15
De brug die Rotterdam ruim een eeuw gezicht geeft
Middelmaat viert hoogtij straatStoepen gebeurt er niet meer zo veel
De keuze voor 'prachtig,
maar straks ouderwets'
of 'wat saai, maar subtiel'?
r*
Rotterdams Dagblad
Zaterdag 9 november 1991
Door John Bunte
Rotterdam - De Rotterdamse ge
meenteraad neemt donderdag
een besluit over de nieuwe stads
brug, die de Coolsingel met de
Kop van Zuid moet verbinden. Ja
ren van voo/werk, studie, politie
ke debatten en gelobby behoren
dan tot het verleden. Springt Ge
meentewerken-architect Maarten
Struijs straks een gat in de lucht
omdat toch voor zijn vier stok-
ken-model, ook wel 'anderhalf py
loon' genoemd, is gekozen of
wordt het toch gewoon de geknik
te een-pyloonsbrug van de Am
sterdamse architect Ben van Ber-
kel?
De eerste kost 325 miljoen gul
den; voor 'De Zwaan moet veertig
miljoen meer worden neergeteld,
waarbij het extra gemeentelijk
aandeel vijftien miljoen bedraagt.
Dat is het burgemeester en wet
houders overigens zeker waard.
Door te schuiven in de planning,
rentewinst uit de grondkosten te
halen en iets intensiever te be
bouwen kan dat bedrag uit de
Kop van Zuid-begroting worden
gepeuterd. In de wachtkamer zit
het bedrijf Hollandia-Kloos van
directeur Rob Lubbers, in wiens
opdracht architect Weeber een
aanzienlijk goedkopere boogbrug
ontwierp. Dat model is echter niet
tn de nadere studies betrokken.
Burgemeester en wethouders vin
den 'de boog' veel te gewoontjes.
Beeldmerk
De afgelopen maanden hebben
burgemeester en wethouders, en
de ambtelijke top, geen gelegen
heid onbenul gelaten om geknik
te een-pyloon te pushen. Het Am
sterdamse ontwerp, opgebouwd
uit een vast en een beweegbaar
deel en 139 meter hoog, moet
straks als beeldmerk van de
Maasstad fungeren. Het dient aan
te geven welke bijzondere uitstra
ling Rotterdam heeft. Het zal, zo
is de verwachting, beleggers en
projectontwikkelaars sneller
warm maken voor de Kop van
Zuid dan bij een wat minder op
vallende brug het geval is. Al zijn
er die dat betwijfelen.
Voorafgaand aan de definitieve
besluitvorming in de gemeente
raad laat deze krant veertien 'des
kundigen' aan het woord. Men
sen, die al dan niet direct bi] de
stadsbrug zijn betrokken en er
stuk voor stuk een mening over
hebben.
Waarom is het de gemeente Rotter
dam die vijftien miljoen extra
meer dan waard?
Verantwoordelijk wethouder
Joop Linthorst (Ruimtelijke Or
dening en Economische Ontwik
keling); „Hel totaal-project gaat
uit van een kwalitatieve impuls.
Niet alleen voor Zuid, maar voor
heel de stad. Je praat over een
unieke plek. Die ambitie verlangt
extra eisen. Er is een voorkeur
voor De Zwaan, omdat die kwali
tatief de grootste bijdrage levert,
Het is duurder, maar financieel
haalbaar. Het maakt het project
gemakkelijker in te vullen, daar
De keuze gaat komende week tussen de geknikte 1-pyloons variant (De Zwaan) en (rechts) de 1,5-pyloons variant.
zijn we heilig van overtuigd. Je
trekt sneller marktpartijen. Van
de bedrijven, waar we al overeen
stemming mee hebben (voor het
gerechtsgebouw, de woningen
Landtong en het Vnj Entrepot)
krijgen we dezelfde signalen. Die
brug helpt mee en ook voor de
toekomst zitten we denk ik goed
met de Kop van Zuid. Qua fase
ring zijn de voortekenen veelbe
lovend. De kantorenmarkt is nu
aan het inzakken, maar sinds de
Tweede Wereldoorlog is er steeds
sprake geweest van een tien
jaars-cydus. Dat betekent dat de
markt weer aantrekt op het mo
ment dat wij het gebied gaan in
vullen."
Gelooft het Rollerdame bedrijfs
leven m de extra waarde ran de
een-pyloon en profiteert het daar
straks van mee?
Kamer van Koophandel-voorzit
ter Dolf de Bok: „Over de quality
spreken wij ons als kamer niet
uit. Het gaat maar om één ding:
de functionaliteit. Dan heb ik het
over de bereikbaarheid van het
gebied voor het bedrijfsleven.
Daar moet het namelijk om gaan.
Dat is voor ons alles bepalend;
niet hoe de brug er uitziet."
Poort van Rotterdam
Waarom is de een-pyloon op deze
plaats het geschiktste model en
doet de gemeenteraad er joed aan
het foorstel fan burgemeester en
wethouders over te nemen?
Ben van Berkel, de architect van
De Zwaan: „Om maar met de es
sentie te beginnen: op zo'n unie
ke plek hoort een unieke brug.
Dit is de eerste brug, die je vanaf
zee, als je de Nieuwe Maas op
komt varen, al ziet. Het is dus
echt de poort van Rotterdam. De
brug telt misschien wel tweehon
derd facades. Vanaf de Maas, de
kades, de andere bruggen; overal
geeft het een bijzondere aanblik.
Als je het in compositie met de
omgeving neemt weet ik zeker
dat-ie de locatie in één keer pakt.
Er zijn er meer van dit pylonen
type, maar die beugel erin. die
zwaan, die is nergens te vinden.
Het maakt de brug uniek in de
wereld en heeft daarom een meer
waarde voor Rotterdam."
Is de nieuwe stadsbrug straks een
toeristische trekker en moet-ie
daarom zo mooi mogelijk worden?
WV-woordvoerder Hans Magito
„Alles wat er met de rivier ge
beurt is een trekker. Kijk naar het
varende ponton voor de verdub
beling van de Van Brienenoord,
hoeveel mensen dat op de been
bracht. Het leeft in Rotterdam,
het boeit de mensen. Ook die
brug betekent iets voor Rotter
dammers. Die nieuwe brug zal
straks één van de voornaamste
herkenningspunten van de stad
zijn. Het moet daarom zo mooi en
uitzonderlijk mogelijk zijn. Het
levert een belangrijk aandeel in
de unieke attractie, die Rotter
dam Waterstad is en zal daarom
zeker van positieve invloed op het
toerisme zijn,"
Waarom kan die vijftien miljoen
extra beter aan iets anders iror-
den besteed''
PvdA-raadslid Peter Aubert:
„Omdat je dat geld straks nog
hard genoeg nodig zult hebben.
Er zijn al een paar paaltjes gesla
gen; zaken waar niet verder meer
op kan worden toegegeven. De
kwaliteit van de buitenruimten,
het openbaar vervoer, de verhou
ding tussen goedkopere en duur
dere woningen. Om die eisen te
kunnen uitvoeren zul je een
spaarpotje nog heel goed kunnen
gebruiken. En hoe zat het ook al
weer met de social return, het op
waarderen van de omliggende
wijken? Nee. binnen de Kop van
Zuid zullen nog genoeg financiële
tegenvallers komen. Wat is er te
gen op die vier-stokkenbrug? Die
is toch ook hartstikke mooi? We
blijven maar gefoeused op dat vi
suele aspect. Weet je trouwens
waarom ze in Londen dergelijke
discussies helemaal niet hebben
hoeven voeren? Gewoon, omdat
ze daar een tunnel hebben aange
legd."
Staan de beleggers straks echt m
de rij als die brug zoveel mooier is7
Voormalig vastgoed-directeur
Rademakers van Nationale Ne
derlanden: „In de eerste plaats
gaat het om de feitelijke bereik
baarheid. Een fraaie brug is uit
stedebouwkundig oogpunt zeker
van belang. Als ik hier aan het
neergelegd. Daarom moet je bij
de vormgeving van dé brug op het
punt van het beeld zo terughou
dend mogelijk zijn. Het beeld
staat in de architectuur voor het
tijdeiijke, het kortstondige. Het, is
daarom ook al snel achterhaald
en ouderwets. Andere kwaliteiten
zijn van veel groter belang: de
maat. de schaal, het materiaal, de
kleur en het licht. Vanuit het zui
den zie je de brug in de zon lig
gen; vanaf het noorden in de
schaduw. Door juist vanuit deze
kwaliteiten de brug te ontwerpen
voegt mijn brug zich op een sub
tiele wijze in de stad. Daarbij
wordt enerzijds recht gedaan aan
Weena, op 150 meter hoogte, op
het dak van onze nieuwbouw sta
dan kan ik blijven kijken. Daar
om zeg ik: hoe fraaier die brug,
des beter het is voor de stad
Maar je moet het altijd als onder
deel van het geheel blijven zien.
Een zo mooi mogelijke brug is
echt niet de toverstok waarmee je
beleggers naar de Kop van Zuid
lokt."
Snel achterhaald
Wanrojn zou de gemeenteraad
heel eigenwijs het voorstel terzijde
moeten leggen en gewoon kiezen
foor de een stuk goedkopere an
derbal/ pyloonsbrug?
Gemeentewerken-architect
Maarten Struijs: „Niet alleen
vanwege de lagere investerings
kosten, inaar vooral ook op pla-
ninhoudelijke argumenten. De
stadsbrug is een onderdeel van de
Rotterdamse infrastructuur, die
voor meer dan honderd jaar wordt
de kwaliteiten van de bestaande
stedelijke ruimte en wordt ander
zijds alle ruimte gelaten aan de
toekomstige ruimtelijke ontwik
kelingen. Bovendien doet dit ont
werp meer recht aan de overste
ken van de rivier. Bij het passeren
van de eerste pyloon verlaat je de
oever, tussen de pylonen in ben je
even uit de stad en op de mier en
als je langs de tweede pyloon gaal
kom je weer uit op de andere oe-
Hoeveel extra bezoekers trekt de
Euromast straks om de nieuwe
brug fan uit de lucht te bekijken
en maakt het daarbij uit icelfc ont
werp wordt gekozen7
Euromast-woordvoerster Belin
da Bonts: „De gehele ontwikke
ling van de Kop van Zuid zal goed
zijn voorde Euromast, dus ook de
nieuwe brug. Het bedrijfsleven
breidt uit en daar zullen we zeker
van meeprofiteren, want die ko
men ook bij ons terecht. Rotter
dam timmert aan de weg met op
vallende gebouwen, daar komen
I- ^risten op af. Een heel bijzonde-
ïii brug past in dat beeld. Het zal
het zelfs versterken."
Het Scania-hotel aan het Willems
plein krijgt de Nieuwe Maasbrug
straks voor Je deurBetekent dat
alleen ellende en maakt het daar
om met uit icelfce brug het wordt
of zitten er ook voordelen aan?
Directrice Ans Verboom van het
Scania-hotel: „Je bouwt zo'n
brug om 'm er tientallen jaren te
laten liggen. Wij kijken er op uit,
dus wat ons betreft moet-ie zo
mooi mogelijk worden. Die
Zwaan is prachtig, die willen we
graag voor de deur hebben. Zo'n
uitzicht geeft het hotel iets ex
tra's. Los van de ontwerp-keuze
maken we ons echtei grote
zorgen over de verkeersal vikke-
ling. In het tracé, zoals de ge
meente dat voorstelt, is onze wijk
straks alleen nog maar vanaf de
Westzeedijk via de Scheepstim
mermanslaan te bereiken. Vanaf
de brug ga je rechtstreeks De
Boompjes op of richting Coolsin
gel. Het Scheepstimmerkwartier
wordt nu helemaal afgesloten.
Onze wijkraad heeft een alterna
tief aangeboden., waarbij we als
nog een aansluiting op de brug
krijgen. De gemeente lijkt echter
niet te beseffen wal de nu voorge
stelde verkeersafwikkeling voor
gevolgen heeft voor de wijk. Alles
moet door de Scheepstimmer
manslaan. Zie je het voor je,
straks in de zomer, als al die bus
sen voor de Spido er doorheen
moeten. Nee, dat wordt echt een
gigantisch probleem."
ïs de brugkeuze van essentieel be
lang voorde ontwikkeling van de
Kop van Zuid?
Han Kok, hoofd communicatie
van het projectteam Kop van
Zuid: „Ja, wij vinden van wel. Ge
sprekken met potentiële buiten
landse investeerders hebben dat
ook wel duidelijk gemaakt. In
eerste instantie gaat het natuur
lijk gewoon om de ontsluiting van
de Kop van Zuid, maar daarmee
ben je er niet. Een brag moet
zichtbaar zijn, dient uilstraling te
hebben. Noem het de toegevoeg
de waarde. Ik ben bij gesprekken
geweest en daarin kwam het over
duidelijk naar voren: wanneer je
een hoogwaardig kanloorgebied
wilt ontwikkelen, dan moet de
kwaliteit er van alle kanten vanaf
stralen. En als je dat dan ook nog
eens op Zuid wilt doen, dan heb je
een beetje extra kwaliteit nodig."
Niet opportuun
Waarom deugt dit raadsvoorstel
van geen kant?
Planoloog Ad Nauta: „Het gaat
alleen nog maar om de keuze
mooi of nog mooier en de hele in
frastructuur dreigt daarbij onder
te sneeuwen. En dat is toch veruit
het belangrijkste voor investeer
ders. Een uitspraak over de brug
keuze is thans niet opportuun.
Eerst moet er een goed ontslui
tingsplan liggen. Dat maak ik ook
met mijn bezwaarschrift duide
lijk. Met het aannemen van het
bestemmingsplan Kop van Zuid
is het juridisch proces nog niet af
gelopen. Er zijn wel vaker be
stemmingsplannen utteindelyk
- met overgenomen. Bij de provin
cie zal ik het niet winnen, daar is
de lobby al te hevig op los gelaten,
maar met een kroonprocedure
houd ik de zaak toch een jaar stil.
Ik proef al weer meer twijfel bij de
betrokkenen en dat wordt in die
periode alleen maar erger. Nee, ik
denk echt dat het plan het in deze
vorm uiteindelijk niet haalt."
Maakt het voor projektontwikke-
laars verschil voor teal voor brug
wordt gekozen
Voorzitter Van Oosten van de
Neprom, de Vereniging van Ne
derlandse Projectontwikkeling
Maatschappijen: „Ik denk dat
die brag een heel duidelijke ima
go-versterkende functie moet
hebben. Daarom moet ook voor
het mooiste en bijzonderste ont
werp worden gekozen. Dat is bij
de ontwikkeling van een nieuw
gebied als de Kop van Zuid, zeker
op die plek, heel belangrijk. Het
is alleen een neven-effect, dat
zich niet laat berekenen. Je kunt
niet zeggen, dat die duurdere
brug zichzelf over zo'n periode
vier keer terugverdient, maar ge
voelsmatig 2eg ik, dat het zeker
uitmaakt."
Steekt zo'n mooie brug straks niet
heel schril af bij de omliggende
wijken?
Opbouwwerker Frank van der
Palen van de bewonersorganisa
tie Feijenoord: „Dat is niet de be
doeling. Onderdeel van de de her
ontwikkeling Kop van Zuid is het
opwaarderen van de oude wijken.
Oud-Zuid moet uit de negatieve
spiraal komen. Die social return
moet door ons en de gemeente
vorm worden gegeven. Wanneer
investeerders afkomen op een
mooiere brug is dat goed voor de
Kop van Zuid en voor ons. Op dat
moment is er sprake van weder-*
zijds profijt en moet je er voor
zorgen dat het ambitieniveau ge
handhaafd blijft. Daarnaast moet
ook gewoon voor de een-pyloon
worden gekozen omdat het een
prachtige brug is. Ik hoor dat
haast iedereen in de wijk zeggen.
Het is toch de entree van het ge
bied, de blikvanger."
Stoelendans
Slaat of valt de ontwikkeling van
de Kop van Zutd met de brugkeu
ze?
Rotterdams topambtenaar Riek
Bakker, 'het brein' achter het
plan: „Ja, ik vind van wel. En dan
zullen mensen wel zeggen 'daar
komt ze weer, begint die stoelen
dans om de brug weer', maar ik
meen het. Toen we met de eerste
plannen voor Zuid kwamen zei
den ze: mevrouw Bakker u bent
gestoord. Dat is zo'n ander ge
bied, dat lukt daar niet. Er is geen
Nederlandse ontwikkelaar die er
aan begint. Ze hebben in hun
hoofd, dat het toch niet kan. Zuid
is niks, zeggen ze en dat krijg je er
met uit. Maar buitenlanders kij
ken hun ogen uit. Die vragen zich
af waarom we daar nog niet bezig
zijn. Het is een toch locatie die z'n
weerga niet kent. Je moet echter
wel kwaliteit brengen. Die brug is
het eerste project Waarom zou je
daar kinderachtig over gaan lo
pen doen. Je praat over vijftien
miljoen, dat het de gemeente ex
tra kost. Dat is in de orde van een
half procent, of nog minder, van
het totale bedrag daL er in de Kop
van Zuid omgaat Als je daar al op
gaat lopen bezuinigen moet je je
zelf vragen of je het hele project
wel serieus neemt. Je bent dan
gewoon bezig een teleurstelling
te organiseren. Mocht er toch niet
voor de een-pyloon worden geko
zen, dan zou ik me echt genomen
voelen."
nr -w-pi wtnlfplepntmm aan Hp T~\e Rembrandtstraat is een anderen bladdert de boel eraf. zeat Wil Bruinsma van nummer daeeliiks over de hoeveelheid
Het winkelcentrum aan de
kop van de Rembrandt-
laan in Maassluis wordt
gedomineerd door middenklasse.
Middenklasse auto's, middelmaat
honden en middelbare leeftijd.
De laan geeft hetzelfde beeld. Het
is een keunge straat. De doorzon
woningen hebben helder gelapte
ramen, de inrichting van de hui
zen - zitten voor, eten achter -
komt overal terug, de goedver
zorgde tuintjes hebben keurige
heggetjes en op de vensterban
ken ziet men nergens een dooie
plant. Veel oudere mannen zitten
in de leunstoel bij het raam het
ochtendblad te lezen, terwijl
vrouwlief opruimt of boodschap
pen doet. Hier heerst orde, zelf
opgelegde normen worden nage
leefd.
Mevrouw Van Doorne woont al 28
jaar op nummer 65. Eigenlijk had
ze niet zoveel zin om het Gooi,
waar ze geboren is, te veriaten.
„Maar waar je brood is, is je Va
derland." Toen ze hier kwam was
de buurt net gebouwd en woon
den er in alle huizen jonge gezm-
ften. „Wij stonden bekend als het
leukste blokje," vertelt ze. „Maar
het Palet - zo heet de wijk - is
niet meer zoals toen. Ik ben met
iedereen goed hoor. Als er een
kind wordt geboren ga ik op be
zoek, maar het enthousiasme van
vroeger is weggepieterd. Het is
gezapig geworden." Wat verrast:
t,Ik eigenlijk ook, ik ben net zo
gezapig als de buurt geworden."
Ze raadt aan met haar
buurvrouwtje te gaan praten.
„Die heeft jonge kinderen en ziet
het misschien anders. Ze woont
hier pas een jaar of zeven."
Buurvrouw Ella van Rij (nr. 61)
blijkt er al zo'n twaalf jaar te wo
nen. Zes jaar geleden hield ze na
de geboorte van haar oudste kind
op met werken en is nu full-time
huismoeder. Ze heeft net het par
ket geboend en het hele huis
ruikt ernaar. „Toen we hier na
ons trouwen kwamen wonen was
het een buurt met veel oude men
sen," zegt ze. „Maar langzamer
hand verandert dat en komt er
steeds meer jeugd bij. Je merkt
het ook in de kerk - de Mara-
nathakerk - omdat er steeds
meer wordt gedoopt. Wat mij
vooral aansprak toen we dit huis
kochten, was dat het hier een ech-
De Rem-
brandtlaan in
Maassluis:
een echte
laan, met
steeds meer
kinderen.
te laan is en het groen al was uit
gegroeid. Ik kom van het platte
land maar ik vind het leuk dat je
hier de hele tijd mensen voorbij
ziet lopen."
Contact in de buurt? „Ach, ieder
een is altijd erg vriendelijk, maar
we komen niet bij elkaar over de
vloer. Het is hier geen koflïe-
dnnkbuurt. Maar als je je dekbed
buiten te luchten hebt gehangen
en hei gaat regenen dat komt er
altijd wel iemand even waarschu
wen."
'De Straat' is de
titel van een se
rie impressies
van straten, la
nen en pleinen
met dezelfde
naam. Aan de
straat bewaart
een ieder de
scherpste
jeugdherinne
ringen. De
straat is de plek
waar je wordt
gevormd. De
straat geeft ook
aan waarjeje
maatschappe
lijk bevindt;
kortom de
straat bepaalt
heel veel van je
leven. Waar je
woont is wie je
bent.
In iedere afle
vering komen
twee straten
aan bod. Soms
zijn de verschil
len levensgroot;
een andere keer
lijken de stra
ten enorm veel
op elkaar.
Vandaag de im
pressies van
verslaggeefster
Marjolijnvan
Lynden uit de
Rembrandt
straat in Vlaar-
dingen en de
Rembrandt-
Iaan in Maas
sluis.
De Rembrandtstraat is een
kort straatje in het centrum
van Vlaardingen met bijna uit
sluitend boven/benedenhuizen
en portiekwoningen. Op een en
kele uitzondering na zijn het
huurhuizen en je kunt goed zien
welke verhuurder zijn bezit on
derhoudt en welke niet. Sommige
blokken zitten strak in de verf, bij
anderen bladdert de boel eraf.
Het is een straat zonder openbaar
groen. Geen gemeentelijk boom
pje te bespeuren. Gelukkig is er
vlakbij een speelterreintje, want
op straat spelen is er met het vele
geparkeerde blik voor de kinde
ren ook niet bij.
„Een beetje een arbeidersbuurt,"
zegt Wil Bruinsma van nummer
57. Zij woont er pas een half jaar
en moet nog wennen. Voorheen
voer ze met haar man in de bin
nenvaart, maar toen de kinderen
groter werden en het schippersin-
ternaat tegenviel, besloot ze voor
taan aan de wal te blijven. Een bo
venhuis vait dan niet mee en bui
ten lopend verbaast ze zich nog
De Rembrandtsraat ïn Vlaardingen: weinig groen, maar speelterrein dichtbij. Foto jaap Rozema
dagelijks over de hoeveelheid
hondedrollen op straat.
Het grootste deel van de bewo-'
ners kijkt uit op de blinde muur-
van een niet meer gebruikte'
school. „Een naar uitzicht? Ben je
gek, ik bof juist," meent Ellen
Vink (nr.37). „Die andere mensen
zitten allemaal tegen huizen aan
te koekeloeren. Mijn uitzicht is
veel groter. Ik heb eerst de speel
plaats en dan pas de muur van de
school." Zij vindt het een hele ge
zellige buurt: „Ev is genoeg te
doen voor kinderen, om de hoek
zitten alle winkels en de scholen
zijn dichtbij." Over haar huis is ze
minder te spreken. Het tocht en
lekt. „Ze kunnen de boel hier be
ter platgooien en opnieuw
bouwen."
Zomers wordt er veel 'gestoept' in
de Rembrandtstraat. Dan zetten
de bewoners een klapstoel bij de
voordeur en is er wat onderling
contact. En daar ontbreekt het te
genwoordig aan volgens de oud
ste bewoner van de straat Simon
(Siem) Dijkshoorn (99 jaar).
„Vroeger woonden hier allemaal
mehsen die in de visserij werk
ten," vertelt hij. „Met grote gezin
nen, zo'n tien kinderen en ieder
een stond altijd voor elkaar
klaar." Als melkboer (met paard
en wagen) was hij in heel Gaar
dingen bekend. „Maar het was
toen ook veel meer een dorp."
Wandelend door de straat blijkt,
de neiging om naar binnen te
gluren niet te bedwingen. Som
mige huizen vragen daar ook om,
zoals nr. 41 met een vensterbank
vol lachende eendjes, Spaanse
poppetjes en andere snuisterijen
temidden van een grote collectie
cacteeën. Een vrolijke noot in een
saai straatje.