Waterweg
151
Buurtcomité: Lips en Lijnbaanhal snel weg
Krakers blij met monument bij Plantage
Wat nieuw?
Biljarten en sjoelen
voor vrouwen
Teun van Vliet bij
feest 't Ambacht
Op fiets langs monumenten
Schiedam
Vlaardingen
erobes
Exclusieve garderobes
Q0 SBB erna a
nnnongczn
Markt 57 Vlaardingen Tel.: 010 - 434 36 85
I Rotterdams Dagblad
I Vrijdag 13 september 1991
Vernieuwing!!!! Met die kreet trokken vorig jaar
om deze tijd zowel in Vlaardingen als in Schie
dam de nieuw gekozen plaatselijke bestuurders
luid en regelmatig de aandacht. Alles zou anders
worden. Beter natuurlijk.
Voor de sociale vernieuwing, zo leek het, hadden
ze de wind uit Den Haag mee. Minister Dales
kwam met haar 'bende van Schaefer waarin wet
houder Luub Hafkamp van de gewipte WD in
Schiedam nieuwe werkgelegenheid vond.
Deze voortvarend werkende ploeg wist snel de
eerste gemeenten, waaronder die in het Water
weggebied, warm te maken'voo? een overeen
komst met het rijk. Inmiddels hebben bijna alle
gemeenten in Nederland voor dat 'convenant' ge
kozen. Uitgangspunt daarvan is het wegwerken
van achterstandssituaties op de plek waar ze ge
constateerd worden. De gemeenten zouden op ei
gen kracht meer kunnen doen met de op een
hoop gegooide zelfde hoeveelheid geld, die ze
vroeger via allerlei regelingen aan rijkssubsidies
moesten vergaren. De aantallen uitkeringsge
rechtigden, langdurig werklozen en andere kans
armen gingen de hoogte van de financiële arm
slag sterker beïnvloeden. Zo kreeg Vlaardingen
voor 1991 een bedrag van 1,8 miljoen en het klei
nere, maar zwakkere Schiedam 2,2 miljoen gul
den.
De uiterst beschaafde wethoudersactie van deze
week maakte duidelijk dat het allemaal niet zo
eenvoudig gaat. Bij het rijk zijn nog steeds (oude)
krachten in staat de veel tijd en geld verspillende
papierwinkel in stand te houden. Signalen daar
bij o''er de dreiging van nieuwe bezuinigingen
maakten de situatie rijp voor een paar honderd
keurige gemeentebestuurders om hun onvrede te
manifesteren.
Maar hoe zit het eigenlijk met de vernieuwingen
in eigen gemeente? Daaraan dacht ik deze week
toen een ook al door de WAO-diseussie geplaagde
invalide vriend me twee eenvoudige vragen voor
legde.
Waarom kan een rolstoeler op de Broersvest in
Schiedam nog steeds alleen via een schuinte sim
pel van de straat op het fietspad komen maar
moet hij over een trottoirband klauteren om bij
de winkels op de stoep te komen?
Waarom moeten de gemiddeld zestien invaliden,
die in arren moede jaarlijks het Vlaardingse ge
meentebestuur vragen om een gereserveerde
parkeerplaats voor hun huisdeur, sinds dit jaar
hiervoor bijna zeshonderd gulden uit eigen zak
betalen?
Ja waarom is dat, vernieuwers in Vlaardingen en
Schiedam?
BES VAN HAREN
Schiedam
Vrouwen die altijd al eens hebben willen biljarten,
knjgen nu ook de kans bij de damesbiljartgroep van
Kluphuis Oost aan de Galüeistraat. Die zoekt name
lijk enkele leden die zich de biljartkunst eigen wil
len maken.
Ook de sjoelers zoeken voor de wekelijkse sjoela
vond op donderdag versterking. Zowel mannen als
vrouwen zijn welkom. Voor inlichtingen en/of aan
meldingen kan men bellen naar het clubhuis
(4735435),
Vlaardingen
De aan de Chrysantstraat gevestigde basisschool 't
Ambacht laat het 60-jarig bestaan niet ongemerkt
passeren, evenmin als de heropening van het gere
noveerde gebouw. De leerlingen vieren de hele week
feest. Maandag 16 september staat de Bobo-kinder
show 'voor de klas' en dinsdag is er verkleedfeest
met als thema dieren. Voor de sponsorloop op
woensdag heeft men de oud-wielrenner en oud-leer
ling Teun van Vliet aangetrokken om het startschot
telossen
De vossenjacht en sport- en speldag op respectieve
lijk donderdag en vrijdag worden zaterdag 21 sep
tember afgesloten met een feestelijke markt in het
schoolgebouw. Zowel voor de ouders als de leerlin
gen zijn er van 10.00 tot 16.00 uur tal van aktiviteiten
te beleven.
Maassluis
In verband met de vijfde Nationale Open Monumen
tendag is er voor morgen een fietstocht langs de mo
numenten uitgezet. Vanaf 10.00 uur kunnen de fiet
sers bij theater de Schuurkerk vertrekken en voor
slechts één gulden kan men er een routebeschrij
ving verkrijgen. Tijdens de tocht kan men onder an
dere de Grote kerk, molen de Hoop, net Delfland-
huis. Sleepvaartmuseum en Giidehuisje, de Wip-
persmolen, stoomsleepbootde Furie en de Doelman-
hoeve gratis bezoeken
Agenda
zaterdag 14 september
•Solid Soul. Podium, 22.30 uur.
Eenakterfestival, Passagetheater, 15.30 en 20.15
uur.
zondag 15 september
Twilight Twins, Podium, 22.00 uur
Orgelconcert Simon Gledhill, Passagetheater,
11.00 uur.
maandag 16 september
Informatie-avond over de 'stop met roken-trai-
ring', Ambulancegebouw GGD, Hargalaan 12.
Schiedam, 19.45 uur.
Orgelconcert, Grote Kerk, 20.15 uur.
zaterdag 14 september
Tsjechov (musical van o.a. Robert Long), Stadsge
hoorzaal, 20.15 uur.
Vredeskraam braderie Vlaardingen-Ambacht,
10.00-16.00 uur.
Pippi Langkous (film), Triangel, 13.30 uur en Leger
des Heils, 14.30 uur.
Kindergarten Cop (film). Triangel, 18.30 en 20.45
uur.
Wandelconcert Christelijke Harmonievereniging
Sursum Corda, Grote Kerk, 15.00 uur.
Vlooi en ma rkt, Li j n baa n h ai, 9.001 ot 17.00 u tir,
•Open dag computerclub Computers Come Toge
ther, buurthuis de Haven, Weeshuisplein, 10.30 uur.
zondag 15 september
Verzamelaarsbeurs van grammofoons, juke-boxen,
muziekinstrumenten en grammofoonplaten, Lijn
baanhal, 10.00 tot 17.00 uur.
Vlaardingen - Wasserij Lips en de
Lijnbaanhallen dienen uit de Vet-
tenoordsepolder te verdwijnen.
Dat oppert de bewonersgroep van
de wijkvereniging in een alterna
tief stedebouwkundig plan voor
de Landstraat en omgeving. Op
de vrijkomende ruimte kunnen
volgens de bewoners vijfen
twintig koopwoningen in de pre
miesector worden gebouwd.
De maatregelen dienen om dc
Landstraat een volwaardige
woonfunctie te geven. Volgens de
bewoners wordt het woongenot
nu ernstig verstoord door Lips en
de Lijnbaanhallen. De wasserij
zorgt voor geluidsoverlast. De
feesten en de rommelmarkten in
de Lijnbaanhallen zadelen de
wijk volgens de bewoners op met
een enorm parkeerprobleem.
De voorstellen van de wijkvereni-
ging sluiten in grote lijnen aan op
het bestemmingsplan uit 1986
voor dit deel van de Vettenoord-
sepolder. De wijk kreeg in de eer
ste plaats een woonfunctie toebe
deeld. Na de vaststelling van het
pian werden verschillende bedrij
ven in de buurt uitgekocht.
De gemeente maakte daarbij ge
bruik van de zogenoemde tachtig
procentsregeling. In deze rege
ling nam het rijk vier/vijfde deel
van de verplaatsingskosten van
overlastgevende bedrijven voor
haar rekening. De doelstellingen
van het bestemmingsplan zijn
echter nooit bereikt.
Het rijk heeft haar subsidies inge
trokken, maar de Lijnbaanhallen
en wasserij Lips zijn nog immer
in de wijk aanwezig. De bewoners
vrezen nu dat de verhuizing van
het overlastgevende bedrijf ge
heel van de baan is.
Zij leiden dit af uit de onderhan
delingen, die de gemeente met de
directie van Lips voert over uit
breiding van het bedrijf in de
Landstraat. Reeds vooraf kondigt
de wijkvereniging aan dat het
'alle haar ten dienste staande'
middelen zal gebruiken om de
uitbreiding te voorkomen. Vol
gens de bewoners dient het be
drijf naar één van de industrieter
reinen te verhuizen.
Alternatief
Ook uit andere gemeentelijke
plannen valt op te maken dat de
gemeente op de uitgangspunten
van het bestemmingsplan is te
ruggekomen. In de planontwik-
keling van de wandelroute 't Oft
naar 't Ooft wordt wel urtgegaan
van de sloop van in ieder geval de
middelste van de drie Lijnbaan
hallen, maar de bestemming van
het vrijkomende terrein is een
nieuwe. In plaats van woningen
wil de Dienst Gemeentewerken
parkeerplaatsen aanleggen. Het
terrein zou als compensatie gaan
dienen voor het verlies van par
keerplaatsen aan de Westhaven-
kade.
„De gemeente kan dat de buurt
niet aandoen," zegt buurtbewo
ner Peter van Nieuwenburg. „We
zijn juist blij dat het postkantoor
uit de wijk is verdwenen Straks
krijgen we weer druk autover
keer in de wijk. Ik begrijp niet
waarom de gemeente de oor
spronkelijke plannen niet uit
voert."
In het plan van de buurt verdwij
nen de Lijnbaanhallen geheel.
Een vervangende ruimte voor
evenementen en sportwedstrij
den kan volgens de planmakers
worden geïntegreerd in het nieu
we Kolpabad.
Het woningbouwplan van de be
wonersgroep is enthousiast ont
vangen door woningbouwvereni
ging Patrimonium. De volume-
schets voor vijfentwintig wonin
gen is gemaakt door architect
Nico Andriessen. Hij tekende en
kelejaren geleden voor de nieuw
bouw in de directe omgeving van
de Landstraat.
Door Han van der Horst
Schiedam - Voor de derde
keer hebben in Schiedam
krakers een officieel monu
ment bezet. In de jaren ze
ventig maakten jonge wo
ningzoekenden en kunste
naars zich een tijdje meester
van het Proveniershuis en
het weeshuis op de Lange
Achterweg. Sindsdien bleef
het plaatselijk stedeschoon
ongemoeid.
Tot Cathalijne - net terug van
een lang verblijf in Londen -
haar oog liet vallen op het pand
Lange Nieuwstraat 119c. Dat is
een herenhuis van rond 1850, dat
sinds jaar en dag op de Monu
mentenlijst staat. Met een vriend
verschafte zij zich toegang tot de
bovenverdiepingen.
Tegenwoordig worden deze eta
ges door drie meisjes en een jon
gen bewoond. Ze zijn druk bezig
met het opknappen. Daarbij wor
den de antieke elementen in het
interieur zorgvuldig ontzien.
„Daar waren buurtbewoners eerst
wei bang voor," vertelt Cathalij
ne. „Die zeiden: je gaat toch met
een bezem niet de ornamenten
van de plafonds afslaan?" Ze
wijst op het negentiende eeuwse
stukadoorswerk, dat ongetwijfeld
nog dateert uit de bouwtijd van
het herenhuis.
Maar de krakers zijn juist trots op
die historische elementen in hun
nieuwe behuizing. De ornamen
ten en de negentiende eeuwse
schoorsteenmantels worden dan
ook zorgvuldig ontzien.
Prachtig
Ed, kunsthistoricus van stiel en
sinds een paar maanden woon
achtig op de Lange Nieuwstraat
119c, constateert: „Dat stuka
doorswerk is prachtig gedaan Dit
is absoluut geen revolutiebouw.
Er is zorg en aandacht aan be
steed. En het is de moeite waard.
Er zijn tegenwoordig zelfs men
sen die dit soort plafonds laten
restaureren."
Ed heeft de geschiedenis van het
huis nog niet uitgezocht, maar
vanuit zijn vak concludeert hij:
„Het is een negentiende eeuws
huis, maar qua stijl kan ik het
niet goed thuisbrengen. Het gek
ke is die drie of vier deuren erin.
Het is een heel raar soort huis."
„Dit huis is magnifiek," zegt
Daphne, de jongste bewoonster.
Lange Nieuwstraat 119c heefteen
geschiedenis achter de rug van
meer dan een eeuw. Maar een ge
lukkige geschiedenis kan het niet
geweest zijn, want het heeft
steeds aan status verloren.
Een dikke eeuw geleden waren
'Mt'-
Ed, Cathalijne en Daphne. „We hadden laatst een verjaardagsfeest. Daarom stopten we van tevoren briefjes bij de buurt in de bus om ons bij voorbaatte excuseren als
er soms lawaai was. Toen kregen we allemaal felicitatiekaarten terug." Foto Gemt de Heus/Roei Dijkstra
de Tuiniaan en de Lange Nieuw
straat de deftigste straten var.
Schiedam. Daarlieten de jenever-
baronnen hun herenhuizen bou
wen. Een groot aantal daarvan is
tot op de huidige dag behouden
gebleven.
Zon ontwikkeling lag niet in de
bedoeling van de bestuurders die
het gebied in de zeventiende
eeuw al bij de stad trokken. Het
was een soort vroege voorloper
van een bedrijvenpark en langs
de Nieuwe en de Buitenhaven
vestigden zich dan ook allerlei
ambachtslieden en later bran
ders. Het middengedeelte bleek
echter te drassig voor bebouwing.
Daarom maakte de overheid van
dc nood een deugd en legde er de
Plantage aan, het eerste stads
parkvan Nederland.
Schoon
Aan de Tuiniaan en de Lange
Nieuwstraat verrezen vervolgens
herenhuizen. De rijke inwoners
hadden vanuit het achterraam
uitzicht op de bedrijvigheid langs
de havens, maar dat gold in die
tijd alleen maar als een pré. De
mensen wilden nog niet geïso
leerd en ver van het werk wonen.
Zeker de rijken niet.
De Tuiniaan en de Lange Nieuw
straat werden langzaam, maar ge
staag volgebouwd. Dat gebeurde
zonder enjge systhematiek, zodat
de huizenrijen tegenwoordig een
heel afwisselend uitzicht bieden.
Het pand van Cathalijne, Ed en
Daphne is bedoeld voor buitenge
woon rijke mensen. Het bevat een
groot aantal kamertjes, vooral op
de bovenverdiepingen, want daar
huisde het talrijke personeel dat
nodig was om zo n kapitale wo
ning schoon te houden. Uiterst
laag betaalde meiden en knech
ten uit de volksklasse waren dag
in dag uit in de weer want huis
houdelijke apparaten bestonden
nog niet. Toch hadden de betere
standen begrip gekregen voor
reinheid en ze verlangden dan
ook een schoon huis. Breng dat
maar eens voor elkaar zonder
stofzuiger bijvoorbeeld.
In de twintigste eeuw verloor de
Lange Nieuwstraat zijn status
ingezonden modedeling
Een van de vele Design-suggesties voor een exclusieve
garderobe, uit de kollektie van Schönbuch.
Andere voorbeelden en
mogelijkheden tonen wij u
graag. Waai eens aan..
van allerdeftigstheid. Tussen de
Stadhouderslaan en de Burge
meester Knappertlaan verrezen
villawijken, speciaal voor de
Schiedamse sjiek.
Maar oude adel vergaat niet, zoals
de krakers onlangs merkten. Cat
halijne: „Wij hadden laatst een
verjaardagsfeest. Daarom stopten
wij van te voren briefjes bij de
buurt in de bus om ons bij voor
baat te excuseren, als er soms la
waai was. Toen kregen wjj alle
maal felicitatiekaartjes terug."
Tussenkamer
De echte rijken zijn weg. De
meeste herenhuizen werden ver
bouwd tot kantoor. Maar de stijl is
gebleven.
Het pand 119 onderging een an
der lot. Als een groot huis zijn sta
tus verloor, dan wisten aanne
mers er destijds wel raad mee. Zij
splitsten ze op in een stuk of wat
boven- en benedenwoningen voor
de kleine burgerij. Dat is met het
betrokken herenhuis ook ge
beurd.
Dat leidde soms tot rare resulta
ten. Cathalijne en haar medebe
woners hebben een keuken mid
denin het huis. Dat is de voorma
lige tussenkamer, waar beter ge
situeerde Nederlanders oudstijds
sliepen. Er waren geen ramen.
Het bleef daar lekker donker. In
de jaren twintig en dertig propa
geerden moderne artsen het be
lang van licht en lucht. Toen
raakten die bedompte tussenka-
mers uit de gratie.
De tussenkamer had nog een
functie: hij verbond de salon,
waar de beste meubels stonden
met de achterkamer. Daarin con
centreerde zich het gezinsleven.
De achterkamer van 119 ziet uit
op bedrijven langs de Nieuwe Ha
ven. Achter de ramen van de
voorkamer prijkt de Plantage. De
eerste bewoners zullen hem wei
nig gebruikt hebben. In de salon
zat je op zondag en je ontving er
officile visite. Het was een deftig
vertrek, waar niemand zich echt
op zijn gemak voelde. Dat was
ook niet de bedoeling. De salon;
straalde de belangrijkheid van
het gezin uit, de centen van de va
der en de Frans behvloede welop-
- gevoedheid van moeder en hare
huwbare dochteren.
Bloemetjesbehang
Het gedeelte dat de krakers nu
bewonen, is lange tijd een pen-,
sion geweest. Dat valt aan het
bloemetjesbehang nog te zien.
Nadat de laatste bewoners waren
vertrokken, konden er geen lief
hebbers voor worden gevonden.
Want eerlijk is eerlijk: het pand is
in slechte staat
Eigenaresse is de gemeente. Die
doet er niet veel mee. Tegen de
kraak is geen echt bezwaar ge
maakt. Gas en licht werden zon
der problemen aangesloten.
Bouw- en woningtoezicht stuurde
zelfs een medewerker om een
paar hoogst noodzakelijke repa
raties te verrichten. Er bestaat
ook contact tussen de krakers en
het stadhuis. Ze willen hun ver
blijf graag legaliseren, maar dat is
tot nog toe niet gelukt. Cathalij
ne: „Ik vind het hier heerlijk om
de oude sfeer. Wat wil je? Ik kom
uit Ommoord. Dat is gewoon een
verschrikking. Dit is lief. Het is
heel leuk."
Verrassend
Geen van de krakers heeft een
Schiedamse achtergrond. De
kennismaking met de stad valt
mee. Cathalijne: „Schiedam is
verrassend. De Gorzen alleen al
zijn zo verschrikkelijk leuk".
Ze hopen op snelle legalisatie,
want nu kunnen ze toch weinig
aan het huis doen. „Er wordt na
tuurlijk niets kapot gemaakt",
zegt Ed, „En echt ingrijpende ver
anderingen zouden we ook niet
willen. Maar ais we officiële huur
ders zijn, dan kunnen we natuur
lijk pas echt met het opknappen
beginnen."
Dan krijgt een vergeten Schie
dams monument misschien ook
weer een nieuw leven. En de
waardering die het toekomt.
