dat de gemiddel
de leeftijd van de koorleden vroe
ger veel lager lag dan nu. Piet
Smit heeft daar een duidelijke
verklaring voon „Vroeger was het
heel gewoon dat je als kind bij
een kerkkoor zong. Wanneer de
jongens de baard in de keel kre
gen schoven zij automatisch door
naar een mannenkoor. Zij waren
gewend te zingen.
„Tegenwoordig is dat niet meer
zo. Jonge mensen tennissen of
voetballen m hun vrije tijd. Pas
op latere leeftijd, wanneer man
nen uitgedold zijn en gesetteld,
worden zij lid van ons koor. Het is
waar, half in de veertig is jong bij
ons. Maar ik kan zeggen, wanneer
zij eenmaal bij ons zingen gaan ze
niet meer weg. De enige reden
waarom leden bij ons vertrekken
is overlijden."
De drie bestuursleden zijn het er
over eens dat het mannenkoor,
dat op dit moment 65 leden telt,
een grote familie is. „Het klinkt
oubollig, ik weet het, maar het is
gewoon zo, we voelen ons één fa
milie. We maken jaarlijks ver
schillende uitstapjes, waar overi
gens de vrouwen van de koorle
den ook altijd bij zijn, en organi
seren zo nu en dan gezellige
avondjes. En ook de repetities in
Tivoli lopen iedere week uit op
een gezellig avondje
Stouthandel.
Zootje
Soms worden de mannen wel
eens te gezellig. Ret Smit kan
zich nog goed herinneren dat de
koorleden op een zaterdagavond
in een stadje in Duitsland na een
optreden heel wat borrels naar
binnen werkten: „Op zondagoch
tend zouden wij de mis in een
kerk zingen. Maar door het vele
drinken waren wij geen van allen
goed bij stem. De dirigent hield
de pastoor aan de praat en de
vriendin van de dirigent, die toe
vallig muziekpedagoge was, nam
ons mee naar buiten om gymnas
tiekoefeningen te doen.
„Nou, nou, als je ons daar zag
staan in onze nette zwarte pak
ken... En de kerkgangers die on
dertussen arriveerden zag je den
ken: Wat een stelt dit nu voor,
wat een zootje ongeregeld'. Maar
_de pedagoge wist waar zy r
waren órize steromen v
De pastoor,zei naafloop datïfój
nog nooit zo'n schone mis had ge
hoord." fr
Smit vertelt riat de concerten'in
Duitsland wel vaker ee^Ieuke-.af-
loop hadden. Jk weêtfejie^éy
ste concertreis iri 1963/Afelk"er
aan denk krijg ik nog kippevel.
We werden met klokgelui binnen
gehaald in Esslingen. We merk
ten heel duidelijk dat de Duitsers
er alles voor deden om de oorlogs
jaren goed te maken, want we
werden in de watten gelegd. Vlak
voor wy weer naar huis gingen,
kwam de burgemeester naar mij
toe met een verzoek. Of ik in
Schiedam wilde vragen of de ge
meente partnerstad van Esslin
gen wilde worden. Ik heb dat ver
zoek overgebracht. Het resultaat
is bekend: Schiedam is partner-
stad van Esslingen geworden.
Dankzij Orpheus,"
Eenmaal aan het vertellen weet
Piet Smit niet meer van ophou
den. „We hebben ook vaak spon
taan optredens gedaan. Zo liepen
wij met de koorleden en vrouwen
tijdens een uitstapje eens over
een markt en ineens stonden wij
daar te zingen. Dat'gebeurde ook
in de Dom van Keulen. We maak
ten met elkaar een Rijnreis en de
den daarbij Keulen aan. We be
zochten daar uiteraard de Dom en
onaangekondigd gaven wij daar
spontaan een concert. Binnen no-
time hadden wij zo 2000 toeschou
wers om ons heen. Dat zijn din
gen die jeby blijven
Maar het was niet altijd lachen,
gieren, brullen tijdens de uitst%.
jes van het koor,„De concertreis
naar Hongarije was een ram-
preis zegt André Balvers. „Alles
wat mis kon gaan ging toen mil
Op weg naar Schiphol hoordèh
wij dat er stakingen waren op
vliegveld. We hebben een hele
dag op Schiphol staan wachten.
Tussendoor gaven we nog éei
concert weg. en je kan wel li.
gaan: al die wachtende reizigeé
kwamen naar ons luisteren.
hadden heel wat publiek. Maar
vliegen van Schiphol naar Boeda
pest zat er niet m. Uiteindelijk
kwamen we via Brussel toch m
de plaats van bestemming. Daar
stond ons een reeks teleurstellin
gen te wachten. Het vervelendst
was de ontdekking dat het koor
waarmee wij zouden zmgen fêr
ziele was gegaan.
„Bovendien was er heel wehjjg
publiciteit geweest rond
komst, zodat er tijdens de
ten die wij toch nog gegeven
ben heel weinig toeschouwers1
ren. Tot overmaat van ramp'
gen wij de ochtend na onze
komst als ontbijt het warme
van de vorige avond opgediend,
gebakken lever met een of andere
prut. Op het moment zelf is dat
niet echt leuk. Later konden we
er hartelijk om lachen
Carolina Burana
Het jubileumjaar van Orpheus
wordt 29 augustus ingezegend
met een etentje voor de koorle
den en hun echtgenotes. Op 12
september opent het koor mei
een 'klein concert' de tentoonstel
ling '125 jaar Orpheus' m het Ste
detijk Museum. Tijdens de ten
toonstelling is de oprichtingsacte
te zien, een oud vaandel, foto's en
ook de stoel van de eerste voorat
ter. De stoel is in 1866 aangebo
den aan burgemeesterM.LHqd-
nerlage 'Grete j&e dë éei^e voor
zitter was ërijievenS eèhyande
oprichters yan Orphpus. t
Het hoogtepunt van het jubi
leumjaar moet de slotmanifesta
tie op 11 november 1992'in 'de
Sporthal i MargrietWorden.. Het
mannépk'^r'zal', dan samen mét
andere kbre'nondeftagelettang
van het Gelders Orkest, 'Carmira
Burana' van Carl Orff uitvoeren.
Het jubileumboek dat Orpheus
wil laten uitgeven laat nog even
op zich wachten, want uiteraard
moeten daarin ook de gebeurte
nissen van het komende jaar ver
meld worden.
l
'j£.
löi
6Ö2
Door Peter de Lange
Schiedam - 't Liefst zou Pieter
Tjabbes het in de vuilnisbak gooi
en, dat stilleventje. De museum
directeur vindt het overduidelijk
het werk van een zondagsschil
der. Een kannetje, een paar drui
ventrosjes, en zo braaf 'naar de
natuur' geschilderd dat iedere ar
tistieke expressie er aan ont
breekt. Van zulke plaatjes gaan er
dertien in een dozijn.
Maar ja, Tjabbes kan zich niet zo
maarvan dat doekje ontdoen. Wie
weet is het wel een schenking. En
heb je iets eenmaal aanvaard, dan
moetje er voor zorgen ook. Eerst
maar eens uitzoeken dus hoe het
in de collectie terecht is geko
men. Voorlopig krijgt het prul
een oranje stickertje. Dat wil zeg
gen: eigenlijk het bewaren niet
waard.
Tjabbes is sinds kort in dienst als
waarnemend directeur van het
Stedelijk Museum in Schiedam.
Behalve een nieuw artistiek be
leid ontwikkelen, moet hij ook
orde op zaken stellen in de depots
van het museum. Die opslagruim
ten zijn in de loop der jaren zo
overvol geraakt en zo onoverzich
telijk ingericht, dat nodig de be
zem er doorheen moet. Letterlijk.
Nee, Tjabbes wil de schuld daar
van niet in de schoenen van zijn
voorganger Hans Paalman schui
ven. Ook al is meermalen gecon
stateerd dat de vorige directie een
rommeltje maakte van de inven
tarisatie van het kunstbezit, uit
zonderlijk is dat niet. In veel Ne
derlandse musea blijft dat werk
liggen. Vroeg of laat zullen ze net
als Tjabbes de zolder op moeten
voor een grote schoonmaak.
Onbetaalbaar
Volgens de nieuwbakken direc
teur, die pas onlangs zijn stand
plaats Sao Paolo in Brazilië ver
ruilde voor Schiedam, is er in de
Nederlandse musea sprake van
De rommel
t-v V ff"
zolder' van net
Sledelijk le
verde vol
doende mate
riaal voor een
tentoonstel
ling met nooit
eerder ver
toond bezit
Maar er zit ook
veel kaf tus
sen het koren.
|e
De vraag is
wat daarmee
moet gebeu-
Foto Fotobureau
Roel Dijkstra
een „vrij dramatische toestand,"
Niet alleen hebben hun collecties
onmogelijke proporties aangeno
men, al die kunst (en kitsch) moet
ook nog eens worden onderhou
den en niet zelden gerestaureerd.
Dat laatste is, als er niet streng
wordt geselecteerd, ronduit onbe
taalbaar.
Vandaar dat Tjabbes bezig is het
totale bezit van het Stedelijk in
drie categorieën in te delen. De
eerste categorie is de kerncollec
tie, dat zijn de topstukken die een
VIP-behandeling krijgen. Catego
rie twee wordt gevormd door de
minder belangrijke werken. Wel
interessant, maar met goed ge
noeg om eerder dan een topstuk
voor restauratie in aanmerking te
komen. De derde groep tenslotte
is een allegaartje waarvan Tjab
bes zich afvraagt- wat hebben we
er eigenlijk aan, wat doen die din
gen in ons museum.
Die derde groep bestaat niet
noodzakelijkerwijs uit louter
waardeloze doekjes en beeldjes.
Er kunnen ook voorwerpen by
zitten die wel degelijk waarde
hebben, maar die door hun aard
niet in de collectie thuishoren.
Tjabbes: „Wij hebben om maar
wat te noemen indianenkunst, zo
als een stuk bewerkte boom
schors. Voor ons niet interessant,
voor het Volkenkundig Museum
in Rotterdam misschien wel."
Beurs
Omdat - om even bij Tjabbes
voorbeeld te blijven - het Vol
kenkundig op zolder vast en ze
ker ook wel iets heeft liggen dat
daar niet thuishoort, zouden de
twee musea misschien wel tot een
uitruil kunnen komen. „Mis
schien," filosofeert Tjabbes,
wordt er over een jaar of vijf wel
een beurs gehouden waar musea
overtollige bezittingen kunnen
ruilen."
Maar dat is toekomstmuziek.
Voorlopig is het zaak de boel
grondig door te lichten, rijp te
scheiden van groen en zoveel mo
gelijk gegevens te verzamelen
van anonieme kunstwerken die
om wat voor reden ook hun etiket
zijn kwijt geraakt. Als het register
in de kaartenbakken weer volle
dig is en up to date kunnen alle
stukken overzichtelijk worden
opgeborgen in de gerenoveerde
of nieuw getimmerde depots.
Hoeveel stukken het Stedelijk
precies bezit, welk gedeelte daar
van 'weg kan' en welk voor be
houd en restauratie in aanmer
king komt - en hoeveel geld er
met de totale operatie is gemoeid
- daar heeft Heter Tjabbes nog
niet het flauwste benul ran. ïn
één van de bovenzalen staat de
inhoud van slechts één depot uit
gestald. De wandeling die de
raadscommissie voor cultuur
deze week met Tjabbes als gids
maakte langs de ordeloze verza
meling, maakte duidelijk dat het
museum nog wel een poosje zoet
is met schiften.
Probleemgevallen genoeg. Knjgt
een vrouwenportret van J. Dooije-
waard een groene (categorie één)
of een gele (categorie twee) stic
ker? Dooijewaard kon knap schil
deren, maar is zijn werk actueel
genoeg voor de kemcoleetie? In
de 19e eeuw maakten ze ook al
zulke portretten, en het Stedelijk
richt zich op de 20e eeuw. Maar
wie weet komt de man opeens
weer in de mode, net als F.E. Erf-
mann, een Rotterdamse kunste
naar van wie het museum mo
menteel in een benedenzaal acht
doeken tentoonstelt. Erfmann
kwam tenslotte ook 'van zolder.'
Nu zal voor Dooijerwaard nog wel
een plekje gevonden worden. An
ders ligt dat meteen half vergaai
en kunstzinnig zeer twijfelachtig
zeegezichtje, dat het museum via
een nalatenschap in bezit kreeg
De vrouw die het naliet heeft
geen verwanten in Schiedam. Tot
wie zou het museum zich moeten
wenden om weer van die „onzin-
dingen" (Tjabbes) af te komen?
En hoe moet het met die portret
ten van katholieke functionaris
sen uit de vorige eeuw? TjabbfS
haalde er één tevoorschijn, een
zwaar beschadigd exemplaar. Het
herstellen van de enorme scheu
ren aan de onder- en bovenzijde
kost zeker 5000 gulden. Heffe
maar de vraag of het museum
daar geld voor over heeft.
Na de rondleiding opperde te-
mand dat de katholieke kerk tra-
licht belangstelling heeft voor me
schilderijen. Of wie weet heeft
een vermogende en katholiekejfi*
neverfamilie wel geld over voor
het in oude glorie herstellen van
een gehavende pater. Ookhaaktë
een commissielid het oude ptóh
uit de kast om Schiedamse bedrij
ven het restauratiewerk te lateu
sponsoren. Naast het betreffend2
doek zou dan een kaartje komen
te hangen met de naam van de te
treffende onderneming.
Museumdirecteur Tjabbes be
loofde die mogelijkheden eens
nader te onderzoeken. Ondertte
sen heeft hij zelf ook een manier,
bedacht om aan extra geld te ko-
men. Bij de ingang van het mu*.
seum staat sinds kort een enonte
schatkist, afgedekt met een gte
zen plaat Precies in het middenj
van die plaat is een gleuf gezaag^
wijd genoeg voor het doorlat^
van munstukken en bankbiljet
ten. Net als in een offerblok, kujt
nen bezoekers er naar eigen gote-,
dunken en draagkracht hun
ten in kwijt. Veel geld zit er nc
niet in. Maar alle beetjes helpen-
riJiti
(ster
"(We
VTM
[É'Dei
beg
en I
daa
ihou
-96*
■mee
Volc
een
jtiot 1
Ise
feto
'Vlaa
WCDi
binr
dé|
heid
r park
jstad
stee*
hakl
htiel
hoe\
vens
doer
ging
rBurj
an tv
vrag
lid J
.tot I
Jduui
b'orc
'belei
'wille
Jang-
Ie lit
jerg
da! 1
rȕk!
'maai
"digei
iHeti
Bulv
dat h
.wadi
rïost
van t
ÏCA'O
•lend
ache
'iseelh
